Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi

KARİP, Emin; Aslan, Hüseyin

Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi

Hüseyin ASLAN, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun, Türkiye)

Emin KARİP (Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi

63 17

Yıl: 2014 Cilt: 20 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 255 - 279 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi

Öz:

Bu araştırmanın amacı, Türkiyede okul müdürlerinin liderlik standartlarının tanımlanması ve liderlik standartları için bir kavramsal çerçeve geliştirilmesidir. Çalışmada bu amaçlar doğrultusunda nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Katılımcıların belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemi ve buna bağlı olarak sırasıyla zincir örnekleme, aykırı durum örnekleme ve maksimum çeşitlilik teknikleri kullanılmıştır. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış bir görüşme formu ile toplanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler öğretim, operasyonel ve okul liderliği ana boyutlarında incelenmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre okul müdürlerinin yeterlilik alanlarına ilişkin sahip olması gereken liderlik standartları; öğretim liderliği, operasyonel liderlik ve okul liderliği ana boyutlarında incelenmiştir. Öğretim liderliği ana boyutunda, öğretim liderliği, öğrenme ortamının yönetimi ve hesap verebilirlik ve değerlendirme, operasyonel liderlik ana boyutunda, karar alma stratejileri, bütçelendirme/okul bütçesi oluşturma, insan kaynaklarını geliştirme ve etik liderlik, okul liderliği ana boyutunda, vizyon oluşturma, toplum ve paydaşlarla işbirliği geliştirme, farklılıkların yönetimi, insan ilişkileri ve etkili iletişim boyutları ele alınmıştır. Araştırma bulguları, gelecekte okulların yönetiminde temel faktör olan müdürlerin yetiştirilmesinde bir standardın olması gerektiğini göstermiştir. Sonuç olarak okul müdürlerinin yetiştirilmesine yönelik Türkiyenin kendi özellik ve koşullarına odaklı özgün bir okul müdürü yetiştirme modeli tasarlanması gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Açıkalın, A. (2006). Farklı yönetici yeterlilikleri. İçinde, Okul yönetimlerini geliştirme programı (ss. 119-127). Ankara: İlköğretim Genel Müdürlüğü.
Açıkalın, A., Şişman, M. ve Turan, S. (2007). Bir insan olarak okul müdürü. Ankara: Pegem A.
Afshari, M., Bakar, K. A., Luan, W.S., Samah, B. A., & Fooi, F. S. (2009). Technology and school leadership. Technology, Pedagogy and Education, 18(2), 235-248.
Andero, A. (2001). The changing role of school superintendent with regard to curriculum policy and decision making. Education, 121(2), 276-286.
Andrews, R. L., Basom, M. R., & Basom, M. (2001). Instructional leadership supervision that makes a difference. Theory into Practice, 30(2), 97-101.
Aslanargun, E. (2011). Türkiyede okul yönetimi ve atama yönetmelikleri. e- Journal of New World Sciences Academy (NWSA), Education Sciences, IC0466, 6(4), 2646-2659.
Aydın, İ. P. (2002). Amerika birleşik devletlerinde eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi ve yönetici geliştirme akademisi örneği. Ankara Üniversitesi 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu, Ankara.
Aydın, İ. P. (2010). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik. Ankara: Pegem A.
Balcı, A. (2002). Türkiyede eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi. Ankara Üniversitesi 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu, Ankara.
Balcı, A. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler (6. Basım). Ankara: Pegem A.
Balcı, A. (2008). Etkili okul ve okul geliştirme: Kuram uygulama ve araştırma. Ankara: Pegem A.
Bursalıoğlu, Z. (2000). Eğitime yönetimi anlamak sistemi çözümlemek. Ankara: Pegem A.
Bursalıoğlu, Z. (2008). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem A.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 11. basım). Ankara: Pegem Akademi.
Carter, D. S. G., & Burger, M. (1994). Curriculum management, instructional leadership and new information technology. School Organisation, 14(2), 153- 168.
Cemaloğlu, N. (2005). Türkiyede okul yöneticisi yetiştirme ve istihdamı: Varolan durum, gelecekteki olası gelişmeler ve sorunlar. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 249-274.
Cemaloğlu, N. ve Kılınç, A. Ç. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları gösterme düzeyleri ile öğretmenlerin algılarındaki örgütsel güven arasındaki ilişki. V. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Antalya.
Chris, (2010). If I go there will be trouble. Perspectives on sustainable headship. National College for Leadership of Schools and Childrens Services (NCLS).
Court, D. (2006). Foolish dreams in a fabled land: Living co-existence in an Isreil Arab School. Curriculum Inquiry, 36(2), 189-208.
Cowie, M., Crawford, M. & Turan, S. (2007). Principal preparation in England, Scotland and Turkey. Paper Presented at the Annual Meeting of the American. Educational Research Association (AERA). Chicago, USA.
Çalık, T. (1997). Etkili eğitim yöneticisi. Millî Eğitim Dergisi, (135). Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
Çelik, V. (2002). Eğitim yöneticisi yetiştirme politikasına yön veren temel eğilimler. Ankara Üniversitesi 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu, Ankara.
Çınkır, Ş. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin sorunları: sorun kaynakları ve destek stratejileri. İlköğretim Online, 9(3), 1027-1036.
Çınkır, Ş. (2010). Eğitim örgütlerinde yeniden yapılanma ve kapasite geliştirme: AB ülkelerinden örnekler. Ankara: Ekinoks.
Demirtaş, Z. ve Yıldırım, N. (2010). Etkili okul yöneticilerinin sergiledikleri yönetsel davranışlar. V. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Antalya.
Doyle, D. P. (2003). Data-driven decision-making. T.H.E. Journal, 30(10), 19-21.
Drysdale, L., Goode, H. & Gurr, D. (2009). An Australian model of successful school leadership. Journal of Educational Administration, 47, 697-708.
Engels, N., Hotton, G., Devos, G., Bouckenooghe, D., & Aelterman, A. (2008). Principals in schools with a positive school culture. Educational Studies, 34(3), 159-174.
Erdoğan, İ. (2000). Okul yönetimi ve öğretim liderliği. İstanbul: Sistem. FPLS. (2011). Florida Principal Leadership Standards. Retrieved from https://www.floridaschoolleaders.org/fpls.aspx
FPLS. (2012). Florida Principal Leadership Standards. Retrieved from https://www.floridaschoolleaders.org/fpls.aspx
Gurr, D., Drysdale, L., & Mulford, B. (2007). Instructional leadership in three Australian schools. ISEA, 35(3), 20-29.
Gül, İ. (2009). Okul yöneticilerinin liderlik yaklaşımlarının okul-çevre ilişkileri üzerine etkisinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Gümüşeli, A. L. (2004). Çağdaş okul müdürlerinin liderlik yeterlikleri ve Türk eğitimcilerinin bu konudaki görüşleri. Özel Okullar ve Eğitim Yönetimi Sempozyumu, Antalya.
Gümüşeli, A. I. (2009). Primary school principals in Turkey: Their working conditions and Professional profiles. International Journal of Sciences, 4(4), 239-246.
Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi (7. basım). Ankara: Nobel.
ISLLC. (1996). Interstate School Leaders Licensure Consortium. Council of Chief State School Officers. Standarts for School Leaders, Washington D.C. CCSSO.
ISLLC. (2008). Educational leadership policy standards. As Adopted by the National Policy Board for Educational Administration. Retrieved from http://www.wallacefoundation.org/knowledge-center/school- eadership/principal-evaluation/Pages/Educational-Leadership-Policy- Standards-ISLLC-2008.aspx
Karip, E. ve Köksal, K. (1996). Etkili eğitim sistemlerinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(2), 245-257.
Karip, E. ve Köksal, K. (1999). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (18), 193-207.
Karip, E. (2004). Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı. İçinde, Y. Özden (Ed.), Yönetim biliminin alanı ve kapsamı (ss. 1-39). Ankara: Pegem A.
Karip, E. (2007). İlköğretimde kalite: Avrupa Birliği kalite göstergeleri çerçevesinde kalitenin değerlendirilmesi. İçinde, S. Özdemir, H. Bacanlı ve M. Sözer (Eds.). Türkiyede okul öncesi eğitim ve ilköğretim sistemi: temel sorunlar ve çözüm önerileri. Ankara: Türk Eğitim Derneği.
Kavak, Y. (2010). 2050ye doğru nüfusbilim ve yönetim: Eğitim sistemine bakış. İstanbul: TÜSİAD Yayınları, Yayın No. TÜSİAD-T/2010/11/506.
Koşar, S. (2012). Türkiyede ilköğretim sisteminin geliştirilmesi için gelecek senaryoları (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi. Ankara.
Matthews, P., & Hill, R. (2010). Schools leading schools II: The growing impact of national leaders of education. National College for Leadership of Schools and Childrens Services (NCLS).
Memduhoğlu. (2007). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre Türkiyede kamu liselerinde farklılıkların yönetimi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi. Ankara.
Memduhoğlu, H. B. ve Meriç, E. (2012). Okul müdürlerinin yönetim sürecinde karşılaştıkları sorunlar. 7. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Malatya.
OECD. (2009). Millî Eğitim Bakanlığı Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Okul Liderliğinin Geliştirilmesi Konferansı: Özet raporu. Ankara
Onguko, B., Abdalla, M., & Webber, C. F. (2008). Mapping principal preparation in Kenya and Tanzania. Journal of Educational Administration, 46(6), 715-726.
Özdemir, S. (2000). Eğitimde örgütsel yenileşme. (5. basım). Ankara: Pegem A.
Özden, Y. (2005). Eğitime yeni değerler: Eğitimde dönüşüm. (5. basım). Ankara: Pegem A.
Resmî Gazete. (2011). Millî Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Atama ve Yer Değiştirmelerine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. Retrieved from http://www.Resmîgazete.gov.tr/eskiler Rooney, J. (2009). What new (young) principals need to know. Educational Leadership, 66(1), 84-85.
Sağır, M. (2011). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rolleri ve karşılaştıkları sorunlar (Yayımlanmamış doktora tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Senge, P. M. (2001). Beşinci disiplin (8. basım). (Çev. A. İldeniz ve A. Doğukan). İstanbul: Yapı Kredi.
Sezgin, F. (2007). Okul yöneticisi ve liderlik. İçinde, S. Özdemir (Ed.), Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (ss. 77-108). Ankara: Nobel.
Sezgin, F., Koşar, S. ve Aslan, H. (2012, 24-26 Mayıs). Okul müdürlerinin resmî görev tanımlarının dışında olduğunu düşündükleri işlere ilişkin görüşleri. 7. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Malatya.
Steaffens, S. (2011). School public relations and the principalship: An interview with Barbara Chester, President of the National Association of Elementary School Principals. Journal of School Public Relations, 32(1), 7-15.
Sweeney, J. (2001). Principals can provide instructional leadership it takes commitment. Education, 103(2), 204-207.
Şimşek, H. (2002). Türkiyede eğitim yöneticisi yetiştirilemez. Ankara Üniversitesi 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu, Ankara.
Şimşek, H. (2007). Okul yöneticiliğine atama yönetmelik değişikliği: Bir adım ileri, iki adım geri! Çağdaş Eğitim, 32, 4-7.
Şişman, M. (2002). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara Üniversitesi 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu, Ankara.
Şişman, M. (2002). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem A.
Taymaz, H. (2003). Okul yönetimi. (7. basım). Ankara: Pegem A.
Tekışık, H. H. (2007). Millî Eğitim Bakanı Sayın Doç. Dr. Hüseyin Çelike açık mektup. Çağdaş Eğitim, 32(342), 1-3.
Tomul, E. (2009). İlköğretim okullarındaki sosyal adalet uygulamalarına ilişkin yönetici görüşleri. Eğitim ve Bilim, 34, 126-137.
Turan, S. ve Şişman, M. (2000). Okul yöneticileri için standartlar: Eğitim yöneticilerinin bilgi temelleri üzerine düşünceler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 68-87.
Williamson, R., & Blackburn, B. R. (2010). Rigorous schools and classrooms leading the way. Retrieved from www.eyeoneducation.com
Wohistetter, P., Datnow, A., & Park, V. (2008). Creating a system for data-driven decision-making: applying the principal-agent framework. School Effectiveness and School Improvement, 19(3), 239-259.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Güncelleştirilmiş 6. basım). Ankara: Seçkin.

APA	Aslan H, KARİP E (2014). Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi. , 255 - 279.
Chicago	Aslan Hüseyin,KARİP Emin Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi. (2014): 255 - 279.
MLA	Aslan Hüseyin,KARİP Emin Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi. , 2014, ss.255 - 279.
AMA	Aslan H,KARİP E Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi. . 2014; 255 - 279.
Vancouver	Aslan H,KARİP E Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi. . 2014; 255 - 279.
IEEE	Aslan H,KARİP E "Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi." , ss.255 - 279, 2014.
ISNAD	Aslan, Hüseyin - KARİP, Emin. "Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi". (2014), 255-279.

APA	Aslan H, KARİP E (2014). Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(3), 255 - 279.
Chicago	Aslan Hüseyin,KARİP Emin Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 20, no.3 (2014): 255 - 279.
MLA	Aslan Hüseyin,KARİP Emin Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, vol.20, no.3, 2014, ss.255 - 279.
AMA	Aslan H,KARİP E Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2014; 20(3): 255 - 279.
Vancouver	Aslan H,KARİP E Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2014; 20(3): 255 - 279.
IEEE	Aslan H,KARİP E "Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi." Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20, ss.255 - 279, 2014.
ISNAD	Aslan, Hüseyin - KARİP, Emin. "Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi". Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 20/3 (2014), 255-279.