100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi
Yıl: 2023 Cilt: 22 Sayı: Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı Sayfa Aralığı: 323 - 338 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21547/jss.1360853 İndeks Tarihi: 30-10-2023
100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi
Öz: Bu çalışma, bir asırlık Türkiye ekonomisinde enflasyon oranı ve dış ticaret dengesindeki yapısal değişimleri dikkate alarak incelemeyi ve ekonomi politikalarındaki rejim değişikliklerinin etkili olup olmadığını ortaya koymayı amaçlamıştır. Çalışmada 100 yıllık en önemli iki sorun olan enflasyon ve dış ticaret dengesinin nedenleri ve çözüm yöntemleri yerine bir asırlık süreçteki yapısal değişimlerin tespiti üzerinde yoğunlaşılmıştır. Bu amaçla, 1923-2023 yılları için enflasyon oranı ve dış ticaret dengesi (ihracatın ithalatı karşılama oranı) serilerinde meydana gelen trend ve düzeyde değişimin varlığı ve tarihleri Bai ve Perron (2003) çoklu yapısal kırılma modeli ve Hodrick-Prescott (HP) trend çerçevesinde analiz edilmiştir. Çalışmanın bulguları temel olarak kısa ve orta vadede değişkenlerin döngülerinin tersine dönmesinin oldukça uzun sürmekte olduğunu göstermektedir. Cumhuriyet’in kuruluşundan bugüne kadar enflasyon tarihinde enflasyon trendinin negatif olduğu dönemler oldukça az iken genellikle enflasyon trendinin pozitif eğilimde olduğu görülmektedir. Hem HP uzun dönem trend analizi hem de içsel olarak belirlenen yapısal değişim dönemlerine ilişkin kanıtlar enflasyon döngüsünün kalıcı olduğunu ve eğiliminin 1970’li yıllardan sonra artmaya başladığını, 2001 krizine kadar yüksek kaldığını ortaya koymuştur. Diğer taraftan ihracatın ithalatı karşılama oranına yönelik sonuçlar ise 1980 sonrasında ihracatın ithalatı karşılama oranında dikkate değer bir değişimin olmadığı görülmektedir. Özellikle 1980 ihracata yönelik büyüme stratejisi sonrası negatif trend ve düzeyde bir kırılma olduğunu gösterse de çok belirgin bir iyileşmenin gerçekleşmediğine yönelik bulgular ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelime: Turkish Economy in 100 Years of History: Structural Change Analysis of Inflation and Foreign Trade Balance
Öz: This study aims to examine the structural changes in inflation and foreign trade balance and to reveal whether regime changes in economic policies are effective in this process for the century-old Turkish economy. This study focuses on determining the structural changes rather than the causes of inflation and foreign trade balance, which are the two most important problems for the Turkish economy for 100 years. For this purpose, structural change periods in the inflation rate and foreign trade balance series for the years 1923–2023 were analyzed within the framework of Bai and Perron (2003) multiple structural change model and HP trend. The findings of the study show that it takes quite a long time for the cycles of variables to reverse in the short and medium term. While there have been very few periods when the inflation trend was negative since the establishment of the Republic of Turkey, it is generally seen that the inflation trend is positive. Evidence from both HP long-term trend analysis and endogenously determined periods of structural change ave revealed that the inflation cycle is permanent and its trend began to increase after the 1970s, remaining high until the 2001 crisis. On the other hand, the results for the coverage ratio show that although there was negative trend and level shift, there was no significant recovery in the coverage ratio, especially after the 1980 export-oriented growth strategy.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akat, A. S. (2000). The political economy of Turkish inflation. Journal of International Affairs, 265-282.
- Bai, J. ve Perron, P. (1998). Estimating and testing linear models with multiple structural changes. Econometrica, 47-78.
- Bai, J., & Perron, P. (2003). Computation and analysis of multiple structural change models. Journal of applied econometrics, 18(1), 1-22.
- Balcilar, M. (2004). Persistence in inflation: Does aggregation cause long memory?. Emerging markets finance and trade, 40(5), 25-56.
- Bilici, B. ve Çekin, S. E. (2020). Inflation persistence in Turkey: A TVP-estimation approach. The Quarterly Review of Economics and Finance, 78, 64-69.
- Casini, A. ve Perron, P. (2018). Structural breaks in time series. arXiv preprint arXiv:1805.03807.
- Cavallo, A. ve Zavaleta, G. G. (2023). Detecting structural breaks in ınflation trends: A high-frequency approach. https://www.hbs.edu/ris/Publication%20Files/Cavallo_Zavaleta_Structural_May2023_6cb882a4-e0cc-41c8-a1fe-ad804f59d0f0.pdf
- Çiçek, S. ve Akar, C. (2013). The asymmetry of inflation adjustment in Turkey. Economic Modelling, 31, 104-118.
- Emirmahmutoğlu, F., Saraçoğlu, B. ve Güney, S. (2010). Türkiye’de enflasyon direngenliğinin Bai-Perron yöntemi ile incelenmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 1-26.
- Erlat, H. (2002). Long memory in Turkish inflation rates. Inflation and disinflation in Turkey, 97-122.
- Doğruel, F. ve Doğruel, A. S. (2005). Türkiye ‘de enflasyon tarihi. Ankara: Tarih Vakfı.
- Kibritçioğlu, A. (2002). Causes of Inflation in Turkey: A Literature Survey with Special Reference to Theories of Inflation, iç. Inflation and Disinflation in Turkey. Eds. A. Kibritçioğlu, L. Rittenberg ve F. Selçuk.
- Oğuz, Ş. (2010). Türkiye’de enflasyon sürekliliğinin analizi: Tarihsel trendi ve TÜFE alt gruplarındaki farklılaşması. Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İletişim ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü.
- Önel, G. (2005). Testing for multiple structural breaks: An application of Bai-Perron test to the nominal interest rates and inflation in Turkey. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 81-94.
- Özçiçek, Ö. (2011). Türkiye’de sektörel enflasyon direnci. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1), 57-68.
- Öztürk, S. ve Özyakışır, D. (2005). Türkiye ekonomisinde 1980 sonrası yaşanan yapısal dönüşümlerin GSMH, dış ticaret ve dış borçlar bağlamında teorik bir değerlendirmesi. Mevzuat Dergisi, 94(8), 2-18.
- Pamuk, Ş. (2000). İstanbul ve diğer kentlerde 500 yıllık fiyatlar ve ücretler 1469-1998. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü
- TUSİAD (1986). Dış ticaret raporu ithalat ve ihracatta sorunlar ve öneriler, İstanbul, Yayın No. TUSİAD-T/86.9.91.
- Yentürk, N. ve Kepenek, Y. (2005). Türkiye ekonomisi, 17. Basım, İstanbul: Remzi Kitapevi.
- Yurdakul, F. (2001). Türkiye'de enflasyon sürecinde yapısal kırılmalar. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56(01).
| APA | BURGAÇ ÇIL A, FİSUNOĞLU H (2023). 100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi. , 323 - 338. 10.21547/jss.1360853 |
| Chicago | BURGAÇ ÇIL ALMILA,FİSUNOĞLU Hüseyin Mahir 100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi. (2023): 323 - 338. 10.21547/jss.1360853 |
| MLA | BURGAÇ ÇIL ALMILA,FİSUNOĞLU Hüseyin Mahir 100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi. , 2023, ss.323 - 338. 10.21547/jss.1360853 |
| AMA | BURGAÇ ÇIL A,FİSUNOĞLU H 100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi. . 2023; 323 - 338. 10.21547/jss.1360853 |
| Vancouver | BURGAÇ ÇIL A,FİSUNOĞLU H 100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi. . 2023; 323 - 338. 10.21547/jss.1360853 |
| IEEE | BURGAÇ ÇIL A,FİSUNOĞLU H "100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi." , ss.323 - 338, 2023. 10.21547/jss.1360853 |
| ISNAD | BURGAÇ ÇIL, ALMILA - FİSUNOĞLU, Hüseyin Mahir. "100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi". (2023), 323-338. https://doi.org/10.21547/jss.1360853 |
| APA | BURGAÇ ÇIL A, FİSUNOĞLU H (2023). 100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı), 323 - 338. 10.21547/jss.1360853 |
| Chicago | BURGAÇ ÇIL ALMILA,FİSUNOĞLU Hüseyin Mahir 100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 22, no.Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı (2023): 323 - 338. 10.21547/jss.1360853 |
| MLA | BURGAÇ ÇIL ALMILA,FİSUNOĞLU Hüseyin Mahir 100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.22, no.Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı, 2023, ss.323 - 338. 10.21547/jss.1360853 |
| AMA | BURGAÇ ÇIL A,FİSUNOĞLU H 100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2023; 22(Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı): 323 - 338. 10.21547/jss.1360853 |
| Vancouver | BURGAÇ ÇIL A,FİSUNOĞLU H 100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2023; 22(Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı): 323 - 338. 10.21547/jss.1360853 |
| IEEE | BURGAÇ ÇIL A,FİSUNOĞLU H "100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi." Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, ss.323 - 338, 2023. 10.21547/jss.1360853 |
| ISNAD | BURGAÇ ÇIL, ALMILA - FİSUNOĞLU, Hüseyin Mahir. "100 Yıllık Türkiye Ekonomisi: Enflasyon ve Dış Ticaret Dengesi’nin Yapısal Değişim Analizi". Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 22/Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı (2023), 323-338. https://doi.org/10.21547/jss.1360853 |
