Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar

TURGUT, Mustafa; ŞENTÜRK, MURAT

Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar

Murat ŞENTÜRK, (Kırklareli Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü, Kırklareli, Türkiye)

Mustafa TURGUT (Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Ankara, Türkiye)

Aile ve Toplum

24 9

Yıl: 2011 Cilt: 7 Sayı: 27 Sayfa Aralığı: 63 - 88 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar

Öz:

Bu çalışma; ulusal ve uydu üzerinden yayın yapan televizyon kanallarında çocuğa yönelik programlar ve bu programlarda yayınlanan reklamların içerik analizini yapmayı, reklamlarda kullanılan dil, söylem ve yöntemleri ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu amaca ulaşabilmek amacıyla araştırmada çocuk programları ve bu programlarda yayınlanan reklamların içeriği betimlenirken nicel ve nitel olmak üzere iki ayrı yöntem kullanılmıştır. Nicel araştırma kapsamında programlar ve reklamlar için iki ayrı Değerlendirme Formu geliştirilmiştir. Nitel araştırma kapsamında ise çocuk programı yapımcıları, çocuk televizyonu genel yayın yönetmenleri, reklam ajansı genel müdürleri ve reklamla ilgili STK başkanları ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Araştırma sonucunda, çocuk programları ve reklamların içeriği, çocuğun fiziksel, bilişsel/algısal, duygusal/sosyal ve dil gelişimi, şiddet, tüketim kültürü, modelleme, aile değerleri ve yapısı açısından değerlendirilmiş; çocuk programı yapımcılarına, ailelere ve kurum ve kuruluşlara birtakım öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelime: çocuklar televizyon programları medya reklamlar (TV/radyo)

Konular: İletişim Eğitim, Eğitim Araştırmaları Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

TV programs, advertisement and children

Öz:

This study aims to make content analysis of TV programs for children and the advertisements broadcasted in several channels through national cables or satellites in Turkey, and reveal the methods, discourse and the language used in those ads. To accomplish this main goal, two separate methods, qualitative and quantitative techniques were used in this research while examining the content of these programs for children and the ads that came with them. In addition, two distinct Evaluation Forms were developed for programs and commercials within the scope of quantitative research. As far as the qualitative aspect of this research is concerned, in depth interviews were implemented with producers of these programs, general directors of TVs for kids, general directors of advertisement agencies and the leaders of civil society organizations that have to do with commercials. In the conclusion, the contents of these programs and ads are discussed and assessed from the perspective of children`s physical, cognitive/ perceptual, emotional/social and linguistic development, and, moreover, from the angle of consumer culture, violence, modeling and family values and structures. In the end, some recommendations were made for child program producers, families and certain institutions and organizations.

Anahtar Kelime: media commercials (TV/radio) children television programs

Konular: İletişim Eğitim, Eğitim Araştırmaları Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aşçı, E. (2006). Televizyondaki çizgi ve animasyon karakterlerin farklı yerleşim yerlerinde yaşayan çocukların tüketici davranışlarına etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Cesur, S. ve Paker, O. (2007). Televizyon ve çocuk: Çocukların TV programlarına ilişkin tercihleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (19), 106–125.
Cirhinlioğlu, F. G. (2001). Çocuk ruh sağlığı ve gelişimi. Okul öncesi dönem. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Cüceloğlu, D. (1991). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Cüceloğlu, D. (1992). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
DPT (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Çocuk Özel İhtisas Komisyonu. http://ekutup.dpt.gov.tr/ aile/cocuk/oik586.pdf Erişim tarihi: 26.10.2008.
Duru, L. Ö. (1997). Bilgisayar oyunları ve cinsiyet rolleri. Ankara Üniversitesi I. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
Durmuş, O. D. (2006). Popüler kültürün kimlik oluşumuna etkileri. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17.
Erjem, Y. ve Çağlayandereli, M. (2006). Televizyon ve gençlik: Yerli dizilerin gençlerin model alma davranışı üzerindeki etkisi. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 30 (1), 15–30.Ertürk, Y. D. ve Gül, A. A. (2006). Çocuğunuzu televizyona teslim etmeyin. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Folta, S. C., Goldberg, J. P., Economos, C., Bell, R., & Meltzer, R. (2006). Food advertising targeted at school-age children: A content analysis. Journal of Nutrition Education and Behavior, 38 (4), 244–256.
Elden, M. ve Ulukök, Ö. (2006). Çocuklara yönelik reklamlarda denetim ve etik. Küresel İletişim Dergisi, 2, 1-23.
Gürel, F. S. ve İnan, G. (2001). Çocukluk çağı obezitesi tanı yöntemleri, prevalansı ve etyolojisi. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 2 (3), 39-46.
İşçibaşı, Y. (2003). Çocuğun sosyalleşmesinde ailetelevizyon ilişkisi. Kurgu Dergisi, 2, 143–147.
Karaca, Y., Pekyaman, A. ve Güney, H. (2007). Ebeveynlerin televizyon reklam içeriklerinin çocuklar üzerindeki etkilerini etik açıdan algılamalarına yönelik bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), 233–249.
Karacoşkun, M. D.(tsiz.). Bireysel ve toplumsal çözülmede televizyon faktörü üzerine düşünceler. http:// www.cumhuriyet.edu.tr/edergi/makale/341.pdf . Erişim tarihi: 26.10.2008.
Latouche, S. (1993). Dünyanın batılılaşması: Gezegenimizin birörnekleşmesinin anlamı, önemi ve sınırları üstüne bir deneme (çev.: Temel Keşoğlu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Louis, C. & Lawrence, M. (1997). Research methods in education. London: Routledge Press.
Mattelart, A. (2005). Gezegensel ütopya tarihi: Kehanetsel kentten küresel topluma (çev. Şule Çiltaş). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Muzaffar, C. (2006). Küresel ahlak ya da küresel hegemonya: din, insanlık onuru ve medeniyetler etkileşimi (çev. Mehmet Mercanoğlu, Sümeyya Sarıca), İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Outley, C. W., & Taddese, A. (2006). Content analysis of health and physical activity messages marketed to african american children during after-school television programming. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 160 (4), 432–436.
Öcel, N. (2001). Türk ve dünya sinemasında çocuk imgesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
Öcel, N. (2002). İletişim ve çocuk: İletişim ortamlarında çocuk ve reklam iletişimi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
Özkan, H. H. (2006). Popüler kültür ve eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (1), 29-38.
Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. USA: Sage Publications.
Radikal Gazetesi. (2000). “Pokemon gibi atladı!” http://www.radikal.com.tr/2000/10/30/turkiye/01pok. shtml. Erişim tarihi: 01.11.2008.
Ritzer, G. (1998). Toplumun McDonaldlaştırılması: Çağdaş toplum yaşamının değişen karakteri üzerine bir inceleme (çev. Şen Süer Kaya). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Roberts, M. & Pettigrew, S. (2007). Thematic content analysis of children's food advertising. International Journal of Advertising, 26 (3), 357–367.
Robertson, R. (1999). Küreselleşme: Toplum kuramı ve küresel kültür (çev. Ümit Hüsrev Yolsal), Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
RTÜK (2006a). İlköğretim çağındaki çocukların televizyon izleme alışkanlıkları kamuoyu araştırması. www.rtuk.org.tr/sayfalar/IcerikGoster.aspx?icerik_ id=57ce5022-fd71-442a-94e7-6567ae4a9e9b. Erişim tarihi: 28.06.2008.
Serpemen, M. (1999). Çocuklara yönelik reklamlar be çocuklarda tüketim alışkanlıkları. 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi: Cumhuriyet ve Çocuk. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
Silverman, D. (2000). Doing qualitative research. London: Sage Publications.
Sönmez, S. (2006). 7–12 yaş arasındaki çocukların aile satın alma kararına etkisi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şahin, C. (2005). Türkiye’de gençliğin toplumsal kimliği ve popüler tüketim kültürü. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (2), 157-181.
Şirin, M. R. (1999). Televizyon çocuk ve aile. İstanbul: İz yayınları.
Tetik, S. (1987). Okul öncesi dönem çocukları için televizyon ile bir okuma öğretim modeli. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tomlinson, J. (1999). Kültürel emperyalizm: Eleştirel bir giriş (çev. Emrehan Zeybekoğlu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Tomlinson, J. (2004). Küreselleşme ve kültür (çev. Arzu Eker). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Tüketici Raporu (tsiz). Reklamların çocuklar üzerindeki etkileri (70). http://tuketiciraporu.com/site/index2. php?option=com_content&do_pdf=1&id=189 Erişim tarihi: 26.10.2008.
Yavuzer, H. (1992). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
Yörükoğlu, A. (2000). Değişen toplumda aile ve çocuk. İstanbul: Özgür Yayınları.
Zıllıoğlu, M. (1986). Sinematografik bilim-kurgu yayınlarının çocukların dünya görüşünün oluşumu üzerindeki etkileri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.

APA	ŞENTÜRK M, TURGUT M (2011). Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar. , 63 - 88.
Chicago	ŞENTÜRK MURAT,TURGUT Mustafa Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar. (2011): 63 - 88.
MLA	ŞENTÜRK MURAT,TURGUT Mustafa Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar. , 2011, ss.63 - 88.
AMA	ŞENTÜRK M,TURGUT M Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar. . 2011; 63 - 88.
Vancouver	ŞENTÜRK M,TURGUT M Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar. . 2011; 63 - 88.
IEEE	ŞENTÜRK M,TURGUT M "Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar." , ss.63 - 88, 2011.
ISNAD	ŞENTÜRK, MURAT - TURGUT, Mustafa. "Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar". (2011), 63-88.

APA	ŞENTÜRK M, TURGUT M (2011). Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar. Aile ve Toplum, 7(27), 63 - 88.
Chicago	ŞENTÜRK MURAT,TURGUT Mustafa Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar. Aile ve Toplum 7, no.27 (2011): 63 - 88.
MLA	ŞENTÜRK MURAT,TURGUT Mustafa Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar. Aile ve Toplum, vol.7, no.27, 2011, ss.63 - 88.
AMA	ŞENTÜRK M,TURGUT M Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar. Aile ve Toplum. 2011; 7(27): 63 - 88.
Vancouver	ŞENTÜRK M,TURGUT M Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar. Aile ve Toplum. 2011; 7(27): 63 - 88.
IEEE	ŞENTÜRK M,TURGUT M "Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar." Aile ve Toplum, 7, ss.63 - 88, 2011.
ISNAD	ŞENTÜRK, MURAT - TURGUT, Mustafa. "Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar". Aile ve Toplum 7/27 (2011), 63-88.