Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi

KARAOĞLU ASLAN, Sinem; ŞAYİR TAŞKIN, Çiğdem; TOPRAK EVCİK, Dilek

Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi

Çiğdem ŞAYİR TAŞKIN, (Sağlık Bakanlığı, Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Aile Hekimliği Kliniği, İstanbul, Türkiye)

Sinem KARAOĞLU ASLAN, (Sağlık Bakanlığı, Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Aile Hekimliği Kliniği, İstanbul, Türkiye)

Dilek TOPRAK EVCİK (Sağlık Bakanlığı, Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Aile Hekimliği Kliniği, İstanbul, Türkiye)

Türkiye Aile Hekimliği Dergisi

70 7

Yıl: 2014 Cilt: 18 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 35 - 41 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi

Öz:

Amaç: Kronik hastalıkların prevalansının artması nedeniyle yaşlı bireyler günümüzde daha fazla sayıda ilaç kullanmaktadır. Çalışmamızın amacı polikliniğimize başvuran 65 yaş ve üzeri hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanım sıklığı ve bunların sosyodemografik özelliklerle ilişkisini değerlendirmektir.Yöntem: Tanımlayıcı özellikteki bu çalışmaya, Eylül-Ekim 2012 tarihlerinde Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği polikliniklerine başvuran 65 yaş ve üzeri hastalar dahil edildi. Sosyodemografik özellikleri, ilaç ve tamamlayıcı tedavi kullanım durumlarınısorgulayan bir anket formu yüzyüze uygulandı. Bulgular: Çalışmamıza katılan toplam 100 kişinin 73ü (%73) kadın,27si (%27) erkek olup yaş ortalaması 73.4±6.8 ve çoğu (%43) ilkokul mezunu idi. Kronik hastalıklardan en fazla hipertansiyon (%80),hiperlipidemi (%47), diyabet (%46), mide-barsak hastalığı (%41)mevcuttu. Yaşlıların %91i en az bir aydır üç ve daha fazla sayıda ilaçkullanmaktaydı. Yüzde 88i ilaçlarını kendisi içiyor, %12si yardım alıyordu. Yüzde 39unun, kullandığı ilaçların yan etkisini hiç bilmediğigörüldü. Katılımcıların %24ü bazen ilaç almayı unuturken, %62.5iilaçlarını evde görebileceği bir yere koyuyordu. Doktor önerisi olmadan ilaç kullananlar(%33)arasında en fazla ağrı kesici içildiği(%60.6) belirlendi. Yüzde 59u bitkisel ürünler ve karışımlar kullanıyordu ve %66,1 ile ıhlamur ilk tercihti. Katılımcıların %43ü ek vitamin veya mineral takviyesi alıyordu. Bunların %32.6sı (n=14) multivitamin, %30u (n=13) kalsiyum ve D vitamini, %18.6sı (n=8) B12vitamini kullanmaktaydı. Öğrenim düzeyi arttıkça vitamin ve mineraltakviyesi kullanımının arttığı belirlendi (p=0.003). Sonuç: Çalışmamıza katılan yaşlılarda polifarması oldukça yaygın olduğu belirlendi. Bitkisel ürünler, vitamin ve mineral desteği kullanımıözellikle eğitim düzeyi yüksek olanlarda daha fazlaydı. Destekleyicitedaviler ilaç karmaşasını artırmaktadır.Altmış beş yaş üzeri bireylerin ve yakınlarının polifarmasi konusunda doğru bilgilendirilip yönlendirilmesi uygun olacaktır.

Anahtar Kelime:

Konular: Geriatri ve Gerontoloji

Evaluation of polypharmacy and complementary therapy use in patients ≥≥65 years, attendingto Family Medicine Outpatient Clinic of Şişli Etfal Training and Research Hospital

Öz:

Objective: Today, as the prevalence of chronic diseases increase,the elderly people use more drugs. The aim of our study is to evaluate the frequency of polypharmacy and complementary therapy andtheir relation with sociodemographic features in 65 and over agegroup attending to our policlinics. Methods: Patients ≥ 65 years, applied to Family Medicine OutpatientClinic of Şişli Etfal Training and Research Hospital between September-October 2012 included in this descriptive, study. To evaluate thesociodemographic features, mediciation and complementary therapyuse, a questionnare was applied by face to face method. Results: A total of 100 people participated in the study; 73 (73%) werefemale and 27 (27%) were male and the mean age was 73.42±6.81;and the most of them (43%) were primary school graduates. As chronical diseases hypertension (80%), hyperlipidemia (47%), diabetes (46%)and gastrointestinal diseases (41%) were common in patients. 91% ofthe elderly were using 3 and more drugs at least for 3 months. 88% ofthem were taking their medicines themselves and 12% with aid. 39%of them did not know the side effects of their drugs. While 24% of theparticipants were sometimes forgetting to take their drugs, 62.5% ofthem were putting the drugs on a visible place at home. Analgesicswere the most used (60.6%) drugs among the patients who use medication without a doctor recommendation (33%). 59% of them wereusing herbal products and lime was the first choice (66.1%). 43% ofthe participants were taking vitamin or mineral supplements. 32.6%(n=14) of them were using multi-vitamin, 30% (n=13) calcium and vitamin D, 18.6% (n=8) were using vitamin B12. Vitamin and mineral supplement use increased as the education level was increased (p=0.003).Conclusions: It was determined that polypharmacy was very commonamong elderly who were included in our study. Herbal products, vitamin and mineral supplement use were common especially in high educated patients. These complementary therapies make the drug usemore complex. The informed guidance of the individuals ≥ 65 years andtheir relatives on polypharmacy would be appropriate.

Anahtar Kelime:

Konular: Geriatri ve Gerontoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1.Ülker Göksel S. Yaşlıda akılcı ilaç kullanımı, birinci basamağa öneriler. Akademik Geriatri Derneği Kongre kitapçığı 26 - 30 Mayıs 2010, Kaya Artemis Otel, Gazimağusa, KKTC.s. 110-21.
2.Viktil KK, Blix SS, Moger TA, Reikvam A. Polypharmacy as commonly defined is an indicator of limited value in the assessment of drug-related problems. BJC Pharmacology2007;63:187-95.
3.Dedeli Ö, KaradakovanA. Yaşlı bireylerde ilaç kullanımı, tamamlayıcı ve alternatif tedavi uygulamalarının incelenmesi. Spatula DD 2011;1:23-32.
4.Gökçe-Kutsal Y. Birinci basamak için Temel Geriatri Sempozyum Kitabı 2012;7-15.
5.Arslan Ş, Atalay A, Gökçe-Kutsal Y. Yaşlılarda ilaç tüketimi. Türk Geriatri Dergisi 2000;3:56-60.
6.Beers MH, Ouslander JG, Rollingher I, Reuben DB, Brooks J, Beck JC. Explicit criteria for determining inappropriate medication use in nursing home residents. UCLA Division of GeriatricMedicine. Arch Intern Med 1991;151:1825-32.
7.Fick DM, Cooper JW, Wade WE, Waller JL, Maclean JR, Beers MH. Updating the Beers criteria for potentially inappropriate medication use in olderadults: results of a US consensus panel of experts. Arch Intern Med 2003;163:2716-24.
8.Beers MH. Explicit criteria for determining potentially inappropriate medication use by the elderly. An update. Arch Intern Med 1997;157:1531- 6.
9.Budnitz DS, Shehab N, Kegler SR, Richards CL. Medicationuselead- ingtoemergencydepartmentvisitsforadversedrugevents in older adults. Ann Intern Med 2007;147:755-65.
10.Gallagher P, Ryan C, Byrne S, Kennedy J, O'Mahony D. STOPP (Screening Tool of Older Person's Prescriptions) and START (Screening Tool to Alert doctors to Right Treatment). Consensus validation. Int J Clin Pharmacol Ther 2008;46:72-83.
11.Hamilton H, Gallagher P, Ryan C, Byrne S, O'Mahony D. Potentially inappropriate medications defined by STOPP criteria and the risk of adverse drug events in older hospitalized patients. Arch Intern Med 2011; 171:1013-9.
12.Gallagher P, OMahony D. STOPP (Screening Tool of Older Persons' potentially inappropriate Prescriptions): application to acutely ill elderly patients and comparison with Beerscriteria. Age Ageing 2008;37:673-9.
13.Barry PJ, Gallagher P, Ryan C,O'mahony D. START (screening tool to alert doctors to the right treatment)--an evidence-based screening tool to detect prescribing omissions in elderly patients. Age Ageing 2007;36:632-8.
14.Gökçe-Kutsal Y. Yaşlılarda çoklu ilaç kullanımı. Türk Geriatri Dergisi 2006; (Özel Sayı):37-44.
15.Nobili A, Tettamanti M, Frattura L, et al. Drug use by the elderly in Italy. Ann Pharmacother 1997;31:416-22.
16.Esengen Ş, Seçkin Ü, Borman P, Bodur H, Gökçe Kutsal Y, Yücel M. Huzur evinde yaşayan bir grup yaşlıda fonksiyonel-kognitif değerlendirme ve ilaç kullanımı. Turkish Journal of Geriatrics 2000;3:6-10.
17.Mandıracıoğlu A.Bornova Eğitim ve Araştırma Bölgesinde 65 yaş ve üzeri popülasyonda polifarmasi. Ege Tıp Dergisi 1993;32:405-8.
18.Diker J. Körfez 6 nolu Sağlık Ocağı ile Yüzbaşılar Sağlık Ocağı bölgelerinde 65 yaş ve üzerindeki kişilerde kronik hastalıklar ve ilaç kullanımı. Turkish J Geriatrics 2000;3:91-7.
19.Bıyık A, Ozgur G, Ozsoy SA, ve ark. Huzurevinde yaşayan yaşlıların fiziksel sağlık sorunları ve hastalıklarına yönelik ilaç kullanma davranışları. Turkish J Geriatrics 2002;5:68-74.
20.Dişcigil G, Tekin N, Anadol Z, Bozkaya AO. Toplum içinde yaşayan ve bakımevinde kalan yaşlılarda polifarmasi. Turkish J Geriatrics 2006;9:117- 21.
21.Özbek S, Kaya E, Tekin A, Doğan Ş. Yaşlılarda tedaviye uyum. Turkish J Geriatrics 2006;9:177-81.
22.Sönmez Y, Uçku R, Kıtay Ş, Korkut H.zmirde bir sağlık ocağı bölgesinde yaşayan 75 yaş ve üzeri bireylerde yaşam kalitesi ve etkileyen etmenler. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2007;3:145-53.
23.Solmaz T, Akın B. Evde yaşayan yaşlılarda ilaç kullanımı ve kendi kendine ilaç kullanım yetisi. Turkish Journal of Geriatrics 2009;12:72-81.
24.Altuğ F,Yağcı N,Kitiş A, Büker N, Cavlak U.Evde yaşayan yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 2009:48-60.
25.Ayrancı Ü, Köşgeroğlu N, Yenilmez Ç, Aksoy F. Eskişehirde yaşlıların sosyodemografik özellikleri ve sağlık durumları. STED 2005;14:113-9.
26.Erkin G, Gülşen ED, Aybay C, Özel S. Kas iskelet sistemi hastalığı olan yaşlı hastaların sistemik hastalıkları ve ilaçların değerlendirilmesi. Türk Geriatri Dergisi 2004;7:155-8.
27.Fadıloğlu Ç, Esen A, Karadakovan A, Akyol AD, Yeşilbalkan ÖU. Yaşlılarda ilaç kullanımı ile ilgili sorunlar. I.Ulusal Yaşlılık Kongre Kitabı, Ankara; 2001.
28.Ağırbaş K, Şenses M. Kocaeli Huzurevinde kalan yaşlıların ilaç kullanma durumlarına genel bakış. Hemşirelik Forumu 2003;6:11-6.
29.Akın B, Emiroğlu ON. Evde yaşayan yaşlılarda mobiliteye bağlı yeti yitimi ve ilişkili faktörlerin incelenmesi. Yayınlanmış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 2002. s. 42-4.
30.Yeşilbalkan ÖU, Karadakovan A. Narlıdere dinlenme ve bakımevinde yaşayan yaşlı bireylerdeki düşme sıklığı ve düşmeyi etkileyen faktörleri. Turkish J Geriatrics 2005;8:72-7.
31.T.C. Sağlık Bakanlığı Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hekimler için yaşlı sağlığı tanı ve tedavi rehberi. Ankara: Koza matbaası; 2010.
32.Eisenberg MD, Davis RB, Ettner SL, et al. Trends in alternativemedi- cineuse in the United States 1990-1997. JAMA 1998;280:1569-75.
33.Ernst E. Prevalence of use of complementary/alternative medicine: a sys- tematic review. Bull World Health Organ 2000;78:252-7.
34.Arcury TA, Bell RA, Snively BM, et al. Complementary and alternative medicine use as health self-management: rural older adults with diabetes. J Gerontol B: PsycholSciSoc Sci 2006;61:62-70.

APA	ŞAYİR TAŞKIN Ç, KARAOĞLU ASLAN S, TOPRAK EVCİK D (2014). Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi. , 35 - 41.
Chicago	ŞAYİR TAŞKIN Çiğdem,KARAOĞLU ASLAN Sinem,TOPRAK EVCİK Dilek Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi. (2014): 35 - 41.
MLA	ŞAYİR TAŞKIN Çiğdem,KARAOĞLU ASLAN Sinem,TOPRAK EVCİK Dilek Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi. , 2014, ss.35 - 41.
AMA	ŞAYİR TAŞKIN Ç,KARAOĞLU ASLAN S,TOPRAK EVCİK D Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi. . 2014; 35 - 41.
Vancouver	ŞAYİR TAŞKIN Ç,KARAOĞLU ASLAN S,TOPRAK EVCİK D Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi. . 2014; 35 - 41.
IEEE	ŞAYİR TAŞKIN Ç,KARAOĞLU ASLAN S,TOPRAK EVCİK D "Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi." , ss.35 - 41, 2014.
ISNAD	ŞAYİR TAŞKIN, Çiğdem vd. "Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi". (2014), 35-41.

APA	ŞAYİR TAŞKIN Ç, KARAOĞLU ASLAN S, TOPRAK EVCİK D (2014). Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 18(1), 35 - 41.
Chicago	ŞAYİR TAŞKIN Çiğdem,KARAOĞLU ASLAN Sinem,TOPRAK EVCİK Dilek Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 18, no.1 (2014): 35 - 41.
MLA	ŞAYİR TAŞKIN Çiğdem,KARAOĞLU ASLAN Sinem,TOPRAK EVCİK Dilek Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, vol.18, no.1, 2014, ss.35 - 41.
AMA	ŞAYİR TAŞKIN Ç,KARAOĞLU ASLAN S,TOPRAK EVCİK D Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2014; 18(1): 35 - 41.
Vancouver	ŞAYİR TAŞKIN Ç,KARAOĞLU ASLAN S,TOPRAK EVCİK D Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2014; 18(1): 35 - 41.
IEEE	ŞAYİR TAŞKIN Ç,KARAOĞLU ASLAN S,TOPRAK EVCİK D "Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi." Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 18, ss.35 - 41, 2014.
ISNAD	ŞAYİR TAŞKIN, Çiğdem vd. "Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 65 yaş üstü hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi kullanımlarının değerlendirilmesi". Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 18/1 (2014), 35-41.