Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

ATASOY, Assoc. Prof. Dr. Esma; ARSLAN, Umut Ece; UNER, SARP; Bilir, Nazmi; Yardim, Mahmut; Araz, Ozgur; Huang, Terry; Ozcebe, Hilal; KONŞUK ÜNLÜ, Hande

doi:10.12956/tchd.556078

Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Esma KABASAKAL, (Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Umut Ece ARSLAN, (Hacettepe Üniversitesi, Halk Sağlığı Enstitüsü, Sağlık Araştırmaları Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Sarp ÜNER, (Hacettepe Üniversitesi, Halk Sağlığı Enstitüsü, Sağlık Araştırmaları Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Hande KONŞUK ÜNLÜ, (Hacettepe Üniversitesi, Halk Sağlığı Enstitüsü, Sağlık Araştırmaları Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Nazmi BİLİR,

Mahmut Sadi YARDIM, (Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Özgür ARAZ, (Nebraska Üniversitesi, İşletme Fakültesi-Lincoln, NE,ABD, Nebraska Üniversitesi Tıp Merkezi, Halk Sağlığı Fakültesi, Omaha, NE, ABD)

Terry HUANG, (Sistemler ve Toplum tasarımı merkezi, Halk Sağlığı ve sağlık Politikası Enstitüsü, New York City Üniversitesi, ABD)

Hilal ÖZCEBE (Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi

0 0

Yıl: 2021 Cilt: 15 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 72 - 77 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.12956/tchd.556078 İndeks Tarihi: 04-09-2023

Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Öz:

Amaç: Bu araştırmanın amacı, çocuklarda sağlıklı yiyecek seçimine dair öz-yeterlik düzeyinin belirlenmesini sağlayacak “Çocuklar için Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeği’ni Türkçeye uyarlamak, geçerlik ve güvenirliğini belirlemektir. Gereç ve Yöntemler: Metodolojik nitelikteki bu çalışmada Çocuklar için Sağlıklı Yeme Öz- Yeterlik Ölçeği’nin Türkçe sürümünü uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmıştır. Ölçeğin dil eşdeğerliği yapılmıştır. Ölçek, Ankara ilinde üç farklı sosyo ekonomik düzeyden seçilen altı okulda 613 öğrenci üzerinden değerlendirilmiştir. Ölçeğin yapı geçerliği açıklayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi ile, güvenirliği test tekrar test korelasyon katsayısı kullanılarak ve iç tutarlığı Cronbach’s alpha katsayısı ile değerlendirilmiştir. Ölçek orjinalinde 8-10 yaş grubu kız çocuklarında geliştirilmiş olup bu çalışmada ilköğretim 4.sınıf öğrencileri üzerinde uygulanmıştır. Bulgular: Ölçek tek boyut 9 maddeden oluşmuştur. Ölçeğin orijinalinde Cronbach’s alpha değeri 0.62’dır. Bu çalışmada, ölçeğin test-tekrar test güvenirliği hem erkek (rho=0.541, p<0.01) hem de kız (rho=0.553, p<0.01) çocukları için kabul edilebilir düzeydedir. Ölçek her iki cinsiyet grubu için de iyi bir iç tutarlılığa sahiptir (erkek çocuklar için: α=0.677 ve kız çocuklar için: α=0.674). Sonuç: Ölçeğin analiz sonuçları orijinal yapıya uyum sağladığı için ölçeğin Türkçe uyarlamasının geçerli ve güvenilir olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelime: Çocuk Geçerlik ve güvenirlik Ölçek Öz-yeterlik Sağlıklı yeme

The Turkish Validity and Reliability Study of the Healthy Eating Self-Efficacy Scale for Children

Öz:

Objective: The aim of this study is to adapt the Healthy Eating Self-Efficacy for Children Scale to Turkish and determine its reliability and validity. Material and Methods: It was performed adaptation, validity and reliability study of the Healthy Eating Self- Efficacy for Children Scale Turkish version in this methodological study. The scale was evaluated after the scale’s seven-stage language equivalence study, with 613 students in six schools selected from three different socioeconomic levels. In the validity study, scale were evaluated explanatory factor analysis and confirmatory factor analysis for construct validity, test-retest for reliability assessment and Cronbach analizs alpha coefficient for internal consistency. The scale was originally developed in girls aged between 8 and 10 years. Results: Scale consisted of 9 items. The original Cronbach’s alpha of the scale was 0.62. In this study, test-retest reliability of the scale was acceptable range for both boys (rho=0.541, p<0.01) and girls (rho=0.553, p<0.01). There was good internal consistency for both gender (α=0.677 for boys and α=0.674 for girls) Conclusion: As a conclusion, Turkish version of the scale was valid and reliable.

Anahtar Kelime: Child Validity and reliability Scale Self-efficacy Healthy eating

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. WHO, Healthy Diet Key Facts. 2015 https://www.who.int/nutrition/ publications/nutrientrequirements/healthydiet_factsheet 394.pdf Erişim Tarihi: 06.04.2019
2. Khodaee GH, Emami Moghadam Z, Khademi G, Saeidi M. Healthy Diet in Children: Facts and Keys. Int J Pediatr 2015;3:31183-94.
3. Rose-Jacobs R, Black MM, Casey PH, Cook JT, Cutts DB, Chilton M, et al. Household food insecurity: associations with at-risk infant and toddler development. Pediatrics 2008;121:65-72.
4. Baranowski T, Cullen KW, Baranowski J. Psychosocial correlates of dietaryintake: Advancing dietary intervention. Annu Rev Nutr 1999;19:17-40.
5. Özcebe H. Çocuklarda Şişmanlık Salgını. Turkiye Klinikleri J Public Health-Special Topics 2015;1:79-83.
6. Yılmaz SK, Özel HG. Okul Çağı Çocuklarda Şekerli İçecek Tüketimi ile Obezite Riski Arasındaki İlişki. Bes Diy Derg 2016;44:3-9.
7. Savaşhan Ç, Erdal M, Sarı O, Aydoğan Ü. İlkokul çağındaki çocuklarda obezite görülme sıklığı ve risk faktörleri. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 2015;19:14-21.
8. Öztürk C, Dicle A, Sarı HY, Bektaş M. Okul dönemindeki çocukların sağlık durumlarının belirlenmesi. Milli Eğitim Dergisi 2004;163.
9. Özcebe, H., Bağcı-Bosi, A. T., Yardım, M. ve Yardım, N. Türkiye Çocukluk Çağı (İlkokul 2. Sınıf Öğrencileri) Şişmanlık Araştırması COSI-TUR 2017, Ankara: Efe Matbaacılık.
10. Baş M, Altan T, Dinçer D, Aran E, Kaya HG, Yüksek O. Determination of dietary habits as a risk factor of cardiovascular heart disease in Turkish adolescents. Eur J Nutr 2005;44:174–82.
11. Öner N, Vatansever Ü, Sarı A, Ekuklu G, Güzel A, Karasalihoglu S. Prevalence of underweight, overweight and obesity in Turkish adolescents. Swiss Med Wlky 2004;134:529–33.
12. McClain AD, Chappuis C, Nguyen-Rodriguez ST, Yaroch AL,Spruijt- Metz D. Psychosocial correlates of eating behavior in children and adolescents: A review. The Int J Behav Nutr Phys Act 2009;6:54.
13. Rinderknecht K, Smith C. Social cognitive theory in an after-school nutrition intervention for urban Native American youth. J Nutr Educ Behav 2004;36:298-304.
14. Bandura A. Social cognitive theory: an agentic perspective. Annu Rev Psychol 2001;52:1-26.
15. Berman ES. The relationship between eating self-efficacy and eating disorder symptoms in a non-clinical sample. Eat Behav 2006;7:79– 9.
16. Ha SA, Lee SY, Kim KA, Seo JS, Sohn CM, Park HR, et al. Eating habits, physical activity, nutrition knowledge, and self-efficacy obesity status in upper-grade elementary school students. Nutr Res Pract 2016;10:597-605.
17. Rabiei L, Sharifirad GR, Azadbakht L, Hassanzadeh A. Understanding the relationship between nutritional knowledge, self-efficacy, and self-concept of high- school students suffering from overweight. J Educ Health Promot 2013;2:39.
18. O’Dea JA, Wilson R. Socio-cognitive and nutritional factors associated with body massindex in children and adolescents: possibilities for childhood obesity prevention. Health Educ Res 2006;21:796-805.
19. Story M, Sherwood NE, Himes JH, Davis M, Jacobs DR, Cartwright Y, et al. An after-school obesity prevention program for African-American girls: the Minnesota GEMS pilot study. Ethn Dis 2003;13:54-64.
20. Aktürk Z, Acemoğlu H. Tıbbi araştırmalarda güvenilirlik ve geçerlilik. Dicle Tıp Dergisi 2012;39:316-9.
21. Hooper D, Coughlan J, Mullen M. Structural equation modelling: guidelines for determining model fit. EJBRM 2008;6:53-60
22. Feinian Chen F, Curran PJ, Bollen KA, Kirby J, Paxton P. An empirical evaluation of the use of fixed cutoff points in RMSEA test statistic in structural equation models. Sociol Methods Res 2008;36:462-94.
23. Schober P, Boer C, Schwarte LA. Correlation Coefficients: Appropriate Use and Interpretation. Anesth Analg 2018;126:1763- 8.
24. Hume C, Ball K, Salmon J. Development and reliability of a self- report questionnaire to examine children’s perceptions of the physical activity environment at home and in the neighborhood. Int J Behav Nutr Phys Act 2006;3:16.
25. Sim J, Wright C. Research in health care: concepts, designs and methods. 1st ed. United Kingdom, Stanley Thornes Publishers 2000.
26. Horne R, Hankins M, Jenkins R. The Satisfaction with Information about Medicines Scale (SIMS): a new measurement tool for audit and research. Qual Health Care 2001;10:135-40.

APA	ATASOY A, ARSLAN U, UNER S, KONŞUK ÜNLÜ H, Bilir N, Yardim M, Araz O, Huang T, Ozcebe H (2021). Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. , 72 - 77. 10.12956/tchd.556078
Chicago	ATASOY Assoc. Prof. Dr. Esma,ARSLAN Umut Ece,UNER SARP,KONŞUK ÜNLÜ Hande,Bilir Nazmi,Yardim Mahmut,Araz Ozgur,Huang Terry,Ozcebe Hilal Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. (2021): 72 - 77. 10.12956/tchd.556078
MLA	ATASOY Assoc. Prof. Dr. Esma,ARSLAN Umut Ece,UNER SARP,KONŞUK ÜNLÜ Hande,Bilir Nazmi,Yardim Mahmut,Araz Ozgur,Huang Terry,Ozcebe Hilal Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. , 2021, ss.72 - 77. 10.12956/tchd.556078
AMA	ATASOY A,ARSLAN U,UNER S,KONŞUK ÜNLÜ H,Bilir N,Yardim M,Araz O,Huang T,Ozcebe H Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. . 2021; 72 - 77. 10.12956/tchd.556078
Vancouver	ATASOY A,ARSLAN U,UNER S,KONŞUK ÜNLÜ H,Bilir N,Yardim M,Araz O,Huang T,Ozcebe H Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. . 2021; 72 - 77. 10.12956/tchd.556078
IEEE	ATASOY A,ARSLAN U,UNER S,KONŞUK ÜNLÜ H,Bilir N,Yardim M,Araz O,Huang T,Ozcebe H "Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." , ss.72 - 77, 2021. 10.12956/tchd.556078
ISNAD	ATASOY, Assoc. Prof. Dr. Esma vd. "Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". (2021), 72-77. https://doi.org/10.12956/tchd.556078

APA	ATASOY A, ARSLAN U, UNER S, KONŞUK ÜNLÜ H, Bilir N, Yardim M, Araz O, Huang T, Ozcebe H (2021). Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 15(1), 72 - 77. 10.12956/tchd.556078
Chicago	ATASOY Assoc. Prof. Dr. Esma,ARSLAN Umut Ece,UNER SARP,KONŞUK ÜNLÜ Hande,Bilir Nazmi,Yardim Mahmut,Araz Ozgur,Huang Terry,Ozcebe Hilal Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi 15, no.1 (2021): 72 - 77. 10.12956/tchd.556078
MLA	ATASOY Assoc. Prof. Dr. Esma,ARSLAN Umut Ece,UNER SARP,KONŞUK ÜNLÜ Hande,Bilir Nazmi,Yardim Mahmut,Araz Ozgur,Huang Terry,Ozcebe Hilal Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, vol.15, no.1, 2021, ss.72 - 77. 10.12956/tchd.556078
AMA	ATASOY A,ARSLAN U,UNER S,KONŞUK ÜNLÜ H,Bilir N,Yardim M,Araz O,Huang T,Ozcebe H Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi. 2021; 15(1): 72 - 77. 10.12956/tchd.556078
Vancouver	ATASOY A,ARSLAN U,UNER S,KONŞUK ÜNLÜ H,Bilir N,Yardim M,Araz O,Huang T,Ozcebe H Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi. 2021; 15(1): 72 - 77. 10.12956/tchd.556078
IEEE	ATASOY A,ARSLAN U,UNER S,KONŞUK ÜNLÜ H,Bilir N,Yardim M,Araz O,Huang T,Ozcebe H "Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 15, ss.72 - 77, 2021. 10.12956/tchd.556078
ISNAD	ATASOY, Assoc. Prof. Dr. Esma vd. "Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi 15/1 (2021), 72-77. https://doi.org/10.12956/tchd.556078