İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING)

Gizem KAPUCU, (Marmara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Mali Hukuk Ana Bilim Dalı, İstanbul, Türkiye)
Metin KOCATEPE (Marmara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Mali Hukuk Ana Bilim Dalı, İstanbul, Türkiye)
SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ
10 0
Yıl: 2022 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1451 - 1487 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.52273/sduhfd..1175286 İndeks Tarihi: 31-08-2023

İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING)

Öz:
Bilgi sızdırma, hukuka aykırılıkları veya kamu yararıyla çelişen nitelikteki durumları ifşa eden eylemlerdir. 2014 yılında, Lüksemburg vergi idaresi ile PricewaterhouseCoopers (PwC) isimli bağımsız denetim şirketi arasında, bazı çok uluslu şirketler adına gerçekleştirilen ve vergilendirme işlemlerine ilişkin bilgiler içeren özel vergi anlaşmaları, PwC’nin iki çalışanı tarafından basına sızdırılmıştır. Bunun üzerine PwC, sızıntıları gerçekleştiren çalışanlar hakkında suç duyurusunda bulunmuş ve ayrıca tazminat davası açmıştır. İkinci dalga sızıntıyı gerçekleştiren Raphael Halet, ulusal yargı organları tarafından “bilgi sızdıran (whistleblower)” olarak nitelendirilmediğinden konuya özgü korumadan faydalandırılmamış ve hem adli para cezası hem de tazminat ödeme yükümlülüğüyle karşılaşmıştır. Halet, bu durumun ifade özgürlüğünü ihlal ettiği iddiasıyla İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’ne (İHAM) başvurmuştur. 11 Mayıs 2021 tarihinde İHAM 3. Dairesi tarafından verilen kararda ifade özgürlüğünün ihlal edilmediği sonucuna ulaşılmıştır. Halet kararı, vardığı sonuç itibariyle bilgi sızdıran statüsünü “temel, yeni ve önceden bilinmeyen” bilgilerin sızdırılmasıyla sınırlayarak, bilgi sızdırma eylemleri üzerinde caydırıcı etki yaratabilecek tartışmalı bir karar olarak değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelime: Vergi Bilgi Sızdırma İfade Özgürlüğü Lüksemburg Sızıntıları

HALET VS. LUXEMBOURG CASE OF THE EUROPEAN COURT OF HUMAN RİGHTS: WHISTLEBLOWING IN TAX LAW

Öz:
Whistleblowing is the act of reveal illegality or situations that conflict with the general/public interest. In 2014, tax agreements between the Luxembourg tax administration and PricewaterhouseCoopers (PwC) on behalf of multinational companies were leaked to the press by two employees of PwC. Thereupon, PwC had a criminal complaint against its employees filed a lawsuit for compensation against these employees. Raphael Halet, who was second leaker, was not described as a "whistle-blower" by the national judicial authorities and faced a fine and a compensation. Halet applied to the European Court of Human Rights (ECHR) alleging for violation of his freedom of expression. 3rd Chamber of the ECHR on 11 May 2021 holds that there has been no violation of Article 10 of the Convention. This decision is controversial judgment that could have chilling effects on whistleblowing acts, by creating the “essential, new and previously unknown information” criteria.
Anahtar Kelime: Tax Whistleblowing Freedom of Expression LuxLeaks

Belge Türü: Makale Makale Türü: Diğer Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKKAYA, Mustafa, “Vergi Borcunu Etkileme Çabalarının Anayasal Vergilendirme İlkeleri Karşısındaki Konumu”, Vergiden Kaçınmanın Önlenmesi (Ed. Billur Yaltı) içinde, Beta Yayınları, İstanbul, 2014, ss.25-44.
  • AKTAN, Coşkun Can, “Organizasyonlarda Yanlış Uygulamalara Karşı Bir Sivil Erdem, Ahlaki Tepki ve Vicdani Red Davranışı: Whistleblowing”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, C. 7, S. 2, 2015, ss.19-36.
  • ALEXANDER, Larry, İfade Özgürlüğü Hakkı Var mı?, (Çev: Hüsamettin Çetinkaya-Ali Çakıroğlu), İzmir: ARA-lık Yayınları, 2006.
  • ALP, Mustafa, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Heinisch/Almanya Kararı Işığında Whistleblowing [İşçinin İfşa ve İhbarı] ve İş İlişkisinde İfade Özgürlüğü”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, Özel Sayı, 2013, ss.385-422.
  • AUSTİN Anna, “‘Bilgi Uçuranlar’ (Whistleblowers) Toplumun Yeni Bekçileri mi?” İfade Özgürlüğü içinde, Türk Yargısının İfade Özgürlüğü Konusunda Kapasitesinin Güçlendirilmesi AB-AK Ortak Projesi, 2012, https://rm.coe.int/16807005e1 (17.08.2022).
  • AYDIN, Ufuk, “İş Hukuku Açısından İşçinin Bilgi Uçurması (Whistleblowing)”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 2, 2002-2003, ss.79-100.
  • BAŞARAN YAVAŞLAR, Funda – KAHRAMAN, Abdulkadir. “Türkiye Bakımından Dolaysız Vergilerin Dolanılmasıyla Mücadelede Makul Strateji”, Dolaysız Vergilerin Dolanılmasıyla Mücadelede Türkiye ve Avrupa Birliği Arasında İşbirliği Stratejileri (Ed. Funda Başaran Yavaşlar vd.), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018, ss.203-236.
  • BIÇAK, Vahit, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında İfade Özgürlüğü”, Liberal Düşünce, S. 24, Güz/2001, ss.55-77.
  • BİLİCİ, Nurettin, “Türk Hukukunda Vergiden Kaçınmayı Önleme Amaçlı Özel Düzenlemeler”, Vergiden Kaçınmanın Önlenmesi (Ed. Billur Yaltı) içinde, Beta Yayınları, İstanbul, 2014, ss.197-216.
  • BUDAK, Tamer, “Türk Vergi Hukukunda İhbar ve İhbar İkramiyesi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları 52. Seri / Prof. Dr. Şerafettin Aksoy'a Armağan, 2009, ss.42-62.
  • CAMPBELL, Tom, Workplace Free Speech as a Human Right, Centre for Applied Philosophy and Public Ethics, 2002.
  • CAN, Osman, “Düşünceyi Açıklama Özgürlüğü: Anayasal Sınırlar Açısından Neler Değişti”, Liberal Düşünce, S. 24, Güz/2001, ss.89-116.
  • CHAOUCHE, Fatima – PANTAZATOUS, Katerina “Luxembourg National Report”, in Tax Transparency (Ed. Funda Başaran Yavaşlar-Johanna Hey), IBFD, EATLP International Tax Series, Volume 17, 2019.
  • ÇEÇEN, Anıl, İnsan Hakları, 5. Baskı, Astana Yayınları, Ankara, 2020.
  • DELTOUR, Antoine, “Whistleblowing on Luxembourg’s Tax Practices”, Making Transparency Possible (Ed. Roy Krøvel-Mona Thowsen), ss.81-85.
  • DÖNMEZER, Sulhi, “Demokratik ve Uygar Toplumlarda İfade Özgürlüğü ve İşlevi”, İfade Özgürlüğü ve Türk Ceza Hukuku, İstanbul: Ceza Hukuku Derneği Yayınları No.1, 2003, ss.7-14.
  • ERDOĞAN, Mustafa, “Demokratik Toplumda İfade Özgürlüğü: Özgürlükçü Bir Perspektif”, Liberal Düşünce, S. 24, Güz/2001, ss.8-13.
  • GEDİK, Gülşen, “Vergi Mahremiyeti Kapsamındaki Bilgilerin Basında Yayınlanması”, Vergi Dünyası, S. 317, Ocak/2008, ss.125-139.
  • GEMALMAZ, Mehmet Semih, “İnsan Hakları Hukuku Açısından İfade Özgürlüğü”, Prof. Dr. Sahir Erman’a Armağan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eğitim Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı Yayını No.8, İstanbul, 1999, ss.287-342.
  • GEMALMAZ, Mehmet Semih – GEMALMAZ, Haydar Burak, Ulusalüstü İnsan Hakları Standartları Işığında Türkiye’de Bilgi Edinme, Düşünce-İfade ve İletişim Mevzuatı, Yazıhane Yayınları, İstanbul, 2004.
  • GOUNIN, Yves, “L'individu face à l'État: statut et rôle du lanceur d'alerte”, Zbornik radova Pravnog fakulteta u Splitu, S. 1/131, Y. 56 (2019), ss.23-34.
  • GUTMANN, Daniel, “Vergiden Kaçınmanın Tanımlanması” (Çev. A. Selçuk Özgenç), Vergiden Kaçınmanın Önlenmesi (Ed. Billur Yaltı) içinde, Beta Yayınları, İstanbul, 2014, ss.1-12.
  • GÜRAN, Sait, “Özel Yaşam ve İfade Özgürlüğü”, Prof. Dr. Sahir Erman’a Armağan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eğitim Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı Yayını No.8, İstanbul, 1999, ss.401-404.
  • HAKERİ, Hakan, “Alman Federal Anayasa Mahkemesinin Bir Kararı Işığında Düşünceyi Açıklama Özgürlüğü ve Kollektif Hakaret”, Prof. Dr. Sahir Erman’a Armağan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eğitim Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı Yayını No. 8, İstanbul, 1999, ss.405-451.
  • HUDSON, Michael vd., “Big 4 Audit Firms Play Big Role in Offshore Murk”, 5 Kasım 2016, https://www.icij.org/investigations/luxembourg-leaks/big-4-audit-firms-play-big-role-offshore-murk/ (12.06.2014).
  • JUNOD, Valerié “Whistleblowing: des Frontières Fluctuantes”, Revue trimestrielle des droits de l'Homme, 2022/1, N° 129, ss.113-122.
  • KAFTERANİS, Dimitrios, “Analysis: A new perspective on the protection of whistleblowers under the ECHR: Halet v. Luxembourg”, EU Law Live, 13.05.2021, ss.1-3.
  • KALABALIK, Halil, İnsan Hakları Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
  • KARAKOÇ, Yusuf. “Hukuk-Etik İlişkisi”, Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar - V Sempozyumu, 13-17 Eylül 2010 İstanbul, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, S. 24, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul 2012, s.91-95.
  • KONYALI, Gökçe, “Uluslararası Hukukta İhbarcılık Kavramı ve İhbarcıların Korunması”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 1, 2021, ss.412-428.
  • LAWSON, Rick, “İfade Hürriyetini Güvenceye Almak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarında Üç Eğilim”, Liberal Düşünce, S. 24, Güz/2001, ss.78-88.
  • MACOVEI, Monica, İfade Özgürlüğü (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10. Maddesi’nin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz), Avrupa Konseyi İnsan Hakları Genel Müdürlüğü: İnsan Hakları El Kitapları No.2, 2001.
  • McGONAGLE, Tarlach – ANDREOTTİ, Onur, Freedom of Expression and Defamation, Council Of Europe, 2016.
  • NEUGEBAUER, Jan- LESAGE, Thierry, “Implementation in Luxembourg of the EU Anti-Tax Avoidance Directive”, International Tax Journal, Vol. 44, Issue 6 (November-December 2018), ss. 29-32.
  • OECD, Guidelines for Multinational Enterprises, OECD Publishing, Paris, 2011.
  • OECD, Glossary of Tax Terms, https://www.oecd.org/ctp/glossaryoftaxterms.htm (12.06.2022).
  • OKUR, Zeki, “İş Hukukunda İşçinin Düşünceyi Açıklama Özgürlüğü”, Kamu-İş, C. 8, S. 4, 2006, ss.41-88.
  • ÖKTEM SONGU, Sezgi, “Anayasal Bir Temel Hak Olarak İfade Özgürlüğünün İşçi Açısından İşyerindeki Yansımaları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, 2013, ss.609-650.
  • ÖZBEY, Özcan, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında İfade Özgürlüğü Kısıtlamaları”, TBB Dergisi, S. 106, 2013, ss.41-92.
  • STEİCHEN, Alain, “Tax Whistle-Blowers – An Emerging Status?” in Tax Transparency (Ed. Funda Başaran Yavaşlar-Johanna Hey), IBFD, EATLP International Tax Series, Volume 17, 2019, ss.155-188.
  • SUNAY, Reyhan, İfade Hürriyetinin Muhtevası ve Sınırları, Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara, 2001.
  • TEZCAN, Durmuş vd., İnsan Hakları El Kitabı, 9. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
  • TANÖR, Bülent – YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, Türk Anayasa Hukuku, 16. Bası, Beta Yayınları, İstanbul, 2016.
  • TDK, Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/ (12.06.2022).
  • UYAR, Süleyman – YELGEN Esin, “Bilgi İfşası (Whistleblowing) ve Denetim”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, C. 13, S. 1 (Ocak 2015), ss.85-106.
  • VANDEKERCKHOVE, Wim, “Freedom of expression as the ‘broken promise’ of whistleblower protection”, La Revue des droits de l’homme, No. 10, 2016 https://journals.openedition.org/revdh/2680 (24.08.2022).
  • YALTI, Billur, “Vergi Anlaşmalarında Vergiden Kaçınmanın Önlenmesi: Anlaşma Alışverişi Örneğinde Türkiye Uygulaması”, Vergiden Kaçınmanın Önlenmesi (Ed. Billur Yaltı) içinde, Beta Yayınları, İstanbul, 2014, ss.455-480.
  • YURTTAGÜL, Hava, “LuxLeaks Whistleblower Not Protected by Article 10 ECHR: Case Analysis of “Halet v. Luxembourg” (ECtHR, Appl. no. 21884/18)”, in Saar Briefs, 2021, https://jean-monnet-saar.eu/?page_id=61634 (22.07.2022).
  • https://rm.coe.int/16807096c7 (22.08.2022).
  • https://www.icij.org/investigations/luxembourg-leaks/explore-documents-luxembourg- leaks-database/ (25.07.2022).
  • https://www.europarl.europa.eu/resources/library/media/20150604RES62602/20150 604RES62602.pdf (27.07.2022)
  • https://www.icij.org/investigations/luxembourg-leaks/explore-documents-luxembourg- leaks-database/#:~:text=ICIJ’s%20Luxembourg%20Leaks%20investigation%20is,deals %20are%20legal%20in%20Luxembourg. (12.06.2022).
  • https://mlalerte.org/ (14.06.2022)
  • https://lequotidien.lu/politique-societe/proces-luxleaks-perrin-les-voleurs-nont-pas-ete- condamnes/ (23.08.2022).
  • https://www.oecd.org/ctp/glossaryoftaxterms.htm (12.06.2022).
  • https://gouvernement.lu/en/dossiers/2018/transparence-fiscale.html (28.07.2022).
  • AYM, Erdem Gül ve Can Dündar, B. No: 2015/18567, 25/02/2016.
  • AYM, Bekir Coşkun, B. No: 2014/12151, 04/06/2015.
  • AYM, Emin Aydın, B. No: 2013/2602, 23/01/2014.
  • İHAM, Heinisch/Almanya, B. No: 28274/08, 21/10/2011.
  • İHAM, Guja/Moldova, B. No: 14277/04, 12/02/2008.
  • İHAM, Sunday Times v. Birleşik Krallık (No.I), B. No: 6538/74, 26/04/1979.
  • İHAM, Handyside v. Birleşik Krallık, B. No: 5493/72, 07/12/1976.
APA Kapucu G, Kocatepe M (2022). İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING). , 1451 - 1487. 10.52273/sduhfd..1175286
Chicago Kapucu Gizem,Kocatepe Metin İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING). (2022): 1451 - 1487. 10.52273/sduhfd..1175286
MLA Kapucu Gizem,Kocatepe Metin İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING). , 2022, ss.1451 - 1487. 10.52273/sduhfd..1175286
AMA Kapucu G,Kocatepe M İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING). . 2022; 1451 - 1487. 10.52273/sduhfd..1175286
Vancouver Kapucu G,Kocatepe M İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING). . 2022; 1451 - 1487. 10.52273/sduhfd..1175286
IEEE Kapucu G,Kocatepe M "İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING)." , ss.1451 - 1487, 2022. 10.52273/sduhfd..1175286
ISNAD Kapucu, Gizem - Kocatepe, Metin. "İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING)". (2022), 1451-1487. https://doi.org/10.52273/sduhfd..1175286
APA Kapucu G, Kocatepe M (2022). İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING). SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ, 12(2), 1451 - 1487. 10.52273/sduhfd..1175286
Chicago Kapucu Gizem,Kocatepe Metin İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING). SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ 12, no.2 (2022): 1451 - 1487. 10.52273/sduhfd..1175286
MLA Kapucu Gizem,Kocatepe Metin İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING). SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.12, no.2, 2022, ss.1451 - 1487. 10.52273/sduhfd..1175286
AMA Kapucu G,Kocatepe M İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING). SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2022; 12(2): 1451 - 1487. 10.52273/sduhfd..1175286
Vancouver Kapucu G,Kocatepe M İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING). SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2022; 12(2): 1451 - 1487. 10.52273/sduhfd..1175286
IEEE Kapucu G,Kocatepe M "İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING)." SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ, 12, ss.1451 - 1487, 2022. 10.52273/sduhfd..1175286
ISNAD Kapucu, Gizem - Kocatepe, Metin. "İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN HALET VS. LÜKSEMBURG KARARI: VERGİ HUKUKUNDA BİLGİ SIZDIRMA (WHISTLEBLOWING)". SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ 12/2 (2022), 1451-1487. https://doi.org/10.52273/sduhfd..1175286
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 8:57

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları