İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı

Ahmet Hamdi FURAT (İstanbul Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, İslam Hukuku Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)
İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
32 3
Yıl: 2012 Cilt: 0 Sayı: 27 Sayfa Aralığı: 61 - 84 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı

Öz:
İslam Medeniyetinin en önemli müesseselerinden birisi olan vakıf ile ilgili İslam tarihinin ilk dönemlerinden itibaren tartışmalar yapılmıştır. Bu tartışmalar arasında, vakıf muâmelesinin teferruatıyla ilgili meseleler olduğu gibi aslına müteallik meseleler de vardır. Asla müteallik en önemli mesele, vakfın o zaman kullanılan ifadesi ile habs/hubs/sadakanın bağlayıcı (lâzım) olup olmadığıdır. Bu tartışmayı başlatan kişinin, Hz. Peygamberden rivâyet ettiği hadislere dayanarak, Kûfede uzun süre kadılık yapan Şurayh b. el-Hâris (ölm. 78/697) olduğu anlaşılmaktadır. Tartışma, Ebû Hanîfenin vakfın lâzım/bağlayıcı olmadığı şeklindeki fetvâsıyla farklı bir boyut kazanmıştır. Keyfyet, vakfedenin veya vârislerinin vakıftan rücûetmelerini gündeme getirmiştir. Bu da müessesenin devamı için önemli bir problem oluşturmaya başlamıştır. Ebû Yusuf ve İmam Muhammedin vakfın lüzumuna ilişkin fetvâları olsa da, Ebû Hanîfenin fetvâsı sebebiyle tartışma yüzyıllarca gündemde kalmış, en sonunda Osmanlı zamanında vakfyelere rücû rüknünün eklenmesiyle problem vakıf akdinin başlangıcında çözülmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Binding of waqf treatment in islamic law

Öz:
Waqf, is the one of the important surviving institutions in Islamic civilisation, was also one of the most discussed issues from the early ages of Hijra. Even though the discussion on Waqf were occasionally related to details of Waqf treatment, discussion on the essence of Waqf treatment also persisted for a long term. Presumably, the opener of the discussion was Shurayh (d. 78/697) the noted Qadi of Kufa with some narrations from Prophet Muhammad. The discussion had another dimension with Ebû Hanifa s fatwa waqf is not lazim (binding) . With this fatwa, the cases on revoking of waqfs by founder and his successors started to come up. This situation revealed substantial problems for the continuation of this institution. Though Abu Yusuf and Imam Muhammad gave some fatwas to solve this problems, this issue was on the agenda for the centuries in the Islamic World, at last, in the Ottoman Period, it was aimed to be solved by adding to waqfyas part of revoking .
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdullah b. Ahmed b. İbn Kudâme (ö. 620), İbn Kudame el- Makdisi (ö.683) , el-Mugni ve’ş-Şerhu’l-Kebir, Daru’l-Kitabi’l-Arabi.
  • Abdülganî Ganîmî Meydânî, el-Lübab f Şerhi’l-Kitab, Beyrut tsz.
  • Akgündüz, Ahmet, İslâm Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, Ankara 1988
  • el-Baberti, el-İnâye, Darulfkr.
  • Boyabadi Hafız Halil Şükrü Efendi, K. Ahkami’l-Evkaf, Bosnalı Hacı Muharrem Matbaası tsz.
  • el-Cevheri, es-Sıhâh, thk. Ahmed Abdulgafur Attar, Beyrut 1987.
  • Ebu Hamid Muh. b. Muh. el-Gazali et-Tusi, el-Vasit f’l-Müzehheb, Kahire 1417,
  • Ebu Zehrâ, Muhadarat f’l-fıkh, 1959.
  • Ebu Zekeriyya Muhyiddin Yahya b. Şeref en-Nevevî, Ravzatu’ttâlibin ve Umdetu’l-Müftîn, thk. Züheyr es-Sevayiş, Beyrut 1991,
  • Ebu’l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Rüşd el-Kurtubi, el- Mukaddemat, Daru’l-garbi’l-İslami 1408,
  • Gözübenli, B. (2003/2). İslam Toplumunda Vakıf Kültürünün Doğuşu. Yeni Ümit, http://www.yeniumit.com.tr/konular.php? sayi_id=60&konu_id=54&yumit=bolum2.
  • Gözübenli, B. (2010/2). İmam-ı Azam Ebu Hanife'nin İçtihat Sistematiğinde Sünnet ve Hadis. Yeni Ümit , http://www.yeniumit.com.tr/konular.php? sayi_id=88&konu_id=1339&yumit=bolum2.
  • H. Yunus Apaydın, “Luzum”, DİA.
  • el-Halil b. Ahmed, Kitabu’l-ayn, thk. Mehdi el-Mahzumi, İbrahim es-Samerrai, II. Baskı, Beyrut 1988.
  • el-Hassâf, Kitabu Ahkami'l-Evkâf, Mısır 1322 (Birinci Baskı).
  • Hennigan, The Birth of a Legal Institution: The Formation of the Waqf in Third-century A.H. Hanafī Legal Discourse, Brill 2004.
  • Hüseyin Hatemi, Önceki ve Bugünkü Türk Hukuku'nda Vakıf Kurma Muamelesi, İstanbul 1968.
  • İbn Abidin, Reddü’l-Muhtar, Beyrut 1992.
  • İbn Ebî Şeybe, el-Musannef, (thk. M. Avame) Daru'l-kıble.
  • İbn Hümam, Fethu’l-Kadir, tsz.
  • İbn Kudame, eş-Şerhu’l-Kebir alâ Metni’l-Mukni, Darulkitab el-Arabi. İbn Müslim er-Re’y Hilal b. Yahya, K. Ahkami’l-Evkaf, tsz.
  • İbrahim b. Muhammed b. Abdullah b. Muh. ibn Mufih, el-Mubdi’ f Şerhi’l-Mukni, Beyrut 1997,
  • el-Karaf, ez-Zahira, (thk. Komisyon), Beyrut 1994.
  • el-Maverdi, el-Havi’l-Kebir, (thk eş-Şeyh Ali Muhammed Muavvız, eş-Şeyh Adil Ahmed Abdulmevcud) Beyrut 1919.
  • el-Mavsili, el-İhtiyâr, 1426.
  • Karinabadizade Ömer Hilmi, İsmet Sungurbey, Eski Vakıfların Temel Kitabı, İstanbul 1978.
  • Mehmet Erdoğan, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, II. Baskı İstanbul 2005, s. 598.
  • Muhammed b. Yusuf b. Ebi’l-Kasım b. Yusuf el-Gırnati, et-Tacu’lİklil li-Muhtasar el-Halil, Daru’l-Kutubu’l-İlmiye 1416.
  • Mübahat Kütükoğlu, Osmanlı Belgelerinin Dili : Diplomatik, İstanbul 1994.
  • Nazif Öztürk, Elmalılı M. Hamdi Yazır Gözüyle Vakıflar, Ankara 1995. Râgıp el-Isfehani, el-Müfredat, thk. Safvan Adnan Dâvûdi, II baskı, 1997.
  • Sahnun, el-Müdevvene el-Kübra, Lübnan Darulkutub es-Serahsi, el-Mebsût, Darulmarife, Beyrut/Lübnan. eş-Şâfi, el-Ümm, Darulmarife 1393.
  • Şeyhizade, Mecmau’l-enhur, tsz.
  • et-Taberi, Câmiu’l-Beyân, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Müessesetü'r-Risâle, 1420/2000.
  • et-Tahavî, Şerhu Meâni’l-Asâr, thk. Muhammed Nuri Neccar, Muhammed Seyyid Cad el-Hakk), 1994.
  • Vecdi Akyüz, “Kutsal Metinlerde Vakıf Referansları”, Geçmişten Geleceğe Vakıf Medeniyet, Vakıflar Dergisi 2006.
  • el-Vekî, Ahbaru'l-Kudat, Kahire 1947.
  • Zekeriya Muhammed b. Ahmed b. Zekeriya el-Ensari, Fethu’l- Vehhâb bi-Şerhi Menheci't-Tullâb, Darulkutubu’l-ilmiye 1418.
  • ez-Zerkâ, el-Fıkhu’l-İslami f Sevbihi’l-Cedid, Dımaşk 1967-68.
APA FURAT A (2012). İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı. , 61 - 84.
Chicago FURAT Ahmet Hamdi İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı. (2012): 61 - 84.
MLA FURAT Ahmet Hamdi İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı. , 2012, ss.61 - 84.
AMA FURAT A İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı. . 2012; 61 - 84.
Vancouver FURAT A İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı. . 2012; 61 - 84.
IEEE FURAT A "İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı." , ss.61 - 84, 2012.
ISNAD FURAT, Ahmet Hamdi. "İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı". (2012), 61-84.
APA FURAT A (2012). İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(27), 61 - 84.
Chicago FURAT Ahmet Hamdi İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0, no.27 (2012): 61 - 84.
MLA FURAT Ahmet Hamdi İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.0, no.27, 2012, ss.61 - 84.
AMA FURAT A İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2012; 0(27): 61 - 84.
Vancouver FURAT A İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2012; 0(27): 61 - 84.
IEEE FURAT A "İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı." İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0, ss.61 - 84, 2012.
ISNAD FURAT, Ahmet Hamdi. "İslam hukukunda vakıf akdinin bağlayıcılığı". İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 27 (2012), 61-84.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 19:10

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları