Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü

GÜLER YILDIZ, TÜLİN; YAĞAN GÜDER, SEVCAN

Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü

Sevcan YAĞAN GÜDER, (Okan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Tülin GÜLER YILDIZ (Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Ankara, Türkiye)

Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

102 14

Yıl: 2016 Cilt: 31 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 424 - 446 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü

Öz:

Bu çalışmanın amacı okul öncesi dönemdeki çocukların toplumsal cinsiyet algılarında ailenin rolünü belirlemektir. Araştırmanın çalışma grubunu alt ve orta sosyoekonomik düzeyde çeşitli aile yapılarından gelen ve aynı ana sınıfına devam eden 8 çocuk ve onların anneleri oluşturmaktadır. Durum çalışması modeliyle desenlenmiş bu çalışmada veriler çocuklarla birebir görüşmeler, gözlem ve müdahalesiz etkinlikler aracılığıyla toplanmıştır. Ayrıca çocukların anneleriyle, aile yapıları ve toplumsal cinsiyet algıları ile ilgili olarak görüşmeler yapılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre, çocukların kadına ve erkeğe ilişkin kalıp yargısal görüş belirtmelerinde annelerinin ev hanımı olması, annelerin şiddete uğraması ve çocukların buna tanıklık etmesi, aile içi sorumlulukların geleneksel bir şekilde dağılması gibi faktörlerin etkili olduğu belirlenmiştir. Hem annesi hem de babası ev işlerinde sorumluluk alan çocukların babası sorumluluk almayan çocuklara göre ev içi sorumluluklar konusunda daha az kalıp yargısal oldukları, annenin çalışma durumunun genel olarak kadın ve erkeğe ilişkin kalıp yargıları etkilemediği belirlenmiştir. Baba baskısı olmayan, karşı cinsiyetten kardeşi olan ve kendisine karşı cinsiyete özgü oyuncak alınan çocukların oyun ve oyuncak tercihlerinde daha az kalıp yargısal tercihlerde bulundukları belirlenmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlardan yola çıkarak cinsiyet eşitliği duyarlılığını artırmak amacıyla aile eğitimlerinin düzenlenmesi ve okul öncesi eğitim programlarının cinsiyete duyarlı etkinlikleri içermesi gerektiği söylenebilir

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Eğitim, Eğitim Araştırmaları Sosyoloji Aile Çalışmaları

Role of the Family in Preschool Children's Perception of Gender

Öz:

The purpose of the study is to determine the role of families in preschool children's perception of gender. Participants are eight children from varying family structures of lower and middle socio-economic levels, attending the same nursery class, and their mothers. Data were collected through observation, interviews with the children and their mothers and the activities without any intervention. According to the findings of the study, it was determined that factors such as the children's mothers being house wives, being subjected to domestic violence witnessed by their children, and the traditional distribution of domestic responsibilities are effective on children's stereotype opinions concerning man and woman. Also, children whose mothers and fathers take joint responsibility in household labor are less stereotypical than those whose fathers do not participate in domestic responsibilities. Employment status of the mother generally does not impact children's perception on men and women. It was also determined that children that are not oppressed by their fathers, that have a opposite sex sibling, and that are given toys peculiar to the opposite sex have less stereotypical preferences in terms of toys and play

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Eğitim, Eğitim Araştırmaları Sosyoloji Aile Çalışmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aktaş, G. (2011). Farklı sosyoekonomik ve kültürel özelliklere sahip ailelerde kız çocuklarına ilişkin aile içi kültürel tanımlamalar. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Altuntaş, O. ve Altınova, H. H. (2015). Toplumsal cinsiyet algısı ile sosyoekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/6, 83-100.
Arditti, J., Godwin, D., & Scanzoni, J. (1991). Perception of the parenting behavior and young women's gender role traits and preferences. Sex Roles, 25, 195-211.
Arıcı, F. (2011). Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin algılar ve psikolojik iyi oluş. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Aydilek Çiftçi, M. (2011). Öğretmenlerin ve farklı sosyo-ekonomik düzeye sahip anne-babaların cinsiyet rolleri algısının 60-72 ay arası çocukların oyuncak tercihleri ve akran etkileşimleri ile ilişkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Aydilek-Çiftçi, M. ve Özgün, Ö.,(2011). Okul öncesi dönemdeki çocukların oyuncak tercihlerinin ve akran etkileşimlerinin ebeveyn cinsiyet rolleri algısı bağlamında incelenmesi. e-Journal of New World Sciences Academy, 3, 2246-2261.
Bağçeli, P. (2008). Köyde ve kette yaşayan 7-8 yaş arası çocukların cinsiyete kalıpyargıları ve cinsiyete bağlı oynadıkları oyun ve oyuncaklar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Baran, G. (1995). Ankara'da bulunan çocuk yuvalarında kalan 7-11 yaş grubu çocuklarda cinsiyet rolleri ve cinsiyet özellikleri kalıpyargılarının gelişimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Baş, T. ve Akturan, U. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
Buckner, J. P., & Fivush, R. (2000). Gendered themes in family reminiscing. Memory, 8, 401- 412.
Carlson, D. L., & Knoester, C. (2011). Family structure and the intergenerational transmission of gender ideology. Journal of Family Issues 32, 709 -734.
Charlesworth, R. (2011). Understanding child development. 8th ed. Wadsworth Cengage Learning.
Chick, K. A.; Heilman-Houser, R.A. & Hunter, M.W. (2002). The impact of child care on gender role development and gender stereotypes. Early Childhood Education Journal. 29(3), 19-154.
Connell, R.W. (1998). Toplumsal cinsiyet ve iktidar: Toplum, kişi ve cinsel politika. (Çev. Ed. C. Soydemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Cunningham, M. (2001). The influence of parental attitudes and behaviors on children's attitudes towards gender and household labor in early adulthood. Journal of Marriage and Family, 63, 111-122.Çıtak, A. (2008). Kadınların çalışmasına yönelik tutum: Cinsiyet, cinsiyet rolü ve sosyoekonomik düzeye göre bir karşılaştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çiftçi, A. (2008). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin kadınlık ve erkeklik rollerini algılayış biçimleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Dilek, Y. (1997). Parents role in preschool childrens gender role socialization. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Dökmen, Z. (2010). Toplumsal cinsiyet: sosyal psikolojik açıklamalar. (2. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Driscoll, A. & Nagel, N. G. (2008). Early childhood education, birth-8. (4th Ed.). Boston: Pearson Education Inc.
Epstein, M., & Ward, L. (2011). Exploring parent-adolescent communication about gender: Results from adolescent and emerging adult samples. Sex Roles, 65, 108-118.
Fagot, B.I., & Leinbach, M.D. (1995). Gender knowledge in egalitarian and traditional families.
Sex Roles, 32, 513-526.
Fagot, B. I. & Hagan, R. (1991). Observations of parent reactions to sex stereotyped behaviors: age and sex effeets. Child Development, 62, 617-628.
Fivush, R., Brotman, M. A., Buckner, J. P., & Goodman, S. H. (2000).Gender differences in parent-child emotion narratives. Sex Roles, 42, 233-253.
Freeman, N. K. (2007). Preschoolers' perceptions of gender appropriate toys and their parents' beliefs about genderized behaviors: miscommunication, mixed messages, or hidden truths?. Early Childhood Education Journal, 34(5), 357-366.
Fulcher, M., Sutfin, E., & Patterson, C. J. (2007). Individual differences in gender development: Associations with parental sexual orientation, attitudes, and division of labor. Sex Roles, 58, 330-341.
Goble, P; Lynn Martin, C.; Hanish, L.D & Fabes, R.A. (2012). Children's gender-typed activity choices across preschool social contexts. Sex Roles, 67, 435-451.
Güney, O. (2012). 5-6 yaş çocuklarında algılanan cinsiyet kalıpyargılarına ilişkin ebeveyn beklentileri ile oyuncak tercihleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Halim, M. L.; Ruble, D.; Tamis LeMonda, C. ve Shrout, P.E. (2013). Rigidity in gender-typed behaviors in early childhood: a longitudinal study of ethnic minority children. Child Development, 84(4), 1269-1284.
Helman, C. G. (1990) Culture, health and illness. (2nd Ed.). London: Wright/Butterworth.
Hupp, J. M., Smith, J. L., Coleman, J. M., & Brunell, A. B. (2010). That's a boy's toy: Gendertyped knowledge in toddlers as a function of mother's marital status. Journal of Genetic Psychology, 171, 389-401.
Köseler, F.(2009). Okulöncesi öykü ve masal kitaplarında toplumsal cinsiyet olgusu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın. Meece, J.L. & Daniels, D.H. (2008). Child & adolescent development for educators. (3rd Ed.). China: McGraw- Hill.
Maccoby, E. E. (1998). The two sexes. (3rd. Ed.), England: The Belknap Press of Harvard University Press.
Mandara, J., & Murray, C. B. (2006). Father's absence and African American adolescent drug use. Journal of Divorce & Remarriage, 46, 1-12.
McHale, S.M., Kim, J.Y., Whiteman, S.D. & Crouter, A.C. (2004). Links between sex-typed activities in middle childhood and gender development in early adolescence. Developmental Psychology, 40, 868-881.
McHale, S. M., Updegraff, K.U., Helms-Erikson, H., & Crouter, A.C. (2001). Sibling influences on gender development in middle childhood and early adolescence: A longitudinal study. Developmental Psychology, 37, 115-125.
McHale, S.M., Crouter, A.C., & Tucker, C.J. (1999). Family context and gender role socialization in middle childhood: Comparing girls to boys and sisters to brothers. Child Development, 70, 990-1004.
Murray, T.L. (2004). Constructions of gender: comparing the perceptions of children from traditional vs. egalitarian families. Unpublished Doctoral Dissertation. Institute of Advanced Psychological Studies Adelphi University.
Özdemir, E. (2006). Okulöncesi dönem çocuklarının cinsiyet özeliklerine ilişkin kalıp yargılarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Özkan, R. (2013). İlköğretim ders kitaplarında kadın figürü. International Journal of Social Science, 6(5), 617-631.
Özkan, B. (2009). Okul öncesi dönem 5-6 yaş çocuklarının cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıpyargılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Öztürk, S. (2012). Kadın/erkek olma süreçleri ile ilgili yaklaşımlar: İstanbul Anadolu yakasında bulunan ve farklı özelliklere sahip liselerde yapılan niteliksel çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Poulin-Dubois, D.; Serbin, L.A; Eichstedt, J.A; Sen, M.G. & Beissel,C.F. (2002). Men don't put on make-up: toddlers'knowledge of the gender stereotyping of household activities. Social Development, 11(2), 166-181.
Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş nicel ve nitel yaklaşımlar. (Çev. Ed. D. Bayrak, H. B. Arslan ve Z. Akyüz). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Raag, T. & Rackliff, C. L. (1998). Preschoolers' awareness of social expectations of gender: Relationships to toy choices. Sex Roles, 38, 685- 700.
Rust, J.; Golombok, S; Hines, M.; Johnson, K.; Golding, J. & ALSPAC Study Team. (2000). The role of brothers and sisters in the gender development of preschool children. Journal of Experimental Child Psychology 77, 292-303.
San Bayhan, P. ve Artan, İ. (2011). Çocuk gelişimi ve eğitimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Sandnabba, N.K. & Ahleberg, C. (1999). Parents' attitudes and expectations about children's cross-gender behavior. Sex Roles, 40(3/4), 249-262.
Şirvanlı Özen, D. (1992). Annenin çalışma durumu ve ebeveynin benimsediği cinsiyet rolü değişkenlerinin çocuğun cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıpyargılarının gelişimi üzerindeki rolleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Tenenbaum, H. R., Snow, C. E., Roach, K., & Kurland, B. (2005). Talking and reading science: Longitudinal data on sex differences in mother-child conversations in low-income families. Journal of Applied Developmental Psychology, 26, 1-19.
Tenenbaum, H. R., & Leaper, C. (2003). Parent-child conversations about science: The socialization of gender inequities? Developmental Psychology, 39, 34-47.
Tenenbaum, H. R., & Leaper, C. (2002). Are parents' gender schemas related to their children's gender-related cognitions? A metaanalysis. Developmental Psychology, 38, 615-630.
Tezel Şahin F. (2003). Okul öncesi dönemde oyuncaklar ve oyun materyalleri. Mesleki Eğitim Dergisi, 640, 78-82.
Topal, Ö. (2012). Toplumsal cinsiyetin inşaası: 7-12 yaş grubu örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Trepanier-Street, M.L. & Romatowski, J. A. (1999). The influence of children's literature on gender role perceptions: a reexamination. Early Childhood Education Journal, 26(3), 155- 159.
Ünlü, A. (2012). Bazı değişkenlere göre okulöncesi çocuklarının cinsiyet rolü davranışlarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk üniversitesi, Konya.
Wilson, C.M. (1996). Exploring preschoolers' conceptions of gender. Unpublished master thesis, San Jose State University.
Wood, E.; Desmarais, S.; & Gugula, S. (2002). The impact of parenting experience on gender stereotyped toy play of children. Sex Roles, 47(1/2), 39-49.
Yorgancı, F. (2008). İlköğretim ders kitaplarında toplumsal cinsiyet rollerinin inşaası. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe üniversitesi, Afyon.

APA	YAĞAN GÜDER S, GÜLER YILDIZ T (2016). Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü. , 424 - 446.
Chicago	YAĞAN GÜDER SEVCAN,GÜLER YILDIZ TÜLİN Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü. (2016): 424 - 446.
MLA	YAĞAN GÜDER SEVCAN,GÜLER YILDIZ TÜLİN Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü. , 2016, ss.424 - 446.
AMA	YAĞAN GÜDER S,GÜLER YILDIZ T Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü. . 2016; 424 - 446.
Vancouver	YAĞAN GÜDER S,GÜLER YILDIZ T Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü. . 2016; 424 - 446.
IEEE	YAĞAN GÜDER S,GÜLER YILDIZ T "Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü." , ss.424 - 446, 2016.
ISNAD	YAĞAN GÜDER, SEVCAN - GÜLER YILDIZ, TÜLİN. "Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü". (2016), 424-446.

APA	YAĞAN GÜDER S, GÜLER YILDIZ T (2016). Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 424 - 446.
Chicago	YAĞAN GÜDER SEVCAN,GÜLER YILDIZ TÜLİN Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 31, no.2 (2016): 424 - 446.
MLA	YAĞAN GÜDER SEVCAN,GÜLER YILDIZ TÜLİN Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.31, no.2, 2016, ss.424 - 446.
AMA	YAĞAN GÜDER S,GÜLER YILDIZ T Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2016; 31(2): 424 - 446.
Vancouver	YAĞAN GÜDER S,GÜLER YILDIZ T Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2016; 31(2): 424 - 446.
IEEE	YAĞAN GÜDER S,GÜLER YILDIZ T "Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü." Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, ss.424 - 446, 2016.
ISNAD	YAĞAN GÜDER, SEVCAN - GÜLER YILDIZ, TÜLİN. "Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü". Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 31/2 (2016), 424-446.