1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları
Yıl: 2016 Cilt: 25 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1 - 27 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları
Öz: Türkiye'de Cumhuriyet'in ilanı sonrasında yerel yönetim sistemine dair atılan ilk adım 1924 tarihli 442 sayılı Köy Kanunu'dur. Kentsel yerleşim alanlarının idaresi ise ancak 1930 tarihli 1580 sayılı Belediye Kanunu ile kurulmuştur. Belediye Kanunu'nun 1930 yılında kabul edilmesinden dolayı, Cumhuriyet yerel yönetim tarihi 1930 yılından başlatılır. Oysa Cumhuriyet'in ilan edilmesinden hemen sonra belediye kanunu hazırlıklarının başladığı bilinmektedir. Döneme dair yapılan arşiv taramasıyla 1924 ve 1926 tarihlerinde olmak üzere iki ayrı Belediye Kanunu Layihasına erişilmiştir. Çalışma, 1924 ve 1926 tarihli Belediye Kanunu Layihalarını incelemektedir. Çalışma, Cumhuriyet'in erken dönemlerinde belediye sistemi kuruluş çalışmalarına ışık tutmayı ve belediyecilik anlayışının gelişimini ortaya koymayı amaçlamaktadır
Anahtar Kelime: Konular:
The Constituting Steps of the Municipality System in Turkish Republic: Draft Laws on Municipality Dated 1924 and 1926
Öz: The initial step of the establishment of the local government system in Turkish Republic was the Village Law No. 442 adopted in 1924. The local administration of urban areas, on the contrary to the rural ones was established by the Municipal Law No. 1580 adopted in 1930. Thus, the history of local governments in Turkey is dated back to 1930, since the Municipalitiy Law adopted in 1930. However, immediately after the proclamation of the Republic, it is known that the preparation of municipal law was put into the agenda. The archive scanning has revealed that there exist two separate draft laws on municipalities dated 1924 and 1926. This study analyzes the Draft Laws dated 1924 and 1926 and attempts to put forth the preparatory process of the establishment of the municipality system in the Early Republican Era.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akgündüz, A. (2005), Osmanlı Devletinde Belediye Teşkilâtı ve Belediye Kanunları, OSAV, İstanbul.
- Akın, R. (1992), "Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu Layihasını Müzakeresi", Tarık Zafer Tunaya'ya Armağan, Yaylacık Matba- ası, İstanbul, s. 343-359.
- Akın, R. (1996), "1920'ler Anadolu'sunda Yerel Demokrasi Girişimi: İdare-i Kura ve Nevahi Kanunu Layihası", Toplumsal Tarih Dergisi, (32): 31-41.
- Aytaç, F. (1991), "Belediye Kanunu'nun Oluşumu, Uygulanması ve Değişiklikler", Türk Belediyeciliğinde 60 Yıl Metropol İmar A.Ş./IULA-EMME, Ankara, s.86- 106.
- Alada-Bayramoğlu, A. (2008), Osmanlı Şehrinde Mahalle, Sümer, İstanbul.
- Alada-Bayramoğlu, A. (1988), "Bir Erken Büyük Şehir Yönetimi Denemesi", Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 43/4, s.135-142.
- Çadırcı, M. (2007), Tanzimat Sürecinde Türkiye - Ülke Yönetimi, İmge, Ankara.
- Çakan, I. (2006), "Erken Cumhuriyet Döneminde Türk Kamu Yönetiminin Modernleşmesi: 'Merkezileşme", Amme İdaresi Dergisi, Aralık 2006, 39/4:45-73.
- Çelik, A. ve Aykanat Ş. (2007), "Komünlerin (Belediyelerin) Ortaya Çıkışı ve İşlevle- ri", Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6/22: 101-115.
- Çınar, T., Çiner, C. U. ve Zengin, O. (2009), Büyükşehir Yönetimi Bütünleştirme Süreci, TODAİE, Ankara.
- Demiral, B. (2007), "Türkiye'de Anakent Yönetimleri Sorunları ve Çözüm Önerileri", Özgür, H. ve Kösecik, M. (Ed.). Yerel Yönetimler Üzerine İlgili Güncel Yazılar II, Nobel, Ankara, s.64-99.
- Dik, E. (2012), 1927: Yönetsel Örgütlenme, Keskin, Nuray E. (Ed.) Açıklamalı Yönetim Zamandizini 1919-1928 Cilt: II, AÜSBF KAYAUM, Ankara, s.2071-2180.
- Ergin, O. N.(1987a), "Türkiye'de Şehirciliğin Tarihi İnkişafı (1936)", Türk Belediyecilik ve Şehircilik Tarihi Üstüne Seçmeler, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul, s.101-138.
- Ergin, O. N. (1987b), "Mecelle-i Umur-u Belediye (1922)", Türk Belediyecilik ve Şehir- cilik Tarihi Üstüne Seçmeler, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul, s.31-60.
- Ergin, O. N. (1987c), "İstanbul Şehreminleri", Türk Belediyecilik ve Şehircilik Tarihi Üstüne Seçmeler, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul, s.61-72.
- Fairman, C. (1925), "The International Union of Cities a Report of the Paris Congress", National Municipal Review, Cilt: 14, Sayı:12, Aralık, s.721-725.
- Güler-Ayman, B. (2000), "Yerel Yönetimleri Güçlendirmek mi? Ademi Merkeziyetçilik mi?", Çağdaş Yerel Yönetimler, Nisan 2000, 9/2:14-29
- Güler-Ayman, B. (2006), Yerel Yönetimler Liberal Açıklamalara Eleştirel Yaklaşım. (3. Baskı), İmge, Ankara.
- Harris, G. M.(1928), Muhtelif Memleketlerde Beledi Usuller, Çev: Ali Suat, Dili Os- manlıca, Şehr Emini Matbaası, İstanbul.
- İstanbul Şehremaneti Mecmuası, "Yeni Belediye Kanunu Layihası", Temmuz 1926:445-450.
- İstanbul Şehremaneti Mecmuası, "Yeni Belediye Kanunu Layihası", Ağustos 1926:519- 550.
- Keskin, N. E. (2012), "1920: Bağımsız ve Halka Doğru Yönetim", Keskin, N. E. (Ed.), Açıklamalı Yönetim Zamandizini 1919-1928 Cilt: I, AÜSBF KAYAUM, Ankara, s.195-452.
- Kıray, M. (1998), Örgütleşemeyen Kent: İzmir, Bağlam, İstanbul.
- Odgers, W. B. (1899), Local Government, New York, Macmillan.
- Ortaylı, İ. (1979), Türkiye İdare Tarihi, Ankara: TODAİE, Yayın No:180.
- Ortaylı, İ. (1991), "Yerel Yönetim: Devraldığımız Miras", Türk Belediyeciliğinde 60 Yıl Metropol İmar A.Ş./IULA-EMME, Ankara, s.63-74.
- Önen, N. ve Reyhan, C. (2009) "Kurtuluş Savaşı Yıllarında Türkiye'de Ülke Yönetimi Halkçılık Beyannamesi, Teşkilat-ı Esasiye ve Yasalaşamayan Kanun Ta- sarıları", Amme İdaresi Dergisi, 42(4): 1-23.
- Pakalın, M. Z. (1983), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Cilt:1, Cilt:2, Cilt:3, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- Sadak, N. (1930), "Yeni Belediye Kanunu Münasebetile", Akşam, 6 Nisan 1930.
- Seyitdanlıoğlu, M. (1996), " Yerel Yönetim Metinleri IV: Şehremaneti'nin Kuruluşu ve Şehremaneti Nizamnamesi", Çağdaş Yerel Yönetimler, C:5, S: 3, s.75-82.
- Seyitdanlıoğlu, M. (1998), "Yerel Yönetim Metinleri XIII: Şehremaneti Çavuşları Hak- kında Nizamname", Çağdaş Yerel Yönetimler, C:7, S:2, s. 133-137.
- T.C. Dâhiliyye Vekâleti İdâre-i Mahalliye Müdiriyeti (1926), Belediye kânunu lâyihası, İstanbul: Şehremaneti Matbaası [TTK Kütüphane Nadir Eserler Yer No: B/0487]
- Tekeli, İ. (1977), "Cumhuriyetin İlk Yıllarında Belediyecilik Anlayışının Oluşumu (1923-1930)", Mimarlık, Yıl: 15, S.2, s.17-21.
- Tuzcuoğlu, F. (2007), "Metropoliten Yönetim Nereye?", Özgür, H. ve Kösecik, M. (Ed.), Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar II, Nobel, Ankara, s.48-63.
- Uçar-Yılmaz, A. (2012), "1926: Devrimin Toplumsal-Ekonomik İlişkilerinin Hukuki Kuruluşu ve Yönetsel Omurgası", Keskin, N. E. (Ed.), Açıklamalı Yönetim Zaman- dizini: 1919-1928 C.II, AÜSBF KAYAUM, Ankara.
- Yayla, Y. (1982), Anayasalarımızda Yönetim İlkeleri Tevsi-i Mezuniyet ve Tefrik- i Vezaif, İ.Ü. Siyasal Bilimler Fakültesi, İstanbul.
- Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi:
- BCA: Fon Kodu: 30.18.1.1 Yer No: 8.44.11 Hâkimiyeti Milliye:
- Hâkimiyeti Milliye, 04-30.11.1923.
- Hâkimiyeti Milliye, 09.01 1925.
- Hâkimiyeti Milliye, 11.01.1925.
- Hâkimiyeti Milliye, 16.02.1926
- Hâkimiyeti Milliye, 1-8.05.1926
- Hâkimiyeti Milliye, 16.06.1926 Tanin: Tanin, 08.11.1923 Tanin, 09.12.1923 Tanin, 17.12.1923
- TBMM Tutanakları (TBMM ZC):
- TBMM ZC D.2 C.5 İ.101 (13.02.1924)
- TBMM ZC D.2 C.6 İ.108 (21.02.1924)
- TBMM ZC D.2 C.22 İ.57 (17.02.1926)
- TBMM ZC D.3 C.17 İ.37 (20.03.1930)
| APA | ŞİNİK B, YILMAZ UÇAR A, Dik E (2016). 1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları. , 1 - 27. |
| Chicago | ŞİNİK Bilal,YILMAZ UÇAR ASLI,Dik Esra 1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları. (2016): 1 - 27. |
| MLA | ŞİNİK Bilal,YILMAZ UÇAR ASLI,Dik Esra 1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları. , 2016, ss.1 - 27. |
| AMA | ŞİNİK B,YILMAZ UÇAR A,Dik E 1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları. . 2016; 1 - 27. |
| Vancouver | ŞİNİK B,YILMAZ UÇAR A,Dik E 1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları. . 2016; 1 - 27. |
| IEEE | ŞİNİK B,YILMAZ UÇAR A,Dik E "1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları." , ss.1 - 27, 2016. |
| ISNAD | ŞİNİK, Bilal vd. "1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları". (2016), 1-27. |
| APA | ŞİNİK B, YILMAZ UÇAR A, Dik E (2016). 1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları. Çağdaş Yerel Yönetimler, 25(2), 1 - 27. |
| Chicago | ŞİNİK Bilal,YILMAZ UÇAR ASLI,Dik Esra 1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları. Çağdaş Yerel Yönetimler 25, no.2 (2016): 1 - 27. |
| MLA | ŞİNİK Bilal,YILMAZ UÇAR ASLI,Dik Esra 1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları. Çağdaş Yerel Yönetimler, vol.25, no.2, 2016, ss.1 - 27. |
| AMA | ŞİNİK B,YILMAZ UÇAR A,Dik E 1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları. Çağdaş Yerel Yönetimler. 2016; 25(2): 1 - 27. |
| Vancouver | ŞİNİK B,YILMAZ UÇAR A,Dik E 1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları. Çağdaş Yerel Yönetimler. 2016; 25(2): 1 - 27. |
| IEEE | ŞİNİK B,YILMAZ UÇAR A,Dik E "1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları." Çağdaş Yerel Yönetimler, 25, ss.1 - 27, 2016. |
| ISNAD | ŞİNİK, Bilal vd. "1924 ve 1926 Tarihli Belediye Kanunu Layihaları: Cumhuriyet Belediyecilik Anlayışının Kurucu Adımları". Çağdaş Yerel Yönetimler 25/2 (2016), 1-27. |
