İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri

Aslım, Gökhan; YASAR, ASKIN; SINMEZ, ÇAGRI ÇAGLAR

İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri

Aşkın YAŞAR, (Selçuk Üniversitesi, Veteriner Fakültesi,Veteriner Hekimliği Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı, Konya, Türkiye)

Çağrı Çağlar SİNMEZ, (Erciyes Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Veteriner Hekimliği Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı, Kayseri, Türkiye)

Gökhan ASLIM (Aksaray Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Veteriner Hekimliği Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı, Aksaray, Türkiye)

Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi

31 2

Yıl: 2015 Cilt: 21 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 7 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri

Öz:

Çalışmada, ruminantların paraziter hastalıklarına ve alternatif tedavi uygulamalarına yönelik folklorik verilerin İç Anadolu Bölgesi KonyaBölümündeki (Aksaray, Karaman ve Konya) çeşitliliğinin belirlenmesi ve yeni tedavi modelleri açısından komparatif bir tartışma ortamıoluşturmasına fırsat sunulması, halk arasında paraziter hastalıklar için tedavi amacıyla kullanılan bitkisel, hayvansal ve madensel kökenliilaç hammaddelerinin etkinliğinin ve yan etkilerinin güncel tıp bilgileri doğrultusunda araştırılması ve tedavi arayışlarına yardımcı olunmasıamaçlandı. Çalışmanın materyalini, İç Anadolunun Konya Bölümü içerisinde yaşayan halk hekimliği uygulayıcıları, hayvan sahipleri vehayvancılıkla uğraşan 177 kaynak kişiden bilgi derleme formuyoluyla elde edilen yazılı verilerle birlikte sözlü ve görsel veriler oluşturdu.Çalışmada, İç Anadolu Bölgesi Konya Bölümünde yapılan folklor çalışmasında ruminantlarda bit, pire, kene, nokra, uyuz, coenuruscerebralis, fasciolozis, mide-bağırsak parazitleri ve babesiozis gibi paraziter hastalıklara rastlandığı ve alternatif tedavi uygulamalarıarasında; hidroterapi (su ile tedavi), fitoterapi (bitki ile tedavi), jeoterapi (kil ve çamur ile tedavi) gibi yöntemlerin kullanıldığı belirlendi.Bununla birlikte paraziter hastalıkların tedavisinde katran, bit otu, termiğe tohumu, tütün, kül, karamuk bitkisi kökü, yumurta, kükürt, tuz,göktaşı ve kil gibi bitkisel, hayvansal ve madensel ilaç hammaddeleri ve terkiplerinin kullanıldığı tespit edildi. Sonuç olarak, İç AnadoluBölgesi Konya Bölümünde yapılan folklor çalışmasında ruminantlarda bit, pire, kene, nokra, uyuz, coenurus cerebralis, fasciolozis, mide-bağırsak parazitleri ve babesiozis gibi paraziter hastalıklara rastlandığı; parazit tedavisinde kullanılan katran, bit otu, termiğe tohumu,tütün, karamuk bitkisi kökü, kükürt, tuz, göktaşı ve kil gibi ilaç hammaddelerinden modern tıpta da yararlanıldığı; ancak genel olarakuygulamaların dinî-sihrî, ampirik ve rasyonel nitelikler taşıdığı söylenebilir.

Anahtar Kelime:

Konular: Veterinerlik

Ruminant parasitic diseases and treatment methods at folklore of Konya Area in Central Anatolia Region

Öz:

The aim of this study was to reveal the diversity of folkloric data in Konya Area (Aksaray, Karaman, Konya) of Central Anatolia Regionregarding alternative treatment application to parasitic diseases of ruminant and, to provide an oppurtunity to comparative discussionmedia for the new treatment model, to reveal the efectiviness and side efect of herbal, animal and mineral based drug raw materialsby actual medicine information and, to help treatment quest in today. The study material consisted of visual, oral and written data by information collection formfrom the 177 source person dealing with animal husbandry, animal owner sand folk medicine practitionerslived in Konya Area. Alternative treatment methods in this study varied as hydrotheraphy, phytotherapy, jeotherapy and it has beendetermined herbal, animal and mineral oil, tar, delphinium, lupine, tobacco, oak ash, corncockle, egg, salt, sulfur, copper sulphate and claybased on raw materials of herbal, animal and mineral drugs. In conclusion, in terms of parasitic diseases of ruminant Konya Area of CentralAnatolia Region it has been identified such as lice, fea, tick, warble, scabies, coenurus cerebralis, fasciolozis, gastro-intestinal parasites,babesiozis. Furthermore, used to treat parasites such as tar, delphinium, lupine, tobacco, barberry plant root, sulfur, salt, copper sulphateand clay are also used in modern medicine. It is concluded that practices have generally religious-magic, empirical and rational roots.

Anahtar Kelime:

Konular: Veterinerlik

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Dinçer F: Türk folklorunda veteriner hekimliği üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, Ankara Üniv., 1967.
2. Şar S: Bazı üzümsü meyvelerin kullanımlarının eczacılık ve tıp tarihi açısından incelenmesi. Lokman Hekim J, 1 (2): 1-6, 2011.
3. Gün SŞ, Çinbilgel İ, Öz E, Çetin H: Bazı Salvia L. (Labiatae) bitki ekstraktlarının, sivrisinek Culex pipiens L. (Diptera: Culicidae )e karşı larva öldürücü aktivitesi. Kafkas Univ Vet Fak Derg , 17 (Suppl A): S61-S65, 2011.
4. Artun E: Çağdaş tıptan alternatif tıbba yöneliş: Medya çerçileri. Halk Kültürü Araştırmaları , 85-94, 2007.
5. Sinmez ÇÇ: Bozlak kültüründe folklorik veteriner hekimliği ve hayvancılık üzerine araştırma. Doktora Tezi, Selçuk Üniv. Sağlık Bil. Enst., 2011.
6. Wynn SG, Fougere BJ: Veterinary Herbal Medicine, Veterinary Clinical Uses of Medicinal Plants. 556-557, Mosby Elsevier, St. Lousi, Missouri, USA, 2007.
7. Özçelik S, Sümer Z, Değerli S, Ozan F, Sökmen A: Sarımsak (Allium Sativum) özütü skolosidal ajan olarak kullanılabilir mi? Türkiye Parazitol Derg, 31 (4): 318-321, 2007.
8. Birrenkott GP, Brockenfelt GE, Greer JA, Owens MD: Topical application of garlic reduces northern fowl mite infestation in laying hens. Poult Sci, 79, 1575-1577, 2000.
9. Yeşilada E, Küpeli E: Berberis crataegina DC. Root exhibits potent anti-infammatory, analgesic and febrifuge efects in mice and rats. J Ethnopharmacol, 79 (2): 237-248, 2002.
10. Altundağ E, Öztürk M: Ethnomedicinal studies on the plant resources of East Anatolia Turkey. Procedia Soc Behav Sci, 19, 756-777, 2011.
11. Baytop T: Türkiyede Bitkiler İle Tedavi (Geçmişte ve Bugün). 2. Baskı. 480s, Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul, 1999.
12. Baytop T: Türkiyenin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri. İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 1039, Tıp Fakültesi No: 59, 235-430, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1963.
13. Erdemir AD: Şifalı Bitkiler (Doğal İlaçlarla Geleneksel Tedaviler). 3. Basım. 472s, Alfa Yayınları: 928, Melisa Matbaacılık, İstanbul, 2007.
14. Kaya S: Tıbbi Botanik ve Tıbbi Bitkiler. Medisan Yayın Serisi: 68, 69- 232, Ankara, 2008.
15. Aydın SA, Üstün F: Tanenler I kimyasal yapıları, farmakolojik etkileri, analiz yöntemleri. İstanbul Üniv Vet Fak Derg , 33 (1): 21-31, 2007.
16. Kaşgarlı Mahmut: Divanu Lügat-it-Türk. Çev. Besim Atalay, C.I, 35- 519, T.T.K. Basım Evi, Ankara, 1985.
17. Kaşgarlı Mahmut: Divanu Lügat-it Türk. Çev. Besim Atalay, C.III, 9-291, T.T.K. Basım Evi, Ankara,1986.
18. Dinçer F: Hastalık adlarının halk dilindeki Türkçe karşılıkları. Türk Dili, 211, 62-63, 1969.
19. Erk N: A study of the veterinary section of İbn Al- Awwams Kitab al- Falaha. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 8 (3): 241-250, 1961.
20. Erk N: Dokuzuncu yüzyıla ait Kitab-al Hayl Val-Baytara üzerinde bir inceleme. Ankara Üniv Vet Fak Derg , 8 (3): 367-386, 1961.
21. Arslan ES: Ege Bölgesi folklorunda veteriner hekimliği ve hayvancılık üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, Ankara Üniv. Sağlık Bil. Enst., 1998.
22. Sinmez ÇÇ: Sivas yöresinde folklorik veteriner hekimliği ve hayvancılık üzerine araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi, No: V-006, 196s, Sivas, 2013.
23. Yüksel E: Aşağı Fırat Havzasında veteriner hekimliği folkloru üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, Fırat Üniv. Sağlık Bil. Enst., 2012.
24. Sucu İ: Ege Bölgesi halk ilaçlarındaki drogların farmakognozik incelenmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniv. Eczacılık Fak., 1978.
25. Koruk ST, Özyılkan E, Kaya P, Çolak D, Dönderici O, Cesaretli Y: Juniper tar poisoning. Clin Toxicol, 1, 47-49, 2005.
26. Mimioğlu M: Veteriner ve Tıbbi Artropodoloji. Ankara Üniv. Vet. Fak. Yayınları, 161-177, AÜ Basımevi, Ankara, 1973.
27. Durmuş İ: Türk kültür çevresinde dağlama geleneği. Millî Folklor, 24 (95): 114-121, 2012.
28. Araz R: Harputta eski Türk inançları ve halk hekimliği. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayını No: 108, 29-159, Levent Ofset Matbaacılık, Ankara, 1991.
29. Güngör H: Eski Türklerde Din ve Düşünce. Türkler, C III, 261-282, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002.
30. Yerlikaya H: Elazığ ve çevresinde hayvan hastalıklarında halk hekimliği üzerine araştırmalar. Kafkas Univ Vet Fak Derg , 8 (2): 13 1 -13 8 , 2002.
31. Güçlü F, Uslu U, Özdemir Ö: Bir koyunda Coenurus cerebralisin neden olduğu bilateral kemik perforasyonu: Olgu sunumu. Türkiye Parazitol Derg, 30 (4): 282-284, 2006.
32. Min BR, Barry TN, Attwood GT, Mcnabb WC: The effect of condensed tannins on the nutrition and health of ruminants fed fresh temperate for ages: A review. Animal Feed Sci Technol, 106, 3-19, 2003.
33. Ayaz E, Alpsoy HC: Sarımsak (Allium sativum) ve geleneksel tedavide kullanımı. Türkiye Parazitol Derg , 31 (2): 145-149, 2007.
34. Reddy A, P onder EL, Fried B: Efects of copper sulfate toxicity on cercariae and metacercariae of Echinostoma caproni and Echinostoma trivolvis and on the survival of Biomphalaria glabrata snails. J Parasitol, 90 (6): 1332-1337, 2004.
35. Kaya S: Ruminantlarda kullanılan önemli antelmintikler ve antelmin- tiklere reziztans. Ankara Üniv Vet Fak Derg , 33 (3): 318-335, 1986.
36. Şahne BS, Arslan M, Şar S: Geçmişten günümüze: Sağlık alanında kil minerallerin Kullanımı. Lokman Hekim J, 3 (3): 13-20, 2013.
37. Tappeh KH, Einshaei A, Mahmudloo R, Mohammadzadeh H, Tahermaram M, Mousavi SJ: Effect of different concentrations of hypertonic saline at diferent times on protoscoleces of hydatid cyst isolated from liver and lung. Türkiye Parazitol Derg, 35, 148-150, 2011.

APA	YASAR A, SINMEZ Ç, Aslım G (2015). İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri. , 1 - 7.
Chicago	YASAR ASKIN,SINMEZ ÇAGRI ÇAGLAR,Aslım Gökhan İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri. (2015): 1 - 7.
MLA	YASAR ASKIN,SINMEZ ÇAGRI ÇAGLAR,Aslım Gökhan İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri. , 2015, ss.1 - 7.
AMA	YASAR A,SINMEZ Ç,Aslım G İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri. . 2015; 1 - 7.
Vancouver	YASAR A,SINMEZ Ç,Aslım G İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri. . 2015; 1 - 7.
IEEE	YASAR A,SINMEZ Ç,Aslım G "İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri." , ss.1 - 7, 2015.
ISNAD	YASAR, ASKIN vd. "İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri". (2015), 1-7.

APA	YASAR A, SINMEZ Ç, Aslım G (2015). İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 21(1), 1 - 7.
Chicago	YASAR ASKIN,SINMEZ ÇAGRI ÇAGLAR,Aslım Gökhan İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 21, no.1 (2015): 1 - 7.
MLA	YASAR ASKIN,SINMEZ ÇAGRI ÇAGLAR,Aslım Gökhan İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, vol.21, no.1, 2015, ss.1 - 7.
AMA	YASAR A,SINMEZ Ç,Aslım G İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 2015; 21(1): 1 - 7.
Vancouver	YASAR A,SINMEZ Ç,Aslım G İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 2015; 21(1): 1 - 7.
IEEE	YASAR A,SINMEZ Ç,Aslım G "İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri." Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 21, ss.1 - 7, 2015.
ISNAD	YASAR, ASKIN vd. "İç Anadolu Bölgesi Konya bölümü folklorunda ruminantların paraziter hastalıkları ve tedavi yöntemleri". Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 21/1 (2015), 1-7.