Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi

ELİF DİKMETAŞ YARDAN, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Samsun, Türkiye)
Mehmet TOP, (Hacettepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Sağlık İdaresi Bölümü, Ankara, Türkiye)
Gülpembe ERGİN (Polar Sağlık Ekonomisi ve Politikası Danışmanlık Ticaret Ltd. Şti., Ankara, Türkiye)
Türk Psikiyatri Dergisi
38 9
Yıl: 2011 Cilt: 22 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 137 - 149 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi

Öz:
Amaç: İnsan kaynakları yönetiminde mobbing ve tükenmişlik önemli iş psikolojisi konuları arasında yer almaktadır. Sağlık sektöründe başta hekimler olmak üzere insan kaynaklarının mobbing ve tükenmişlik durumları üzerine yapılacak çalışmalar önem arz etmektedir. Hekimlerde mobbing ve tükenmişlik üzerine bazı çalışmalar yapılmış olmasına karşın, sağlık sektöründe mobbing ve tükenmişlik arasındaki ilişkiyi açıklayan sınırlı sayıda araştırma vardır. Bu araştırmada Türkiye’de bir kamu üniversitesi araştırma ve uygulama hastanesindeki asistan hekimlerin mobbing ve tükenmişlik (duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı) düzeyleri arasındaki ilişkileri açıklamak amaçlanmıştır. Ayrıca araştırmada mobbing ve tükenmişlik düzeylerinin cinsiyete, medeni duruma, çalışılan tıp bilimleri alanına, yaşa göre anlamlı farklılıklar gösterip göstermediğini belirlemek de amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırma 01.04.2009-30.06.2009 tarihleri arasında Ondokuz Mayıs Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde çalışan asistan hekimler üzerinde yapılmıştır. Araştırma için Ondokuz Mayıs Üniversitesi Rektörlüğü’nden gerekli izin alınmıştır. Araştırmada asistan hekimlerin tükenmişlik düzeyleri Maslach Tükenmişlik Ölçeği (Maslach Burnout Inventory), mobbing düzeyleri ise Leymann’ın Psikolojik Terör Envanteri (Leymann Inventory of Physchological Terror) ile ölçülmüştür. Araştırmada örneklem çekilmeyip evreni oluşturan 510 asistan hekimin tamamına araştırma ölçeklerinin uygulanması amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında 270 asistan hekime ulaşılmıştır. Araştırmada asistan hekimlerin % 52,94’ü ölçüm araçlarındaki soruların tamamına yanıt vermiştir. Veri analizinde t testi, F testi, regresyon analizi ve tanımlayıcı istatistiklerden yararlanılmıştır. Bulgular: Araştırma sonucunda asistan hekimlerin mobbing düzeyi 1,87; duygusal tükenme düzeyi 2,99; duyarsızlaşma düzeyi 2,95 ve kişisel başarı düzeyi 2,94 olarak bulunmuştur. Mobbing ve tükenmişlik düzeylerinin asistan hekimlerin tıp alanlarına göre anlamlı farklılık gösterdiği bulunmuştur. Ayrıca araştırmada mobbing, duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı arasında ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç: Mobbing düzeyinin tükenmişliğin üç boyutunu (duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı) anlamlı olarak etkilediği belirlenmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Davranış Bilimleri

An examination of mobbing and burnout of residents

Öz:
Aim: Mobbing and burnout in human resources management are important topics in labor psychology. It is important to research the levels of mobbing and burnout of human resources in the health sector, primarily in doctors. Although there have been some studies on the mobbing and burnout of doctors, there has been a limited number of studies on the relationship between mobbing and burnout in the health sector. This study aims to examine the relationship between mobbing and burnout (emotional exhaustion, depersonalization, personal accomplishment) levels of resident doctors at a public university research and training hospital in Turkey and to investigate whether mobbing and burnout levels vary significantly according to gender, marital status, medical branch and age. Method: This study was conducted on resident doctors at the Ondokuz Mayıs University Research and Training Hospital between 01.04.2009 and 30.06.2009. Legal permission for the study was received from the Rector’s Office of Ondokuz Mayıs University. The Maslach Burnout Inventory for measuring burnout levels in doctors and the Leymann Inventory of Psychological Terror for measuring doctors’ mobbing levels were the research instruments employed. Sampling was not used in this study. The aim was to administer the research instruments to all the residents (the universe of this study consisted of 510 assistant doctors). 52.94 % of residents responded to all of the questions in these instruments. In the data analysis, a t-test, ANOVA, regression an alysis and descriptive statistics were used. Findings: At the end of the analyses, it was found that the mean mobbing level of residents is 1.97; the mean emotional exhaustion level of residents is 2.97; the mean level of depersonalization is 2.95; and the mean level of personal accomplishment is 2.94. Mobbing and burnout levels of residents vary significantly in terms of medical branch. Conclusion: This study indicated that there are relationships between mobbing, emotional exhaustion, depersonalization and personal accomplishment. Mobbing is a significant regressor for emotional exhaustion, depersonalization and personal accomplishment in this study.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Davranış Bilimleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aguino K, Byron K (2002) Dominating interpersonal behavior and perceived victimization in groups: Evidence for a curvilinear relationship. JOM, 28(1): 69-87.
  • Anderson L, Pearson C (1999) Tit for tat? The spiraling effect of incivility in the workplace. AMR, 24(3): 452–471.
  • Arı GS, Bal EÇ (2008) Tükenmişlik kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1): 131-147.
  • Ashforth B (1994) Petty tyranny in organizations. Human Relations, 47: 151- 171.
  • Balducci C, Alfano V, Fraccaroli F (2009) Relationships between mobbing at work and MMPI-2 Personality profile, posttraumatic stres symptoms and suicidal ideation and behavior. Viol and Vict, 24(1): 52–67.
  • Barling J, Rogers AG, Kelloway EK (2001) Behind closed doors: In-home workers’ experience of sexual harassment and workplace violence. J Occup Health Psychol, 6(3): 225-269.
  • Baron RA, Neuman JH (1996) Workplace violence and workplace aggression: Evidence on their relative frequency and potential causes. Aggr Behav, 22: 161-173.
  • Bilgel N, Aytac S, Bayram N (2006) Bullying in Turkish White-Collar Workers. Occup Med, 56: 226–231.
  • Björkqvist K, Österman K, Hjelt-Bäck M (1994) Aggression among university employees. Aggr Behav, 20: 173–184.
  • Borritz M, Bultmann U, Rugulies R ve ark. (2005) Psychosocial work characteristics as predictors for burnout: Findings from 3-year follow up of the PUMA study. J Occup Environ Med, 47: 1015-1025.
  • Borritz M, Rugulies R, Bjorner JB ve ark. (2006a). Burnout among employees in human service work: Design and baseline findings of the PUMA study. Scandinavian J Pub Health, 34: 49-58.
  • Borritz M, Rugulies R, Christensen KB ve ark. (2006b) Burnout as predictor of self-reported sickness absence among human service workers: prospective findings from three-year follow-up of the PUMA study. Occup Environ Med, 63: 98-106.
  • Budd JW, Arvey RD, Lawles P (1996) Correlates and consequences of workplace violence. J Occup Health Psychol, 1(2): 197-210.
  • Bukspan E (2004) Bullying at work in France: A personal view. Br J Guid Counded, 32: 397-406.
  • Chappell D, Di Martino V (2006) Violence at work (Third Edition). Geneva, International Labor Organization, s. 17.
  • Cordes CL, Dougherty TW (1993) A review and an integration of research on job burnout. AMR, 18 (4): 624-628.
  • Çam O (1991) Hemşirelerde tükenmişlik sendromunun araştırılması (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İzmir, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
  • Çobanoğlu Ş (2005) İşyerinde duygusal saldırı ve mücadele yöntemleri. İstanbul, Timaş Yayınları, s. 22.
  • Çöl SÖ (2008) İşyerinde psikolojik şiddet: Hastane çalışanları üzerine bir araştırma. Çalışma ve Toplum, 4: 107-134.
  • Davenport N, Schwartz R, Elliott G (2003) Mobbing: İşyerinde duygusal taciz. (Çev. Osman Cem Önertoy), İstanbul, Sistem Yayınları.
  • Deckard GJ, Hicks LL, Hamory BH (1992) The occurrence and distribution of burnout among infectious disease physicians. J Infect Dis, 165: 224-228.
  • Deckard GJ, Meterko M, Field D (1994) Physician burnout: An examination of personal, professional, and organizational relationship. Med Care, 32: 745-754.
  • Demirel Y, Yoldaş MA (2008) Sağlık kuruluşlarında karşılaşılan psikolojik yıldırma davranışlarının Türkiye ve Kazakistan açısından karşılaştırılması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2): 1-25.
  • DiMartino V (2003) Relationship between work stress and workplace violence in the health sector. Geneva, ILO/ICN/WHO/PSI, s. 35
  • Einarsen S (1999) The nature and causes of bullying at work. Int J Manpow, 20 (1/2): 16-27.
  • Einarsen S (2000) Harassment and bullying at work: A review of Scandinavian approach. Aggres Viol Behav, 5(4): 379-401.
  • Erçetin ŞŞ, Hamedoğlu MA, Çelik S (2008) Mobbing in primary schools (A case study for Hendek county, Sakarya). WASC, 3(6): 945-955.
  • Ergin C (1993) Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları,
  • Bayraktar R, Dağ I. (Ed), Ankara, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayını, s.143-160.
  • Ergin C (1996) Maslach tükenmişlik ölçeğinin Türkiye sağlık personeli normları. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 4 (1): 28-33.
  • Erol A, Sarıçiçek A, Gülseren Ş (2007) Asistan hekimlerde tükenmişlik: İş doyumu ve depresyonla ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8: 241-247.
  • EUROFOUND (2007) Quality Report of the 4th European Working Conditions Survey. Dublin, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, s. 38.
  • GD, Lipsitt DR (Ed), Amsterdam. Elseiver Science Publishers, s. 119-130. Fox S, Stallworth LE (2004) Racial/ethnic bullying: exploring links between bullying and racism in the US workplace. J Vocat Behav, 59: 291-309.
  • Gabbard GO (1985) The role of compulsiveness in the normal physician. JAMA, 254: 2926-2929.
  • Goldberg R, Boss RW, Chan L ve ark. (1996) Burnout and its corre lates in emergency physicians: four years’ experience with a Wellness booth. Acad Emerg Med, 3:1156-64.
  • Grunau G (2007) Mobbing and burnout: Are they linked (Ph.D. Thesis). Walden University.
  • Guatman M (2001) Women in medicine: stresses and solutions. West J Med., 174: 37– 41.
  • Gundersen L (2001) Physician burnout. Ann Intern Med, 135: 145– 148.
  • Gül H (2009) İş Sağlığında Önemli Bir Psikososyal Risk: Mobbing-Psikolojik Yıldırma. TAF Prev Med Bull, 8(6):515-520.
  • Hair J, Anderson R, Tatham R ve ark. (1998) Multivariate Data Analysis, 5. Edition. New Jersey, Prentice Hall, s. 455. http://hastane.omu.edu.tr/?page=akademik-personel. Erişim tarihi: 01.03.2009.
  • Josipovic-Jelic Z, Stoini E, Celic-Bunikic S (2005) The effect of mobbing on medical staff performance. Acta Clin Croat. 44: 347–352.
  • Kaçmaz N (2005) Tükenmişlik (burnout) sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68: 29-32.
  • Karacaoğlu K, Reyhanoğlu M (2006) Kıbrıs Türkü ve Türkiyeli Ayrımı Bağlamında İşyerinde Yıldırma: KKTC’deki Sağlık Sektöründe Çalışanlara Yönelik Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4): 145-176.
  • Kingma M (2001) Workplace violence in the health sector: A problem of epidemic proportion. Int Nurs Rev, 48: 129-130.
  • Kirwan M, Armstrong D (1995) Investigation of burnout in a sam ple of British general practitioners. Br J Gen Pract, 45: 259-60.
  • Kivimaki M, Virtanen M, Vartia M ve ark. (2003) Workplace mobbing and the risk of cardiovascular disease and depression. Occup Environ Med. 60: 779-783.
  • Kudelka BM, Kern S (2004) Cortisol day profiles in victims of mobbing (bullying at the work place): Preliminary results of a first psychobiological field study. J Psychosom Res, 56 (1): 149-150.
  • LeBourdais E (1989) Hopelessness and helplessness: Treating the doctors who treat AIDS patients. CMAJ, 140: 440-443.
  • Lee RT, Ashforth BE (1990) On the meaning of Maslach’s three dimensions of burnout. J Appl Psychol, 75: 743-745.
  • Leymann H (1990) Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence Vict, 5 (1): 119-126.
  • Leymann H (1996) The Contend and development of mobbing at work. Eur J Work Organ Psychol, 5 (2): 165-184.
  • Leymann H, Gustafsson A (1996) Mobbing and the development of posttraumatic stress disorders. Eur J Work Organ Psychol, 5(2): 251-275.
  • Lybecker C, Sofield L (2000) Verbal abuse: Surgical Service. Management, 6 (6): 32-33.
  • Martini S, Arfken CL, Churchill A ve ark. (2000) Burnout comparison among residents in different medical specialties. Acad Psychiatry, 28: 240–242.
  • Martinussen, M, Richardsen AM, Burke RJ (2007) Job Demands, job resources, and burnout among police officers. J Crim Justice, 35: 239-249.
  • Maslach C, Jackson SE (1986) Maslach Burnout Inventory (Second edition). Palo Alto, Consulting Psychologists Press.
  • Maslach C, Schaufeli WB, Leiter MP (2001) Job burnout. Ann Rev Psychol, 52: 397-422.
  • Maslach, C, Jackson SE (1981) The measurement of experienced burnout. J Occup Behav, 2: 99-113.
  • Namie G (2003) Workplace bullying: Escalated incivility. Ivey Business J, 68: 1-6.
  • Namie G, Namie R (2000) Workplace bullying: The silent epidemic. ERQ,1: 1-12.
  • Niedhammer I, Chastang JF, David S (2008) Importance of psychological work factors on general health outcomes in the national French SUMER survey. Occup Med. 58: 15-24.
  • Niedhammer I, David S, Degionanni S (2006) 143 Occupational Physicians. Association between workplace bullying and depressive symptoms in the French working population. J Psychosom Res. 61: 251-259.
  • Panagopoulou E, Montgomery A, Benos A (2006) Burnout in internal medicine physicians: Differences between residents and specialists. Eur J Internal Med, 17: 195–200.
  • Ramirez AJ, Graham J, Richards MA ve ark. (1996) Mental health of hospital consultants: the effects of stress and satisfaction at work. Lancet, 347:724- 728.
  • Rayner C, Cooper C (1997) Workplace bullying: myth or reality: Can we afford to ignore it? Leader Organ Dev J, 18(4): 211-4.
  • Rayner C, Isheehan MM, Barker M (1999) Theoretical approaches to the study of bullying at work. Int J Manpow, 20(1):11-15.
  • Rayner C (2002) Raund Two: Redefining bullying at work. Paper as part of a Joint Session - Workplace Abuse, Aggression, Bullying and Incivility: Conceptuallntegration and Empirical insights AoM Meeting 2002, Denver.
  • Renzi C, Tabolli S, Ianni A ve ark. (2005) Burnout and job satisfaction comparing healthcare staff of a dermatological hospital and a general hospital. Eur Acad Dermatol Venereol, 19: 153– 157.
  • Rogers K, Kelloway EK (1997) Violence at work: Personal and organizational outcomes. J Occup Health Psychol, 2 (1): 63-71.
  • Schat ACH, Kelloway EK (2003) Reducing the adverse consequences of workplace aggression and violence: The buffering effects of organizational support. J Occup Health Psychol, 8: 110–122.
  • Schat ACH, Kelloway EK (2000) The effects of perceived control on the outcomes of workplace aggression and violence. J Occup Health Psychol, 4: 386-402.
  • Schweitzer B (1994) Stress and burnout in junior doctors. S Afr Med J, 84: 352-354.
  • Shanafelt TD, Bradley KA, Wipf JE ve ark. (2002) Burnout and self-reported patient care in an internal medicine residency program. Ann Intern Med, 136: 358– 367.
  • Tınaz P (2006) İşyerinde psikolojik taciz. Çalışma ve Toplum, 4: 13-28. WHO (2003) Occupational and Environmental Health Program, Raising awareness of psychological harassment at work. Protecting Worker’s Health Series, No. 4. Geneva, Switzerland, WHO.
  • Yamada DC (2000) The phenomenon of “workplace bullying” and the need for status blind hostile work environment protection. Georgetown Law Journal, 88: 475- 537.
  • Yaman H, Ungan M (2002) Tükenmişlik: Aile hekimliği asistan hekimleri üzerine bir inceleme. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49): 37-44.
  • Yao DC, Wright SM (2000) National survey of internal medicine residency training program directors regarding problem residents. JAMA, 284: 1099– 1104.
  • Yavuz H (2007) Çalışanlarda mobbing (psikolojik şiddet) algısını etkileyen faktörler: SDÜ Tıp Fakültesi üzerine bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
  • Yıldırım A, Yıldırım D (2007) Mobbing in the workplace by peers and managers: mobbing experienced by nurses working in healthcare facilities in Turkey and its effect on nurses. J Clin Nurs, 16: 1444–1453.
  • Zapf D (1999) Organisational, work group related and personal causes of mobbing/bullying at work. Int J Manpow, 20(1-2): 70-85.
  • Zapf D, Gross C (2001) Conflict escalation and coping with workplace bullying: A replication and extension. Eur J Work and Organizational Psychol, 10(4): 497-522.
APA DİKMETAŞ YARDAN E, Top M, ERGİN G (2011). Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. , 137 - 149.
Chicago DİKMETAŞ YARDAN ELİF,Top Mehmet,ERGİN Gülpembe Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. (2011): 137 - 149.
MLA DİKMETAŞ YARDAN ELİF,Top Mehmet,ERGİN Gülpembe Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. , 2011, ss.137 - 149.
AMA DİKMETAŞ YARDAN E,Top M,ERGİN G Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. . 2011; 137 - 149.
Vancouver DİKMETAŞ YARDAN E,Top M,ERGİN G Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. . 2011; 137 - 149.
IEEE DİKMETAŞ YARDAN E,Top M,ERGİN G "Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi." , ss.137 - 149, 2011.
ISNAD DİKMETAŞ YARDAN, ELİF vd. "Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi". (2011), 137-149.
APA DİKMETAŞ YARDAN E, Top M, ERGİN G (2011). Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(3), 137 - 149.
Chicago DİKMETAŞ YARDAN ELİF,Top Mehmet,ERGİN Gülpembe Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi 22, no.3 (2011): 137 - 149.
MLA DİKMETAŞ YARDAN ELİF,Top Mehmet,ERGİN Gülpembe Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.22, no.3, 2011, ss.137 - 149.
AMA DİKMETAŞ YARDAN E,Top M,ERGİN G Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2011; 22(3): 137 - 149.
Vancouver DİKMETAŞ YARDAN E,Top M,ERGİN G Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2011; 22(3): 137 - 149.
IEEE DİKMETAŞ YARDAN E,Top M,ERGİN G "Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi." Türk Psikiyatri Dergisi, 22, ss.137 - 149, 2011.
ISNAD DİKMETAŞ YARDAN, ELİF vd. "Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi". Türk Psikiyatri Dergisi 22/3 (2011), 137-149.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 17:10

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları