Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması

ÇALIŞKUR, Ayşem; ASLAN, A. Esra

Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması

Ayşem ÇALIŞKUR, (İstanbul Kültür Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye)

A. Esra ASLAN (İstanbul Üniversitesi, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

35 1

Yıl: 2013 Cilt: 16 Sayı: 29 Sayfa Aralığı: 81 - 106 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması

Öz:

Bu araştırmanın amacı, Rokeachın 1967 yılında ilk kez geliştirdiği değerler envanterinin güvenirlik ve geçerlik çalışmasını yapmaktır.Araştırmada İstanbul ilinde iki ayrı üniversitede, Üniversite Seçme ve Yerleştirmepuan türleri esasına göre Eşit Ağırlıklı (EA-2), Sayısal (SAY-2), Sözel (SÖZ-2)ve Dil (DİL) puanlarından üniversite sınavını kazanmış, farklı bölümlerde öğrenim gören 17-39 yaş arası, çoğunluğu lisans birinci ve ikinci sınıf öğrencilerinden, toplam (N=283) veri toplanmıştır. Analizlerde, ayrıca 37 öğrencinin verilerigüvenirlik çalışmasının test-tekrar test analizlerinde kullanılmıştır.Rokeach Değerler Envanterinin güvenirlik ve geçerlik çalışması doğrultusundakorelatif yöntem ve faktör analizi yöntemleri uygulanmıştır. Testin test-tekrartest güvenirliğini belirlemek üzere ilk aşamada, aynı öğrenci gruplarına aynı testiki farklı zamanda verilmiş ve iki ayrı uygulama arasındaki fark olup olmadığınıbelirlemek üzere, bir sıralama ölçeği olan değerler envanterine uygun nonpara-metrik Wilcoxon Testi yapılmıştır. Yapılan istatistiksel analiz sonuçlarına göre,amaçsal değerlerin hiçbirinde birinci ve ikinci uygulama arasında istatistikselaçıdan anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Sıralama ölçeği türünde olan Roke -ach değerler envanterinin test-tekrar test güvenirlik katsayısının bulunması içinSpearman Korelasyon Katsayısı hesaplanmıştır. Güvenirlik katsayılarının amaçsal değerler için Rho=.13 ile .78 arasında, araçsal değerler için ise Rho=.12 ile.62 arasında değiştiği görülmüştür. Amaçsal değerler alt testinin 9.(heyecanlıbir yaşam) madde ve 16. madde (sosyal onay) hariç tüm maddeleri için anlamlıkorelasyon sonuçları elde edilmiştir. Envanterin geçerlik çalışması kapsamında,yapı geçerlik düzeyini belirlemek üzere Kaiser-Meyer-Olkin analizi sonucundaelde edilen KMO=(.51) değeri, çalışma grubunun eleman sayısının faktör analizi yapmak için yeterli olduğunu göstermektedir. Barlett test sonucunda da χ2=2989,25 (p<.001) anlamlı bir sonuç elde edilmiştir. Faktör analizinden elde edilen yedi faktör, testin ölçmeyi amaçladığı değerler değişkeninin varyansının toplam %43,336sını açıklamaktadır.Envanterin kriter geçerliği çalışmasında, Rokeach Değerler Envanterinin MaltepeÜniversitesi İngilizce Öğretmenliği bölümü 1. ve 2. sınıf öğrencilerinden 32 kız,5 erkek öğrenci olmak üzere toplam 37 kişiye hem Rokeach Değerler Envanteri,hem de Türkiye koşullarına göre uyarlanmış, geçerli ve güvenilir olan Değerlerin Tetkiki Testi verilmiştir. İki testin boyutları arasında Spearman-rho formülüne göre -3 değer boyutu hariç- anlamlı ilişkiler elde edilmiştir.Rokeach Değerler Envanteri, güvenirlilik ve geçerlilik çalışması sonuçlarınagöre testin kapsam sınırları içinde araçsal ve amaçsal boyutlarda değerleri ölçebilmektedir.

Anahtar Kelime:

Rokeach values inventory reliability and validity study

Öz:

The purpose of this study is to implement the reliability and validity study fort hevalues inventory developed by Rokeach for the first time in 1967.In the study, Total data (N=283) has been collected from two different universities in Istanbul. The selection and placement scores received from the universityentrance exam, i.e. Equal Weighted (EA-2), Numerical (SAY-2), Verbal (SÖZ-2)and Language (DİL) were taken into consideration for the selection of the stu-dents from different departments, between the ages of 17-39; mostly from the firstand second year undergraduate students. In the analyses, the data collected from37 students, were used in the reliability study test-retest analysis.Correlation method and factor analyses were applied in accordance with the reliability and the validity study of Rokeach Values Inventory. In the first stage, thesame test was given to the same groups of students at two different times in order to determine the test-rest reliability of the test and nonparametric Wilcoxon testappropriate for the values inventory which is ranking scale, was applied in orderto determine whether there is any difference between two separate applications ornot. According to the results of the statistical analyses, there was no statisticallysignificant difference found between the first and second application. Spearmancorrelation coefficent was calculated to determine the test-retest reliability coefficient of the ranking scale type Rokeach values inventory. It was observed thatthe reliability coefficents ranged between Rho=.13 and .78 for terminal valuesand between Rho=.12 and .62 for instrumental values. Significant correlation results were obtained for all Articles of the terminal value sub-test except Article 9(an exciting life) and Article 16 (social approval). The KMO=(.51) value obtainedas a result of the Kiaser-Meyer-Olkin analysis to determine the structural validitylevel within the scope of the study for the inventory validity, shows that the number of elements of the study group is enough to do factor analysis. A significantresult χ2= 2989.25 (p<.001) was obtained as a result of Bartlett Test. Seven factors obtained from the factor analysis, explains totally 43.336% of the variance ofthe values variable that is aimed to be determined by the test. In the study of criterion validity of the inventory, Rokeach Values Inventory and Examination ofValues Test which is valid and reliable and adapted to the conditions of Turkey,were given totally 37 students including 5 male and 32 female students, amongthe students of 1st and 2nd classes of Maltepe University, English Language Teaching division. Significant relations were obtained between the dimensions oftwo test -except 3 value dimension- according to the Spearman-rho formula.Rokeach Values Inventory can measure the values in terminal and instrumentaldimensions within the limits of the test scope according to the results of the reliability and validity study.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Bilgin, N. ve Araz, A. (1995). Rokeach Değer Envanteri, N. Bilgin (Ed.), Sosyal Psikolojide Yöntem ve Pratik Çalışmalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık
Bilgin, N. (2003). Sosyal Psikoloji Sözlüğü: Kavramlar, Yaklaşımlar, Ankara: Bağlam Yayıncılık.
Bilsky, W.& Koch, M. (2000). On the content and structure of values: Universals or methodological artefacts? J. Blasius, J. Hox, E. deLeeuw ve P. Schmidt (Eds.), Social Science Methodology in the New Millennium Proceedings of the Fifth International Conference on Logic and Methodology, Cologne.
Büyüköztürk, Ş.(2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. İstanbul: Pegem Akademi.
Cantez, E. (1977). Kişilik Gelişmesinde Kültür, Çevre ve Sosyo-Ekonomik Faktörlerden Etkilenme, yayınlanmamış doçentlik tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tecrübî Psikoloji Kürsüsü İstanbul.
Çalışkur, A. (2008). Üniversite öğrencilerinin yaşam değerleriyle kişilik özellikleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bi- limleri Enstitüsü.
Çileli, M. ve Tezer, E. (1998). Life and value orientations of Turkish university students. Adolescence, 33 (129), 219-228.
Durmuş, Ç. (1996). Değerlerin meslek grupları açısından incelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Güngör, E. (1998). Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar. (2. basım). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Hitlin, S. & Piliavin, J.A. (2004). Values: Reviving a domant concept. Annual Review of Sociology, 302 (1), 359-393.
Hofstede, G. (1980). Cultures Conseqences: International Differences in Work-related Values. Beverly Hills, CA: Sage.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1990). İnsan-Aile- Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1999). Yeni İnsan ve İnsanlar. (10. Basım) . İstanbul: Evrim Yayınevi.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2007). Kültürel Psikoloji. (3. Baskı). İstanbul: Evrim Yayınevi.
Kuşdil, E. ve Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk öğretmenlerin değer yönelimleri ve Schwartz değer kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15 (45), 59-76.
Özden, M.S. (2007). 20-24 yaş arası üniversite öğrencilerinin ve nevrotik öğrencilerin değerler açısından karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özgüven, İ.E. (2003). Psikolojik Testler. Ankara: PDREM Yayınları.
Rokeach, M. (1973). The Nature of Human Values. New York: The Free Press.

APA	ÇALIŞKUR A, ASLAN A (2013). Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması. , 81 - 106.
Chicago	ÇALIŞKUR Ayşem,ASLAN A. Esra Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması. (2013): 81 - 106.
MLA	ÇALIŞKUR Ayşem,ASLAN A. Esra Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması. , 2013, ss.81 - 106.
AMA	ÇALIŞKUR A,ASLAN A Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması. . 2013; 81 - 106.
Vancouver	ÇALIŞKUR A,ASLAN A Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması. . 2013; 81 - 106.
IEEE	ÇALIŞKUR A,ASLAN A "Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması." , ss.81 - 106, 2013.
ISNAD	ÇALIŞKUR, Ayşem - ASLAN, A. Esra. "Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması". (2013), 81-106.

APA	ÇALIŞKUR A, ASLAN A (2013). Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(29), 81 - 106.
Chicago	ÇALIŞKUR Ayşem,ASLAN A. Esra Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 16, no.29 (2013): 81 - 106.
MLA	ÇALIŞKUR Ayşem,ASLAN A. Esra Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.16, no.29, 2013, ss.81 - 106.
AMA	ÇALIŞKUR A,ASLAN A Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2013; 16(29): 81 - 106.
Vancouver	ÇALIŞKUR A,ASLAN A Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2013; 16(29): 81 - 106.
IEEE	ÇALIŞKUR A,ASLAN A "Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması." Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, ss.81 - 106, 2013.
ISNAD	ÇALIŞKUR, Ayşem - ASLAN, A. Esra. "Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması". Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 16/29 (2013), 81-106.