Yıl: 2023 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 484 - 498 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.55666/folklor.1263368 İndeks Tarihi: 05-09-2023

E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ

Öz:
Sözlü kültür, yeni bir teknoloji olan yazıyla gücünü yitirmeye başlamış ve yazılı-basılı kültür ürünleri kalıcılığı sağlamıştır. Ardından insan sesin kaydedilmesi ile başlayan ve radyo, plak, televizyon gibi teknolojik tasarımların insan hayatına girmesiyle devam eden süreç, Walter Ong’un ifade biçimiyle ikincil sözlü kültürü -elektronik kültürü- doğurmuştur. Burada, sözlü kültürdeki icracı ile yazılı kültürdeki metin, yeni bir bağlama aktarılmaktadır. Buradaki söz veya metin, görsel iletişim araçlarıyla desteklenmektedir. Kimilerinde resim, fotoğraf, karikatür şeklinde; kimilerinde de görüntü (video) halinde, icracı/anlatıcıya eşlik etmektedir. Teknolojiye ulaşmanın son derece kolaylaştığı bu ortamda farklı icralar/performanslar gözlemlenmektedir. Aynı zamanda bu durum çabuk tüketilebilir ürünlerin oluşmasına da sebebiyet vermektedir. Günümüzde elektronik kültür; ağ sayfalarıyla, sosyal medya mecralarıyla, cep telefonu, tablet, bilgisayarlar üzerinden mobil (taşınabilir) cihazlarla yaşanmaktadır. Bunlar üzerinden yeniden üretim yapılarak kültürel etkileşim, aktarım ortamı sağlanmaktadır. Bütün diğer kültürel verimler gibi, mizahın da yaşamaya devam ettiği alanlardan birisi elektronik kültür ortamıdır. İnsanoğlu hayatı boyunca karşılaştığı olaylara farklı tepkiler vermektedir. Bu tepkilerin eylem haline gelmesi kimi zaman gülme şeklindedir. Kendini koruma içgüdüsünün gereği olarak gülme eylemi, kişini kendini koruma mekanizmasının bir bileşenidir. İşte bu eylemin sanatlı, eleştirel, düşünmeye sevk eden biçimi, mizah sanatını oluşturmuştur. Mizah, toplumun kolektif hafızasından beslenmekte ve toplumun özgürlük alanı olarak kabul görmektedir. Bu alanda, toplumsal eleştiri yapılırken sonucunda gülme eylemi ortaya çıkmaktadır. Siyasi mizah da, güce ve iktidardakilere karşı kullanılan bir dışavurum aracıdır. Siyasetçileri ve onların siyasetini hedef almaktadır. Toplumsal algıyı değiştirmek veya düzenlemek için mizahın etkisi büyüktür. Sözlü kültürde anlatılarak aktarılan, yazılı-basılı kültürde yazıya geçen fıkralar, Türk mizahının ifade biçimlerindendir. Konu yelpazesi oldukça geniş olan fıkralarda, siyasi konular ve siyasetçiler üzerinden siyasi mizah yapılmaktadır. Çalışmanın giriş bölümünde mizah kavramının tanımı ve bu konudaki başlıca çalışmalardan bahsedilmiş, mizahi türlerin neler olduğu ve mizah alanları kısaca özetlenmiştir. Daha sonra, Türkiye’deki siyasi siyasi mizahın ifade biçimlerinden olan siyasi fıkralar, ağ sayfalarından derlenen örnekler üzerinden Mizah Kuramları, İşlevsel Kuram ve Performans Teori ışığında değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelime: Mizah Siyasi Fıkra Elektronik Kültür İşlev Performans

E-JOKE: EXAMPLES OF POLITICAL HUMOR IN ELECTRONIC CULTURE

Öz:
Abstract Oral culture has begun to lose its power with writing, which is a new technology, and written and printed cultural products have ensured their permanence. Then, the process that started with the recording of the human voice and continued with the introduction of technological designs such as radio, record and television into human life, gave birth to the secondary oral culture -electronic culture- in Walter Ong's expression. Here, the performer in the oral culture and the text in the written culture are transferred to a new context. The word or text here is supported by visual communication tools. In some, in the form of pictures, photographs, cartoons; in some, it accompanies the performer/narrator as an image (video). In this environment where access to technology is extremely easy, different performances/performances are observed. At the same time, this situation leads to the formation of products that can be consumed quickly. Today, electronic culture; web pages, social media channels, mobile phones, tablets, computers and mobile (portable) devices. Cultural interaction and transfer environment are provided by reproducing them. Like all other cultural yields, one of the areas where humor continues to live is the electronic culture environment. Human beings react differently to the events they encounter throughout their lives. Sometimes these reactions turn into action, in the form of laughter. As a requirement of self-preservation instinct, the act of laughing is a component of the person's self-protection mechanism. The artistic, critical and thought-provoking form of this action has created the art of humor. Humor is fed by the collective memory of the society and is accepted as the freedom area of the society. In this area, the act of laughing emerges as a result of social criticism. Political humor is also a means of expression used against power and those in power. It targets politicians and their politics. Humor has a great effect on changing or regulating social perception. Joke, which are told and transferred in oral culture and written in written and printed culture, are forms of expression of Turkish humor. Political humor is made on political issues and politicians in the jokes, which have a wide range of topics. In the introduction part of the study, the definition of the concept of humor and the main studies on this subject are mentioned, and the humorous genres and areas of humor are briefly summarized. Then, political jokes, which are the forms of expression of political humor in Turkey, were evaluated in the light of Humor Theories, Functional Theory and Performance Theory through examples compiled from web pages.
Anahtar Kelime: Humor Political Joke Electronic Culture Function Performance

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AVCI, C. (2020a). “Bir Mizah Virüsü Olarak Kovid-19: Ağ Toplumunda Siber Mizah Yaratmak”. Turkish Studies, 15(3), 1657-1684.
  • AVCI, C. (2020b). “Bir Televizyon Eğlencesi Mizah Teorileri Açısından Güldür Güldür Show”. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 3 (4) , 39-55.
  • ALTUN, I. (2022). “Performans Olarak Sözlü Sanat”. Milli Folklor, Vol.17, No.135, 271-289.
  • BAŞGÖZ, İ. (1999). “Protesto: Folklorun Beşinci İşlevi”. (Ed. Ö. Çobanoğlu ve M. Özarslan) Folkloristik: Prof. Dr. Umay Günay Armağanı (s.1-4). Ankara: Feryal Matbaacılık.
  • ÇOBANOĞLU, Ö. (2008). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. (4.bs.). Ankara: Akçağ Yayınları
  • FINE G.A. and WOOD C. (2010). “Accounting for Jokes: Jocular Performance in a Critical Age” Western Folklore, Vol. 69, No. 3/4, pp. 299-321. http://www.jstor.org/stable/27896357 - Accessed: 07-10-2017 09:51 UTC
  • GÜDERİ, C. (2008). Sanat Alanı Olarak Mizah: Sanat, Mizah ve Karikatür İlişkisi ve Türkiye’den Üç Örnek. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
  • KARATAŞ. T. (2004) Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları
  • MORREALL, J. (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak, İstanbul: İris Yayınları.
  • ONG, W. (2014). Sözlü ve Yazılı Kültür – Sözün Teknolojileşmesi, İstanbul: Metis Yayıncılık
  • ÖĞÜT EKER, G. (2009). İnsan Kültür Mizah / Eğlence Endüstrisinde Tüketim Nesnesi Olarak Mizah. Ankara: Grafiker Yayınları.
  • ÖZDEMİR, N. (2010). “Mizah, Eleştirel Düşünce ve Bilgelik: Nasreddin Hoca.” Milli Folklor, 87, 27-40.
  • ÖZÜN, M. N. (1973). Osmanlıca-Türkçe Sözlük, “Müzah Maddesi”, İstanbul: İnkılap ve Aks Kitapevleri.
  • SOLMAZ, E. (2016). Özbek Mizahında Nasreddin Hoca Tipi ve Fıkraları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • SOLMAZ, E. (2019). “Mizah ve Eleştiri İlişkisi Bağlamında Özbek Sahası Afandi Latifelerinin Değerlendirilmesi.” Türklük Biliminde Gür Bir Ses Prof. Dr. İsa Özkan’a Armağan.(Ed. Dilek, İ. ve Kalenderoğlu İ.). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 137-146.
  • TAN, O. (1998). Yaza Çize. İstanbul: İris Yayınevi.
  • YILDIRIM, D. (1999). Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • URL-1: “Mizah”. http://www.tdk.gov.tr/ (Erişim: 20.06.2018)
  • URL-2: “Fıkra”. http://www.tdk.gov.tr/ (Erişim: 20.06.2018)
  • URL-3: “Başbakan ve Muhalefet Lideri”. http://www.fikralarim.com/basbakan-ve-muhalefet- lideri.html (Erişim:15.06.2018)
  • URL-4: “Kardeş Kardeşi Vurur mu?”. http://www.fikralarim.com/kardes-kardesi-vurur-mu.html7 (Erişim: 15.06.2018)
  • URL-5: “Politik Bir Cevap”. http://www.fikralarim.com/politik-bir-cevap.html (Erişim:15.06.2018)
  • URL-6: “Nerede O Akıl?” http://www.fikralarim.com/nerede-o-akil.html (Erişim:15.06.2018)
  • URL-7: “Politikacı Olacak”. http://www.fikralarim.com/politikaci-olacak.html (Erişim: 15.06.2018)
  • URL-8: “Siyasetçiler”. http://www.fikralarim.com/siyasetciler.html (Erişim:15.06.2018)
  • URL-9: “Politikacılar”. http://www.fikralarim.com/politikacilar.html (Erişim:15.06.2018)
  • URL-10: “Yarım Metre”. http://www.fikralarim.com/yarim-metre.html (Erişim:15.06.2018)
  • URL-11: “Beş soru”. http://www.fikralarim.com/bes-soru.html (Erişim: 15.06.2018)
  • URL-12: “Tercih”. http://www.fikralarim.com/tercih.html (Erişim: 15.06.2018)
  • URL-13: “Erdal İnönü”. http://www.fikralarim.com/erdal-inonu.html (Erişim: 15.06.2018)
  • URL-14: “Anlamış Değiliz”. http://www.fikralarim.com/anlamis-degiliz.html (Erişim: 15.06.2018)
  • URL-15: “Ameliyat”. http://www.fikralarim.com/ameliyat.html (Erişim:15.06.2018)
  • URL-16: “Devlet Sırları”. http://www.fikralarim.com/devlet-sirlari.html (Erişim:15.06.2018)
  • URL-17: “Ege”. http://www.fikralarim.com/ege.html (Erişim:15.06.2018)
  • URL-18: “Politik Fıkralar”. http://www.fikralarim.com/politik-fikralar (Erişim: 15.06.2018)
  • URL-19: “Başbakan Erdoğan”. http://www.hukuki.net/showthread.php?8019-Siyasi-Fikralar (Erişim:15.06.2018)
  • URL-20: “Erdoğan ile Bush”. http://www.komikfikralar.org/tayyip-erdogan-ile-bush.html (Erişim: 15.06.2018)
APA AHMET EMİN Ş (2023). E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ. , 484 - 498. 10.55666/folklor.1263368
Chicago AHMET EMİN ŞAHİNER E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ. (2023): 484 - 498. 10.55666/folklor.1263368
MLA AHMET EMİN ŞAHİNER E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ. , 2023, ss.484 - 498. 10.55666/folklor.1263368
AMA AHMET EMİN Ş E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ. . 2023; 484 - 498. 10.55666/folklor.1263368
Vancouver AHMET EMİN Ş E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ. . 2023; 484 - 498. 10.55666/folklor.1263368
IEEE AHMET EMİN Ş "E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ." , ss.484 - 498, 2023. 10.55666/folklor.1263368
ISNAD AHMET EMİN, ŞAHİNER. "E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ". (2023), 484-498. https://doi.org/10.55666/folklor.1263368
APA AHMET EMİN Ş (2023). E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ. Folklor akademi dergisi (Online), 6(2), 484 - 498. 10.55666/folklor.1263368
Chicago AHMET EMİN ŞAHİNER E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ. Folklor akademi dergisi (Online) 6, no.2 (2023): 484 - 498. 10.55666/folklor.1263368
MLA AHMET EMİN ŞAHİNER E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ. Folklor akademi dergisi (Online), vol.6, no.2, 2023, ss.484 - 498. 10.55666/folklor.1263368
AMA AHMET EMİN Ş E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ. Folklor akademi dergisi (Online). 2023; 6(2): 484 - 498. 10.55666/folklor.1263368
Vancouver AHMET EMİN Ş E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ. Folklor akademi dergisi (Online). 2023; 6(2): 484 - 498. 10.55666/folklor.1263368
IEEE AHMET EMİN Ş "E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ." Folklor akademi dergisi (Online), 6, ss.484 - 498, 2023. 10.55666/folklor.1263368
ISNAD AHMET EMİN, ŞAHİNER. "E-FIKRA: ELEKTRONİK KÜLTÜRDE SİYASİ MİZAH ÖRNEKLERİ". Folklor akademi dergisi (Online) 6/2 (2023), 484-498. https://doi.org/10.55666/folklor.1263368