Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi

ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL, Semra; Girli, Alev

Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi

Semra ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL, (Boş)

Alev GİRLİ (Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü, İzmir, Türkiye)

İlköğretim Online (elektronik)

12 2

Yıl: 2016 Cilt: 15 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 286 - 298 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi

Öz:

Bu çalışmada, ilköğretim okullarında birinci kademede eğitim alan otizm tanılı öğrencilerin akranlarıyla ilişkilerini, okula uyumlarını ve sosyal kabullerini artırmak amacıyla geliştirilmiş olan bir eğitim programının etkililiği incelenmiştir. Araştırma, İzmir ilinde bulunan beş ilköğretim okulunda 2011-2012 eğitim-öğretim yılında gerçekleştirilmiştir. Araştırma deseni olarak "ön test - son test kontrol gruplu yarı deneysel desen" ve nitel araştırma yöntemlerinden görüşme kullanılmıştır. Araştırmanın bağımsız değişkenini "eğitim programı", bağımlı değişkelerini akranların sosyal kabulleri, okula uyumları, öğretmen ve akran merkezli sosyal davranışları oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında; 'Sosyal Kabul Ölçeği', Sosyometri, "Öğretmen Görüşme Formu" ve Kişisel Bilgi Formu' kullanılmıştır. Bulgular, akran ilişkilerini geliştirmek üzere hazırlanmış olan eğitim programının, akranların sosyal kabulleri ve otizmli öğrencilerin sosyal yeterlilik ve okula uyum davranışları üzerinde etkili olduğunu göstermiştir

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Psikoloji Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

The Examination of an Education Program to Improve Peer Relationships of the Autistic Children Integrated In Classrooms

Öz:

The aim of this research is to examine the effectiveness of an education program in order to increase the social acceptance, adaptation and peer relationships of children with autism integrated in first degree classrooms. The independent variable of the research is the "education program" and the independent variables are "social acceptance of peers, their adaptational process through schooling and the social behaviors based on teachers and peers. The data were collected by the quantitative and qualitative methods. During the collection of the data, Sociometric and Social Acceptance Scale, Teachers Form, and Personal Information Form were used. The data obtained from the research showed that, the educational program which designed to develop the peer relationships was effective on the peer acceptance and the social sufficiency of the students with autism, helping them to adjust themselves to the school by showing corresponding behaviours. In accordance with the data derived from the research, further investigations and applications were also suggested

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Psikoloji Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Attwood, T. (2000). Strategies for improving the social integration of children with Asperger syndrome. Autism: The International Journal of Research and Practice. 4(1), 85-100.
Akçamete, G. ve Ceber, H. (1999). Kaynaştırılmış Sınıflardaki İşitme Engelli Ve İşiten Öğrencilerin Sosyometrik Statülerinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 2, 64-74.
Akfırat, F. (2004). Yaratıcı Dramanın İşitme Engellilerin Sosyal Becerilerinin Gelişimine Etkisi. Özel Eğitim Dergisi, 5(1), 9-22.
Aktaş, C. ve Küçüker S. (2002), Bilişsel-Duyuşsal Odaklı Bir Programın İlköğretim Öğrencilerinin Fiziksel Engelli Yaşıtlarına Yönelik Sosyal Kabul Düzeylerine Etkisinin İncelenmesi, Özel Eğitim Dergisi, 3(2), 15-25.
Alptekin, S. (2010), Akranların Sosyal Becerilere Model Olduğu Doğrudan Öğretimin Zihinsel Engelli Öğrencinin Sosyal Becerileri Kazanması, Sürdürmesi, Genellemesi ve Sosyal Kabule etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Arslan, E. (2010). Kaynaştırma Uygulamalarına Katılan Engelli Öğrencilerin Sosyal Kabul Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Avcıoğlu, H. (2001). İşitme Engelli Çocuklara Sosyal Becerilerin Öğretilmesinde İşbirlikçi Öğrenme Yaklaşımı ile Sunulan Öğretim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, Ankara.
Avcıoğlu, H. (2005). Etkinliklerle Sosyal Beceri Eğitimi, Ankara, Kök Yayıncılık.
Baker, J. E. ( 2003). Social skills Training. For children and Adolescents with Asperger Syndrome and Social Communication Problems. Shawnee mission, KS; Autism Asperger Publishing Company.
Batu, S. (2000). Özel Gereksinimli Öğrencilerin Kaynaştırıldığı Bir Kız Meslek Lisesi Öğretmenlerinin Kaynaştırmaya İlişkin Görüş ve Önerileri, Eskişehir; Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Batu, S. ve Kırcaali-İftar, G. (2006). Kaynaştırma. Ankara: Kök Yayıncılık.
Bauminger, N., & Kasari, C. (2000). Loneliness and friendship in high functioning children with autism. Child Development, 71(2), 447-456.
Bauminger, N., Schulman, C., & Agam, G. (2003). Peer interaction and loneliness in high-functioning children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 33(5), 489-507, DOI: 10.1023/A:1025827427901
Civelek, A. H. (1990). Eğitilebilir Zihinsel Özürlü Çocukların Sosyal Kabul Görmelerinde Normal Çocukların Bilgilendirilmelerinin ve İki Grubun Resim-iş ile Beden Eğitimi Derslerinde Bütünleştirilmelerinin Etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Connor, M. (2000). Asperger syndrome (autistic spectrum disorder) and the self-reports of comprehensive school students. Educational Psychology in Practice, 16, (3), 285-295.
Cook, B. G., & Semmel, M. I. (1999). Peer acceptance of included students with disabilities as a function of severity of disability and classroom composition. Journal of Special Education, 33(1), 50-61.
Çifci, İ. (2001). Zihinsel Engelli Bireyler İçin Hazırlanan Bilişsel Süreç Yaklaşımına Dayalı Sosyal Beceri Programının Etkililiğinin İncelenmesi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çolak, A. (2007). Kaynaştırma Uygulanan Bir İlköğretim Sınıfındaki Sosyal Yeterlilik Özelliklerinin Betimlenmesi ve İyileştirilmesi Çalışmaları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniv. Eğt. Bilimleri Enstitüsü.
Donnelly, J. & Bovee, J. P. (2003). Reflection on play: Recollection from a mother and her son with Asperger Syndrome. Autism 7, 471-476.
DiSalvo, C. A., & Oswald, D. P. (2002). Peer-mediated interventions to increase the social interaction of children with autism: Consideration of peer expectations. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 17, 198-207.
Farmer, W. T., Pearl, R. & Acker, R. M. V. (1996). Expanding the social skills deficit framework: A developmental synthesis perspective, classroom social networks and implications for the social growth of students with disabilities. Journal of Special Education, 30(3), 232-256.
Farrel, P. (2000). The impact of research on developments in inclusive education. International Journal of Inclusive Education, 4, 153-162.
Girli, A. ve Atasoy, S. (2012). The views of students with intellectual disabilities or autism regarding their school experience and their peers in inclusion. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 32, 16-30.
Goldstein, H., & Cisar, C. L. (1992). Promoting interaction during sociodramatic play: Teaching scripts to typical preschoolers and classmates with disabilities. Journal of Applied Behavior Analysis, 25(2), 265-280.
Gordon, A.P., Feldman, D., & Chiriboga, J. (2005). Helping children with disabilities develop and maintain friendships. Teacher Education and Special Education: The Journal of the Teacher Education Division of the Council for Exceptional Children, 28(1),1-9.
Hogborg, W (1987). Hearing-impaired students and sociometric ratings: an exploratory study. The Volta Review, 89(4), 221-228.
Harrover, J. K., & Dunlap, G. (2001). Including children with autism in general education classrooms. Behavior Modification, 25 (5), 762-784.
Kabasakal, Z., Girli, A., Sencar, B., Çelik, ve N. Vardarlı, G. (2008). Kaynaştırma Öğrencileri, Akran İlişkileri Ve Akran İstismarı. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 23, 169-177.
Kargın, Tç, Acarlar, F. ve Sucuoğlu, B. (2003). Öğretmen, Yönetici Ve Anne-Babaların Kaynaştırma Uygulamalarına İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 4(2), 55-77
Kamps, D., Leonard, B. R., Vernon S., Dugan, E. P., & Delquadri, J. C.(1992). Teaching social skills to students with autism to increase peer interactions in an integrated first-grade classroom, Journal of Applied Behavior Analysis, 25, 281-288.
Krahe, B., & Altwasser, C. (2006). Changing negative attitudes towards person with physical disabilities. Journal of Community & Applied Social Psychology, 16, 59-69.
Lane L. K. (2004). Teacher expectation of student behavior: social skills necessary for success in elementary school classroom. Journal of Special Education (online). Available: http: // www.findarticles.com/ p/articles/ mi_m0HDF/is_2_3 8/ai_n6143644.
Leaf, J. B., Taubman, M., Bloomfield, S., Palos-Rafuse, L., Leaf, R., Mc Eachin, J. & Oppenhaim, M. L. (2009). Increasing social skills and pro-social behavior for three children diagnosed with autism through the use of a reaching package. Research in Autism Spectrum Disorders. 3, 275-289. Journal homepage: http://ees.elseiver.com/RASD/default.asp.
Lewis, R. B. & Doorlag, D. H. (1999). Teaching Special Students in General Education Classrooms. New Jersey, Merrill an Imprint of Prentice Hall.
Manetti, M., Schneider, B.H. & Siperstein, G. (2001). Social acceptance of children with mental retardation: testing hypothesis with an Italian sample. International Behavioral Development. 25(3), 279-286.
Matson, J. L., Matson, M. L. & Rivet, T. T. (2007). Social-skills treatments for children with autism spectrum disorders. An overview. Behavior Modification. 31, 5, 682-707.
Milli Eğitim Bakanlığı (2006). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. http//orgm.meb.gov.tr/mevzuat/ ozelegitimyonetmeligi.html.
Odom, S. L & Strain, P. S. (1984) Peer mediated approaches to promoting children's social interaction: a review. American Journal of Orthopsychiatry, 54(4), 544-557.
Odom, S. L. (2002). Narrowing the question; social integration and characteristics of children with disabilities in inclusion settings. Early Childhood Research Quarterly, 17, 167-170.
Osler, A., & Osler, C. (2002). Inclusion, exclusion and children's rights, Emotional and Behavioral Difficulties, 7 (1), 35-54.
Öner, N. (2006) Türkiye'de Kullanılan Psikolojik Testlerden Örnekler. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
Özyürek, M. (2000) Tutumlar ve Engellilere Yönelik Tutumların Değiştirilmesi, Ankara; Karatepe Yayınları.
Peck, C.A., Carlson, P., & Helmstetter, E. (1992). Parent and teacher perceptions of outcomes for nonhandicapped children enrolled in integrated early childhood programs: A statewide survey. Journal of Early Intervention, 16 (1), 53-63.
Roeyers, H. (1995). A peer mediated proximity intervention to facilitate the social interactions of pupils with pervasive developmental disorder. British Journal of Special Education, 22, 161-4.
Şahbaz, Ü. (2007). Normal Öğrencilerin Kaynaştırma Sınıflarına Devam Eden Engelli Öğrenciler Hakkında Bilgilendirilmelerinin Engellilerin Sosyal Kabul Düzeylerine Etkisi. Eurasian Journal of Educational Research, 26, 199-208.
Salend, J. B. (1998). Effective Mainstreaming. New Jersey, Merrill, an Imprint of Prentice Hall.
Sasso, G. M., Simpson, R. L. & Novak, C. G., (1986) Procedures for facilitating integration of autistic children in public school settings. Analysis and Intervention in Developmental Disabilities, 5(3), 233-246.
Schwartz, I. (2000). Standing on the shoulders of giants: looking ahead to facilitating membership and relationship for children with disabilities. Topics in Early Childhood Special Education, 20 (2), 123-128.
Staub, D., Peck C.A., Gallucci, C. & Schwartz, I. S. (2000) Peer relationships. In M. Snell & F. Brown (eds.), Instruction of students with severe disabilities (pp. 381-408). Upper Saddle River, New Jersey: Merrill.
Slaughter, V., Dennis, M.J. & Pritchard, M. (2002). Theory of mind and peer acceptance in preschool children. British Journal of Developmental Psychology, 20, 545-564.
Sucuoğlu, B. ve Kargın, T. (2006). İlköğretimde Kaynaştırma Uygulamaları, İstanbul, Morpa Yayınları.
Sucuoğlu, B. & Özokçu, O. (2005). Kaynaştırma Öğrencilerinin Sosyal Becerilerinin Değerlendirilmesi. Özel Eğitim Dergisi, 6(1): 41-57.
Tekin, E. (1994). The Effects of Exposure to Information Techniques on Forth Grade Children's Social Acceptance Level of Exceptionality. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Terpstra, J. E. & Tamura, R. (2008). Effective social interaction strategies for inclusive settings. Early Childhood Education, 35, 405-411.
Uçar, C. (2008). Farklı Gelişenleri Kabul Edici Tutum Geliştirme Programının Normal Gelişen Öğrenci Tutumlarının Gelişimine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Vickerstaff, S., Heriot, S., Wong, M., Lopes, A., & Dossetor, D. (2007). Intellectual ability, self-perceived social competence, and depressive symptomatology in children with high-functioning autistic spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 37(9), 1647-1664. DOI: 10.1007/s10803- 006-0292-x.
Vuran, S. (2005). The sociometric status of student with disabilities in elementary level integration classes in Turkey. Eurasian Journal of Educational Research, 18, 217-235.
Webster, A. A. & Carter, M. (2007). Social relationships and friendships of children with developmental disabilities: Implications for inclusive settings. A systematic review. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 32 (3), 200-213.
Yaşaran, Ö., Ö., ( 2009). Normal Gelişim Gösteren Öğrencilerin Özel Gereksinimli Bireylerin Sosyal Kabullerini Sağlamada Kaynaştırmaya Hazırlık Etkinliklerinin Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
mı, ödevlerini zamanında getirir mi?) 11. 12. 13. 14.
kullanabilir mi? 15. 16. Diğerlerinin kişisel özelliklerine iltifat edebilir mi?

APA	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL S, Girli A (2016). Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. , 286 - 298.
Chicago	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL Semra,Girli Alev Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. (2016): 286 - 298.
MLA	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL Semra,Girli Alev Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. , 2016, ss.286 - 298.
AMA	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL S,Girli A Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. . 2016; 286 - 298.
Vancouver	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL S,Girli A Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. . 2016; 286 - 298.
IEEE	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL S,Girli A "Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi." , ss.286 - 298, 2016.
ISNAD	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL, Semra - Girli, Alev. "Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi". (2016), 286-298.

APA	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL S, Girli A (2016). Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. İlköğretim Online (elektronik), 15(1), 286 - 298.
Chicago	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL Semra,Girli Alev Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. İlköğretim Online (elektronik) 15, no.1 (2016): 286 - 298.
MLA	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL Semra,Girli Alev Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. İlköğretim Online (elektronik), vol.15, no.1, 2016, ss.286 - 298.
AMA	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL S,Girli A Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. İlköğretim Online (elektronik). 2016; 15(1): 286 - 298.
Vancouver	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL S,Girli A Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. İlköğretim Online (elektronik). 2016; 15(1): 286 - 298.
IEEE	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL S,Girli A "Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi." İlköğretim Online (elektronik), 15, ss.286 - 298, 2016.
ISNAD	ÖZTÜRK ÖZGÖNENEL, Semra - Girli, Alev. "Otizmli Kaynaştırma Öğrencilerinin Sınıflarında Akran İlişkilerinin Geliştirilmesine Yönelik Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi". İlköğretim Online (elektronik) 15/1 (2016), 286-298.