Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık
Yıl: 2014 Cilt: 0 Sayı: 527 Sayfa Aralığı: 34 - 44 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık
Öz: Türkiye ekonomisi son 5 yıldır dünya ekonomileri arasında rekor sayılabilecek bir cari açık oranına sahiptir. Bu durum, dış kaynağa bağımlı bir şekilde büyüyen yapısı göz önüne alındığında, ekonomiyi sonderece kırılgan bir hale getirmiştir. Cari açık, esasen dış ticaret açığından kaynaklandığından kısa vadeliçözümlerle geçiştirilemeyecek yapısal bir sorundur. Bu yazıda dünya ekonomisinde yaşanan gelişmelerebağlı olarak yeni uluslararası iş bölümünde Türkiyenin üstlendiği rolün, cari açığın yapısal bir sorun olarakortaya çıkmasındaki etkisi ele alınacaktır.
Anahtar Kelime: Konular:
-
Öz: Since last fve years, Turkish economy has had a current account ratio, which can be counted as a recordamong world economies. When Turkey s foreign fnance dependent growth pattern is taken into consideration, this has brought the economy in a highly vulnerable position. Because the current account defcit,fundamentally, arises from foreign trade defcit, it is a structural problem which cannot be left out by shortterm solutions. In this paper, it is aimed at discussing the role Turkey has taken in new international divisionof labour in relation to the developments in world economy and its effect on current account defcit as a
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
- Akçay, Cevdet ve Murat Üçer (2008) A narrative on The Turkish Current Account, The Journal of International Trade and Diplomacy 2(2), 211-238
- Alpaslan, İdil Bilgiç (2012) Türkiyenin İhracat Yapısındaki Gelişmeler: Firma Dinamiklerindeki Değişim, Değerlendirme Notu, No: 201275, TEPAV.
- Aydın, Faruk v.d., (2010) Dış Ticarette Küresel Eğilimler ve Türkiye Ekonomisi, TCMB Çalışma Tebliği, No: 10/01, Ankara.
- Boratav, Korkut (2010) Türkiyenin Dış Açığı, Gümrük Birliği ve Döviz Kurları Subaşat, Turan ve Hakan Yetkiner (der.) Küresel Kriz Çerçevesinde Türkiyenin Cari Açık Sorunsalı içinde, Ankara: Efl, 23-32.
- Clark, Logan v.d. (2012) The External Current Account in the Macroeconomic Adjustment Pro - cess in Turkey, The Woodrow Wilson Schools Graduate Policy Workshop.
- Eğdirici Sönmez, Ayper (2010) Otomotiv Ana ve Yan Sanayi, T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, http:// www.ceidam.com/FileUpload/bs238314 /File/ otomotiv_ana_ve_yan_sanayi.pdf. 25/06/2013.
- Eşiyok, Ali B. (2012) Türkiye Ekonomisinde Cari Açık Sorunu ve Nedenleri, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Cilt 49, Sayı 569, 63-86.
- Gereff, Gary (1999) A Commodity Chains Fra - mework for Analysing Global Industries, Back - ground Notes for Workshop on Spreading the Gains from Globalisation in Institute of Development Studies.
- Kaminski, Bartlomiej, Francis Ng (2006) Turkeys Evolving Trade Integration into Pan-European Markets, World Bank Policy Research Working Paper, No: 3908.
- Kazgan, Gülten (2012) Türkiyenin Cari İşlem Açıkları: Büyümesi, Getirisi ve Götürüsü, Türkel Minibaşa Armağan: Kriz, Kalkınma ve Türkiye Ekonomisi Seçme Yazılar, Derleyen Emine Tahsin, Derin, İstanbul.
- Krugman, Paul R., Maurice, Obstfeld, Marc J. Melitz, (2012 ) International Economics: Theory & Policy, 9. Bs, UK: Pearson Education.
- Morgan Stanley (2014) Tales from the Emerging World, Commentary of Global Emerging Markets Equity Team, http://www.morganstanley. com/public/Tales_from_the_Emerging_World_ Fragile_Five.pdf, indirilme tarihi: 30 Nisan 2014.
- Öz, Sumru (2011) Current Account Defcit in Turkey: Macro and Micro Reasons and Suggested Solutions, International Investors Association YASED.
- Saygılı, Şeref v.d. (2009) Türkiye İmalat Sanayinin İthalat Yapısı, Taslak Rapor Özeti, TCMB.
- Subaşat, Turan (2010) Cari Açık Nedir? Doğurduğu Riskler Nelerdir? Subaşat, Turan ve Hakan Yetkiner (der.) Küresel Kriz Çerçevesinde Türkiyenin Cari Açık Sorunsalı içinde, Ankara: Efl, 1-21.
- TÜİK (2013) İstatistik Göstergeler: 1923-2012, Yayın No: 4132, Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
- Taymaz, Erol, Ebru Voyvoda, Kamil Yılmaz (2011) Uluslararası Üretim Zincirlerinde Dönüşüm ve Türkiyenin Konumu, EAF Çalışma Raporları Serisi, Vol: 1, İstanbul, TÜSİAD-Koç Üniversitesi.
- T.C. Ekonomi Bakanlığı (2012) İthalatın Değerlendirilmesi, Sunum, İstanbul
- T.C. Ekonomi Bakanlığı (2013) Dahilde İşleme Rejimi, Hariçte İşleme Rejimi, Vergi, Resim ve Harç İstisnası Uygulama Usül ve Esasları, Su num http://www.dso.org.tr/userFiles/fle/1-DIR- HIR%20%20ARALIK%202013.pdf, indirilme tarihi: 9 Haziran 2014.
- http://www.ekonomi.gov.tr/uplo - ad/CEB61E77-B5E7-7A80- 24B2BE2689DCDD7A/14Subat2012_ekonomi. pdf, indirilme tarihi: 14 Şubat 2012.
- T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (2010) Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi: 2011-2014 , http://www. sanayi.gov.tr/Files/Documents/sanayi_strateji - si_belgesi_2011_2014.pdf, indirilme tarihi: 25 Haziran 2013.
- TÜBİTAK, (2003) Vizyon 2023 Teknoloji Öngörü Projesi: Kimya Paneli Raporu, Ankara.
- UNCTAD, Statistical Database, http://unctadstat. unctad.org/ReportFolders/reportFolders.aspx, indirilme tarihi: 10 Haziran 2014.
- US Offce of Transportation and Machinery, http:// trade.gov/mas/manufacturing/OAAI/index.asp
- Yeldan, Erinç, Türkiye Ekonomisinde Dış Açık Sorunu ve Yapısal Nedenleri, Subaşat, Turan ve Hakan Yetkiner (der.) Küresel Kriz Çerçevesinde Türkiyenin Cari Açık Sorunsalı içinde, Ankara: Efl, 33-47.
- Yükseler, Zafer, Ercan Türkan (2008) Türkiyenin Üretim ve Dış Ticaret Yapısında Dönüşüm: Küresel Yönelimler ve Yansımalar, EAF Çalışma Raporları Serisi, İstanbul, TÜSİAD.
- World Bank, World Development Indicators, Washington, DC.
- Dipnotlar
- 1 TÜİKten elde edilen enerji kaynak ve kullanım tablolarına göre, Türkiyede toplam enerji tüketiminin yaklaşık yarısı nihai enerji tüketimine yönlenmekte, diğer yarısı da elektrik üretimi gibi çevrim süreçlerinde kullanılmaktadır. Toplam enerjinin yüzde 42si elektrik üretimine yönlenmektedir. Nihai enerji tüketimi ayrıntılı incelendiğinde ise toplam enerjinin yüzde 35inin imalat sanayine yönlendiği tespit edilmiştir. Do - layısıyla enerjideki ithalat bağımlılığı imalat sanayi üzerinde doğrudan ve elektrik kullanımı ile dolaylı olarak ithal girdi kullanımını arttırmaktadır. Diğer yönden bakıldığında, imalat sanayi üretim ve ihracatındaki artış enerji ithalatını da arttırmakta ve cari denge bozulmaktadır. Bu durum cari açığın hızlı büyüme dönemlerinde artış göstermesinin de önemli bir nedenidir.
- 2 Makine ve Ulaştırma Araçları endüstrisi, makine ve teçhizat imalatı, elektrikli makine ve cihazlar, motorlu kara taşıtı ve römorklar ve diğer ulaşım araçları alt sektörlerini içermektedir.
- 3 ABD Ticaret Bakanlığına bağlı Ulaşım ve Makine Bürosunun hazırlamış olduğu otomotiv ürünleri listesinde belirtilen HS-10 basamaklı parça ve aksam kodları, www.tradeatlas.com sitesinde Türkiye için oluşturulmuş HS-12 basamaklı kodlar ile eşleştirilmiş ve sonrasında TÜİKten temin edilmiştir. Otomotiv nihai ürünlerinin ticaret değerleri ise, basitçe, toplam otomotiv ticaretinden, otomotiv parça ve aksam verisinin çıkartılması suretiyle elde edilmiştir. Elektrik-Elektronik ürünler endüstrisi için ise UNCTADın SITC sınıfandırmasına göre hazırladığı ve nihai mal/parça aksama göre ayrışmış olan veriler kullanılmıştır.
- 4 Satın alan şirket veya üretici şirket yönetimindeki üretim zinciri kavramları, uluslararası şirketlerin bir küresel üretim zincirini organize etme şekliyle ilgili olarak geliştirilmiştir. Uluslararası şirket, gıda, tekstil gibi üretim zincirlerinde genellikle nihai satın alıcı pozisyonundadır ve satın alma kararına bağlı gücünü kullanarak tüm bir zinciri yönettiğinden, bu türde zincirlere satın alan şirket yönetimindeki üretim zincirleri adı verilmiştir. Buna karşılık, otomotiv, uçak gibi üretici şirket yönetimindeki üretim zincirlerinde, lider uluslararası şirket, üretim teknolojisinde sahip olduğu üstünlük nedeniyle tüm zinciri organize eder. Ayrıntılı bilgi için bknz.: Gary Gereff (1999) A Commodity Chains Framework for Analysing Global Industries, Background Notes for Workshop on Spreading the Gains from Globalisation in Institute of Development Studies.
| APA | KARAGÖZ F (2014). Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık. , 34 - 44. |
| Chicago | KARAGÖZ Ferda Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık. (2014): 34 - 44. |
| MLA | KARAGÖZ Ferda Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık. , 2014, ss.34 - 44. |
| AMA | KARAGÖZ F Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık. . 2014; 34 - 44. |
| Vancouver | KARAGÖZ F Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık. . 2014; 34 - 44. |
| IEEE | KARAGÖZ F "Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık." , ss.34 - 44, 2014. |
| ISNAD | KARAGÖZ, Ferda. "Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık". (2014), 34-44. |
| APA | KARAGÖZ F (2014). Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık. İktisat Dergisi, 0(527), 34 - 44. |
| Chicago | KARAGÖZ Ferda Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık. İktisat Dergisi 0, no.527 (2014): 34 - 44. |
| MLA | KARAGÖZ Ferda Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık. İktisat Dergisi, vol.0, no.527, 2014, ss.34 - 44. |
| AMA | KARAGÖZ F Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık. İktisat Dergisi. 2014; 0(527): 34 - 44. |
| Vancouver | KARAGÖZ F Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık. İktisat Dergisi. 2014; 0(527): 34 - 44. |
| IEEE | KARAGÖZ F "Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık." İktisat Dergisi, 0, ss.34 - 44, 2014. |
| ISNAD | KARAGÖZ, Ferda. "Küresel ekonomiyle bütünleşme sürecinde Türkiye'nin ithal girdi bağımlılığı ve cari açık". İktisat Dergisi 527 (2014), 34-44. |
