Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3
Yıl: 2015 Cilt: 21 Sayı: 6 Sayfa Aralığı: 885 - 892 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3
Öz: Türkiye'de hayvan kullanılarak yapılan deneysel araştırmalarda, hayvan(lar) üzerinde uygulama yapacak kişinin "Deney Hayvanı Kullanım Sertifikası"na sahip olması zorunluluğu, "Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik" ile 2006 yılında getirildi. Bu yönetmeliğe göre, bu kişilere 80 saatten oluşan bir eğitim verileceği bildirilmektedir. Çalışmada, deney hayvanı kullanmak üzere kurs programına katılan araştırmacıların hayvanların deneylerde kullanılmalarına ve kursun etkinliğine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi amaçlandı. Çalışmanın materyalini, 2012-2015 yıllarında Türkiye'nin farklı illerinde ve farklı tarihlerde verilen kurs programına katılan 208 katılımcı oluşturdu. Çalışmada, kursiyerlere 2 bölümden oluşan bir anket uygulandı. Ankette 6 demografik soru ile hayvanların deneylerde kullanılmasına karşı tutumu ve kurs etkinliğini belirlemek amacıyla "Likert tipi" hazırlanan 14 soru yöneltildi. Anket uygulamasıyla elde edilen verilerin SPSS 20.0 istatistik programı ile sıklık dağılımları belirlendi. Veriler t-testi ve varyans analiz testlerine tabi tutuldu, P<0.05 olan değerler anlamlı kabul edildi. Katılımcıların %74'ü (n=154), araştırmalarda hayvan kullanımında denetlenebilirlik açısından "Hayvan Üretim ve/veya Barındırma Üniteleri"nin gerekliliği yönünde görüş bildirdi. İnsan çıkarının önceliği ile insan çıkarı için hayvan kullanımı konusunda cinsiyet açısından anlamlı bir fark bulundu. Kurs eğitiminin gerekli olduğu (%87, n=181) ve araştırmalarda bilinçli hayvan kullanımına katkısının olacağı (%87.5, n=182) ayrıca eğitim durumu ile çalışma deneyiminin bu görüşlere etkili olduğu saptandı. Sonuç olarak, deney hayvanı kullanımının denetlenmesini de kapsayan yasal düzenlemelerin araştırıcılar tarafından da kabul edildiği; her ne kadar insan-merkezci bir yaklaşım mevcutsa da, eğitimle bilinçlendirme ve yeterli denetleme yoluyla deney hayvanı kullanımının daha kabul edilebilir şekle kavuşturulabileceği söylenebilir
Anahtar Kelime: Konular:
Attitudes Towards Using Animal of Authorized People for Use ofExperimental Animals in Turkey
Öz: In experimental researchs using animal in Turkey, the person who will do practice on animal will have to get "Certificate of Experimental Animal Use" has come into force by "Animal Experiments Regulation on Working Procedures and Principles of the Ethics Committees". According to this regulation it is reported that related person will be given a training consisting of up to 80 hours. It is aimed to evaluate that researches who attended in animal experiments research training program the attitudes towards training activities and use of animals in experiments. The material of the study is consisted of 208 participants who are from different cities and attended different training program between 2012 to 2015. In the study, participants were given a questionnaire consisting of two sections. Surveys to determine the course of six demographic questions and attitudes towards the use of animals in experiments with activity "Likert-type" prepared 14 questions were asked. The data were collected through questionnaires frequency distributions using SPSS 20.0 statistical software were determined. The data were subjected to t-test and analysis of variance test, P-value <0.05 was considered as a significant. In this research, 74% of respondents (n = 154) reported, in terms of accountability in the use of animals "Animal Production and/or Hosting Unit" in favor of the requirements. A significant difference in terms of gender in the use of animals for the benefit of people with the priority of human interests were found. Courses that require training (87%, n = 181) and will contribute to the conscious animal use in research (87.5%, n = 182) were found to be effective against this view of the experience of working with educational status. Consequently, the legal regulations issued in terms of monitoring the use of animals has been accepted by the investigators; although human-centered approach is present, the use of experimental animals can be said that given a more acceptable form through adequate supervision and awareness-raising by education
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Dunlop RH, Williams DJ: Veterinary Medicine: An Illustrated History. Mosby-Year Book, Inc. Missouri, USA, 1996.
- Büken NÖ: Hayvan deneylerinde araştırmacı sorumluluğu ve deney hayvanlarının hakları. Hacettepe Tıp Dergisi 37, 1-5, 2006.
- Çalgüner E, Diker Ş, Anadol E, Ergüven Kaya E: Dünden Bugüne Hayvan Deneylerinin Bilimdeki Yeri. II. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu, 24-26 Nisan, Konya, Bildiriler Kitabı, 359-361, Bayne K, Howard BR, Kurosawa TM, Najera MEA: An Overview of Global Legislation, Regulatin and Policies. In, Hau J, Schapiro SJ (Eds): Handbook of Laboratory Animal Science. 3rd ed., pp.41, CRC Press, 2011.
- Olsson AS, Robinson P, Sandoe P: Ethics of Animal Research. In, Hau J, Schapiro SJ (Eds): Handbook of Laboratory Animal Science. 3rd ed., pp.21, CRC Press, 2011.
- WVA-World Veterinary Association: Policy statement on animal welfare, well-being and ethology. "Principles and Guidelines" ILAR J, 31, 30, 1989. DOI: 10.1093/ilar.31.4.29
- Russell WMS, Burch RL: The Principles of Humane Experimental Technique, 1959, http://altweb.jhsph.edu/pubs/books/humane_exp/ chap4d, Accessed: 18.03.2015.
- Özen A: Hayvanlarla Olan İlişkimizi Düzenlemede Anahtar Tutum: "Hiç değilse..." Türkiye'de Birinci Havan Refahı ve Veteriner Hekimliği Eğitim Konferansı, Ankara, 75-82, 2005.
- Yaşar A, İzmirli S: Türkiyede hayvan gönenci ile ilgili yasal düzenlemeler. Vet Bil Derg, 22 (3-4): 51-56, 2006.
- Yaşar A, Yerlikaya H: Dünya'da ve Türkiye'de hayvan haklarının tarihsel gelişimi. Vet Bil Derg, 20 (4): 39-46, 2004.
- İzmirli S, Aldavood SH, Yasar A, Phillips CJC: Introducing ethical evaluation of the use of animals in experiments in the Near East. Altern Lab Anim, 38, 331-336, 2010.
- Güneli E: Uluslararası Laboratuvar Hayvanları Biliminde Kurslar. Laboratuvar Hayvanları Bilimi 3. Kongresi, 26-28 Eylül 2013, Erciyes
- Üniversitesi, Kayseri. Coşkun AS, Elibol P, Coşkun M, Çalışkan E, Tükenmez MA, Yeğen BÇ: Hekimlerin ve veteriner hekimlerin araştırmalarda deney hayvanı kullanımına bakış açıları. Cerrahpaşa Tıp Derg, 38, 146-151, 2007.
- Sinmez ÇÇ, Yasar A: An Evaluation on Turkey's Animal Experiments Center and Local Ethics Committees. Medicres World Congress 2012 on
- Good Medical Research, 1-4 June, Wien, Austria, p.36, 2012.
- Yerlikaya H, Ozen A, Yasar A, Armutak A, Ozturk R, Bayrak S, Gezman A, Seker I: A survey of attitudes of Turkish veterinary students and educators about animal use in research. Veterinární Medicína, 49 (11): 420, 2004.
- Özen R, Özen A: Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi öğretim elemanlarının bilimsel araştırmalarda hayvan kullanımı konusundaki yaklaşımları. II. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu, 26 Nisan, Konya, Bildiriler Kitabı, s.383-387, 2008.
- Özen R, Özen A: Attitudes of Erciyes University students to the use of animals in research. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 16, 477-481, 2010. DOI: 9775/kvfd.2009.1053
- İzmirli S, Yiğit A, Phillips CJC: Attitudes of Australian and Turkish students of veterinary medicine toward nonhuman animals and their careers. Society Anim, 22, 580-601, 2014. DOI: 10.1163/15685306
- Büyüköztürk Ş: Sosyal Bilimlerde Veri Analizi El Kitabı. 167-82, Pegem Yayınevi, Ankara, 2011.
- Koolhaas JM, Baumans V, Blom HJM, Von Holst D, Timmermans PJA, Wiepkema PR: Behavior, stress and well-being. In, Van Zutphen LFM, Bowmans V, Beynen A (Eds): Principles of Laboratory Animal Science. 99, Elsevier, Amsterdam, 1993.
- Yaşar A: Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi'nde hayvan gönenci eğitimi. Türkiye'de Birinci Hayvan Refahı ve Veteriner Hekimliği Eğitimi Konferansı. 09-10 Haziran, Sunuş Özetleri s.5, Ankara, 2005.
- Yaşar A: Tarihsel bir bakış açısıyla hayvan gönenci: veteriner hekimliği etiği, hayvan kullanım etiği, hayvan gönenci ve veteriner hekim ilişkisi. Türkiye'de Birinci Hayvan Refahı ve Veteriner Hekimliği Eğitimi Konferansı. 10 Haziran, Sunuş Özetleri, s.6, Ankara, 2005.
- İzmirli S, Phillips CJC: Attitudes to animal welfare and rights throughout the world in the modern era: A review. Eurasian J Vet Sci, 28 (2): 65-68, 2012.
- Yıldırım G, Kadıoğlu S: Medical school and engineering school students' view on animal killing: Cumhuriyet University sample. Eurasian J Vet Sci, 30, 174-180, 2014. DOI: 10.15312/EurasianJVetSci.201447373
| APA | Yiğit A (2015). Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3. , 885 - 892. |
| Chicago | Yiğit Ali Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3. (2015): 885 - 892. |
| MLA | Yiğit Ali Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3. , 2015, ss.885 - 892. |
| AMA | Yiğit A Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3. . 2015; 885 - 892. |
| Vancouver | Yiğit A Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3. . 2015; 885 - 892. |
| IEEE | Yiğit A "Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3." , ss.885 - 892, 2015. |
| ISNAD | Yiğit, Ali. "Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3". (2015), 885-892. |
| APA | Yiğit A (2015). Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 21(6), 885 - 892. |
| Chicago | Yiğit Ali Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 21, no.6 (2015): 885 - 892. |
| MLA | Yiğit Ali Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, vol.21, no.6, 2015, ss.885 - 892. |
| AMA | Yiğit A Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 2015; 21(6): 885 - 892. |
| Vancouver | Yiğit A Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 2015; 21(6): 885 - 892. |
| IEEE | Yiğit A "Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3." Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 21, ss.885 - 892, 2015. |
| ISNAD | Yiğit, Ali. "Türkiye'de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları [1] Ali YİĞİT 1? Çağrı Çağlar SİNMEZ 2 Gökhan ASLIM 3". Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 21/6 (2015), 885-892. |
