Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi

BEYHAN, Figen; KOÇ, Zeliha; ÇELEBİ, Pınar; MEMİŞ, Ayşegül; sağlam, zeynep

Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi

Zeliha KOÇ, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi Samsun Sağlık Yüksekokulu, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı, Samsun, Türkiye)

Pınar ÇELEBİ, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Eğitim Uygulama ve Araştırma Hastanesi, Samsun, Türkiye)

Ayşegül MEMİŞ, (Gazi Devlet Hastanesi, Samsun, Türkiye)

Zeynep SAĞLAM, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi Samsun Sağlık Yüksekokulu, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı, Samsun, Türkiye)

Figen BEYHAN (Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Eğitim Uygulama ve Araştırma Hastanesi, Samsun, Türkiye)

Meme Sağlığı Dergisi

17 2

Yıl: 2014 Cilt: 10 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 166 - 173 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi

Öz:

Amaç: Bu çalışma hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının meme kanseri erken tanı metotlarından yararlanma durumları üzerine etkisini belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Yöntem ve Gereçler: Araştırma 12 Şubat - 15 Şubat 2011 tarihleri arasında bir üniversite hastanesinde çalışmakta olan 565 hemşireden, çalışmaya katılmayı kabul eden 236 (%41,7) hemşirenin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veriler 41 sorudan oluşan bilgi formu ile Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği Walker, Sechrist ve Pender (1987) tarafından geliştirilmiş ve Esin (1997) tarafından Türkçeye uyarlanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde yüzdelik hesaplaması, tek yönlü varyans analizi, t testi ve Tukey testi kullanılmıştır. Bulgular: Bu çalışmada hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği toplam puan ortalaması 129,09±19,82, ölçek alt boyutlarından kendini gerçekleş- tirme, sağlık sorumluluğu, egzersiz, beslenme, kişilerarası destek ve stres yönetimi alt ölçeği puan ortalamaları sırasıyla 38,52±6,28, 24,95±5,39, 9,41±3,24, 16,99±3,29, 21,22±3,39, 17,99±3,66 olarak belirlenmiştir. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Öl- çeği toplam puan ortalamasının, meme kanseri bilgi düzeyini yeterli bulan (F=13,115, p=0.000), düzenli olarak KKMM yapan (t=3,191, p=0,002) ve meme kanseri ile ilgili eğitime katılan hemşirelerde (t=3,030, p=0,003) daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Sonuç: Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ölçeği toplam puan ortalamaları ile meme kanserini önlemeye yönelik bilgileri orta üzeri düzeyde olmasına karşın, meme kanseri erken tanı hizmetlerini kullanım durumlarının istenilen düzeyde olmadığı belirlendi.

Anahtar Kelime:

Konular: Hemşirelik

Evaluation of the Impact of Nurses Healthy Lifestyle Behaviors on Utilization from Breast Cancer Early Diagnosis Methods

Öz:

Objective: This descriptive study was designed to determine the impact of nurses healthy lifestyle behaviors on utilization from breast cancer early diagnosis methods. Materials and Methods: The study was carried out with 236 (41.7%) nurses who agreed to participate out of 565 nurses who work in a university hospital from February 12th to February 15th 2011. Healthy Lifestyle Behaviors Scale was collected by using a questionnaire consisting of 41 questions. The Healthy Lifestyle Behaviors Scale was improved by Walker, Sechrist and Pender (1987) and was adapted to Turkish by Esin (1997). The data was evaluated by percentage calculation, one -way ANOVA, t-test and Tukey s test. Results: The mean Healthy Lifestyle Behaviors Scale score was 129.09±19.82, the mean scores subscale scores of self-actualization, health responsibility, exercise, nutrition, interpersonal support and stress management were 38.52±6.28, 24.95±5.39 , 9.41±3.24, 16.99±3.29, 21.22±3.39 and 17.99±3.66 respectively. It was found that Healthy Lifestyle Behaviors Scale total score was higher in nurses with sufficient level of breast cancer knowledge (F=13.115, p=0.000), who perform regular BSE (t=3.191, p=0.002) and who attended training on breast cancer (t=3030, p=0.003). Conclusion: It was determined that although the mean total score of nurse s Healthy Lifestyle Behaviors Scale and their information on breast cancer prevention were above average, the utilizati

Anahtar Kelime:

Konular: Hemşirelik

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Parkin DM, Bray F, Ferlay J, Pisani P. Global cancer statistics, 2002. CA Cancer J Clin 2005; 55:74-108. (PMID:15761078) [CrossRef]
Boyle P, Levin B. World Cancer Report. Geneva: Who Press, 2008; 12-40, 101-105. (cited 2014 January 14) Available from: http://whqlibdoc.who.int/ publications/2009/9789283204237_tur_p1-104.pdf
Yardım N, Mollahaliloğlu S, Başara BB. Cancer status in Turkey and Evaluation of Compatibility with International Parameters. In: Tuncer M, ed. Türkiyede Kanser Kontrolü, Ankara: Koza Matbaacılık 2009; 51-63.
Özmen V. Breast Cancer in Turkey. In: Tuncer M, ed. Cancer Control in Turkey, Ankara: Koza Matbaacılık 2009; 385-391.
Yıldırım M, Parlak C, Yıldız M, Demirci H, Çetin HO, Akgül B. Cancer Risk Factors and Factors Affecting Cancer Awareness. Gaziantep Med J 2012; 18:17-20.
American Cancer Society. Cancer Reference Information. How Is Breast Cancer Found? (cited 2014 January 14) Available from:http://cancer.org/ cancer/breastcancer/detailedguide/
National Cancer Institute (at the National Institutes of Health). Breast Cancer: Prevention, Genetics, and Causes. (cited 2014 January 14) Available from: http://www.cancer.gov/cancertopics/prevention-genetics-causes/breast
Baltzell K, Wrensch MR. Strengths and limitations of breast cancer risk assessment. Oncol Nurs Forum 2005; 32:606-613. (PMID:15897935) [CrossRef]
Simon CS. Breast cancer screening: cultural belie fs and diverse populations. Health Soc Work 2006; 31:36-43. (PMID:16550846) [CrossRef]
Odusanya OO, Tayo OO. Breast cancer knowledge, attitudes and practice among nurses in Lagos, Nigeria. Acta Oncol 2001; 40:844-848. (PMID:11859984) [CrossRef]
Soyer MT, Ciceklioglu M, Ceber E. Breast cancer awareness and practice of breast self examination among primary health care nurses: influencing factors and effects of an in-service education. J Clin Nurs 2007; 16: 705-717. (PMID:17402952) [CrossRef]
Karayurt Ö, Coşkun A, Cerit K. Status of Nurses regarding Breast Cancer and Self examination. J Breast Health 2008; 4:15-20.
Özdemir Ö, Bilgili N. Knowledge and practice of nurses from a training hospital on the early diagnosis of breast and cervix cancer. TAF Prev Med Bull 2010; 9:605-612. [CrossRef]
Walker SN, Volkan K, Sechrist KR, Pender NJ. Health promoting lifestyles of older adults: comparisons with young and middle aged adults, correlates and patterns. Adv Nurs Sci, 1988; 11:76-89. (PMID:3140723) [CrossRef]
Esin MN. Adaptation of healthy lifestyle behaviors scale into Turkish. Hemşirelik Bülteni 1999; 2:87-96.
Esin MN. Evaluation and Improvement of Health Behavior of Employees in Industiral Areas, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Doktora Tezi 1997, İstanbul.
Çavdar İ, Akyolcu N, Özbaş A, Öztekin D, Ayoğlu T, Akyüz N. Determining female physicians and nurses practices and attitudes toward breast selfexamination in Istanbul, Turkey. Oncol Nurs Forum 2007; 34:1218-1221. (PMID: 18024349) [CrossRef]
Yaren A, Ozkılınc G, Guler A, Oztop I. Awareness of breast and cervical cancer risk factors and screening behaviours among nurses in rural region of Turkey. Eur J Cancer Care 2008; 17:278-284. (PMID: 18419631) [CrossRef]
Demirkıran F, Balkaya NA, Memis S, Turk G, Ozvurmaz K, Tuncyurek P. How do nurses and teachers perform breast self-examination: are they reliable sources of information? BMC Public Health 2007; 7:96. (PMID: 17547778) [CrossRef]
Ahmed F, Mahmud S, Hatcher J, Khan SM. Breast cancer risk factor knowledge among nurses in teaching hospitals of Karachi, Pakistan: a cross-sectional study. BMC Nurs 2006; 5:6. (PMID: 16984630) [CrossRef]
Madanat H, Merrill RM. Breast cancer risk-factor and screening awareness among women nurses and teachers in Amman, Jordan. Cancer Nurs 2002; 25:276-282. (PMID: 12181496) [CrossRef]
Haji-Mahmoodi M, Montazeri A, Jarvandi S, Ebrahimi M, Haghighat S, Harirchi I. Breast Self-Examination: knowledge, attitudes, and practices among female health care workers in Tehran, Iran. Breast J 2002; 8:222-225. (PMID: 12100114) [CrossRef]
Alkhasawneh IM. Knowledge and practice of breast cancer screening among Jordanian nurses. Oncol Nurs Forum 2007; 34:1211-1217. (PMID: 18024348) [CrossRef]
Chong PN, Krishman M, Hong CY, Swah TS. Knowledge and practice of breast cancer screening amongst public health nurses in Singapore. Singapore Med J 2002; 43:509-516. (PMID: 12587705)
Elshamy KF, Shoma AM. Knowledge and Practice of Breast Cancer Screening Among Egyptian Nurses. Afr J Haematol Oncol 2010; 1:122-128.
Oche MO, Ayodele SO, Umar AS. Breast cancer and mammography: current knowledge, attitudes and practices of female health workers in a tertiary health institution in Northern Nigeria. Public Health Research 2012; 2:114- 119. [CrossRef]
Valizadeh S, Akbari N, Rasuli AS. Health Beliefs of Nurses about Breast SelfExamination. J Med Sci 2006; 6:743-750. [CrossRef]
Callaghan P, Fun MK, Ching Yee F. Hong Kong Nurses health related behaviours: implications for nurses role in health promotion. J Adv Nurs 1997; 25:1276-1282. (PMID: 9181427) [CrossRef]
Koç Z, Sağlam Z. Knowledge and practice of women regarding breast cancer protection measures and self-examination and efficacy of education. J Breast Health 2009; 5:25-33.
Özen B, Zincir H, Erten ZK, Özkan F, Elmalı F. Knowledge and attitudes of women about breast cancer, self breast examination and healthy life style behaviours. J Breast Health 2013; 9:200-204. [CrossRef]
Budden L. Registered nurses breast self-examination practice and teaching to female clients. J Community Health Nurs 1998; 15:101-112. (PMID: 9631593) [CrossRef]
Leight SB, Deiriggi P, Hursh D, Douglas M, Leight V. The effect of structured training on breast self-examination search behaviors as measured using biomedical instrumentation. Nurs Res 2000; 49:283-289. (PMID: 11009123) [CrossRef]
Seif NY, Aziz M.A. Effect of breast self-examination training program on knowledge, attitude and practice of a group of working women. Journal of The Egyptian National Cancer Institute 2000; 12:105-115. [CrossRef]
Dundar PE, Ozmen D, Ozturk B, Haspolat G, Akyıldız F, Coban S, Cakıroğlu G. The knowledge and attitudes of breast self-examination and mammography in a group of women in a rural area in Western Turkey. BMC Cancer 2006; 6:43. (PMID: 16504119) [CrossRef]
Dorsay RH, Cuneo WD, Somkın CP, Tekawa IS. Breast self-examination: improving competence and freguency in a classroom setting. Am J Public Health 1988; 78:520-522. (PMID: 3354734) [CrossRef]
Foster R, Costanza MC. Breast self-examination practices and breast cancer survival. Cancer 1984; 53:999-1005 (PMID:6692297). [CrossRef]
Bailey B. The nurses role in promoting breast awareness. Nurs Stand 2000; 14:34-36. (PMID: 11973892) [CrossRef]
Wei G, Borum ML. Breast self- examination in women in two primary care settings: an evaluation of the impact of insurance status. J Womens Health Gend Based Med 2000; 9:311-314. (PMID:10787227) [CrossRef]
Pillay AL. Rural and urban South African womens awareness of cancer of the breast and cervix. Ethn Health 2002; 7:103-114. (PMID: 12511197) [CrossRef]
Johnson MR. An approach to reducing disparities in breast cancer in the United States Virgin Islands. ABNF J 2006; 17:44-47. (PMID: 16596900)
Eroglu C, Eryılmaz MA, Cıvcık S, Gurbuz S. Breast Cancer Risk Assesment: 5000 Cases. UHOD 2010; 1:27-33.
Vogel WH. The advanced practice nursing role in a high- risk breast cancer clinic. Oncol Nurs Forum 2003; 30:115-121. (PMID: 12515989) [CrossRef]
Young GP, Le Leu RK. Preventing cancer: dietary lifestyle or clinical intervention? Asia Pac J Clin Nutr 2002; 11:618-631. (PMID: 12492655) [CrossRef]
Baumann SL. Family systems genetic illness model-breast cancer. Clin J Oncol Nurs 2006; 10: 377-381. (PMID: 16789582) [CrossRef]
McLemore MR. activity levels and weight may affect womens risk for breast cancer. Clinical J Oncol Nurs 2005; 9:514.

APA	KOÇ Z, ÇELEBİ P, MEMİŞ A, sağlam z, BEYHAN F (2014). Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. , 166 - 173.
Chicago	KOÇ Zeliha,ÇELEBİ Pınar,MEMİŞ Ayşegül,sağlam zeynep,BEYHAN Figen Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. (2014): 166 - 173.
MLA	KOÇ Zeliha,ÇELEBİ Pınar,MEMİŞ Ayşegül,sağlam zeynep,BEYHAN Figen Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. , 2014, ss.166 - 173.
AMA	KOÇ Z,ÇELEBİ P,MEMİŞ A,sağlam z,BEYHAN F Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. . 2014; 166 - 173.
Vancouver	KOÇ Z,ÇELEBİ P,MEMİŞ A,sağlam z,BEYHAN F Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. . 2014; 166 - 173.
IEEE	KOÇ Z,ÇELEBİ P,MEMİŞ A,sağlam z,BEYHAN F "Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi." , ss.166 - 173, 2014.
ISNAD	KOÇ, Zeliha vd. "Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi". (2014), 166-173.

APA	KOÇ Z, ÇELEBİ P, MEMİŞ A, sağlam z, BEYHAN F (2014). Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. Meme Sağlığı Dergisi, 10(3), 166 - 173.
Chicago	KOÇ Zeliha,ÇELEBİ Pınar,MEMİŞ Ayşegül,sağlam zeynep,BEYHAN Figen Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. Meme Sağlığı Dergisi 10, no.3 (2014): 166 - 173.
MLA	KOÇ Zeliha,ÇELEBİ Pınar,MEMİŞ Ayşegül,sağlam zeynep,BEYHAN Figen Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. Meme Sağlığı Dergisi, vol.10, no.3, 2014, ss.166 - 173.
AMA	KOÇ Z,ÇELEBİ P,MEMİŞ A,sağlam z,BEYHAN F Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. Meme Sağlığı Dergisi. 2014; 10(3): 166 - 173.
Vancouver	KOÇ Z,ÇELEBİ P,MEMİŞ A,sağlam z,BEYHAN F Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. Meme Sağlığı Dergisi. 2014; 10(3): 166 - 173.
IEEE	KOÇ Z,ÇELEBİ P,MEMİŞ A,sağlam z,BEYHAN F "Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi." Meme Sağlığı Dergisi, 10, ss.166 - 173, 2014.
ISNAD	KOÇ, Zeliha vd. "Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Meme Kanseri Erken Tanı Metotlarından Yararlanma Durumları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi". Meme Sağlığı Dergisi 10/3 (2014), 166-173.