Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü

H. Nejat BASIM, (Başkent Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, Ankara, Türkiye)
Memduh BEGENİRBAŞ, (Kara Harp Okulu Dekanlığı, İşletme Bölüm Başkanlığı, Ankara, Türkiye)
Rukiye YALÇIN CAN (MEB Polis Amca İlkokulu, Malatya, Türkiye)
Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri
7 0
Yıl: 2013 Cilt: 13 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1477 - 1496 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü

Öz:
Eğitim ve öğretimin vazgeçilmez ve en önemli yapı taşlarından biri de öğretmenlerdir ve onların kişilik özellikleri eğitim ve öğretimi yakından ilgilendirmektedir. Bu kapsamda, öğretmenlerin kişilik özelliklerinin yaşadıkları duygusal tükenmeye etkisi ve bu etkide onların göstermiş oldukları duygusal emek davranışlarının aracılık rolünü belirlemek, çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Bu maksatla, Ankara ve Eskişehirde görevli ve anılan il Milli Eğitim Müdürlükleri ile yapılan görüşmeler neticesinde, önerilen okullardaki 798 ilköğretim ve ortaöğretim öğretmenlerinden anket tekniği ile toplanan veriler analiz edilerek, açıklayıcı bulgulara ulaşılmaya çalışılmıştır. Kişiliğin alt boyutları ile duygusal tükenme ilişkisine odaklı olarak yapılan hiyerarşik regresyon analizi sonuçlarına göre, nörotiklik ve duygusal tükenme arasında aynı yönlü ve anlamlı; dışa dönüklük ile duygusal tükenme arasında ise ters yönlü bir ilişki olduğu sonucuna varılmıştır. Diğer kişilik özellikleri ile duygusal tükenme arasında anlamlı ilişkiye rastlanmamıştır. Genel olarak kişiliğin duygusal emeği yordadığı, duygusal emeğin de tüm alt boyutları tarafından duygusal tükenme üzerinde etkileri olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca yüzeysel rol yapma davranışının, nörotiklik ve duygusal tükenme ilişkisinde aracılık etkisine sahip olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Eğitim, Eğitim Araştırmaları

Effects of teacher personalities on emotional exhaustion: Mediating role of emotional labor

Öz:
One of the most indispensable and important elements of education is teachers whose personality closely affects training and education. In this context, this study examined the effects of teachers personality traits on their emotional exhaustion in a mediating model which centers around emotional labor. Data were obtained from 798 teachers working in primary and high schools in Ankara and Eskisehir. According to the findings of hierarchical regression analysis, neuroticism and extraversion were found to significantly affect emotional exhaustion whereas other dimensions of personality were not found to be predictive of emotional exhaustion. In general, personality traits were found to predict emotional labor and all dimensions of emotional labor were found to affect emotional exhaustion. Further, findings of mediation analysis showed that surface acting was the only mediator in the relation between neuroticism and emotional exhaustion.
Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Eğitim, Eğitim Araştırmaları
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Abraham, R. (1998). Emotional dissonance in organizations: Antecedents, consequences and moderators. Genetic, Social and General Psychology Monographs, 124, 229-246.
  • Altun, I. (2002). Burnout and nurses’ personal and professional values. Nursing Ethics, 9 (3), 269-278.
  • Ashforth, B. E., & Humprey, R. H. (1993). Emotional labor in service roles: The influence of identity. Academy and Management Journal, 18, 88-115.
  • Austin, E. J., Dore, T. C. P., & O’Donovan, K. M. (2007). Associations of personality and emotional intelligence with display rule conceptions and emotional labour. Personality and Individual Differences, 44, 679-688.
  • Azeem, S. M., & Nazir, A. N. (2008). A Study of Job burnout among university teachers, Psychology Developing Societies, 20, 51-64.
  • Barrick, M. R., & Mount, M. K. (1991). The big five personality dimensions and job performance: A meta-analysis. Personnel Psychology, 44, 1-26.
  • Barrick, M. R., & Mount, M. K. (2003). Meta-analysis of the relationship between the five factor model of personality and Holland’s occupational types. Personnel Psychology, 56, 45-74.
  • Barrick, M. R., & Mount, M. K. (2005). Yes, personality matters: Moving on to more important matters. Human Performance, 18, 359-372.
  • Basım, H. N. ve Şeşen, H. (2006). Mesleki tükenmişlikte bazı demografik değişkenlerin etkisi: Kamu’da bir uygulama. Ege Akademik Bakış, 6 (2), 15-23.
  • Benet-Martinez, V., & John, O. P. (1998). Los cinco grades across cultures and ethnic groups: Multitrait-multimethod analyses of the big five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75, 729-750.
  • Binbaşıoğlu, C. (1983). Ruh sağlığı bilgisi. Ankara: Binbaşı Yayınevi.
  • Bono, J. E., & Vey, M. A. (2007). Personality and emotional performance: Extraversion, neuroticism and self-monitoring. Journal of Occupational Health Psychology, 12 (2), 177-192.
  • Brislin, R. W., Lonner, W. J., Thorndike, R. M. (1973). Cross cultural research methods. New York: John Willey & Sons Pub.
  • Brotheridge, C., & Lee, R. (1998, August). On the dimensionality of emotional labor: Development and validation of an emotional labor scale. Paper presented at the First Conference on Emotions in Organizational life, San Diego, CA.
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (gel. 2. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
  • Camgöz, S. M. (2009). Kişilik özelikleri ile finansal performans arasindaki ilişkiler: A-tipi yatırım fonu yöneticileri üzerinde bir değerlendirme. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Cano-Garcia, F. C., Padilla-Munoz, E. M., & Carasco-Ortiz, M. A. (2005). Personality and contexual variables in teacher burnout. Personality and Individual Differences, 38, 929-940
  • Carver, C., & Scheier, M. (1990). Origins and functions of positive and negative affect: A control process view. Psychological Review, 97, 19-35.
  • Cattell, R. B. (1956). Validation and intensification of the sixteen personality factor questionnaire. Journal of Clinical Psychology, 12 (3), 205-214.
  • Connor-Smith, J. K., & Flachsbart, C. (2007). Relations between personality and coping: A meta-analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 93 (6), 1080-1107.
  • Copp, M. (1998). When emotion is doomed to fail: Ideological and structural constraints on emotion management. Symbolic Interaction, 21 (3), 299-328.
  • Cordes, C. L., & Dougherty, T. W. (1993). A review and integration of research on job burnout. Academy of Management Review, 18, 621-656.
  • Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1995). Domains and facets: Hiyerarchical personality assessment using the revised NEO personality inventory. Journal of Personality Assessment, 64 (1), 21-50.
  • Costa, P. T., McCrae, R. R., & Dye, D. A. (1991). Facet scales for agreeableness and conscientiousness: A revision of the NEO personality inventory. Personality and Individual Differences, 12, 887-898.
  • Çukur, C. (2009). Öğretmenlerde duygusal işçilik ölçeği geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9, 559-574.
  • Diefendorff, J. M., Croyle, M., & Gosserand, R. H. (2005). The dimensionality and antecedents of emotional labor strategies. Journal of Vocational Behavior, 66, 339-357.
  • Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları içinde (s. 143-154).
  • Eysenck, H. J. (1951). The organization of personality. Journal of Personality, 20 (1), 101-107.
  • Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn-out. Journal of Social Issues, 30 (1), 159-165.
  • Ghorpade, J., Lackritz, J., & Singh, G. (2007). Burnout and personality: Ebidence from academia. Journal of Career Assessment, 15 (2), 240-256.
  • Goldberg, L. R. (1990). An alternative description of personality: The big-five factor structure. Journal of Personality and Social Psychology, 59, 1216-1229.
  • Grandey, A. A. (1999). The effects of emotional labor: Employee attitudes, stress and performance. Unpublished doctoral dissertation, Colorado State University.
  • Grandey, A. A. (2000). Emotion regulation in the workplace: A new way to conceptualize emotional labor. Journal of Occupational Health Psychology, 5 (1), 95-110.
  • Grandey, A. A. (2003). When the “Show must go on”: Surface acting and deep acting as determinants of emotional exhaustion and peer-rated service delivery. Academy of Management Journal, 46, 86-96.
  • Graziano, W. G., Jensen-Campell, A. L., & Hair, C. E. (1996). Perceiving ınterpersonal conflict and reacting to it: The case for agreeableness. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 820-835.
  • Hargreaves, A. (2000a). Mixed emotions: teachers’ perceptions of their interactions with students. Teaching and Teacher Education, 16, 811-826.
  • Hargreaves, A. (2000b, April). The emotional geographies of teaching. Paper presented at a symposium at the American Educational Research Association annual conference, New Orleans, A 21-28.
  • Hochschild, A. R. (1979). Emotion work, feeling rules and social structure. American Journal of Sociology, 85, 551-575.
  • Hochschild, A. R. (1983). The managed hearth: Commercialization of human feeling. Berkeley, CA: University of California Pres.
  • Hochschild, A. R. (1990). Ideology and emotion management: A Perspective and path for future research. In T. D. Kemper (Ed.), Research agendas in the sociology of emotions (pp. 117-142). New York: State University of New York Pres.
  • Hochschild, A. R. (1993). Preface. In S. Fineman (Ed.), Emotions in organizations (pp. 9-13). Thousand Oaks, CA: Sage.
  • Isenbarger, L., & Zembylas, S. M. (2006). The emotional labor of caring in teaching. Teaching and Teacher Education, 22, 120-134.
  • Judge, T. A., & Bono, J. E. (2000). Five-factor model of personality and transformational leadership. Journal of Applied Psychology, 85 (5), 751-765.
  • Judge, T. A., Woolf, E. F., & Hurst, C. (2009). Is emotional labor more difficult for some than others? A multilevel, experience- sampling study. Personnel Psychology, 62, 57-88.
  • Kahn, W. A. (1993). Caring for the caregivers: Patterns of the organizational caregiving. Administrative Science Quarterly, 38, 539-563.
  • Kiffin-Peterson, S. A., Jordon, C. L., & Soutar, G. N. (2010). The big five, emotional exhaustion and citizenship behaviors in service settings: The mediating role of emotional labor. Personality and Individual Differences, 50, 43-48.
  • King, E. B., George, J. M., & Hebl, M. R. (2005). Linking personality to helping behaviors at work: An interactional perspective. Journal of Personality, 73 (3), 585-607.
  • Kokkinos, C. (2007). Job Stressor, personality and burnout in primary school teachers. British Journal of Educational Psychology, 77 (1), 229-243.
  • Kruml, S. M., & Geddes, D. (2000). Exploring the dimensions of emotional labor: The hearth of Hochschild’s work. Management Communication Quarterly, 14, 8-49.
  • Leiter, M. P., & Maslach, C. (1988). The Impact of ınterpersonal environment on burnout and organizational commitment. Journal of Organizational Behavior, 9, 297-308.
  • Lopez, J., Bolano, C. C., & Narino, M. J. S. (2010). Exploring stress, burnout, and job dissatisfaction in secondary school teachers. International Journal of Psychology and Psychological Therapy, 10 (1), 107-123.
  • Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2, 99-113.
  • Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397-422.
  • McCrae, R. R., & Costa, T. Jr. (1991). Adding liebe und arbeit: The full five-factor model and well-being. Personality and Social Psychology Bulletin, 17, 227-232.
  • McCrae, R. R., & John, P. T. (1992). An introduction to the five factor model and its implications. Journal of Personality, 60, 175-215.
  • McCrae, R. R., & John, P. T. (1995). Trait explanations in personal psychology. European Journal of Personality, 9, 231-252.
  • McCrae, R. R., & John, P. T. (1997). Personality trait structure as a human universal. American Psychologist, 52 (5), 509-516.
  • Morris, J. A., & Feldman, D. C. (1996). The dimensions, antecedents and consequences of emotional labor. Academy of Management Journal, 21, 986-1010.
  • Morris, J. A., & Feldman, D. C. (1997). Managing emotions in the workplace. Journal of Managerial Issues, 9, 257-274.
  • Mount, M. K., Barrick, M. R., Scullen, S. M., & Rounds, J. (2005). Higher-order dimensions of the big five personality traits and the big six vocational ınterest types. Personal Psychology, 58, 447-478.
  • Önder, Ç., & Basım, H. N. (2008). Examination of developmental models of occupational burnout using burnout profiles of nurses. The Journal of Advanced Nursing, 64 (5), 514-523.
  • Özgen, I. (2010). Turizm işletmelerinde duygusal emek. Ankara: Detay Yayıncılık. Özgüven, İ. E. (1992). Hacettepe kişilik envanteri el kitabı. Ankara: Odak Ofset Matbaacılık.
  • Pugliesi, K. (1999). The consequences of emotional labor: Effects on work stress, job satisfaction and well-being. Motivation and Emotion, 23, 125-154.
  • Rafaeli, A., & Sutton, R. (1989). The expression of emotion in organizational life. In B. M. Staw & L. L. Cummings (Eds.), Research on organizational behavior (pp. 1-42). Greenwich, CT: JAI Press.
  • Schaufeli, W. B., & Greenglass, E. R. (2001). Introduction to special issue on burnout and health. Psychology and Health, 16, 501-510.
  • Schmitt, D. P., Allik, J., McCrae, R. R., & Benet-Martinez, V. (2007). The geographic distribution of big five personality traits: Patterns and profiles of human self-description across 56 nations. Journal of Cross-Cultural Psychology, 38 (2), 173-212.
  • Schneider, B. (2007). Evolution of study and practice of personality at work. Human Resource Management, 46 (4), 583-610.
  • Schwab, R. L., & Iwanichi E. F. (1982). Who are our burnedout teacher, Educational Research Quarterly, 77 (2), 5-17.
  • Şeşen, H., Çetin, F., & Basım, H. N. (2011). The effect of burnout on organizational citizenship behaviour: The mediating role of job satisfaction. International Journal of Contemporary Economics and Administrative Sciences, 1 (1), 40-64.
  • Somer, O., & Goldberg, L. R. (1999). The structure of Turkish trait descriptive adjectives. Personality and Social Psychology, 6 (3), 421-450.
  • Sucuoğlu, B. ve Kuloğlu, A. N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tükenmişliğin değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 10 (36), 44-60.
  • Sümer, N., Lajunen, T., & Özkan, T. (2005). Big five personality traits as the distal predictors of road accident involvement. In G. Underwood (Ed.), Traffic and transport psychology (pp 215-227). Oxford: Elsevier ltd.
  • Sutton, R. E. (2004). Emotional regulation goals and strategies of teachers. Social Psychology of Education, 7, 379-398.
  • Sutton, R. E., & Wheatley, K. F. (2003). Teachers’ emotions and teaching: A review of the literature and directions for future research. Educational Psychology Review, 15, 327-358.
  • Tabak, A., Basım, H. N., Tatar, İ. ve Çetin, F. (2010). İzlenim yönetimi taktiklerinde beş faktör kişilik özelliklerinin rolü: Savunma sanayiinde bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 10 (2), 539-557.
  • Tews, M., & Glomb, T. M. (2004). Emotional labor and the five factor model of personality. Cornell University Center for Hospitality Research Paper. Retrieved February 01, 2010 from http://www.hotelschool.cornell.edu/chr/pdf/showpdf/ laborfivefactor.pdf.
  • Tobin, R. M., Graziano, W. G., Vanman, E. J., & Tassinary, L. G. (2000). Personality, emotional experience and efforts to control emotions. Journal of Personality and Social Psychology, 79, 656-669.
  • Torun, A. (1997). Stres ve tükenmişlik. S. Tevrüz (Ed.), Endüstri ve örgüt psikolojisi içinde (2. bs., s. 43-53). İstanbul: Türk Psikologlar Derneği ve Kalite Derneği Ortak Yayını.
  • Troman, G. (2000). Teacher stress in a low-trust society. British Journal of Sociology of Education, 21, 331-353.
  • Wharton, A. S. (1993). The affective consequences of service work. Work and Occupations, 20, 205-232.
  • Wharton, A. S. (1999). The psychological consequences of emotional labour. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 561, 158-176.
  • Wouters, C. (1989). The sociology of emotions and flights attendants: Hochschild’s managed hearth. Theory, Culture and Society, 6, 95-123.
  • Zel, U. (2001). Kişilik ve liderlik. Ankara: Seçkin Yayınevi.
  • Zhang, Q., & Zhu, W. (2008). Exploring emotion in teaching: Emotional labor, burnout and satisfaction in Chinese higher education. Communication Education, 57 (1), 105-122.
APA Basım H, BEGENIRBAS M, YALÇIN CAN R (2013). Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü. , 1477 - 1496.
Chicago Basım H. Nejat,BEGENIRBAS MEMDUH,YALÇIN CAN Rukiye Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü. (2013): 1477 - 1496.
MLA Basım H. Nejat,BEGENIRBAS MEMDUH,YALÇIN CAN Rukiye Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü. , 2013, ss.1477 - 1496.
AMA Basım H,BEGENIRBAS M,YALÇIN CAN R Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü. . 2013; 1477 - 1496.
Vancouver Basım H,BEGENIRBAS M,YALÇIN CAN R Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü. . 2013; 1477 - 1496.
IEEE Basım H,BEGENIRBAS M,YALÇIN CAN R "Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü." , ss.1477 - 1496, 2013.
ISNAD Basım, H. Nejat vd. "Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü". (2013), 1477-1496.
APA Basım H, BEGENIRBAS M, YALÇIN CAN R (2013). Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1477 - 1496.
Chicago Basım H. Nejat,BEGENIRBAS MEMDUH,YALÇIN CAN Rukiye Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13, no.3 (2013): 1477 - 1496.
MLA Basım H. Nejat,BEGENIRBAS MEMDUH,YALÇIN CAN Rukiye Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.13, no.3, 2013, ss.1477 - 1496.
AMA Basım H,BEGENIRBAS M,YALÇIN CAN R Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2013; 13(3): 1477 - 1496.
Vancouver Basım H,BEGENIRBAS M,YALÇIN CAN R Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2013; 13(3): 1477 - 1496.
IEEE Basım H,BEGENIRBAS M,YALÇIN CAN R "Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13, ss.1477 - 1496, 2013.
ISNAD Basım, H. Nejat vd. "Öğretmenlerde kişilik özelliklerinin duygusal tükenmeye etkisi: Duygusal emeğin aracılık rolü". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13/3 (2013), 1477-1496.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 19:4

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları