Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz

Yıl: 2012 Cilt: 36 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 69 - 104 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz

Öz:
Bu çalışma Batılı modernitenin çocuğa ve çocukluğa ilişkin ürettiği ve on dokuzuncu yüzyıl ortalarından itibaren hegemonik hale gelmiş olan belli türden bir söylemi ve bu söylemden türeyen ve çocukluk alanını düzenlemeye ve kontrol etmeye yönelen stratejiler ve pratikler bütününü tarif etmek için kullanılan modern çocukluk nosyonunun, erken cumhuriyet dönemindeki modernleşmeci elitlerin bilişsel haritasında ve zihniyet örüntülerinde ne şekilde yer bulduğunu anlamayı deneyecektir. Toplumsal ve kültürel olarak inşa edilen bir kimlik kategorisi olarak çocukluk, içinde bulunulan topluma ve çağa göre değişen biçimler aldığı için bir toplumun belirli bir döneminde çocukluk kavramına ve kayrayışına ilişkin yapılan analizler, o toplumun var oluş biçimini ve yaşamı üretme pratiklerini belirleyen değer sistemlerine dair iç görü edinmeyi sağlama potansiyeli taşır. Kapitalizmin ve sanayileşmenin gerekleri çerçevesinde nüfusun üretkenlik kapasitesinin düzenlenmesi ihtiyacıyla ve modern devlete özgü yeni iktidar teknolojilerinin inşa edilmesiyle yakından ilişkili bir durum olan modern çocukluk anlayışı, modernlik öncesi yaklaşımlardan farklı olarak, çocuğu yetişkinlerden kesin şekilde ayrılan sui generis bir kategori olarak görmüş ve Viktoryen dönemin Romantizminin etkisi altında masumiyet ve içkin güçsüzlük parametreleri üzerinden işleyen bir çocukluk algısını kurarak yaygınlaştırmıştır. Bu çalışma, sözü edilen spesifik çocukluk nosyonunun çocukluk alanını kontrol etmeye ve yönetmeye yönelik ürettiği söylemlerin ve stratejilerin, Batı referanslı bir modernleşme projesini hayata geçirmeye çalışan Cumhuriyetin modernleşmeci elitlerinin çocukluk algılamasını ne şekilde etkilediğini sorgulamaktadır. Bu çerçevede öncelikle çocukluk çalışmaları literatüründeki teorik tartışmalar özetlenmekte, ardından Türkiye modernleşmesinin kendine özgü dinamikleri ile modern çocukluk algısının karşılaşma uğraklarında ortaya çıkan gerilim hatları analiz edilmektedir. Söz konusu analiz, bir yandan erken Cumhuriyet döneminin politika üreticileri, karar alıcıları ve/veya entelijansiyası içinde yer almış bazı figürlerin çocuk meselesine dair görüşlerine diğer yandan ise aynı dönemde yayımlanmış ve kimisi yetişkinleri kimisi doğrudan çocukları hedefleyen bir dizi süreli yayında tezahür eden çocuğa ve çocukluğa ilişkin tahayyüllere yaslanmaktadır. Anahtar Sözcükler: Çocukluk, modern çocukluk nosyonu, Türkiye Cumhuriyeti, modernleşmeci Türk elitleri, erken Cumhuriyet dönemi süreli yayınları.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • De Mause L (1976). The History of Childhood. London: Souvenir Press.
  • Çağıl Z T (1939). Çocuk ve Genç Ruhu. İstanbul: y.y..
  • Çalışkan Çocuk (1934). Yalçın Anayurtta. 13 Ekim 1934, 5, 5.
  • Çalışkan Çocuk (1934b). Türk Ülkesinin En Büyük Bayramı. 27 Ekim 1934, 7, 2-3.
  • Çocuk Sesi, Akdeniz’e Doğru. 9 Aralık 1929, 28, 13.
  • Özyürek E (2006). Nostalgia for the Modern. State Secularism and Everyday Politics in Turkey. Durham and London: Duke University Press.
  • Pease C E (1995). Remembering the Taste of Melons: Modern Chinese Stories of Childhood. İçinde: Kinney A B (der), Chinese Views of Childhood, Honolulu: University of Hawai’i Press, 279-320.
  • Pollock L A (1983). Forgotten Children: Parent-Child Relations from 1500 to 1900. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Prout A ve James A (1990). A New Paradigm for the Sociology of Childhood? Provenance, Promise and Problems. İçinde: James A ve Prout A (der), Constructing and Reconstructing Childhood, London: Falmer, 7-33.
  • Rose J (1994). The Case of Peter Pan: Or the Impossibility of Children’s Fiction. Basingstoke: Macmillan.
  • Sınar A (1997). Hikâye ve Romanımızda Çocuk (1872-1950). İstanbul: Alfa.
  • Stearns P N (2006). Childhood in World History. London and NewYork: Routledge.
  • Steedman C (1990). Childhood, Culture and Class in Britain: Margaret McMillan 1860-1931. London: Virago, 1990.
  • Şavlı A Ş (1939). Çocuk Bakımı. İstanbul: Ali Toygar Cumhuriyet Kitabevi. Şen Çocuk. Başlıksız. 16 Ekim 1932. 9, 2-3.
  • Şen Çocuk. Büyük Adamlar: Ziya Gökalp. 1 Mart 1933. 15, 13.
  • Tan M G vd. (2007). Cumhuriyette Çocuktular. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
  • Tanpınar A H (t.y.). Sahnenin Dışındakiler. İstanbul: Nakışlar Yayınevi.
  • Tuğcu K (1942). Çocuk Terbiyesi, Büyükler ve Küçükler. Ev-İş. Temmuz 1942. 68.
  • Vahid A (1927). Annelere Nasihat. İstanbul: Resimli Ay Matbaası.
  • Yücel H A (1939). Hasan Ali Yücel’in Nutku, Ulus, 20 Mayıs 1939, 1.
  • Zelizer V A (1985). Pricing the Priceless Child: The Changing Social Value of Children. Princeton & NewYork: Princeton University Press.
  • Çocuk Sesi, 23 Nisan Nedir?. 23 Nisan 1930, 2 (38), 2.
  • Çalışkan Çocuk (1934d). Yalçın Anayurtta. 10 Kasım 1934, 9, 3.
  • Akalın B Ö (1936). Türk Çocuğu Yaşamalıdır: Küçük Çocuklara Bakım ve Sosyal Yardım. İstanbul: Ahmed İhsan Basımevi.
  • Alpöge G (1997) Günümüz Çocuk Kitaplarında Çocuk İmgesi. İçinde: Çocuk Kültürü. I. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri. Haz. Bekir Onur, Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, 286-299.
  • Ambert A (1994). An International Perspective on Parenting: Social Change and Social Constructs. Journal of Marriage and the Family, 56, 529-543.
  • Ariès P (1973). Centuries of Childhood. Harmondsworth: Penguin.
  • Ataç N (1972). Günce 1953-1955. Ankara: Türk Dil Kurumu.
  • Aytuna H (1948). Çocuklar ve Büyükler. Ülkü Halk Evleri Mecmuası, Ekim 1948, 11.
  • Baltacıoğlu İ H (1932). İçtimai Mektep. İstanbul: Suhulet Kütüphanesi.
  • Barthes R (1972 [1957] ). Mythologies. Çev. A Lavers, London: Paladin.
  • Baymur F (1939). Cousinet Sistemi. İlköğretim, 1(10), 148.
  • Behar B E (1996). İktidar ve Tarih Türkiye’de Resmi Tarih Tezinin Oluşumu (1929-1937). İstanbul: Afa.
  • Çalışkan Çocuk (1934a). Yalçın Anayurtta. 20 Ekim 1934, 6, 3
  • Bourdieu P (1984). Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste. Cambridge Mass: Harvard University Press.
  • Bourdieu P (1990). In Other Words: Essays Toward a Reflexive Sociology, Çev. M. Adamson, Stanford: Stanford University Press.
  • Bourdieu P (1990a). The Logic of Practice. Satnford: Stanford University Press.
  • Cavid Bey (1995). Şiar’ın Defteri. Haz. Şiar Yalçın, Cilt 1, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Cevad A ([1328] 1988). Bizde Kadın. Haz. Hayrünnisa Köni, y.y. Tarih ve Toplum Kitaplığı.
  • Copeaux E (1998). Türk Tarih Tezinden Türk İslam Sentezine. Çev. A Berktay, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Cunningham H (1995). Children & Childhood In Western Society Since 1500. London and New York: Longman.
  • Ertem Ö (2005). The Republic’s Children and Their Burdens in 1930s and 1940s Turkey: The Idealized Middle-Class Children as the Future of the Nation and the Image of ‘Poor’ Children in Children’s Periodicals. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
  • Fletcher A (2008). Growing Up in England: The Experience of Childhood 1600- 1914. New Haven &London: Yale University Press, 2008.
  • Foucault M (1990). The Care of Self, History of Sexuality 3. London: Penguin. Foucault M (2000). Seçme Yazılar 2. Çev. I Ergüden, Haz. F Keskin, 2. Baskı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Galip R (1929). Çocuk Bakımı Öğütleri. Ankara: Maarif Vekaleti.
  • Giladi A (1992). Children of Islam: Concepts of Childhood in Medieval Muslim Society. UK: Palgrave Macmillan.
  • Gonzalez O E ve Premo B (2007). Raising An Empire: Children in Early Modern Iberia and Colonial Latin America. USA: University of New Mexico Press.
  • Gövsa İ A (1929). Çocuk Ruhu. Ankara: Maarif Vekaleti.
  • Gövsa İ A (1941). Çoğalma Davası. Yedigün, 438, 10-11, 17.
  • Gurbetoğlu A (2006). II. Meşrutiyet Döneminde Yayınlanan Çocuk Dergilerinin Eğitim Açısından İncelenmesi. (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi.
  • Halk Dergisi, “Çocuklarımızı Yıkayalım”, 25 Teşrinisani 1929, 42, 7.
  • Hendrick H (1990). Constructions and Reconstructions of British Childhood: An Interpretive Survey, 1800-to the Present. İçinde: James A ve Prout A (der), Constructing and Reconstructing Childhood, London: Falmer, 34-62.
  • Irmak S (1944). Çocuk ve Meseleleri. Ülkü Halk Evleri Mecmuası, 23, 3.
  • Jenks C (1996). Childhood. London and NewYork: Routledge.
  • Karabekir K (1995). Çocuklara Öğütlerim. Haz. F Özerengin, İstanbul: Emre Yayınları.
  • Kessen W (1979). Psychological Development from Infancy: Image to Intention. New York and London: Wiley.
  • Kinney A B (2004). Representations of Childhood and Youth in Early China. Stanford: California Stanford University Press.
  • Köksal D (1997). Ulusun Çocukluğu. Toplumsal Tarih, 40, 9.
  • Kür İ (1997). 1869-1928 Yılları Arasında Türkiye’de Yayınlanmış Çocuk Dergilerinde Eğitimci Yazarların Benimsedikleri Çocuk Tipleri. İçinde: Çocuk Kültürü. I. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri. Haz. Bekir Onur, Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, 141-151.
  • MacLeod A S (1994). American Childhood. Essays on Children’s Literature on the Nineteenth and Twentieth Centuries. Athens & London: The University of Georgia Press.
  • MacLeod D I (1998). The Age of the Child, Children in America, 1890-1920. NewYork: Twayne Publishers.
  • Murray G S (1998). American Children’s Literature and the Construction of Childhood. NewYork: Twayne Publishers.
  • Münir A (1936). Çocuk Bakımı. İstanbul: Kanaat Kitabevi.
  • Nandy A (1992). Reconstructing Childhood: A Critique of the Ideology of Adulthood. İçinde: Nandy A (der) Traditions, Tyranny and Utopias: Essays in the Politics of Awareness, Delhi: Oxford University Press, 57-63.
  • Nodelman P (2008). The Hidden Adult: Defining Children’s Literature. Baltimore: The John Hopkins University Press.
  • Noyes A G (1913). How I Kept My Baby Well. Baltimore : Warwick and York.
  • Okay C (2007). War and Child in the Second Constitutional Period. İçinde: Georgeon F ve Kreiser K (der), Enfance et Jeunesse dans le Monde Musulman (Childhood and Youth in the Muslim World), Paris: Maisonneuve et Larose, European Science Foundation, 219-232.
  • Oktay M (2001). II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Çocuk Şiirlerinin Pedagojik Değeri. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi.
  • Olgun Çocuk (1934). Ulusun Büyüklerini Tanıyalım: Kâmal Atatürk. 2 Mart 1935. 2, 3.
  • Olgun Çocuk (1934a). Ulusun Büyüklerini Tanıyalım: Kâmal Atatürk. 9 Mart 1934. 3, 3.
  • Olgun Çocuk (1934b). Ulusun Büyüklerini Tanıyalım: Kâmal Atatürk. 16 Mart 1934. 4, 2.
  • Olgun Çocuk (1934c). Ulusun Büyüklerini Tanıyalım: Kâmal Atatürk. 23 Mart 1934. 5, 2.
  • Olgun Çocuk. Ulusun Büyüklerini Tanıyalım: Kâmal Atatürk. 13 Nisan 1934. 8, 2.
  • Öymen H R (1939). 23 Nisan. İlköğretim, 1(10), 145.
  • Öztan G G (2011). Türkiye’de Çocukluğun Politik İnşası. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Çalışkan Çocuk (1934c). Yalçın Anayurtta. 3 Kasım 1934, 8, 3
  • Çiçek N (2012). Erken Cumhuriyet Döneminde Modern Çocukluk Nosyonunun Görünümleri Üzerine Bir Analiz. Mülkiye Dergisi 36(4), 69-104
APA ÇIÇEK N (2012). Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz. , 69 - 104.
Chicago ÇIÇEK NAZAN Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz. (2012): 69 - 104.
MLA ÇIÇEK NAZAN Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz. , 2012, ss.69 - 104.
AMA ÇIÇEK N Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz. . 2012; 69 - 104.
Vancouver ÇIÇEK N Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz. . 2012; 69 - 104.
IEEE ÇIÇEK N "Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz." , ss.69 - 104, 2012.
ISNAD ÇIÇEK, NAZAN. "Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz". (2012), 69-104.
APA ÇIÇEK N (2012). Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz. Mülkiye Dergisi, 36(4), 69 - 104.
Chicago ÇIÇEK NAZAN Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz. Mülkiye Dergisi 36, no.4 (2012): 69 - 104.
MLA ÇIÇEK NAZAN Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz. Mülkiye Dergisi, vol.36, no.4, 2012, ss.69 - 104.
AMA ÇIÇEK N Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz. Mülkiye Dergisi. 2012; 36(4): 69 - 104.
Vancouver ÇIÇEK N Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz. Mülkiye Dergisi. 2012; 36(4): 69 - 104.
IEEE ÇIÇEK N "Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz." Mülkiye Dergisi, 36, ss.69 - 104, 2012.
ISNAD ÇIÇEK, NAZAN. "Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz". Mülkiye Dergisi 36/4 (2012), 69-104.