Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi

ARKAR, Haluk; GOKDAG, CEREN

Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi

Ceren GÖKDAĞ, (Ege Üniversitesi, Hastanesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Haluk ARKAR (Ege Üniversitesi, Hastanesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Türk Psikiyatri Dergisi

5 0

Yıl: 2016 Cilt: 27 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 257 - 265 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi

Öz:

Amaç: Bu çalışmada, mizaç ve karakter özellikleri ile fonksiyonel olmayan tutumlar ve otomatik düşünceler arasındaki ilişkilerin araştırılması ve Majör Depresif Bozukluk (MDB) tanılı hasta grubu ile sağlıklı kontrol grubunun bu değişkenler açısından karşılaştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmaya 127 Majör Depresif Bozukluk tanısı almış hasta ve 128 sağlıklı kişi gönüllü olarak katılmıştır. Katılımcılara Mizaç ve Karakter Envanteri (MKE), Fonksiyonel Olmayan Tutumlar Ölçeği (FOTÖ), Otomatik Düşünceler Ölçeği (ODÖ) ve Beck Depresyon Envanteri (BDE) uygulanmıştır. Bulgular: Hasta grubunun kontrol grubundan daha yüksek zarardan kaçınma ve daha düşük kendini yönetme, işbirliği yapma ve sebat etme puanı olduğu görülmüştür. Ayrıca hasta grubundaki kişilerin kontrol grubundakilere göre daha fazla depresyonla ilgili fonksiyonel olmayan tutum ve otomatik düşüncelerinin olduğu görülmüştür. Ek olarak, çoklu aracı değişken analizi sonuçlarına göre, hem zarardan kaçınma hem de kendini yönetme ile depresyon arasındaki ilişkide fonksiyonel olmayan tutumlar ve otomatik düşünceler tam aracı roldedir. Sonuç: Bu çalışma, bilişsel kuram ile psikobiyolojik kişilik modelinin, depresyonu açıklamak için birlikte ele alınabileceğini göstermektedir. Buna göre, zarardan kaçınma ve kendini yönetme özelliklerinin depresyon için risk faktörü olduğu söylenebilir. Araştırmanın sonuçlarından yola çıkılarak, depresyonu önleme çalışmaları yapılabilir. Ayrıca bu mizaç ve karakter özellikleri dikkate alınarak depresif bireylere yönelik olan bilişsel psikoterapilerin etkililikleri arttırılabilir.

Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji Psikiyatri

An Examination of the Relationships Between Psychobiological Model of Personality and Cognitive Theory in Patients Diagnosed with Major Depression and Healthy Individuals

Öz:

Objective: This study aimed to investigate relationships among temperament-character traits, dysfunctional attitudes and automatic thoughts, and compare with patient group with diagnosis of Major Depressive Disorder (MDD) and healthy control group in terms of these variables. Method: 127 patients with a diagnosis of major depressive disorder and 128 healthy subjects participated voluntarily in the study. The Temperament and Character Inventory (TCI), the Dysfunctional Attitude Scale (DAS), Automatic Thoughts Questionnaire (ATQ), and the Beck Depression Inventory (BDI) were administered to participants. Results: It was seen that the patient group had higher harm avoidance and lower self-directedness, cooperativeness and persistence. Moreover, it was seen that the persons in the patient group had more dysfunctional attitudes and automatic thoughts related to depression, comparing to the control group. In addition, according to results of the multiple mediating variables analysis,dysfunctional attitudes and automatic thoughts are fully mediated in relationship between among harm avoidance and self-directedness and depression. Conclusion: This study shows that the cognitive theory and psychobiological personality model may be used together for explaining depression. Accordingly, it can be said that harm avoidance and selfdirectedness were the risk factors for depression. Based upon the results of the research, it can be made works for preventing depression. Moreover,the effectiveness of cognitive psychotherapy intended to depressive people can be increased by taking these temperament and character traits into consideration.

Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji Psikiyatri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Amerikan Psikiyatri Birliği (1994) Mental bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı, Dördüncü Baskı (DSM-IV) E Köroğlu (Ed) Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 1995.
Arkar H (2005) Cloninger'in psikobiyolojik kişilik kuramı. Türk Psikoloji Bülteni 36:82-94.
Arkar H (2010) Depresif duygudurum ile kişilik arasındaki ilişki: Beck depresyon envanteri ile mizaç ve karakter envanteri'nin karşılaştırılması. New Symposium 48:116-121.
Arkar H ve ark. (2005) Mizaç ve karakter envanteri' nin Türkçe formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Turk Psikiyatri Derg 16:190-204.
Aytar G (1987) Depresyondaki düşünce bozukluklarının bilişsel kuram açısından incelenmesi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Psikiyatri Anabilim Dalı. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Bahçeci B, Karaaslan MF, Orhan FÖ ve ark. (2010) İlk nöbet majör depresif bozukluk hastalarının mizaç ve karakter profilinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 11:299-304.
Beck AT (1964) Thinking and depression II: Theory and therapy. Arch Gen Psychiatry 10:561-571.
Beck AT (1991) Cognitive therapy and emotional disorders. Londra: Penguin Psychology.
Beck AT (2005) The current state of cognitive therapy: A 40-year retrospective. Arch Gen Psychiatry 62:953-957.
Beck AT, Rush AJ, Shaw BE ve ark. (1979) Cognitive therapy of depression. New York: The Guilford Press.
Beck JS (2001) Bilişsel terapi: Temel ilkeler ve ötesi. N. H. Şahin (Çev.) Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Beevers CG, Keitner GI, Ryan CE ve ark. (2003) Cognitive predictors of symptom return following depression treatment. J Abnorm Psychol 112:488-496.
Bensaeed S, Jolfaei AG, Jomehri F ve ark. (2014) The relationship between major depressive disorder and personality traits. Iranian J Psychiatry 9:37.
Chioqueta AP, Stiles TC (2004) Norwegian version of the automatic thoughts questionnaire: A reliability and validity study. Cogn Behav Ther 33:79-82.
Cloninger CR (1987) A Systematic method for clinical description and classification of personality variants. Arch Gen Psychiatry 44:573-588.
Cloninger CR, Svrakic DM, Przybeck TR (1993) A psychobiological model of temperament and character. Arch Gen Psychiatry 50:975-990.
Cloninger CR, Svrakic DM, Przybeck TR (2006) Can personality assesment predic tfuture depression? A twelve-month follow-up of 631 subject. J Affect Disord 92:35-44.
Çelik C (2007) Majör depresif bozuklukta mizaç ve karakter özellikleri ile işlevsel olmayan tutumlar: kontrollü bir çalışma. Yayınlanmamış uzmanlık tezi. Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Eaves G, Rush AJ (1984) Cognitive patterns in symptomatic and remitted unipolar major depression. J Abnorm Psychol 93:31-40.
Farmer RF, Seeley JR (2009) Temperament and character predictors of depressed mood over a 4-year interval. Depress Anxiety 26:371-381.
Friedman E (2011) Classification, causes, and epidemiology. E Friedman ve IM Anderson (Ed) Handbook of Depression, içinde (ss. 17-24) ABD: Springer Healthcare.
Gaweda L, Kokoszka A (2014) Meta-cognitive beliefs as a mediator for the relationship between Cloninger's temperament and character dimensions and depressive and anxiety symptoms among healthy subjects. Compr Psychiatry 55:1029-1037.
Hisli N (1989) Beck depresyon envanterinin üniversite öğrencileri için geçerliliği, güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi 7:3-13.
Hollon SD, Kendall PC (1980) Cognitive self-statements in depression: Development of an automatic thoughts questionnaire. Cogn Ther Res 4:383-395.
Jylha P, Isometsa E (2006) Temperament, character and symptoms of anxiety and depression in the general population. Eur Psychiatry 21:389-395.
Kopala-Sibley DC, Santor DA (2009) The mediating role of automatic thoughts in the personality-event-affect relationship. Cogn Behav Ther 38:153-161.
Köse S, Sayar K, Ak İ ve ark. (2004) Mizaç ve karakter envanteri (Türkçe TCI): Geçerlik, güvenirliği ve faktör yapısı. Klinik Psikofarmakol Bülteni 14:107- 31.
Luty SE, Joyce PR, Mulder RT ve ark. (1999) The relationship of dysfunctional attitudes to personality in depressed patients. J Affect Disord 54:75-80.
Marijnissen G, Tuinier S, Sijben AES ve ark. (2002) The temperament and character ınventory in major depression. J Affect Disord 70:219-223.
Naito M, Kijima N, Kitamura T (2000) Temperament and character ınventory (TCI) as predictors of depression among Japanese collage students. J Clin Psychol 56:1579-1585.
Nery FG, Hatch JP, Nicoletti MA ve ark. (2009) Temperament and character traits in major depressive disorder: Influence of mood state and recurrence of episodes. Depress Anxiety 26:382-388.
Nishikawa D, Matsunaga M, Furutani K (2013) The effects of rumination on automatic thoughts and depressive symptoms. Shinrigaku Kenkyu 84:451- 457.
Peirson AR, Heuchert JW (2001) The relationship between personality and mood: comparison of the BDI and the TCI. Pers Individ Differen 30:391- 399.
Petrocelli JV, Glaser BA, Calhoun GB ve ark. (2001) Cognitive schemas as mediating variables of the relationship between the self-defeating personality and depression. J Psychopathol Behav Assess 23:183-191.
Preacher KJ, Hayes AF (2008) Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing ındirect effects in multiple mediator models. Behav Res Methods 40:879-891.
Richter J, Eisemann M (2002) Self-directedness as a cognitive feature in depressive patients. Pers Individ Differen 32:1327-1337.
Richter J, Polak T, Eisemann M (2003) Depressive mood and personality in term of temperament and character among the normal population and depressive ınpatients. Pers Individ Differen 35:917-927.
Sadock, BJ, Sadock, VA (2005) Klinik psikiyatri (2. Baskı) Ankara: Güneş Kitabevi.
Sankar A, Scott J, Paszkiewicz A ve ark. (2014) Neural effects of cognitive- behavioural therapy on dysfunctional attitudes in depression. Psychol Med 45:1-9.
Smith DJ, Duffy L, Stewart ME ve ark. (2005) High harm avoidance and low self-directedness in euthymic young adults with recurrent, early-onset depression. J Affect Disord 87:83-89.
Şahin NH, Şahin N (1992a) How dysfunctional are the dysfunctional attitudes in another culture? Br J Med Psychol 65:17-26.
Şahin NH, Şahin N (1992b) reliabılity and validity of the turkish version of the automatic thoughts questionnaire. J Clin Psychol 48:334-340.
Takahashi M, Shirayama Y, Muneoka K ve ark. (2013) Personality traits as risk factors for treatment-resistant depression. PloS One, 8: e63756.
Tegin B (1980) Depresyonda bilişsel süreçler: Beck modeline göre. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Wang CEA, Halvorsen M, Eisemann M ve ark. (2010) Stability of dysfunctional attitudes and early maladaptive schemas: A 9-year follow-up study of clinically depressed subjects. J Behav Ther Exp Psychiatry 41:389-396.
Weissman AN, Beck AT (1978) Development and validation of the dysfunctional attitude scale: A preliminary investigation. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association. Toronto, Ontario.
Zinbarg RE, Uliaszek AA, Adler JM (2008) The role of personality in psychotherapy for anxiety and depression. J Per 76:1649-1688.

APA	GOKDAG C, ARKAR H (2016). Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi. , 257 - 265.
Chicago	GOKDAG CEREN,ARKAR Haluk Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi. (2016): 257 - 265.
MLA	GOKDAG CEREN,ARKAR Haluk Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi. , 2016, ss.257 - 265.
AMA	GOKDAG C,ARKAR H Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi. . 2016; 257 - 265.
Vancouver	GOKDAG C,ARKAR H Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi. . 2016; 257 - 265.
IEEE	GOKDAG C,ARKAR H "Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi." , ss.257 - 265, 2016.
ISNAD	GOKDAG, CEREN - ARKAR, Haluk. "Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi". (2016), 257-265.

APA	GOKDAG C, ARKAR H (2016). Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 27(4), 257 - 265.
Chicago	GOKDAG CEREN,ARKAR Haluk Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi 27, no.4 (2016): 257 - 265.
MLA	GOKDAG CEREN,ARKAR Haluk Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.27, no.4, 2016, ss.257 - 265.
AMA	GOKDAG C,ARKAR H Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2016; 27(4): 257 - 265.
Vancouver	GOKDAG C,ARKAR H Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2016; 27(4): 257 - 265.
IEEE	GOKDAG C,ARKAR H "Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi." Türk Psikiyatri Dergisi, 27, ss.257 - 265, 2016.
ISNAD	GOKDAG, CEREN - ARKAR, Haluk. "Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Bilişsel Kuram Arasındaki İlişkilerin Majör Depresyon Tanılı Hastalarda ve Sağlıklı Bireylerde İncelenmesi". Türk Psikiyatri Dergisi 27/4 (2016), 257-265.