Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu

Nur CRISS BİLGE (Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü, Ankara, Türkiye)
Uluslararası İlişkiler
22 0
Yıl: 2012 Cilt: 9 Sayı: 34 Sayfa Aralığı: 1 - 28 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu

Öz:
İttifakların tarihsel boyutunu ders çıkarma/öğrenme kavramı ile ele alan kuramdan hareketle, bu çalışmada Türkiye’nin Batı’da oluşturulmuş siyasal ve güvenlik sistemlerine kurumsal ve hukuki olarak katılım sorunsalının tarihçesi incelenecektir. Bu boyutun açılımı bizi 19. yüzyıldan itibaren uluslararası sisteme uyum sağlama siyasetine geri götürmektedir. Dolayısıyla, konuya sistem açısından bakınca “niçin NATO?” sorusunu tarihsel boyutta konumlandırmak daha geniş bir bakış açısı sağlayabilir. Çalışmanın amacı, Türkiye’nin NATO üyeliğini klasik “Sovyet tehdidi”, “Batılılaşma” ve “ideolojik savaş” kategorilerinin ötesine taşımaktır. Dünya konjonktürüne uyum sağlamak ve uluslararası sistemde kendine yer edinerek yalnız kalmamak Türkiye’de devlet geleneği olagelmiştir. Sonuçta bu siyaset ancak 20. yüzyılın ortasında NATO ittifakıyla somutlaşacaktır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler Kültürel Çalışmalar Sosyoloji Uluslararası İlişkiler

Turkey’s NATO alliance: A historical perspective

Öz:
This study offers a historical perspective on Turkey’s consistent policies to become a member of western political and security systems, both institutionally and legally, by utilizing the learning theory concept. Drawing lessons from the past as well as Turkey’s quest to place itself within the international system, takes the subject back to the 19th century. Consequently, when approached as a matter of belonging to a system from a historical perspective, a broader picture may shed new light on the question, “why NATO?” Another aim of the paper is to carry Turkey’s NATO membership beyond the confines of “Soviet threat”, “westernization”, and “ideological warfare” categories. It has been a consistent policy in Turkey to adapt to the world conjuncture/systems and eschew isolation. That this quest was fulfilled in mid 20th century by membership in NATO points to a long but consistent journey.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler Kültürel Çalışmalar Sosyoloji Uluslararası İlişkiler
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Acar, Özgen, “II. Mahmut’un Yunan Kralı’na Hediye Ettiği Kılıç Açık Arttırmada”, Cumhuriyet, 23 Ekim 2011.
  • Akal, Emel, Mustafa Kemal, İttihat ve Terakki ve Bolşevizm, İstanbul, İletişim Yayınları, 2012.
  • Ataöv, Türkkaya, Amerika, NATO ve Türkiye, İstanbul, İleri Yayıncılık, 2006. Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, www.atam.gov.tr
  • Bağcı, Hüseyin, Türk Dış Politikasında 1950’li Yıllar, 2. Baskı, Ankara, ODTÜ Yayınları, 2001.
  • Barlas, Dilek ve Serhat Güvenç, Turkey in the Mediterranean during the Interwar Era, the Paradox of Middle Power Diplomacy and Minor Power Naval Policy, Bloomington, Indiana, Indiana University Press Publishers, 2010.
  • Barlas, Dilek ve Serhat Güvenç, “Turkey and the Idea of a European Union during the Inter-war Years, 1923-1939”, Middle Eastern Studies, Cilt 45, No 3, s. 425-446.
  • Barlas, Dilek, Etatism and Diplomacy in Turkey, Economic and Foreign Policy Strategies in an Uncertain World, 1929-1939, Leiden, E. J. Brill, 1998. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BCA.
  • Bilgin, Pınar, “Securing Turkey through Western-oriented Foreign Policy”, New Perspectives on Turkey, Cilt 40, 2009, s. 105-125.
  • Birgit, Orhan, Evvel Zaman İçinde, 2. baskı, İstanbul, Doğan Kitap, 2006.
  • Bozkurt, İbrahim, “Missouri Zırhlısının İstanbul Ziyareti” http://www.ezberbozanbilgiler.
  • com/bizim-tarih/item/296-missouri-ziyaret, (erişim tarihi 10 Şubat 2012).
  • Bölme, Selin, “Soğuk Savaşta NATO-ABD-Türkiye Üçgeninde Askeri Üsler: Süreklilik ve Değişim”” Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt 9, No 34, 2012.
  • Cassels, Alan, Ideology and International Relations in the Modern World, London, New York, Routledge, 1996.
  • Cold War International History Project Digital Archive, www.CWIHP.
  • Criss, Nur Bilge,“Barışı Olmayan Savaş”, Doğu Batı, Cilt 6, No 24, 2003, s. 29-53.
  • Criss, Nur Bilge, “Strategic Nuclear Missiles in Turkey: The Jupiter Affair, 1959-1963”, The Journal of Strategic Studies, Cilt 20, No 3, 1997, s. 97-122.
  • Çalışlar, İzzeddin der., Ekselans Coşkun Kırca, , İstanbul, Galatasaray Eğitim Vakfı, 2009.
  • Dağıstan, Adil ve Adnan Sofuoğlu, İşgal’den Katılıma Hatay, Atatürk’ün Dış Politika Zaferi, Ankara, Phoenix Yayınevi, 2008.
  • Davison, Roderic H., “Ottoman Diplomacy and Its Legacy”, Nineteenth Century Ottoman Diplomacy and Reforms, İstanbul, The ISIS Press, 1997.
  • Davison, Roderic H., “Turkish Diplomacy from Mudros to Lausanne”, The Diplomats, 1919-1939, (der.) Gordon A. Craig ve Felix Gilbert, Princeton, Princeton University Press, 1981, 2. 172-209.
  • Deringil, Selim, “The Turks and ‘Europe’: The Argument from History”, Middle Eastern Studies, Cilt 43, No 5, 2007, s.209-223.
  • Dikerdem, Mahmut, Ortadoğu’da Devrim Yılları, İstanbul, Cem Yayınevi, 1990.
  • Dikerdem, Mahmut, Hariciye Çarkı, İstanbul, Cem Yayınevi, 1989.
  • Dilek, Mehmet Sait, “ABD Başkanı Dwight Eisenhower’ın (Ike) Aralık 1959’da Türkiye Ziyareti”, Atatürk Yolu Dergisi, No. 46, 2010, s. 295-332.
  • Ekavi Athanassopoulou, Turkey-Anglo-American Security Interests, 1945-1952, the First Enlargement of NATO, London, Frank Cass, 1999.
  • El, Banu ve Mehmet Perinçek, “II. Dünya Savaşı Esnasında Türkiye’de İstihbarat Savaşıvon Papen Suikastını Kim Düzenledi?” Toplumsal Tarih, Cilt 196, 2010, s. 34-47.
  • Eligür, Banu, Turkey’s Quest for a Western Alliance (1945-1952): A Reinterpretation, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Bilkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999.
  • Erkin, Feridun Cemal, Dışişlerinde 34 Yıl, Vaşington Büyükelçiliği, 2 Cilt, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1999.
  • Faroqhi, Suraiya, The Ottoman Empire and the World Around It, London, I.B.Tauris, 2004.
  • Findley, Carter V, Turkey, Islam, Nationalism and Modernity, a History, 1789-2007, New Haven and London, Yale University Press, 2010.
  • Foreign Relations of the United States (FRUS), 1945, VIII. Cilt, Washington, D.C., U.S. Government Printing Office, 1969.
  • German Foreign Office Documents, German Foreign Policy in Turkey (1941-1943), Moscow, Foreign Languages Publishing House, 1948.
  • Gökay, Bülent, Soviet Eastern Policy and Turkey, 1920-1991, Soviet Foreign Policy, Turkey and Communism, London and New York, Routledge, 2006.
  • Güçlü, Yücel, The Life and Career of a Turkish Diplomat: Cevat Açıkalın, Ankara, yayımcı belirtilmemiş, 2002.
  • Güçlü, Yücel, Eminence Grise of the Turkish Foreign Service: Numan Menemencioğlu, Ankara, 2002.
  • Güztoklusu, Murat, Özdemir Bey’in Filistin-Suriye Kuvva-i Milliyesi ve Elcezire Konfederasyonu, İstanbul, Bengi Yayınları, 2010.
  • Hale, William, “The Turkish Republic and its Army, 1923-1960”, Turkish Studies, Cilt 12, No 2, 2011, s. 191-201.
  • Harris, George S., Atatürk’s Diplomats and their Brief Biographies, İstanbul, The ISIS Press, 2010.
  • Harris, George S, Troubled Alliance, Turkish-American Problems in Historical Perspective, 1945-1971, Washington, D.C., American Enterprise Institute for Public Policy Research, 1972.
  • Hurewitz, J. C, “Ottoman Diplomacy and the European State System,” Middle East Journal, Cilt 15, No 2, 1961, s. 141-152.
  • Hurewitz, J. C., The Middle East and Africa in World Politics, A Documentary Record, Cilt I (European Expansion, 1535-1914), New Haven, Yale University Press, 1979.
  • İnalcık, Halil, Turkey and Europe in History, İstanbul, Eren Yayınevi, 2006.
  • İnanç, Gül, “Bu Yazının Mahrem Tutulmasına İtina Edilecektir: US Missouri Zırhlısının İstanbul Ziyareti ve Soğuk Savaş Diplomasisinde Türkiye, 1946” Toplumsal Tarih, No 191, Kasım 2009, s. 48-55.
  • İnanç, Gül ve Şuhnaz Yılmaz, “Gunboat Diplomacy: Turkey, U.S.A. and the Advent of the Cold War”, Middle Eastern Studies (yayım sürecinde, 2012).
  • Joll, James, Europe Since 1870, an International History, London, Weidenfeld and Nicolson, 1977.
  • Kafadar, Cemal, Between Two Worlds, the Construction of the Ottoman State, Berkeley and Los Angeles, The University of California Press, 1995.
  • Karaosmanoğlu, Ali, “The Evolution of the National Security Culture and the Military in Turkey”, Journal of International Affairs, Cilt 54, No 1, 2000, s. 199-216.
  • Küçük, Sami, Rumeli’den 27 Mayıs’a, İstanbul, Mikado Yayınları, 2008.
  • Leffler, Melvin, “Adherence to Agreement: Yalta and the Experiences of the Early Cold War,” International Security, Cilt 11, 1986, s. 88-123.
  • Legislative Origins of the Truman Doctrine, S.938, A Bill to Provide for Assistance to Greece and Turkey, Washington, D.C., U.S. Government Printing Office, 1973.
  • MacFie, A. L., The Eastern Question, 1774-1923, London, New York, Longman, 1989.
  • Mazower, Mark, The Balkans, from the End of Byzantium to the Present Day, London, Phoenix Press, 2001.
  • Mazower, Mark, Salonica, City of Ghosts, Christians, Muslims and Jews, 1430-1950, New York, Alfred A. Knopf, 2005.
  • McGhee, George, The US-Turkish-NATO-Middle East Connection, London, The MacMillan Press, 1990.
  • McGhee, George, “Turkey Joins the West”, Foreign Affairs, Cilt 32, Temmuz 1954, s. 617-629.
  • McMeekin, Sean, The Russian Origins of the First World War, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 2011.
  • Merrill, Dennis, “The Truman Doctrine: Containing Communism and Modernity”, Presidential Studies Quarterly, Cilt 36, No 1, 2006, s. 27-37.
  • Millman, Brock, The Ill-Made Alliance, Anglo-Turkish Relations, 1939-1940, Montreal, McGill-Queen’s University Press, 1998.
  • NATO Parliamentary Assembly, 1955-2005, 50 Years of Parliamentary Diplomacy, Brussels, NATO Parliamentary Assembly, 2005.
  • Olcay, Osman, “Hasan Saka”, Hasan Saka’ya Armağan, Ankara, Birleşmiş Milletler Türk Derneği Yayınları, tarihsiz.
  • Orkunt, Sezai. Türkiye-ABD Askeri İlişkileri, İstanbul, Milliyet Yayınları, 1978.
  • Önder, Zehra, II. Dünya Savaşı’nda Türk Dış Politikası, çev. Leyla Uslu, Ankara, Bilgi Yayınevi, 2010.
  • Özdoğan, Günay Göksu, “II. Dünya Savaşı Yıllarındaki Türk-Alman İlişkilerinde İç ve Dış Politika Aracı Olarak Pan-Türkizm”, Türk Dış Politikasının Analizi, (der.) Faruk Sönmezoğlu, 3. Basım, İstanbul, Der Yayınları, 2004, s. 131-140.
  • Peretz, Don, The Middle East Today, 4. Basım, New York, Praeger Publishers, 1983.
  • Reiter, Dan, “Learning, Realism and Alliances: The Weight of the Shadow of the Past”, World Politics, Cilt 46, No 4, 1994, s. 470-526.
  • Rubin, Barry, Istanbul Intrigues, New York, McGraw Hill, 1989.
  • Saray, Mehmet, Sovyet Tehdidi Karşısında Türkiye’nin NATO’ya Girişi, III. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın Hatıraları ve Belgeleri, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi, 2000.
  • Sayarı, Sabri, “Adnan Menderes: Between Democratic and Authoritarian Populism”, Political Leaders and Democracy in Turkey, (der.) Metin Heper ve Sabri Sayarı, Lanham, Maryland, Rowman and Littlefield Publishing Group, 2002.
  • Shields, Sarah D., Fezzes in the River, Identity Politics and European Diplomacy in the Middle East on the Eve of World War II, Oxford, Oxford University Press, 2011.
  • Seidt, Hans Ulrich, “Germany and the Destabilization of the East, 1919-1922”, Germany and the Middle East, 1871-1945, (der.) Wolfgang G. Schwanitz, Princeton, Markus Wiener, 2004, s. 65-84.
  • Sevin, Ali, M. Akif Tural ve İzzet Öztoprak der., Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, 3 Cilt, Ankara,
  • Atatürk Araştırma Merkezi, 2006, www.atam.gov.tr (erişim tarihi, 1 Aralık 2011).
  • Seyhan, Dündar, Gölgedeki Adam, İstanbul, Uycan Matbaası, 1966.
  • Türkiye ve NATO, Ankara, Türk Atlantik Andlaşması Derneği Yayınları, tarihsiz. Tudda, Chris, The Truth is our Weapon, the Rhetorical Diplomacy of Dwight D. Eisenhower and John Foster Dulles, Baton Rouge, Louisiana State University Press, 2006.
  • Tunçkanat, Haydar, İkili Anlaşmaların İçyüzü, Ankara, Ekim Yayınevi, 1970; Sezai Orkunt, Türkiye-ABD Askeri İlişkileri, İstanbul, Milliyet Yayınları, 1978.
  • Turgut, Hulûsi der., Türkeş’in Anıları, Şahinlerin Dansı, İstanbul, ABD Basın Ajansı, 1995.
  • Yavuzalp, Ercüment, Menderes’le Anılar, Ankara, Bilgi Yayınevi, tarihsiz.
  • Yılmaz, Eylem ve Pınar Bilgin, “Constructing Turkey’s ‘Western’ Identity during the Cold War: Discourses of the Intellectuals of Statecraft”, International Journal, Cilt 61, No 1, 2005-2006, s. 35-59.
  • Zorlu, Fatih Rüştü, “Turkey’s Foreign Policy”, New York, Turkish Information Office, 25 Şubat 1958.
APA CRISS BİLGE N (2012). Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu. , 1 - 28.
Chicago CRISS BİLGE Nur Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu. (2012): 1 - 28.
MLA CRISS BİLGE Nur Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu. , 2012, ss.1 - 28.
AMA CRISS BİLGE N Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu. . 2012; 1 - 28.
Vancouver CRISS BİLGE N Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu. . 2012; 1 - 28.
IEEE CRISS BİLGE N "Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu." , ss.1 - 28, 2012.
ISNAD CRISS BİLGE, Nur. "Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu". (2012), 1-28.
APA CRISS BİLGE N (2012). Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu. Uluslararası İlişkiler, 9(34), 1 - 28.
Chicago CRISS BİLGE Nur Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu. Uluslararası İlişkiler 9, no.34 (2012): 1 - 28.
MLA CRISS BİLGE Nur Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu. Uluslararası İlişkiler, vol.9, no.34, 2012, ss.1 - 28.
AMA CRISS BİLGE N Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu. Uluslararası İlişkiler. 2012; 9(34): 1 - 28.
Vancouver CRISS BİLGE N Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu. Uluslararası İlişkiler. 2012; 9(34): 1 - 28.
IEEE CRISS BİLGE N "Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu." Uluslararası İlişkiler, 9, ss.1 - 28, 2012.
ISNAD CRISS BİLGE, Nur. "Türkiye-NATO ittifakının tarihsel boyutu". Uluslararası İlişkiler 9/34 (2012), 1-28.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 18:2

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları