Panik bozukluğunda üst bilişler

ay, rukiye; ÇETİN, EDA; ŞAHİN, Ahmet Rifat; PAZVANTOĞLU, Ozan; BABADAĞI, Zehra; Böke, Ömer; ÜNVERDİ, Esra

Panik bozukluğunda üst bilişler

Ömer BÖKE, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Samsun, Türkiye)

Ozan PAZVANTOĞLU, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Samsun, Türkiye)

Zehra BABADAĞI, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Psikiyatrisi., Samsun, Türkiye)

Esra ÜNVERDİ, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Samsun, Türkiye)

Rukiye AY, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Samsun, Türkiye)

Eda ÇETİN, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Samsun, Türkiye)

Ahmet Rifat ŞAHİN (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Samsun, Türkiye)

Anadolu Psikiyatri Dergisi

4 3

Yıl: 2015 Cilt: 16 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 6 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Panik bozukluğunda üst bilişler

Öz:

Amaç: Üst bilişler ruhsal bozuklukların ortaya çıkmasında veya sürmesinde etkili olabilir. Bu çalışmanın amacı, panik bozukluğu (PB) hastalarının sahip oldukları üst bilişleri ve bu üst bilişlerin panik bozukluğunun kliniği ile ilişkisini ortaya koymaktır. Yöntem: Panik bozukluğu tanısı konmuş olan 84 hasta ve 65 sağlıklı kontrol çalışmaya alındı. Hastalara Üst Biliş Ölçeği (ÜBÖ), Panik Agorafobi Ölçeği (PAÖ), Beck Anksiyete Ölçeği (BAÖ); kontrol grubuna salt ÜBÖ verildi. Sonuçlar: PB hastalarının sağlıklı kontrollere göre daha fazla işlevsel olmayan üst bilişlere sahip oldukları ve 'kontrol edilemezlik ve tehlike' üst bilişinin büyük etki değerinde, 'düşünceleri kontrol ihtiyacı' üst bilişinin ise orta etki değerinde daha fazla kullanıldığı saptandı. PAÖ toplam puanı ile salt ÜBÖ 'kontrol edilemezlik ve tehlike' üst bilişi arasında anlamlı hafif derecede pozitif bir korelasyon saptandı. PAÖ alt boyutları arasından salt beklenti anksiyetesi alt boyutu ile üst bilişler arasında bir ilişki saptandı. Bu ilişki 'kontrol edilemezlik ve tehlike' ve 'düşünceleri kontrol ihtiyacı' üst bilişleri ile beklenti anksiyetesi arasında pozitif yönlü, hafif derecedeydi. Ayrıca BAÖ ile 'kontrol edilemezlik ve tehlike,' 'düşünceleri kontrol ihtiyacı' ve ÜBÖ toplam puanları arasında anlamlı pozitif korelasyon bulundu. Tartışma: PB'de işlevsel olmayan üst bilişler yüksek oranda kullanılmaktadır. PB'de 'kontrol edilemezlik ve tehlike' ve 'düşünceleri kontrol ihtiyacı' üst bilişleri önemli bir role sahiptir. Bu iki üst biliş ile beklenti anksiyetesi arasında zayıf da olsa bir ilişki vardır.

Anahtar Kelime:

Konular: Pediatri

Metacognitions in panic disorder

Öz:

Objective: Metacognitions can be effective in occurrence and maintaining of mental illnesses. The objective of this study is to reveal the metacognitions in patients with panic disorder (PD) and to reveal the relations between metacognitions and clinical features in PD. Methods: Eighty-four patients with panic disorder and sixty-five healthy controls were enrolled to the study. Metacognition Scale (MCQ), Panic Agoraphobia Scale (PAS) and Beck Anxiety Inventory (BAI) were applied to PD patients. MCQ were applied to control group. Results: It was detected that PD patients, compare to healthy controls had more dysfunctional metacognitions and they were using more 'uncontrollability and danger' metacognition in large effect size, where as 'the need to control thoughts' in moderate effect size than healthy control. Significant mild degree positive correlation was found between total score of PAS and 'uncontrollability and danger' subscale of MCQ. In subscale of PAS only anticipatory anxiety was significantly correlated with metacognitions. This correlation was between anticipatory anxiety with 'uncontrollability and danger' and 'need to control thoughts' metacognitions in positive direction, mild degree. Also significant correlations between BAI with 'uncontrollability and danger,' and 'the need to control thoughts' and total score of MCQ were found. Discussion: Dysfunctional metacognitions were high in PD patients. In PD 'uncontrollability and danger' and 'need to control thoughts' have important role. There was a mild but significant correlation with these two metacognition and anticipatory anxiety.

Anahtar Kelime:

Konular: Pediatri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Flavell JH. Metacognition and cognitive moni- toring: A new area of cognitive developmental inquiry. American Psychologist 1979; 34:906-911.
Karakelle S, Saraç S. Üst biliş hakkında bir gözden geçirme: Üstbiliş çalışmaları mı yoksa üst bilişsel yaklaşım mı? Türk Psikoloji Yazıları 2010; 13:45-60.
Tosun A, Irak M. Adaptation, validity, and reliabi- lity of the Metacognition Questionnaire-30 for the Turkish population, and its relationship to anxiety and obsessive-compulsive symptoms. Turkish Journal of Psychiatry 2008; 19:67-80.
Wells A, Matthews G. Modelling cognition in emo- tional disorder: the S-REF model. Behav Res Ther 1996; 32:867-870.
Wells A, Cartwright-Hatton S. A short form of the meta-cognitions questionnaire: properties of the MCQ 30. Behav Res Ther 2004; 42:385-396.
Clark DM. A cognitive approach to panic. Behav Res Ther 1986; 24:461-470.
Gucchi M, Bottelli V, Cavadini D, Ricci L, Conca V, Ronchi P, et al. An explorative study on meta- cognition in obsessive-compulsive disorder and panic disorder. Compr Psychiatry 2012; 53:546- 553.
Morrison AP, Wells A. A comparison of meta- cognitions in patients with halusinations, delu- sions, panic disorder, and non patient controls. BehavResTher 2003; 41:251-256.
Cartwright-Hatton S, Wells A. Beliefs about worry and intrusions: the metacognitions questionnaire and its correlates. J Anxiety Disord 1997; 11:279- 296.
Pazvantoğlu O, Algül A, Ateş MA, Sarısoy G, Ebrinç S, Başoğlu C, ve ark. Klinik bir Türkiye örnekleminde obsesif-kompulsif bozuklukta üstbi- lişsel işlevler; belirti tipiyle üstbiliş boyutlarının ilişkisi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2013; 23:65-71.
Bandelow B, Hajak G, Holzrichter S, Kunert HJ, Rüther E. Assesing the efficacy of treatments for panic disorder and agorophobia. I. Methedological problems. Int Clin Psychopharmacol 1995; 10:83- 93.
Bandelow B. Assesingtheefficacy of treatments for panic disorder and agorophobia. II. The Panic and Agorophobia Scale. Int Clin Psychopharma- col 1995; 10:73-81.
Aydemir Ö, Köroğlu E. Psikiyatride Kullanılan Klinik Ölçekler. Altıncı baskı, Ankara: HYB, 2012.
Tural Ü, Fidaner H, Alkın T, Bandelow B. Panik ve Agorafobi Ölçeğinin güvenirlik ve geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi 2000; 11:29-39.
Beck AT, Epstein N, Braun G, Steer RA. An inven- tory for measuring clinicala nxiety: Psychometric properties. J Consult Clin Psychol 1988; 56:893- 897.
Ulusoy M, Şahin NH, Erkmen H. Turkish version of the Beck Anxiety Inventory: Psychometric properties. J Cogn Psychother 1998; 12:163-172.
Yorulmaz O, Gençöz T, Woody S. Vulnerability factors in OCD symptoms: cross-cultural com- parisons between Turkish and Canadian samples. Clin Psychol Psychother 2010; 17:110-121.
Yılmaz AE, Gençöz T, Wells A. The temporal precedence of metacognition in the development of anxiety and depression symptoms in the con- text of life-stress: A prospectivestudy. J Anxiety Disord 2011; 25:389-396.

APA	Böke Ö, PAZVANTOĞLU O, BABADAĞI Z, ÜNVERDİ E, ay r, ÇETİN E, ŞAHİN A (2015). Panik bozukluğunda üst bilişler. , 1 - 6.
Chicago	Böke Ömer,PAZVANTOĞLU Ozan,BABADAĞI Zehra,ÜNVERDİ Esra,ay rukiye,ÇETİN EDA,ŞAHİN Ahmet Rifat Panik bozukluğunda üst bilişler. (2015): 1 - 6.
MLA	Böke Ömer,PAZVANTOĞLU Ozan,BABADAĞI Zehra,ÜNVERDİ Esra,ay rukiye,ÇETİN EDA,ŞAHİN Ahmet Rifat Panik bozukluğunda üst bilişler. , 2015, ss.1 - 6.
AMA	Böke Ö,PAZVANTOĞLU O,BABADAĞI Z,ÜNVERDİ E,ay r,ÇETİN E,ŞAHİN A Panik bozukluğunda üst bilişler. . 2015; 1 - 6.
Vancouver	Böke Ö,PAZVANTOĞLU O,BABADAĞI Z,ÜNVERDİ E,ay r,ÇETİN E,ŞAHİN A Panik bozukluğunda üst bilişler. . 2015; 1 - 6.
IEEE	Böke Ö,PAZVANTOĞLU O,BABADAĞI Z,ÜNVERDİ E,ay r,ÇETİN E,ŞAHİN A "Panik bozukluğunda üst bilişler." , ss.1 - 6, 2015.
ISNAD	Böke, Ömer vd. "Panik bozukluğunda üst bilişler". (2015), 1-6.

APA	Böke Ö, PAZVANTOĞLU O, BABADAĞI Z, ÜNVERDİ E, ay r, ÇETİN E, ŞAHİN A (2015). Panik bozukluğunda üst bilişler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(1), 1 - 6.
Chicago	Böke Ömer,PAZVANTOĞLU Ozan,BABADAĞI Zehra,ÜNVERDİ Esra,ay rukiye,ÇETİN EDA,ŞAHİN Ahmet Rifat Panik bozukluğunda üst bilişler. Anadolu Psikiyatri Dergisi 16, no.1 (2015): 1 - 6.
MLA	Böke Ömer,PAZVANTOĞLU Ozan,BABADAĞI Zehra,ÜNVERDİ Esra,ay rukiye,ÇETİN EDA,ŞAHİN Ahmet Rifat Panik bozukluğunda üst bilişler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, vol.16, no.1, 2015, ss.1 - 6.
AMA	Böke Ö,PAZVANTOĞLU O,BABADAĞI Z,ÜNVERDİ E,ay r,ÇETİN E,ŞAHİN A Panik bozukluğunda üst bilişler. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2015; 16(1): 1 - 6.
Vancouver	Böke Ö,PAZVANTOĞLU O,BABADAĞI Z,ÜNVERDİ E,ay r,ÇETİN E,ŞAHİN A Panik bozukluğunda üst bilişler. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2015; 16(1): 1 - 6.
IEEE	Böke Ö,PAZVANTOĞLU O,BABADAĞI Z,ÜNVERDİ E,ay r,ÇETİN E,ŞAHİN A "Panik bozukluğunda üst bilişler." Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16, ss.1 - 6, 2015.
ISNAD	Böke, Ömer vd. "Panik bozukluğunda üst bilişler". Anadolu Psikiyatri Dergisi 16/1 (2015), 1-6.