İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları
Yıl: 2012 Cilt: 9 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 23 - 35 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları
Öz: Bu çalışmada, “İnsanı merkeze alan ve almayan yaklaşımlara göre eğitim fakültesinde öğrenim görmekte olan son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açılarının betimlenmesi amaçlanmaktadır. 2008-2009 öğretim yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nde öğrenim görmekte olan son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları, güvenilirlik katsayısı .81 (cronbach α) olan, 22 maddeli, 5’li Likert tipi ölçek ile belirlenmeye çalışılmıştır. “Statistical Package for Windows 15.0” paket programı kullanılarak yapılan analiz sonuçlarında, eğitim fakültesinde öğrenim görmekte olan son sınıf öğrencilerinin %85 gibi büyük çoğunluğunun çevreye yönelik bakış açılarının insanı merkeze almayan yani doğa-merkezli yaklaşımlar yönünde olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda ayrıca kız öğrencilerin erkeklere göre, okul öncesi bölümü öğrencilerinin de diğer bölümlerde öğrenim görmekte olan öğrencilere göre daha doğa-merkezli bakış açılarına sahip olduğu görülmüştür (p<.05). Doğa-merkezli bakış açılarının sürekliliğini ve davranışa dönüştürülmesini sağlamak için doğa ile ilgili aktiviteler planlanması ve bunlara etkin katılımın sağlanılması yönünde önerilere yer verilmiştir.
Anahtar Kelime: Konular:
The viewpoints of education faculty last grade students about the environment according to anthropocentric and nonanthropocentric approaches
Öz: INTRODUCTION Approaches that investigate human being-environment relations can be considered in a new discipline of ethical philosophy that is called environmental ethics. Two of these approaches have mechanical and ecological dimensions; the mechanical dimension covers anthropocentric and societal approaches, and reaches the conclusion that nature is a means to benefit people; the ecological dimension which is emerging as an alternative to this view includes life and environment centred approaches, and reaches the conclusion that variety should be maintained in nature and that the systems should be placed to center, not human or another living being. (Ünder, 1996). In fact, human being-environment relations can be broadly categorized as anthropocentric, that is human centred, and as non-anthropocentric, that isn’t human centred. Anthropocentric approaches are values that adopt organizing social life and save people health (Merchant, 1992). Non-anthropocentric approaches (one of them is ecocentrism) are values that adopt people as a part of ecosystems and save ecosystems’ health (Merchant, 1992). While the anthropocentric approach places the human at the centre of the ethical universe, non-anthropocentric approaches take radically different positions. All living beings, and in some theories, even lifeless things such as mountains and stones appear in the centre. This is the ethical view of the non-anthropocentric approach (Thompson, 1998). According to these views, non-anthropocentric approaches and viewpoints directed towards the environment can be said to be more affirmative than anthropocentric approaches. The most efficient way to develop people’s positive viewpoints towards the environment, in other words, in forming awareness towards the environment, is to begin the environmental training at an early age (Hungerford & Volk, 1990; Tilbury, 1994; Tbilisi Declaration, 1977; Wilson, 1994). Individuals begin to take their environmental education in their families and continue this in formal education. It is emphasized that environmental education should be given to individuals beginning from preschool to various levels of primary school, high school and university in formal education because of its interdisciplinary feature (Yılmaz et al., 2002). Families, teachers, shortly all adults are very important to develop children’s environmental ideas and attitudes; in other words, they have to know that their messages, emotions and ideas, positive behaviours about environment as models for their children are important at developing their ecological culture (Atasoy, 2005). At any level of education, teachers have crucial importance with their viewpoints towards environment and nature. Teacher candidates need to be educated about environment for developing positive values because of their role for children. PURPOSE OF THE STUDY The purpose of this research is to determine the viewpoints of last year university students about environment within the frame of anthropocentric and non-anthropocentric approaches.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Arcury, T. A., Johnson, T. P., & Scollay, S. J. (1986). Ecological worldview and environmental knowledge: The new environmental paradigm. The Journal of Environmental Education, 17, 35-40.
- Atasoy, E. (2005). Çevre için eğitim: İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma. Yayınlanmamış doktora tezi. Uludağ Üniversitesi.
- Atasoy, E., & Yüksel, S. (2006). Küreselleşme sürecinde Türkiye’de ilköğretim düzeyinde çevre eğitimi ve çevre bilincinin rol ve etkileri. Uludağ Üniversitesi Felsefe Dergisi, 7, 67-80.
- Basile, C. G. (2000). Environmental education as a catalyst for transfer of learning in young children. The Journal of Environmental Education, 32(1), 21–27.
- Bozkurt, G. (1994). İnsan ve kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Büyüköztürk, S. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegema Yayıncılık.
- Casey, P. J., & Scott, K. (2006). Environmental concern and behaviour in an Australian sample within an ecocentric-anthropocentric framework. American Journal of Psychology, 58(2), 57-67.
- Chapman, D., & Sharma, K. (2001). Environmental attitudes and behavior of primary and secondary students in Asian cities: An overview strategy for implementing an ecoschools programme. The Environmentalists, 21, 265-272.
- Cüceloğlu, D. (1996). İnsan ve davranışı: Psikolojinin temel kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Çabuk, B., & Karacaoğlu, Ö. C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 189-198.
- Çobanoğlu, E. O., & Karakaya, Ç., (2009). The viewpoints of primary education preservice science teachers about the environment according to anthrophocentric and nonanthrophocentric approaches. World Congress of Educational Sciences, Cyprus.
- Dunlap, R. E., Van Liere K. D., Mertig, A. G., & Jones, R. E. (2000). Measuring endorsement of the new ecological paradigm: A revised NEP scale. Journal of Social Issues, 56(3), 425-442.
- Dunlap, R. E., & Van Liere, K. D. (1978). The “new environmental paradigm”: A proposed measuring instrument and preliminary results. The Journal of Environmental Education, 9, 10-19.
- Esa, N. (2010). Environmental knowledge, attitude and practices of student teachers. International Research in Geographical and Environmental Education. 19(1), 39-50.
- Erol, G. H. (2005). Sınıf öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi.
- Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 91-100.
- Erten, S. (2008). Farklı kültürlerde çevre merkezli, insan merkezli ve çevreye karsı olan iticilik tutum anlayışları. Eurasian Journal of Educational Research, 33, 141-156.
- Geller, J. M., & Lasley, P. (1985). The new environmental paradigm scale: A reexamination. The Journal of Environmental Education, 17, 9-12.
- Hungerford, R. H. & Volk, T. L. (1990). Changing Learner Behavior through Environmental Education. Journal of Environmental Education, 21(3), 8-22.
- Ilgar, R. (2007). Çevre eğitiminde yaygın eğitimin rolü ve önemi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 38-50.
- Işıldar, G. Y. (2008). Meslek yüksekokulları boyutunda çevre eğitiminin çevreci yaklaşımlar ve davranışlar üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 759-778.
- Jardins, J. R. D. (2006). Çevre etiği: Çevre felsefesine giriş. (Çeviren: Ruşen Keleş). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
- Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
- Kocakurt, Ö., & Güven, S. (2005). Çevre, aile ve çocuk, Eğitim ve Bilim Dergisi, 30, 34-38.
- Köktürk, G. (2002). Ekonomi-çevre-yönetim ilişkisi bağlamında bir 21. yüzyıl fenomeni: Sürdürülebilir kalkınma. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 4(2), (11.08.2009, http://www.isgucdergi.org/?p=makale&id=60&cilt=4&sayi=2&yil=2002)
- Lalonde, R., & Jackson, E. L. (2002). The new environmental paradigm scale: Has it outlived its usefulness? The Journal of Environmental Education, 33(4), 28-36.
- Manoli, C. C., Johnson, B., & Dunlap, R. E. (2007). Assessing children’s environmental worldviews: Modifying and validating the new ecological paradigm scale for use with children. The Journal of Environmental Education, 38(4), 3-13.
- Merchant, C. (1992). Radical ecology: The search for a liveable world. New York: Routledge.
- Parker, A. (2007). Creating the green campus. Bioscience, 57(4), 321.
- Sezer, Ö. (2006). Çevre Korumacılıktan Radikal Ekolojiye. Sosyal Bilimler Araştırmaları E Dergisi. 3 (5). (04.08.2009, http://www.sbe.gazi.edu.tr/edergi/doc/2.doc).
- Şahin, B. (2008). “Büyük bir ev istiyorum” – “Evimde havuz olmasını istiyorum”: Okul öncesi 6 yaş grubu çocuklarının çevre kavramını algılayışları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
- Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. G. Ü. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110.
- Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 83-92.
- Taylor, P. W. (1989). Respect for nature. A theory of environmental ethics. New Jersey: Princeton.
- Thompson, I. H. (1998). Environmental ethics and the development of landscape architectural theory. Landscape Research, 23(2), 175-195.
- Thompson, I. H. (2000). Aesthetic, social and ecological values in landscape architecture. A Discourse Analysis. Ethics, Place and Environment, 3(3), 269-287.
- Thompson, S. C. G. & Barton, M. A. (1994). Ecocentric and anthropocentric attitudes toward the environment. Journal of Environmental Psychology, 14, 149-157.
- Tiflis Bildirgesi (1977). (25.04.2012, http://www.gdrc.org/uem/ee/tbilisi.html)
- Tikka, P. M., Kuitunen, T. M., & Tynys, M. S. (2000). Effects of educational background on students’ attitudes, activity levels, and knowledge concerning environment. The Journal of Environmental Education, 31, 12–19.
- Tilbury, D. (1994) The critical learning years for environmental education.In Environmental education at the early childhood level (R.A. Wilson, ed.). Washington, DC: North American Association for Environmental Education.
- Tuğrul, C. (1999). Duygusal zeka. Klinik Psikiyatri, 1, 12-20. (12.08.2009, http://www.klinikpsikiyatri.org/files/journals/1/21.pdf)
- Tuncer, G., Tekkaya, C., Sungur, S., Çakıroğlu, J., Ertepınar, H., & Kaplowitz, M. (2009). Assessing pre-service teachers’ environmental literacy in Turkey as a mean to develop teacher education programs. International Journal of Educational Development 29, 426–436.
- Uzun, N., & Sağlam, N. (2006). Ortaöğretim öğrencileri için çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 240-250.
- Ünder, H. (1996). Çevre felsefesi. Ankara: Doruk Yayımcılık.
- Wilson, R. A. (1996). Environmental education programs for preschool children. Journal of Environmental Education, 27(4), 28-33.
- Wilson, R.A. (ed.) (1994) Environmental education at the early childhood level. Washington, DC: North American Association for Environmental Education.
- Yılmaz, A., Morgil, İ., Aktuğ, P., & Göbekli, İ. (2002). Ortaöğretim ve üniversite öğrencilerinin çevre, çevre kavramları ve sorunları konusundaki bilgileri ve öneriler, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 156-162.
- Yücel, M., Altunkasa, F., Güçray, S., Uslu, C., & Say, N. P. (2006). Adana’da çevre duyarlılığı düzeyinin ve geliştirme olanaklarının araştırılması. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(2), 217-228.
APA | KARAKAYA Ç, Çobanoğlu E (2012). İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları. , 23 - 35. |
Chicago | KARAKAYA Çiğdem,Çobanoğlu Elif Omca İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları. (2012): 23 - 35. |
MLA | KARAKAYA Çiğdem,Çobanoğlu Elif Omca İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları. , 2012, ss.23 - 35. |
AMA | KARAKAYA Ç,Çobanoğlu E İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları. . 2012; 23 - 35. |
Vancouver | KARAKAYA Ç,Çobanoğlu E İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları. . 2012; 23 - 35. |
IEEE | KARAKAYA Ç,Çobanoğlu E "İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları." , ss.23 - 35, 2012. |
ISNAD | KARAKAYA, Çiğdem - Çobanoğlu, Elif Omca. "İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları". (2012), 23-35. |
APA | KARAKAYA Ç, Çobanoğlu E (2012). İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları. Journal of Turkish Science Education, 9(3), 23 - 35. |
Chicago | KARAKAYA Çiğdem,Çobanoğlu Elif Omca İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları. Journal of Turkish Science Education 9, no.3 (2012): 23 - 35. |
MLA | KARAKAYA Çiğdem,Çobanoğlu Elif Omca İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları. Journal of Turkish Science Education, vol.9, no.3, 2012, ss.23 - 35. |
AMA | KARAKAYA Ç,Çobanoğlu E İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları. Journal of Turkish Science Education. 2012; 9(3): 23 - 35. |
Vancouver | KARAKAYA Ç,Çobanoğlu E İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları. Journal of Turkish Science Education. 2012; 9(3): 23 - 35. |
IEEE | KARAKAYA Ç,Çobanoğlu E "İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları." Journal of Turkish Science Education, 9, ss.23 - 35, 2012. |
ISNAD | KARAKAYA, Çiğdem - Çobanoğlu, Elif Omca. "İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları". Journal of Turkish Science Education 9/3 (2012), 23-35. |