Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri
Yıl: 2014 Cilt: 9 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 55 - 72 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri
Öz: Türk siyasal hayatında darbeler ve askeri vesayetsisteminin tesisi bir gelenek haline dönüşmüştür.Modern Cumhuriyetin kuruluşunda etkin bir rolesahip olan askerler kendilerini kurulan devletinve Atatürk ilkelerinin bekçisi olarak görmeyebaşladılar. Atatürk ve İnönü dönemlerindesiyasete müdahale etmemişlerse de çok partilihayata geçildikten sonra sisteme müdahaleetmeye başlamışlardır.Sisteme yapılan müdahaleler 1960 darbesi ilebaşlamış ve bu darbe sonrasında kurumsalyapıda yapılan değişikliklerle askerin sistemüzerindeki vesayeti tesis edilmiştir. Seçilmişlerinkontrolden çıktıkları düşünüldüğünde bir müdahale daha onlar için kaçınılmaz olmuştu. Buçalışmada askeri darbe geleneği, 1960 ve 1971müdahalelerini içine alacak bir şekilde irdelenmişve bu müdahalelerde Türk siyasal kültürünün deönemli bir payı olduğu ortaya konmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelime: Konular:
The Military Coup Tradition of Turkey: The 1960 and 1971 Interventions
Öz: The military coups and the establishment ofmilitary dominance in Turkish political lif e haveturned into a tradition. The army, who had aneff ective role on the f oundation of modernTurkey, started seeing themselves as the guardof the newly-f ounded state and Ataturk s principles. Although they did not intervene thepolitical lif e during Ataturk and Inonu era, theybegan to interf ere with the political system af terelectoralism.The interventions made to the system startedwith the 1960 military coup and af ter, with thechanges on the institutional structure, the dominance of the military was established. When itwas considered that the elected ones were out ofcontrol, it was inevitable f or them to organiseanother respond. In this paper the militaryintervention tradition is examined, especially byf ocusing on the 1960 and 1971 coups, and it isshown that the Turkish political culture has animportant role in these coups.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akıncı, A. (2013a), Türkiyede Askeri Vesayetin Tesisi ve Demokratikleşmeye Olan Etkisi, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, s.93-123
- Akıncı, A. (2013b), Türk Siyasal Hayatında 1980 Sonrası Darbeler ve E-Muhtura, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 15, Sayı 2, 39-58
- Arslan, A. (1999), İslam, Demokrasi ve Türkiye, 1. Baskı, Vadi Yayınları, Ankara
- Baydur, M. (1997), Üniformalı Demokrasi, Yeni Türkiye, Yıl 3, Sayı 17, Eylül-Ekim, s.306-322
- Bulut, Y. (2005), 21. Yüzyıla Girerken Türkiyede Parlamentonun Yasa Faaliyeti: Sorunlar ve Çözümler, Adnan Küçük ve diğerleri (der.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiyede Siyasal Hayat, Cilt: 1, Aktüel Yayınları, Bursa, s.145-164
- Buran, H. (2005), Türkiyede Parlamento Seçimleri, Yerel Seçimlerde Karşılaşılan Bazı Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Adnan Küçük ve diğerleri (der.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiyede Siyasal Hayat, Cilt: 1, Aktüel Yayınları, Bursa, s.553-590
- Cem, İ. (1998), Türkiyede Geri Kalmışlığın Tarihi, 13. Baskı, Can Yayınları, İstanbul
- Çavdar, T. (2004), Türkiyenin Demokrasi Tarihi, 3. Baskı, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara
- Çitçi, O. (2006), Ordu-Siyaset İlişkileri, Amme İdare Dergisi, Cilt 39, Sayı 4, Aralık, s.17-44
- Çufalı, M. (2005), Çok Partili Hayata Geçiş Dönemi: 1945-1950, Adnan Küçük ve diğerleri (der.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiyede Siyasal Hayat, Cilt: 1, Aktüel Yayınları, Bursa, s.401-429
- Demir, O. ve A. Üzümcü (2002), Türkiyede Yaşanan Ara Rejimlerin Sebepleri Üzerine Bir İnceleme, G.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 1/2002, s.155-182
- Dursun, D. (1999), Demokratikleşemeyen Türkiye, 1. Baskı, İşaret Yayınları, İstanbul
- Dursun, D. (2000), Ertesi Gün; Demokrasi Krizlerinde Basın ve Aydınlar, 1. Baskı, İşaret Yayınları, İstanbul
- Dursun, D. (2001), 27 Mayıs Darbesi, Şehir Yayınları, İstanbul-2001
- Dursun, D. (2003), 12 Mart Darbesi, Şehir Yayınları, İstanbul
- Dursun, D. (2004), Siyaset Bilimi, 2. Baskı, Beta, İstanbul
- Dursun, D. (2005), Türk Demokrasisinde Kurumsallaşma Sorunu ve Krizleri Çözme Yöntemi Olarak Askeri Darbeler, Muhafazakâr Düşünce, Yıl 1, Sayı 3, Kış, s.175- 196
- Dursun, D. ve F. Yurttaş (2006), Türkiyede Demokrasiye Geçişlerde Askerin Elde Ettiği Çıkış Garantisi Olarak Milli Güvenlik Kurulu, Muhafazakâr Düşünce, Yıl 3, Sayı 9-10, Yaz-Güz, s.223-246
- Erdoğan, M. (2005), Anayasal Demokrasi, 7. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara Heper, M. (1994), Atatürkte Devlet Düşüncesi, Ersin Kalaycıoğlu; Ali Yaşar Sarı- bay (der.), Türkiyede Siyaset: Süreklilik ve Değişim içinde, Der Yayınları, İstanbul, s.233-263
- Heper, M. (1998), Türkiyede Devlet, Demokrasi Geleneği ve Silahlı Kuvvetler, Davut Dursun; Hamza Al (der.), Türkiyede Yönetim Geleneği, İlke Yayıncılık, İstanbul, s.209-233
- Heper, M. (2006), Türkiyede Devlet Geleneği, Çev. Nalan Soyarık, Doğu Batı Yayınları
- Huntington, S. P. (2007), Üçüncü Dalga, Çev. Ergun Özbudun, Kıta Yayınları, Ankara
- İzol, R. (2002), Türkiyede Ordunun Siyasi Varlık Sebepleri, Mülkiye, Cilt XXVI, Sayı 235, Temmuz-Ağustos, s.193-215
- Kalaycıoğlu, E. (1994), 1960 Sonrası Türk Siyasal Hayatına Bir Bakış: Demokrasi Neo-Partimonyalizm ve İstikrar, Ersin Kalaycıoğlu; Ali Yaşar Sarıbay (der.), Türkiyede Siyaset: Süreklilik ve Değişim içinde, Der Yayınları, İstanbul, s.469-493
- Kalaycıoğlu, E. (2007), Türkiyede Politik Rejimin Evrim ve Yasama Sistemi, Ersin Kalaycıoğlu; Ali Yaşar Sarıbay (der.), Türkiyede Politik Değişim ve Modernleşme, 3.Baskı, Aktüel Yayınları, İstanbul, s.331-349
- Kara-İncioğlu, N. (1994), Türkiyede Çok Partili Sisteme Geçiş ve Demokrasi So- runları, Ersin Kalaycıoğlu; Ali Yaşar Sarıbay (der.), Türkiyede Siyaset: Süreklilik ve Değişim içinde, Der Yayınları, İstanbul, s.265-277
- Karadağ, A. (2005), Türkiyede Demokratikleşme ve Demokratik Sistem, Adnan Küçük ve diğerleri (der.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiyede Siyasal Hayat, Cilt: 1, Aktüel Yayınları, Bursa, s.311-340
- Karatepe, S. (2005), Başkanlık Sisteminin Türkiye Açısından Değerlendirilmesi, Adnan Küçük ve diğerleri (der.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiyede Siyasal Hayat, Cilt: 1, Aktüel Yayınları, Bursa, s.241-258
- Keyman, E. F. (1998-9), Kamusal Alan ve Cumhuriyetçi Liberalizm: Türkiyede Demokrasi Sorunu, DOĞU BATI, II/5, Kasım-Aralık-Ocak, s.57-72
- Küçük, A. (2005), Türkiyede Anayasalar ve Anayasacılık Hareketleri, Adnan Kü- çük ve diğerleri (der.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiyede Siyasal Hayat, Cilt: 1, Aktüel Yayınları, Bursa, s.41-110
- Kuzu, B. (2005), Türkiye İçin Başkanlık Sistemi, Adnan Küçük ve diğerleri (der.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiyede Siyasal Hayat, Cilt: 1, Aktüel Yayınları, Bursa, s.167- 240
- Özbudun, E. (2007), Çağdaş Türk Politikası, Çev. Ali Resul Usul, 2. Baskı, Doğan Egmont Yayıncılık, İstanbul
- Özgür, A. F. (1999), Darbe Kültürümüzde ilerlemeler, Yeni Türkiye, Yıl 5, Sayı 29, Eylül-Ekim, s.158-162
- Toker, M. (1991), Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları 1944-1973; Yarı Silahlı Yarı Külahlı Bir Ara Rejim 1960-1961, 2. Baskı, Bilgi Yayınevi, Ankara
- Toprak, B. (1994), Türkiyede Dinin Denetim İşlevi, Ersin Kalaycıoğlu; Ali Yaşar Sarıbay (der.), Türkiyede Siyaset: Süreklilik ve Değişim içinde, Der Yayınları, İstanbul, s.387-396
- Tuncel, G. (2005a), Türkiyede Bürokrasi ve Siyaset, Adnan Küçük ve diğerleri (der.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiyede Siyasal Hayat, Cilt: 1, Aktüel Yayınları, Bursa, s.603-630
- Tuncel, G. (2005b), Türkiyede Sivil Toplum Kuruluşlarının Tarihsel Gelişimi, Adnan Küçük ve diğerleri (der.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiyede Siyasal Hayat, Cilt: 2, Aktüel Yayınları, Bursa, s.709-736
- Turan, İ. (1994), Türkiyede Siyasal Kültürün Oluşumu, Ersin Kalaycıoğlu; Ali Yaşar Sarıbay (der.), Türkiyede Siyaset: Süreklilik ve Değişim içinde, Der Yayınları, İstanbul, s.439-467
- Turhan, M. (1991), Siyasal Elitler, Gündoğan Yayınları, Ankara
- Türköne, M. (2005), Adnan Menderes ve Arkadaşlarını Hatırlama, Zaman Gazetesi, 29.09.2005, www.liberal-dt.org.tr, (10.04.2008)
- Vural Dinçkol, B. (2005), Çoğulcu Demokrasilerde Siyasal Partiler ve Kanaatler, Adnan Küçük ve diğerleri (der.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiyede Siyasal Hayat, Cilt: 1, Aktüel Yayınları, Bursa, s.387-400.
| APA | AKINCI A (2014). Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri. , 55 - 72. |
| Chicago | AKINCI Abdulvahap Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri. (2014): 55 - 72. |
| MLA | AKINCI Abdulvahap Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri. , 2014, ss.55 - 72. |
| AMA | AKINCI A Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri. . 2014; 55 - 72. |
| Vancouver | AKINCI A Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri. . 2014; 55 - 72. |
| IEEE | AKINCI A "Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri." , ss.55 - 72, 2014. |
| ISNAD | AKINCI, Abdulvahap. "Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri". (2014), 55-72. |
| APA | AKINCI A (2014). Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9(1), 55 - 72. |
| Chicago | AKINCI Abdulvahap Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 9, no.1 (2014): 55 - 72. |
| MLA | AKINCI Abdulvahap Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, vol.9, no.1, 2014, ss.55 - 72. |
| AMA | AKINCI A Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2014; 9(1): 55 - 72. |
| Vancouver | AKINCI A Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2014; 9(1): 55 - 72. |
| IEEE | AKINCI A "Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri." Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9, ss.55 - 72, 2014. |
| ISNAD | AKINCI, Abdulvahap. "Türkiye'nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri". Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 9/1 (2014), 55-72. |
