Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi
Yıl: 2023 Cilt: 24 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 31 - 40 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17474/artvinofd.1274255 İndeks Tarihi: 23-10-2023
Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi
Öz: Dış ticaretin ekonomik büyüme ve kalkınma üzerine olan etkisi, bilimsel literatürde kabul edilen temel unsurlardan biridir. Ülkeler sahip oldukları üretim güçlerini uluslararası ticaret temelinde kullanmaları, dönemsel olarak ekonomik büyümeye farklı yönlerde katkı sağlamaktadır. Ülkelere göre değişim göstermekle birlikte imalat sanayi ve alt sektörler dış ticaret rakamları üzerinde önemli etki sahibidirler. Sektörlerin uluslararası ticarette elde etikleri gelişim ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki kalkınmanın yönlendirici sektörlerini belirleyebilmek açısından önemlidir. Bu çalışmada Türkiye ekonomisindeki büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörünün dış ticaret verileri arasında nedensellik ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Kâğıt ve kâğıt ürünleri sanayinin ihracat ve ithalat büyüme oranları ve GSYİH (ekonomik büyüme) değerleri kullanılmıştır ve 2002-2021 dönemini kapsamaktadır. VAR modeli üzerinden uygulanan Granger nedensellik testi sonucuna göre ihracattan ekonomik büyümeye, ekonomik büyümeden ithalata ve ihracattan ithalata doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi bulunmaktadır.
Anahtar Kelime: Causality relationship between economic growth and foreign trade of paper and paper products industry
Öz: The effect of foreign trade on economic growth and development is one of the basics in the scientific literature. The countries' use of their production power on the basis of international trade contributes to economic growth periodically in different ways. Although it varies according to the countries, the manufacturing industry and sub-sectors have a significant impact on foreign trade figures. The relationship between the development achieved by the sectors in international trade and economic growth is important in terms of determining the leading sectors of development. In this study, it is aimed to examine the causality relationship between the growth in the Turkish economy and the foreign trade data of the paper and paper products industry. Export and import growth rates and GDP (economicgrowth) values of the paper and paper products industry are used and cover the 2002-2021 period. According to the results of the Granger causality test applied over the VAR model, there is a one-way causality relationship from exports to economic growth, from economic growth to import, and from export to import.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Adıgüzel M (2018) Türkiye kâğıt sektörü ve rekabet gücünün değerlendirilmesi. İTO Bilgiyi Ticarileştirme ve Araştırma Vakfı İstanbul Düşünce Akademisi, İstanbul.
- Afxentious PC, Serletis A (1991) Exports and GNP causality in the industrial countries: 1950-1985. Kyklos, 44(2): 167-179.
- Aktaş C (2010) Türkiye’de reel döviz kuru ile ihracat ve ithalat arasındaki ilişkinin VAR tekniğiyle analizi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11): 123-140.
- Akkaş İ, Öztürk M (2016) Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkilerinin analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42): 1329-1337.
- Akyol M, Mete E (2021) Teknoloji yoğunluklarına göre dış ticaretin ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye örneği. Maliye Dergisi, 180: 208-232.
- Awokuse TO (2008) Causalit between exports, imports and economic growth: evidence from transition economies. Economics Letters, 94: 389-395.
- Ay A, Erdoğan S, Mucuk M (2004) Türkiye'de ihracata dayalı büyüme üzerine bir nedensellik sınaması (1980-2003). S.Ü. Karaman İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1): 107-118.
- Ay A, Gerçeker M (2013) İhracat, ithalat ve ekonomik büyüme nedensellikleri: Türkiye uygulaması (1998-2010). Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 50(578): 17-29.
- Bahmani-Oskoose M, Domac I (1995) Export growth and economic growth in Turkey: evidence from cointegration analysis. METU Studies in Development, 22: 67-77.
- Barışık S, Kesikoğlu F (2006) Türkiye’de bütçe açıklarının temel makroekonomik değişkenler üzerine etkisi (1983-2007 VAR, etki-tepki analizi, varyans ayrıştırması). Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4): 59-82.
- Bozkurt HY (2013) Zaman serileri analizi. Genişletilmiş 2. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa.
- Çolak ÖF, Öztürkler H (2012) Tasarrufun belirleyicileri: küresel tasarruf eğiliminde değişim ve Türkiye’ de hane halkı tasarruf eğiliminin analizi. Bankacılık Dergisi, 82: 1-43.
- Devkota ML (2019) Impact of export and import on economic growth: time series evidence from India. Dynamic Econometric Models, 19:29-40.
- Dickey DA, Fuller WA (1979) Distribution of the estimators for autoregressive time serie swith a unit root. Journal of The American Statistical Association, 74: 427-431.
- Dikmen N (2012) Ekonometri (Temel Kavramlar ve Uygulamalar). 2. Baskı, Dora Basın Yayın, Bursa, 308 s.
- Dutt SD, Ghosh D (1996) The export growth-economic growth nexus: a causality analysis. The Journal of Developing Areas, 30: 167-182.
- Dwyer GP (2015) The Johansen Tests for Cointegration. http://www.jerrydwyer.com/pdf/Clemson/Cointegration.pdf. Erişim Tarihi: 01.09.2023.
- Ekanayake EM (1999) Exports and economic growth in Asian devoloping countries: cointegration and error-correction models. Journal of Economic Devolopment, 24(2): 43-56.
- Enders W (1995) Applied econometric time series. John Wiley & Sons, NewYork.
- Erdoğan S (2006) Türkiye’nin ihracat yapısındaki değişme ve büyüme ilişkisi: koentegrasyon ve nedensellik testi uygulaması. Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi, 10(9): 30-39.
- Erkılıç S (2006) Türkiye’de cari açığın belirleyicileri. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası İstatistik Genel Müdürlüğü Uzman Yeterlilik Tezi, Ankara.
- Gaur M, Kant R, Verma N (2020) Macro-economic determinants of high technology exports. European Journal of Business and Management Research, 5(5):1-6.
- Jung WS, Marshall P (1985) Exports, growth and causality in developing countries. Journal of Development Economics, 18:1-12.
- Kara O, Çömlekçi İ, Kaya V (2012) Turizm gelirlerinin çeşitli makro ekonomik göstergeler ile ilişkisi: Türkiye örneği (1992-2011). Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1):75-100.
- Karabulut Ş (2018) Türkiye’de dış ticaret ve milli gelir ilişkisinin ampirik analizi (1970-2016), International Journal of Economic and Administrative Studies (Prof. Dr. Harun Terzi Özel Sayısı), 425-442.
- Karagöl E, Serel A (2005) Türkiye'de ihracat ve GSMH arasındaki ilişkinin kointegrasyon yöntemiyle incelenmesi. İ.Ü. İktisat Fakültesi Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50:1029-1040.
- Karimova S (2022) Avrupa’da yenilenebilir enerji kaynaklarının fosil yakıt ithalatı üzerindeki etkisinin Granger nedensellik ve Toda-Yamamoto yöntemleri ile analizi. Sakarya İktisat Dergisi, 11(2):254-267.
- Korkmaz S, Aydın A (2015) Türkiye’de dış ticaret-ekonomik büyüme ilişkisi: nedensellik analizi. Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(3):47-76.
- Köksal M (2016) Dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Konya.
- Kösekahyaoğlu L, Şentürk C (2006) İhracata dayalı büyüme hipotezinin testi: Türkiye ve yeni gelişen ekonomiler üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4:23-45.
- Marin D (1992) Is the export-led growth hypothesis valid for industrialized countries?. Review of Economic and Statistics, 47(4):678-688.
- Naidu S, Pandaram A, Chand A (2017) A johansen cointegration test for the relationship between remittances and economic growth of Japan. Modern Applied Science, 11(10):137-151.
- Özdemir Ü, Yiğit GK, Oral M (2016) Cumhuriyetten günümüze ekonomi politikaları bağlamında Türk dış ticaretinin gelişimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 21(35):149-174.
- Özmen E, Furtun G (1998) Export-led growth hypothesis and the Turkish data: an empirical investigation. METU Studies in Development, 25(3):491-503.
- Özsoy Çalış N, Babuşçu Ş, Hazar A (2022) Türkiye’de faiz oranı geçişkenliğinin granger nedensellik analizi ile araştırılması. Kesit Akademi Dergisi, 8(32):465-486.
- Paul BP (2011). Revisitingexport-led growth for Banladesh: a synthesis of cointegration and ınnovation accounting. International Journal of Economics and Finance, 3(6):3-15.
- Saaed AA, Hussain MA (2015) Impact of exports and imports on economic growth: evidence from Tunisia. Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences (JETEMS), 6(1):13-21.
- Sevüktekin M, Çınar M (2017) Ekonometrik zaman serileri analizi reviews uygulamalı. 5. Baskı, Dora Yayınları, Bursa, 667 s.
- Sims CA (1980) Macro economics and reality. Econometrica, 48(1):1-48.
- Şenkardeşler RA (2018) Cumhuriyetten günümüze Türkiye’nin dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi üzerine nedensellik analizi. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 4(1):108-129.
- Şimşek M, Kadılar C (2010) Türkiye’de beşeri sermaye, ihracat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin nedensellik analizi. Cumhuriyet Üniversitesi Ekonomik ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1):115-140.
- Tang TC (2006) Export led growth in Hong Kong empirical evidence from the components of exports. International Journal of Business and Society, 7(1):30-52.
- Tarı R (2011) Ekonometri. 7. Baskı, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
- Taştan H (2010) Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkilerinin spektral analizi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1):87-98.
- Tuncer İ (2002) Türkiye'de ihracat, ithalat ve büyüme: Toda-Yamamoto yöntemiyle Granger nedensellik analizleri (1980-2000). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(9):89-107.
- Türlüoğlu E (2019) Türkiye’de ekonomik büyüme dinamikleri: ekonomik büyüme ve dış ticaret ilişkisinin nedensellik analizi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
- Uğur B, Dallı T (2021) Dış ticaretin ekonomik büyümeye etkisi: G-20 ülkeleri örneği. Karadeniz Ekonomik Araştırmaları Dergisi, 2(2):1-18.
- URL-1 https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/plan program/KagitSektorRaporu2021v2.pdf. Erişim Tarihi: 01.10.2022.
- URL-2 https://data.worldbank.org/country/TR?locale=tr. Erişim Tarihi: 01.10.2022.
- URL-3 https://www.trademap.org/Index.aspx. Erişim Tarihi: 01.10.2022.
- Wörz J (2005) Skill intensity in foreing trade and economic growth. Empirica, 32: 117-144.
- Yıldırım K (2022) Yaş bağımlılık oranı ile ithalat arasındaki ilişki: Türkiye için VAR ve Granger nedensellik analizi. Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 6(2): 104-123.
- Yiğidim A, Köse N (1997) İhracat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki, ithalatın rolü: Türkiye örneği (1980-1996). Ekonomik Yaklaşım, 8(26):71-85.
- Yurdakul F, Aydın M (2018). Ekonomik büyüme ve dış ticaret arasındaki ilişki: Türkiye üzerine bir uygulama. International Journal of Economic and Administrative Studies, 18. EYİ Özel Sayısı, 23-36.
- Zhang X, Zou HF (1995) Foreign technology imports and economic growth in developing countries. The World Bank Policy Research Department Public Economy Division Working Paper, 1412, 1-32.
| APA | Akyüz K, ERSEN N, AKYÜZ I (2023). Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi. , 31 - 40. 10.17474/artvinofd.1274255 |
| Chicago | Akyüz Kadri Cemil,ERSEN Nadir,AKYÜZ ILKER Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi. (2023): 31 - 40. 10.17474/artvinofd.1274255 |
| MLA | Akyüz Kadri Cemil,ERSEN Nadir,AKYÜZ ILKER Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi. , 2023, ss.31 - 40. 10.17474/artvinofd.1274255 |
| AMA | Akyüz K,ERSEN N,AKYÜZ I Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi. . 2023; 31 - 40. 10.17474/artvinofd.1274255 |
| Vancouver | Akyüz K,ERSEN N,AKYÜZ I Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi. . 2023; 31 - 40. 10.17474/artvinofd.1274255 |
| IEEE | Akyüz K,ERSEN N,AKYÜZ I "Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi." , ss.31 - 40, 2023. 10.17474/artvinofd.1274255 |
| ISNAD | Akyüz, Kadri Cemil vd. "Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi". (2023), 31-40. https://doi.org/10.17474/artvinofd.1274255 |
| APA | Akyüz K, ERSEN N, AKYÜZ I (2023). Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 24(2), 31 - 40. 10.17474/artvinofd.1274255 |
| Chicago | Akyüz Kadri Cemil,ERSEN Nadir,AKYÜZ ILKER Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 24, no.2 (2023): 31 - 40. 10.17474/artvinofd.1274255 |
| MLA | Akyüz Kadri Cemil,ERSEN Nadir,AKYÜZ ILKER Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, vol.24, no.2, 2023, ss.31 - 40. 10.17474/artvinofd.1274255 |
| AMA | Akyüz K,ERSEN N,AKYÜZ I Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 2023; 24(2): 31 - 40. 10.17474/artvinofd.1274255 |
| Vancouver | Akyüz K,ERSEN N,AKYÜZ I Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 2023; 24(2): 31 - 40. 10.17474/artvinofd.1274255 |
| IEEE | Akyüz K,ERSEN N,AKYÜZ I "Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi." Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 24, ss.31 - 40, 2023. 10.17474/artvinofd.1274255 |
| ISNAD | Akyüz, Kadri Cemil vd. "Ekonomik büyüme ve kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü dış ticareti üzerine nedensellik ilişkisi". Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 24/2 (2023), 31-40. https://doi.org/10.17474/artvinofd.1274255 |
