İnfertilitenin psikiyatrik yönü

HOCAOĞLU, Çiçek; SEZGİN, Hacer

İnfertilitenin psikiyatrik yönü

Hacer SEZGİN, (Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Tıp Fakültesii, Rize, Türkiye)

Çiçek HOCAOĞLU (Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Tıp Fakültesii, Rize, Türkiye)

Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar

10 1

Yıl: 2014 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 165 - 185 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İnfertilitenin psikiyatrik yönü

Öz:

İnfertilite tıbbi, psikiyatrik, psikolojik ve sosyal sorunları beraberinde getiren kültürel, dinsel vesınıfsal yönleri olan bir krizdir. Psikiyatrik ve psikolojik etkenlerle infertilite arasındaki ilişki karşılıklıbir etkileşimden kaynaklanmaktadır. Aile, insan neslinin devamının sağlanmasında ve toplumunbeklentilerine uygun bireyler yetiştirilmesinde büyük önem taşıyan bir kurumdur. Üreme ve doğur-ganlık birey ve aileye özgü evrensel işlevler olarak görülmekte ve çocuk sahibi olma evlilik kurumu-nun beklenen sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. İnfertilitenin doğurduğu sonuçlar birey ve evlilikilişkisi üzerinde kısa ve uzun dönemde ortaya çıkardığı yıkıcı etkilerinden kaynaklanır. Araştırmalarinfertilitenin yol açtığı psikolojik ve psikiyatrik bozukluklara, cinsiyetler arası farklılıklara, infertilitetipiyle psikopatolojinin ilişkisine, psikiyatrik değerlendirme ve tedavinin gebelik oranı ve canlıdoğum sayısı üzerindeki etkilerine odaklanmıştır. İnfertil kadınların yüksek düzeyde stres ve anksi-yete yaşamalarının altında yatan en önemli sebebin infertiliteye bağlı yaşanan annelik duygusununkaybı, üretkenliğin kaybı, benlik saygısının kaybı, genetik devamlılığın kaybı olduğu bildirilmekte-dir. Bu gözden geçirme yazısında kadın infertilitesi ve psikiyatrik belirtiler arasındaki ilişkininincelenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Sosyoloji Psikoloji Aile Çalışmaları

Psychiatric aspects of infertility

Öz:

Infertility can be defined as a crisis with cultural, religious, and class related aspects, which coexistswith medical, psychiatric, psychological, and social problems. Relation between psychiatric andpsychological factors stem from a mutual interaction of both. Family is an important institution inmaintaining human existence and raising individuals in line with society s expectations. Fertilityand reproduction are seen as universal functions unique to women with raising children as theexpected result of the family institution. Incidence of infertility has increased recently and canbecome a life crisis for a couple. Even though not being able to have a child affects both sexesemotionally, women feel greater amounts of stress, pressure, anxiety, and depression. Consequenc-es of infertility arise from short and long-term devastating effects on both individual s physical andmental health, and marital system. Many studies focus on infertility related psychological andpsychiatric disorders, gender differences, relation between the causes of infertility and psycho-pathology, the effects of psychiatric evaluation and intervention -when necessaryon the course ofinfertility treatment, pregnancy rates, and childbirth. The most important underlying causes of highlevels of stress and anxiety that infertile women experience are the loss of maternity, reproduction,sense of self and genetic continuity. The aim of this review article is to investigate the relationshipbetween medically unexplained symptoms and psychiatric symptoms.

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Sosyoloji Psikoloji Aile Çalışmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Mosher WD, Pratt WF. Fecundity and infertility in the United States: incidence and trends. Fertil Steril 1991; 56:192-193.
2. US Congress Office of Tecnology Assesment 1988,WHO.
3. Cramer DW, Walker AM, Schiff I. Statistical methods in evaluating the outcome of infertility therapy. Fertil Steril 1979; 32:80-86.
4. Morice P, Josset P, Dubuisson JB. History of sterlity in ancient times. Contracept Fertil Sex 1995; 23:423-427.
5. Koçyiğit OT. İnfertilite ve sosyo-kültürel etkileri. İnsanbilim Dergisi 2012; 1:27-38.
6. Oğuz HD. İnfertilite tedavisi gören kadınlarda infertilitenin ruh sağlığına, evlilik ilişkileri ve cinsel yaşama etkileri (Uzmanlık tezi). İstanbul, Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman RuhSağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi. 2004.
7. Speroff L, Glass NH, Kase RG. Clinical Gynaecologic Endocrinology and Infertility. 7 nd edition, Baltimore, Lippincott Williams & Wilkins, 2007.
8. Dohle GR, Weidner W, Jungwirth A, Colpi G, Papp G, Pomerol J, Hargreave TB. EAU İnfertilite Kılavuzu, İstanbul, 1992.
9. Kırca N, Pasinlioğlu T. İnfertilite tedavisinde psikososyal sorunlar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2013; 5:162-178.
10. Saghfi N, Toofani H, Afzalaghaie M, Shahrabadi H. Relation between psychological states of infertile females with length of treatment. J Gonabad Univ Med Sci 2003; 19:44-48.
11. Boivin J, Bunting L, Collins JA, Nygren KG. International estimates of infertility prevalence and treatment-seeking: potential need and demand for infertility medical care. Hum Reprod 2007; 22:1506-1512.
12. Mustafaoğlu N. Doğurganlik ve infertiliteyi etkileyen faktörler. http://www.kucukinsan.com/306_1_1_dogurganlik-ve- infertiliteyi-etkileyen-faktorler_makale.html (21.1.2013 tarhinde ulaşıldı.).
13. Stephen EH, Chandra A. Use of infertility services in the United States:1995. Fam Plann Perspect 2000; 32:132-137.
14. Türkiye İstatistik Kurumu. Türkiye İstatistik Kurumu doğum istatistikleri. Türkiye, 2011. Erişim:http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=10923.
15. Berek JS. Infertility in: Berek & Novaks Gynecology, 14th edition (Eds EY Adashi, PA Hillard). Philadelphia, PA, Lippincott Williams & Wilkins, 2011.
16. Van Noord-Zaadstra BM, Looman CW, Alsbach H, Habbema JD, te Velde ER, Karbaat J. Delaying childbearing: effect of age on fecundity and outcome of pregnancy. BMJ 1991; 302:1361-1365.
17. Tietze C. Reproductive span and rate of reproduction among Hutterite women. Fertil Steril 1957; 8:89-97.
18. Hugues JN. Ovarian stimulation for assisted reproductive technologies. In Current Practices and Controversies in Assisted Reproduction: Report of a WHO Meeting (Eds E Vayana, PS Rowe, PD Griffin):102-105. Geneva, WHO, 2002.
19. Forti G, Krausz C. Evaluation and treatment of the infertile couple. J Clin Endocrinol Metab 1998; 83:4177-4188.
20. Menken J, Trussel J, Larsen U. Age and infertility. Science 1986; 233:1389-1394.
21. Maroulis GB. Effect of aging on fertility and pregnancy. Semin Reprod Endocrinol 1991; 9:165-179.
22. Schwartz D, Mayaux MJ. Female fecundity as a function of age; results of artificial insemination in 2192 nulliparious women with azoospermic husbands: Federation CECOS. New Engl J Med 1982; 306:404-406.
23. Terzioğlu F, Yücel Ç, Karatay G. Sigara ve infertilite. http://www.havanikoru.org.tr/dosya/ Docs_Tutun_Dumaninin_Zararlari/Sigara_ve_Infertilite.pdf (23.1.2013te ulaşıldı.).
24. Speroff L, Fritz MA. Klinik Jinekolojik Endokrinoloji ve İnfertilite, 7. baskı (Çeviri Eds F Demirtürk, AC Çalışkan). Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri, 2007.
25. Speroff L, Fritz MA. Anovulasyon ve Polikistik Over. Üstün M (Çeviri Ed.) Klinik Jinekolojik Endokrinoloji ve İnfertilite. 7.baskı: 465-498. Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri, 2007.
26. Thonneau P, Marchand S, Tallec A, Ferial ML, Ducot B, Lansac J, Lopes P, Tabaste JM, Spira A. Incidence and main causes of infertility in a resident population (1.850.000) of French regions (1988-1989). Hum Reprod 1991; 6:811-816.
27. de Kretser DM. Male infertility. Lancet 1997; 349(9054):787-790.
28. Burney O. Infertility. In Berek & Novaks Gynecology, 14th edition (Ed JS Berek):1185-1277. Philadelphia, Lippincott Williams & Wilkins, 2011.
29. Practice Commitee of American Society for Reproductive Medicine. Optimal evaluation of the infertile female. Fertile Steril 2006; 86(5 Suppl 1):264-267.
30. Stubblefield PG, Monson RR, Schoenbaum SC, Wolfson CE, Cookson DJ, Ryan KJ. Fertility after induced abortion: a prospective follow-up study, Obstet Gynecol 1984; 63:186-193.
31. Lurie S, Levy R, Katz Z, Appelman Z, Insler V. The influence of midtrimester of pregnancy on subsequent fertility: four to five years follow-up. Contraception 1994; 50:239-241 .
32. Frank P, McNamee R, Hannaford PC, Kay CR, Hirsch S. The effect of induced abortion on subsequent infertility. Br J Obstet Gynaecol 1993; 100:575-580.
33. Sharlip ID, Jarow JP, Belker AM, Lipshultz LI, Sigman M, Thomas AJ et al. Best practice policies for male infertility. Fertil Steril 2002; 77:873-882.
34. Beard CM, Benson RC Jr, Kelalis PP, Elveback LR, Kurland LT. The incidence and outcome of mumps orchitis in Rochester Minnesota 1935 to1974. Mayo Clin Proc 1977; 52:3-7.
35. Sheynkin YR, Hendin BN, Schlegel PN, Goldstein M. Microsurgical repair of iatrogenic injury to the vas deferens. J Urol 1998; 159:139-141.
36. Wang C, McDonald V, Leung A, Superlano L, Berman N, Hull L et al. Effect of increased scrotal temperature on sperm production in normal men. Fertil Steril 1997; 68:334-339.
37. Smith CG, Asch RH. Drug abuse and reproduction. Fertil Steril 1987; 48:355-373.
38. Schlegel PN, Chang TSK, Marshal FF. Antibiotics: potential hazard to male fertility. Fertil Steril 1991; 55:235-242.
39. Davar R, Sekhavat L, Naserzadeh N. Semen parameters of non-infertil smoker and non-smoker men. J Med Life 2012; 5:465-468.
40. Bracken MB, Eskenazi B, Sachse K, McSharry JE, Hellenbrand K, Leo-Summers L. Association of cocaine use with sperm concentration, motility, and morphology. Fertil Steril 1990; 53:315-323.
41. Kunzle R, Mueller MD, Hanggi W, Birkhauser MH, Drescher H, Bersinger NA. Semen quality of male smokers and nonsmokers in infertile couples. Fertil Steril 2003; 79:287-291.
42. World Health Organization Laboratory Manual for the Examination of Human Semen and Sperm-Cervical Mucus Interaction. 4th edition, Cambridge, Cambridge University Press, 1999.
43. Kraft AD, Palombo J, Mitchell D. The psychological dimensions of infertility. Am J Orthopsychiatry 1980; 50:618-628.
44. Sadock BJ, Sadock VA. Synopsis of Psychiatry.9th edition. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2003.
45. Raphael-Leff J. Psychotherapy during the reproductive years. In Oxford Textbook of Psychotherapy (Eds GO Gabbard, JS Beck, J Holmes):367-369. New York, Oxford University Press, 2005.
46. Mahlstedt PP. The psychological component of infertility. Fertil Steril 1985; 43:335-346.
47. Karlıdere T, Bozkurt A, Yetkin S, Doruk A, Sütçigil L, Özmenler KN et al. Psikiyatrik birinci eksen tanısı almayan infertil çiftlerde emosyonel semptomlar, sosyal destek ve cinsel işlev bağlamında cinsiyet farkı var mı? Turk Psikiyatri Derg 2007; 18:311-322.
48. Ak G. İnfertil çiftlerin depresyon durumları ve başa çıkma yollarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2001.
49. Demirci H. İnfertilitenin çiftler üzerinde psikososyal ve psikoseksüel etkileri. In İnfertilite Sorunu, Yardımcı Üreme Teknikleri ve Hemşirelik Yaklaşımı (Ed N Kızılkaya Beji):104-117. İstanbul, Emek Matbaacılık, 2001.
50. İnceer B. Çocuksuzluğun psikolojik yönü. Ege Üniversitesi Rektörlüğü Aile Planlaması- Kısırlık (İnfertilite) Araştırma Uygulama Merkezi Hastaları için El Kitabı. İzmir, 1998.
51. Kavlak O. İnfertil Kadınlarda Yalnızlık Düzeyi ve Bunu Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. (Yüksek lisans tezi). İzmir, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1999.
52. Can G. Yardımcı üreme tekniklerine başvuran kadınların anksiyete ve depresyon düzeylerinin incelenmesi (Mezuniyet tezi). İzmir, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, 2005.
53. Oğuz HD. İnfertilite tedavisi gören kadınlarda infertilitenin ruh sağlığına, evlilik ilişkileri ve cinsel yaşama etkileri (Uzmanlık tezi). İstanbul, Bakırköy Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 2004.
54. Nahar P, Richters A. Suffering of childless women in Bangladesh: the intersection of social identities of gender and class. Med Anthropol 2011; 18:327338.
55. Onat G, Kızılkaya Beji N. Effects of infertility on gender differences in marital relationship and quality of life: a case control study of Turkish couples. Eur J Obst Gynecol Reprod Biol 2012; 165:243-248.
56. Kızılkaya Beji N. Doğurganlıkla ilgili sorunlar ve hemşirenin değişen rolü. In İnfertilite Sorunu, Yardımcı Üreme Teknikleri ve Hemşirelik Yaklaşımı (Ed N Kızılkaya Beji):134-141. İstanbul, Emek Matbaacılık, 2001.
57. Lalos A, Jacobsson L, Lalos O, von Schoultz B. The wish to have a child: a pilot study with infertile couples. Acta Psychiatric Scand 1985; 72:476-481.
58. Kamacı S. Primer infertil çiftlerde infertilitenin aile yaşamına etkisinin incelenmesi (Mezuniyet tezi). İzmir, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, 2003.
59. Chen TH, Chang SP, Tsai Cf, Juang KD. Prevalence of depressive and anxiety disorders in an assisted reproductive technique clinic. Hum Reprod 2004; 19:2313-2318.
60. King RB. Subfecundity and anxiety in a nationally representative sample. Soc Sci Med 2003; 56:739-751.
61. Matsubayashi H, Hosaka T, Shun-ichiro I, Takahiro S, Makino T. Emotional distress of infertile women in Japan. Hum Reprod 2001; 16:966-969.
62. Kainz K. The role of the psychologist in the evaluation and treatment of infertility. Womens Health Issues 2001; 11:481- 485.
63. Klemetti R, Raitanen J, Sihvo S, Saarni S, Koponen P. İnfertility, mental disorders and well-being: a nation wide survey. Acta Obstet Gynecol Scand 2010; 89:677-682.
64. Persaud RN, Lam RW. Manic reaction after induction of ovulation with gonadotropins. Am J Psychiatry 1998; 155:447-448.
65. Weizman A, Morgenstern H, Rehavi M. Upregulatory effect of triphasic oral contraceptive on platelet 3H-imipramine binding sites. Psychiatry Res 1988; 23:23-27.
66. Jones M, Thiering P, Saunders D, Tennet C. Mood state as a predictor of treatment outcome after in vitro fertilization/embryo transfer technology. J Psychosom Res 1993; 37:481-491.
67. Güz H, Özkan A, Sarısoy G, Yanık F, Yanık A. Psychiatric symptoms in Turkish infertile women. J Psychosom Obstet Gynaecol 2003; 24:267-271.
68. Gülseren L, Çetinay P, Tokatlıoğlu B, Sarıkaya OO, Gülseren S, Kurt S. Depression and anxiety levels in infertile Turkish women. J Reprod Med 2006; 51:421-426.
69. Anderson KM, Sharpe M, Rattray A, Irvine DS. Distress and concerns in couples referred to a specialist infertility clinic. J Psychosom Res 2003; 54:353-355.
70. Goldfarb JM, Rosenthal MB, Utian WH. Impact of psychologic factors in the care of the infertile couple. Semin Reprod Endocrinol 1985; 3:93-99.
71. Lu Y, Yang L, Lu G. Mental status and personality of infertile women. Zhonghua Fu Chan Ke Za Zhi 1995; 30:34-37.
72. Conrad R, Schilling G, Langenbuch M, Haidl G, Liedtke R. Alexythymia in male infertility. Hum Reprod 2001; 16:587-592.
73. Atherton F, Howel D. Psychological morbidity and the availability of assisted conception: a group comparison study. J Public Health Med 1995; 17:157-160.
74. Berg BJ, Wilson JF. Psychological functioning across stages of treatment of infertility. J Behav Med 1991; 14:11-26.
75. Lok IH, Lee DT, Gheung LP, Chung WS, Lo WK, Haines CJ. Psychiatric morbidity amongst infertile Chinese women undergoing treatment with assisted reproductive technology and the impact of treatment failure. Gynaecol Obstet Invest 2002; 53:195-199.
76. Ramezanzadeh F, Aghssa MM, Abdinia N, Zayeri F, Khanafshar N, Shariat M et al. A survey of relationship between anxiety, depression and duration of infertility. BMC Womens Health 2004; 4:9.
77. Hunt J, Monach JH. Beyond breavement model the significance of depression for infertile women. Fertil Steril 1992; 58:1158-1163.
78. Tarlatzis I, Tarlatzis BC, Diakogiannis I, Bontis J, Lagos S, Gavriilidou D et al. Psychosocial impacts of infertility on Greek couples. Hum Reprod 1993; 8:396-401.
79. Mikulincer M, Horesh N, Levy-Schiff R, Manowich R, Shalev J. The contribution of adult attachment style to the adjustment to infertility. Br J Med Psychol 1998; 71:265-280.
80. Whiteford LM, Gonzales L. Stigma: the hidden burden of infertility. Soc Sci Med 1995; 40:27-36.
81. Abbey A, Andrews FM, Halman LJ. Gender's role in responses to infertility. Psychol Women Q 1991; 15:295316.
82. Missmer SA, Seifer DB, Jain T. Cultural factors contributing to health care disparities among patients with infertility in Midwestern United States. Fertil Steril 2011; 95:19431949.
83. Collins A, Freeman EW, Boxer AS, Tureck R. Perceptions of infertility and treatment stress in females as compared with males entering in vitro fertilization treatment. Fertil Steril 1992; 57:350-356.
84. Slade P, Emery J, Lieberman BA. A prospective, longitudinal study of emotions and relationships in in-vitro fertilization treatment. Hum Reprod 1997; 12:183-190.
85. Newton CR, Sherrard W, Glavac I. The Fertility Problem Inventory: measuring perceived infertility-related stress. Fertil Steril 1999; 72:54-62.
86. Demyttenaere K, Bonte L, Gheldof M, Vervaeke M, Meuleman C, Vanderschuerem D et al. Coping style and depression level influence outcome in in vitro fertilization. Fertil Steril 1998; 69:1026-1033.
87. Olivius C, Friden B, Borg G, Bergh C. Why do couples discontinue in vitro fertilization treatment? A cohort study. Fertil Steril 2004; 81:258-261.
88. Freeman EW, Boxer AS, Rickels K, Tureck R, Mastroianni L Jr. Psychological evaluation and support in a program of in vitro fertilization and embryo transfer. Fertil Steril 1985; 43:48-53.
89. Eugster A, Vingerhoets AJ. Psychological aspects of in vitro fertilization: a review. Soc Sci Med 1999; 48:575589.
90. Stewart DE, Robinson GE. Infertility by choice or by nature. Can J Psychiatry 1989; 34:866-871.
91. Cousineau TM, Domar AD. Psychological impact of infertility. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 2007; 21:293-308.
92. Baram D, Tourtelot E, Muechler E, Huang K. Psychological adjustment following unsuccessful in vitro fertilization. J Psychosom Obstet Gynaecol 1988; 9:181-190.
93. World Health Organization. Current Practices and Controversies in Assisted Production. Geneva, WHO, 2002.
94. Nachtigall RD, Becker G, Wozny M. The effects of gender specific diagnosis on mens and womens response to infertility. Fertil Steril 1992; 57:113-121.
95. Wischmann T, Stammer H, Scherg H, Gerhard I, Verres R. Psychosocial characteristics of infertile couples: a study by the Heielberg fertility consultation service. Hum Reprod 2001; 16:1753-1761.
96. Fassino S, Piero A, Boggio S, Piccioni V, Garzaro L. Anxiety, depression and anger supression in infertile couples: a controlled study. Hum Reprod 2002; 17:2986-2994.
97. Demyttenaere K, Nijs P, Steeno O, Koninckx PR, Everse-Kiebooms G. Anxiety and conception rates in donor insemination. J Psychosom Obstet Gynaecol 1988; 8:175-181.
98. Boivin J, Takefman JE, Tulandi T, Brender W. Reactions to infertility based on extent of treatment failure. Fertil Steril 1995; 63:801-807.
99. Boivin J, Takefman JE. Stress level across stages of in vitro fertilization in subsequently pregnant and nonpregnant women. Fertil Steril 1995; 64:802-810.
100. Smeenk JM, Verhaak CM, Eugster A, van Minnen A, Zielhuis GA, Braat DD. The effect of anxiety and depression on the outcome of in-vitro fertilization. Hum Reprod 2001; 16:1420-1423.
101. Sanders KA, Bruce NW. Psychosocial stress and treatment outcome following assisted reproductive technology. Hum Reprod 1999; 14:1656-1662.
102. Rajkhowa M, McConnell A, Thomas GE. Reasons for discontinuation of IVF treatment: a questionnaire study. Hum Reprod 2006; 21:358363.
103. Smeenk JM, Verhaak CM, Stolwijk AM, Kremer JA, Braat DD. Reasons for dropout in an in vitro fertilization/intracytoplasmic sperm injection program. Fertil Steril 2004; 81:262-268.
104. Boivin J, Schmidt L. Infertility related stres in men and women predicts treatment outcome 1 year later. Fertil Steril 2005; 83:1745-1752.
105. Domar AD. Impact of psychological factors on dropout rates in insured infertility patients. Fertil Steril 2004; 81:271-273.
106. Hammarberg K, Astbury J, Baker HWG. Womens experience of IVF: a follow-up study. Hum Reprod 2001; 16:374-383.
107. Klonoff-Cohen H, Natarajan L. The concerns during assisted reproductive technologies (CART) scale and pregnancy outcomes. Fertil Steril 2004; 81:982988.
108. Klonoff-Cohen H, Chu E, Natarajan L, Sieber WA. Prospective study of stress among women undergoing in vitro fertilization or gamete intrafallopian transfer. Fertil Steril 2001; 76:675687.
109. Meller WH, Zander KM, Crosby RD, Tagatz GE. Leuteinizing hormone pulse characteristics in depressed women. Am J Psychiatry 1997; 154:1454-1455.
110. Lopes P. Psychogenic sterility: a myth? Rev Fr Gynecol Obstet 1991; 86:77-80.
111. Deka PK, Sarma S. Psychological aspects of infertility. British Journal of Medical Practitioners 2010; 3:a336.
112. Cwikel J, Gidron Y, Sheiner E. Psychological interactions with infertility among women. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2004; 117:126131.
113. Anderheim, L, Holter H, Bergh C, Möller A. Does psychological stress affect the outcome of in vitro fertilization? Hum Reprod 2005; 20:2969-2975.
114. Hosaka T, Matsubayashi H, Sugiyama Y, Izumi S, Makino T. Effect of psychiatric group intervention on natural-killer cell activity and pregnancy rate. Gen Hosp Psychiatry 2002; 24:353356.
115. Terzioglu F. Investigation into effectiveness of counseling on assisted reproductive techniques in Turkey. J Psychosom Obstet Gynaecol 2001; 22:133141.
116. Arslantaş D, Metintaş S, Ünsal A, Kalyoncu C. Eskişehir Mahmudiye ilçesi yaşlılarında yaşam kalitesi. Osmangazi Tıp Dergisi 2006; 28:81-89.
117. Başaran S, Güzel R, Sarpel T. Yaşam kalitesi ve sağlık sonuçlarını değerlendirme ölçütleri. Romatizma 2005; 20:55-62.
118. Yancar C. Madde bağımlılarında ikinci eksen komorbidite ve kişilik özelliklerinin bağımlılık şiddeti ve yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi (Uzmanlık tezi). İstanbul, Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, 2005.
119. Allison J. Conceiving silence: infertility as discursive contradiction in Ireland. Med Anthropol Q 2011; 25:121.
120. Domar AD, Seibel MM. Emotional aspects of infertility. In Infertility: A Comprehensive Text (Ed MM Seibel):29-44. Stanford, Appleton & Lange, 1997.
121. Peterson BD, Newton CR, Rosen KH, Skaggs E. Gender differences in how men and women who are referred for IVF cope with infertility stress. Hum Reprod 2006; 21:24432449.
122. Jordan C, Revenson TA. Gender differences in coping with infertility: a meta analysis. J Behav Med 1999; 22:341358.
123. Beji N. İnfertilite Sorunu. Yardımcı Üreme Teknikleri ve Hemşirelik Yaklaşımı. İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 2001.
124. Keye WR Jr. Psychosexual responses to infertility. Clin Obstet Gynecol 1984; 27:760-766.
125. Eliot S. The relationship between fertility issues and sexual problems in men. Can J Hum Sex 1998; 7:295-303.
126. Karaca A, Ünsal G. İnfertilitenin kadın ruh sağlığı üzerine etkileri ve psikiyatri hemşiresinin rolü. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2012; 3:80-85.
127. Güleç G, Hassa H, Yalçın GE, Yenilmez Ç. Tedaviye başvuran infertil çiftlerde, infertilitenin cinsel işlev ve çift uyumuna etkisinin değerlendirilmesi. Turk Psikiyatri Derg 2011; 22:166-176.
128. Özçelik B, Karamustafalıoğlu O, Özçelik A. İnfertilitenin psikolojik ve psikiyatrik yönü Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007; 8:140-148.

APA	SEZGİN H, HOCAOĞLU Ç (2014). İnfertilitenin psikiyatrik yönü. , 165 - 185.
Chicago	SEZGİN Hacer,HOCAOĞLU Çiçek İnfertilitenin psikiyatrik yönü. (2014): 165 - 185.
MLA	SEZGİN Hacer,HOCAOĞLU Çiçek İnfertilitenin psikiyatrik yönü. , 2014, ss.165 - 185.
AMA	SEZGİN H,HOCAOĞLU Ç İnfertilitenin psikiyatrik yönü. . 2014; 165 - 185.
Vancouver	SEZGİN H,HOCAOĞLU Ç İnfertilitenin psikiyatrik yönü. . 2014; 165 - 185.
IEEE	SEZGİN H,HOCAOĞLU Ç "İnfertilitenin psikiyatrik yönü." , ss.165 - 185, 2014.
ISNAD	SEZGİN, Hacer - HOCAOĞLU, Çiçek. "İnfertilitenin psikiyatrik yönü". (2014), 165-185.

APA	SEZGİN H, HOCAOĞLU Ç (2014). İnfertilitenin psikiyatrik yönü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 6(2), 165 - 185.
Chicago	SEZGİN Hacer,HOCAOĞLU Çiçek İnfertilitenin psikiyatrik yönü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 6, no.2 (2014): 165 - 185.
MLA	SEZGİN Hacer,HOCAOĞLU Çiçek İnfertilitenin psikiyatrik yönü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, vol.6, no.2, 2014, ss.165 - 185.
AMA	SEZGİN H,HOCAOĞLU Ç İnfertilitenin psikiyatrik yönü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2014; 6(2): 165 - 185.
Vancouver	SEZGİN H,HOCAOĞLU Ç İnfertilitenin psikiyatrik yönü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2014; 6(2): 165 - 185.
IEEE	SEZGİN H,HOCAOĞLU Ç "İnfertilitenin psikiyatrik yönü." Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 6, ss.165 - 185, 2014.
ISNAD	SEZGİN, Hacer - HOCAOĞLU, Çiçek. "İnfertilitenin psikiyatrik yönü". Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 6/2 (2014), 165-185.