Edebiyat ve eğitim farklı disiplinler olmasına rağmen birbiriyle iç içe olan, birbirini destekleyen iki alandır. Nitekim birçok araştırmacı da edebiyat ile eğitim arasında sıkı bir ilişki olduğunu vurgulamış ve edebiyat kelimesinin kökü olan "edeb" sözcüğünün eğitim anlamına geldiğini belirtmişlerdir. Edebiyat ile eğitim ilişkisi, edebî eserlerde de dikkat çekmektedir. Birçok edebî eser; dönemin eğitim özellikleri, eğitim kurumları, evde eğitim, ailenin çocuğu eğitmesi gibi örnekler sunmaktadır. Özellikle Tanzimat devrinde Batı medeniyeti ile Osmanlı değerlerinin çok teferruatlı karşılaştırmalarını yapan yazar Ahmet Mithat Efendi olmuştur (Okay, 2005: 21). Ahmet Mithat Efendi ayrıca, eserleri vasıtası ile toplumu eğitme çabası içerisindedir. Bu çalışmada Ahmet Mithat Efendi'nin zıtlıklardan yola çıkarak, kötüyü göstererek toplumu iyiye yönlendirmeye çalıştığı Çengi romanı üzerinde durulmuştur. Roman, doküman tarama ile farklı bölümlerde ele alınan aile içi eğitim ve bu eğitimde verilen değerler bakımından incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda Ahmet Mithat Efendi'nin Çengi romanında dört farklı aile örneği olduğu ancak bu ailelerin hiçbirinin mükemmel olmadığı tespit edilmiştir. Annelik görevini yerine tam olarak getiremeyen Saliha Molla ve Sünbül Hanım, çocukları Dâniş Çelebi ile Cemal Bey'in eğitiminde birçok hatalar yapmışlardır. Baba olarak kızının üzerine çok fazla düşen Canbert Bey de kızı Melek Hanım'ı dünyadan soyutlayarak yanlış bir eğitim yolu izlemiştir. Romanda üzerinde durulan aileler ve ailelerin çocuklarını eğitme biçimleri, ne çocuğun üzerine fazla düşmenin ne de çocuğu tamamen yalnız bırakmanın doğru yol olduğunu, çocuğun eğitiminde bir orta yol bulmanın onun sağlıklı gelişimi ve geleceği için ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.