Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi

SARIKAYA, AKLİME; Şanlı, Deniz; Katircioglu, Kaan

Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi

Deniz ŞANLI, (İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Aklime SARIKAYA, (İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği, İstanbul, Türkiye)

Kaan KATIRCIOĞLU (İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniği, İzmir, Türkiye)

Bakırköy Tıp Dergisi

11 1

Yıl: 2016 Cilt: 12 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 163 - 187 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi

Öz:

Amaç: Yoğun bakım ünitesinde (YBÜ) yatan hastalar için santral venöz kateterler (SVK) yaşamsal bir girişim olmakla birlikte ciddi komplikasyonlara da neden olmaktadır. Bunlardan en önemlisi olan kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonları (KİKDİ), morbidite, mortalite ve maliyeti arttırmaktadır. Bu derlemenin amacı, YBÜ'de yatan yetişkin hastalarda KİKDİ'yi önleme ve/veya azaltmaya yönelik kanıta dayalı kılavuz önerilerini paket şeklinde uygulayan çalışmalarda uygulanan girişimlerin sonuçlarını incelemektir.Gereç ve Yöntem: İlgili çalışmalara ulaşmak için BMJ Journals Online, Cochrane, EBSCOhost, Elsevier Science Direct, Medline, OVID-Lippincott Williams & Wilkins veri tabanları taranmıştır. Tam metnine ulaşılabilen, 2000-2014 yılları arasında yayınlanmış, İngilizce araştırmalar derlemeye dahil edilmiştir. YBÜ'de yatan, yetişkin, tünelsiz SVK'sı olan hastalarda önleyici paket yaklaşımını uygulayan, KİKDİ hızını ya da sayısını bildiren tüm çalışmalar derlemeye alınmıştır. Elde edilen araştırmaların tasarımı ya da metodolojik kalite açısından standart bir değerlendirmeye gidilmemiştir.Bulgular: Derlemeye toplam 21 çalışma alınmıştır. Çalışmalarda uygulanan girişimler şu başlıklarda sunulmuştur: Bunlar, eğitim, subklavian bölgenin tercih edilmesi, SVK gereksiniminin değerlendirilmesi, el hijyeni, maksimal steril bariyer önlemleri, cilt antisepsisinde klorheksidin, kontrol listesi, hemşirelere işlemi durdurma yetkisi, SVK yerleştirme arabası, yeterli kateter bakımı, uygulama setlerinin değiştirilmesi, iğnesiz kateter sistemleri, kılavuzlara uyumun değerlendirilmesi, diğer girişimlerdir. Derlemede yer alan 18 çalışmada girişim öncesi ile girişim sonrası dönemdeki KİKDİ hızında bir araştırma dışında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde azalma olduğu saptanmıştır. Yalnızca bir çalışmada, girişim öncesi ve sonrası dönem arasında KİKDİ hızı farksız bulunmuştur. Sonuç: Kılavuzlarda önerilen girişimlerin paket şeklinde uygulanmasıyla KİKDİ hızında girişimin 1. yılında %26 ile girişim sonrası 2. yılda %95 arasında azalma olduğu gösterilmiştir. Sonuçta paket yaklaşımının yetişkin YBÜ hastalarında KİKDİ'nin azaltılmasında etkili ve sürdürülebilir olduğu ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelime:

Konular: Cerrahi

A review of the effectiveness of evidence-based recommendations for prevention of catheter related bloodstream infections in intensive care unit patients

Öz:

Objective: Although central venous catheter (CVC) is a vital initiative, it causes serious complication among intensive care unit (ICU) patients. The most important of these is catheter related bloodstream infection (CRBSI). CRBSI increases morbidity, mortality and costs. The aim of this review is to examine the results of implemented interventions as the bundle of evidence-based guidelines recommendations for prevention and/ or reduction of CRBSI among adult hospitalized patients in the ICU.Material and Methods: In order to reach the relevant study, BMJ Online Journals, Cochrane, EBSCOhost, Elsevier Science Direct, Medline, OVID-Lippincott Williams & Wilkins database were scanned. The full text can be accessed, published between 2000-2014, English studies were included in the review. All studies that have implemented the preventive bundle approach in adult patients who had non-tunneled central line in the ICU and have reported the CRBSI rate or number of event were included in the review. A standard assessment has not been made with regard to design or methodological quality of reached studies.Results: Twenty one studies were included in the review. The initiatives implemented in the study were presented in the following categories: education, prefer to subclavian site, evaluation of CVC requirements, hand hygiene, maximal sterile barrier precautions, chlorhexidine for skin antisepsis, checklist, empowering nurses to stop procedures, CVC insertion cart, adequate catheter care, replacement of administration sets, needleless intravascular catheter systems, evaluation of adherence to guidelines and other initiatives. Statistically significant reduction was found between the preintervention and postintervention period for CRBSI rate in 18 studies except only one study. In only one study, CRBSI rates between preintervention and postintervention period were equal.Conclusions: CRBSI rate was shown to decrease between 26% at first year of intervention and 95% at second year after intervention with implemented as the bundle of recommended interventions in the guidelines. As a result, the bundle approach has been revealed to be effective and sustainable to reduce CRBSI in adult ICU patients.

Anahtar Kelime:

Konular: Cerrahi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Frasca D, Dahyot-Fizelier C, Mimoz O. Prevention of central venous catheter-related infection in the intensive care unit. Crit Care 2010, : 2-8.
Labeau S, Blot S. Evidence-based infection prevention in critically ill patients. URL: http://www.evidenceproject.org/crstk/prevention3. asp Erişim Tarihi; 10. 12. 2011.
Scales K. Central venous access devices part 1: devices for acute care. Br J Nurs 2010; 19: 88-92.
Smith RN, Nolan JP. Central venous catheters. BMJ 2013; 347: 28-32.
Zingg W, Cartier-Fassler V, Walder B. Central venous catheter-associated infections. Best Pract Res Clin Anaesthesiol 2008; 22: 407-421.
Center for Diseases Control and Prevention. Guidelines for the prevention of intravascular catheter-related infections, 2011. URL: http://www.cdc.gov/hicpac/pdf/guidelines/bsi-guidelines-2011.pdf. Erişim Tarihi; 12. 11. 2011.
Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Hizmet Standartları Dairesi Başkanlığı Ulusal Hastane Enfeksiyonları Sürveyans Ağı (UHESA) Raporu Özet Veri, 2013. URL: http://www. sb.gov.tr/BAKAN/dosya/1-88693/h/uhesa-analiz-2013.pdf. Erişim Tarihi: 01.10.2013.
Blot SI, Depuydt P, Annemans L, Benoit D. Clinical and economic outcomes in critically ill patients with nosocomial catheter-related bloodstream infections. Clin Infect Dis 2005; 41: 1591-1598.
Dimick JB, Pelz RK, Consunji R, Swoboda SM, Hendrix CW, Lipsett PA. Increased resource use associated withcatheter-related bloodstream infection in the surgical intensive care unit. Arch Surg ; 136: 229-234. Rello J, Ochagavıa A, Sabanes E, et al. Evaluation of outcome of intravenous catheter-related infections in critically ill patients. Am J Respir Crit Care Med 2000; 162: 1027-1030.
Rosenthal VD, Guzman S, Migone O, Crnich CJ. The attributable cost, length of hospital stay, and mortality of central line-associated bloodstream infection in intensive care departments in Argentina: a prospective, matched analysis. Am J Infect Control 2003; 3: 475-480.
Siempos II, Kopterides P, Tsangaris I, Dimopoulou I, Armaganidis AE. Impact of catheter-related bloodstream infections on the mortality of critically ill patients: a meta-analysis. Crit Care Med 2009; 37: 2289.
Higuera F, Rangel-Frausto MS, Rosenthal VD, et al. Attributable cost and length of stay for patients with central venous catheter- associated bloodstream infection in Mexico City intensive care units: a prospective, matched analysis. Infect Control Hosp Epidemiol 2007; 28: 31-35.
McCauley, P. Evidence-based clinical guidelines and their impact on prevention of catheter-related bloodstream infections. Clinical Scholars Review 2012; 5: 18.
Lyles A, Fanikos J, Jewell K. Aligning pharmacy and health-system objectives to eliminate central-line-associated bacteremias. Am J Health Syst Pharm 2009; 66: 2189-2197.
Pronovost P, Berenholtz S, Needham D. Translating evidence into practice: a model for large scale knowledge translation. BMJ 2008; : 963-965.
Arat M. Avrupa'da kateter kullanım pratiği analiz sonuçları. Türk Hematoloji Derneği, Bilimsel Alt Komite Kursları, Enfeksiyon Alt Komitesi, Hematoloji Pratiğinde Uygulamalı Kateterizasyon Kursu, Adana; Kurs Kitabı 2006: s. 15.
Çetinkaya Şardan Y, Güner R, Çakar N ve ark. (Türk Hastane İnfeksiyonları ve Kontrolü Derneği Damar İçi Kateter İnfeksiyonlarının Önlenmesi Çalışma Grubu). Damar İçi Kateter İnfeksiyonlarının Önlenmesi Kılavuzu. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2013; 17: 1-56.
Gastmeier P, Geffers C. Prevention of catheter-related bloodstream infections: analysis of studies published between 2002 and 2005. J Hosp Infect 2006; 64: 326-335.
Ramritu P, Halton K, Cook D, Whitby M, Graves N. Catheter-related bloodstream infections in intensive care units: a systematic review with meta-analysis. J Adv Nurs 2008; 62: 3-21.
Institute for Healthcare Improvement (IHI). Implement the IHI Central Line Bundle. URL: http://www.ihi.org/knowledge/Pages/Changes/ ImplementtheCentralLineBundle.aspx Erişim Tarihi; 11. 12. 2011.
Leblebicioglu H, Öztürk R, Rosenthal VD, et al. Impact of a multidimensional infection control approach on central line- associated bloodstream infections rates in adult intensive care units of 8 cities of Turkey: findings of the International Nosocomial Infection Control Consortium (INICC). Ann Clinl Microbiol Antimicrobial 2013; 12: 1-10.
Marsteller JA, Sexton JB, Hsu YJ, Hsiao CJ, Holzmueller CG, Pronovost PJ, Thompson DA. A multicenter, phased, cluster-randomized controlled trial to reduce central line-associated bloodstream infections in intensive care units. Crit Care Med 2012; 40: 2933-2939.
Sacks GD, Diggs BS, Hadjizacharia P, Green D, Salim A, Malinoski DJ. Reducing the rate of catheter-associated bloodstream infections in a surgical intensive care unit using the Institute for Healthcare Improvement central line bundle. Am J Surg 2014; 207: 817-823.
Jeong IS, Park SM, Lee JM, Song JY, Lee SJ. Effect of central line bundle on central line-associated bloodstream infections in intensive care units. Am J Infect Control 2013; 41: 710-716.
Jaggi N, Rodrigues C, Rosenthal VD, et al. Impact of an International Nosocomial Infection Control Consortium multidimensional approach on central line-associated bloodstream infection rates in adult intensive care units in eight cities in India. Intern J Infect Dis ; 17: e1218-e1224.
Duane TM, Brown H, Borchers CT, et al. A central venous line protocol decreases bloodstream infections and length of stay in a trauma intensive care unit population. Am Surg 2009; 75: 1166-1170.
Peredo R, Sabatier C, Villagrá A, et al. Reduction in catheter-related bloodstream infections in critically ill patients through a multiple system intervention. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2010; 29: 1173-1177.
Al-Tawfiq JA, Amalraj A, Memish ZA. Reduction and surveillance of device-associated infections in adult intensive care units at a Saudi Arabian hospital, 2004-2011. Int J Infect Dis 2013; 17: e1207-e1211.
Cherry RA, West CE, Hamilton MC, Rafferty CM, Hollenbeak CS, Caputo GM. Reduction of central venous catheter associated blood stream infections following implementation of a resident oversight and credentialing policy. Patient Saf Surg 2011; 5: 2-8.
Exline MC, Ali NA, Zikri N, et.al. Beyond the bundle - journey of a tertiary care medical intensive care unit to zero central line- associated bloodstream infections. Crit Care 2013; 17 (R41): 1-13.
Harnage SA. Achieving zero catheter related blood stream infections: 15 months success in a community based medical center. J Assoc Vasc Access (JAVA) 2007; 12: 218-224.
Hatler CW, Mast D, Corderella J, et al. Using evidence and process improvement strategies to enhance healthcare outcomes for the critically ill: a pilot project. Am J Crit Care 2006; 15: 549-555.
Hockinga C, Pirret AM. Using a combined nursing and medical approach to reduce the incidence of central line associated bacteraemia in a New Zealand critical care unit: a clinical audit. Intens Crit Care Nurs 2013; 29: 137-146.
Khalid I, Al Salmi H, Qushmaq I, Al Hroub M, Kadri M, Qabajah MR. Itemizing the bundle: achieving and maintaining "zero" central line-associated bloodstream infection for over a year in a tertiary care hospital in Saudi Arabia. Am J Infect Control 2013; 4: 1209
Miller RS, Norris PR, Jenkins JM, et al. Systems initiatives reduce healthcare-associated infections: a study of 22,928 device days in a single trauma unit. J Trauma 2010; 68: 23-31.
Misset B, Timsit JF, Dumay MF et al. A continuous quality- improvement program reduces nosocomial infection rates in the ICU. Intensive Care Med 2004; 30: 395-400.
Shannon RP, Frndak D, Grunden N, et al. Using real-time problem solving to eliminate central line infections. Jt Comm J Qual Patient Saf 2006; 32: 479-487.
Tang HJ, Lin HL, Lin YH, Leung PO, Chuang YC, Lai CC. The impact of central line insertion bundle on central line-associated bloodstream infection. BMC Infectious Diseases 2014; 14: 1-6.
Wall RJ, Ely EW, Elasy TA, Dittus RS, Foss J, Wilkerson KS, Speroff T. Using real time process measurements to reduce catheter related bloodstream infections in the intensive care unit. Qual Saf Health Care 2005; 14: 295-302.
Venkatram S, Rachmale S, Kanna B. Study of device use adjusted rates in health care-associated infections after implementation of "bundles" in a closed-model medical intensive care unit. J Crit Care ; 25: 174.e11-174.e18.
Jain M, Miller L, Belt D, King D, Berwick DM. Decline in ICU adverse events, nosocomial infections and cost through a quality improvement initiative focusing on teamwork and culture change. Qual Saf Health Care 2006; 15: 235-239.
Aboelela SW, Stone PW, Larson EL. Effectiveness of bundled behavioural interventions to control healthcare-associated infections: a systematic review of the literature. J Hosp Infec 2007; 66: 101-108.
Cherry MG, Brown JM, Neal T, Shaw NB. What features of educational interventions lead to competence in aseptic insertion and maintenance of CV catheters in acute care? Best Evidence Medical Education (BEME) Guide No. 15. Med Teach 2010; 32: 198-218.
Safdar N, Abad C. Educational interventions for prevention of healthcare-associated infection: A systematic review. Crit Care Med ; 36: 933-940.
Berenholtz SM, Pronovost PJ, Lipsett PA, et al. Eliminating catheter- related bloodstream infections in the intensive care unit. Crit Care Med 2004; 32: 2014-2020.
Pronovost P, Needham D, Berenholtz S et al. An intervention to decrease catheter-related bloodstream infections in the ICU. N Engl J Med 2006; 355: 2725-2732.
Bion J, Richardson A, Hibbert P et al. The Matching Michigan Collaboration & Writing Committee. 'Matching Michigan': a 2-year stepped interventional programme to minimise central venous catheter blood stream infections in intensive care units in England. BMJ Qual Saf 2013; 22: 110-123.
DePalo VA, McNicoll L, Cornell M, Rocha JM, Adams L, Pronovost PJ. The Rhode Island ICU collaborative: a model for reducing central line-associated bloodstream infection and ventilator-associated pneumonia statewide. Qual Saf Health Care 2010; 19: 555-561.
Pronovost PJ, Goeschel CA, Colantuoni E et al. Sustaining reductions in catheter related bloodstream infections in Michigan intensive care units: observational study. BMJ 2010; 340: c309.
Lipitz-Snyderman A, Needham DM, Colantuoni E et al. The ability of intensive care units to maintain zero central line-associated bloodstream infections. Arch Intern Med 2011; 171: 856-858.
Winters BD, Gurses AP, Lehmann H, Sexton JB, Rampersad CJ, Pronovost PJ. Clinical review: checklists- translating evidence into practice. Crit Care 2009; 13: 210.
Furuya EY, Dick A, Perencevich EN, Pogorzelska M, Goldmann D, Stone PW. Central line bundle implementation in US intensive care units and impact on bloodstream infections. PLoSONE 2011; 6: e15452.
Krein SL, Kowalski CP, Hofer TP, Saint S. Preventing hospital- acquired infections: a national survey of practices reported by U.S. hospitals in 2005 and 2009. J Gen Intern Med 2011; 27: 773-779.
Rickard CM, Courtney M, Webster J. Central venous catheters: a survey of ICU practices. J Adv Nurs 2004; 48: 247-256.
Vandijck DM, Labeau SO, Vogelaers DP, Blot SI. Prevention of nosocomial infections in intensive care patients. Nursing in Critical Care 2010; 15: 251-256.
Lin DM, Weeks K, Bauer L, et al. Eradicating Central Line-Associated Bloodstream Infections Statewide: The Hawaii Experience. Am J Med Qual 2012; 27: 124-129.
Kim JS, Holtom P, & Vigen C. Reduction of catheter-related bloodstream infections through the use of a central venous line bundle: epidemiologic and economic consequences. Am J Infect Control 2011; 39: 640-646.
Render ML, Hasselbeck R, Freyberg RW, Hofer TP, Sales AE, Almenoff PL. Reduction of central line infections in Veterans Administration intensive care units: an observational cohort using a central infrastructure to support learning and improvement. BMJ Qual Saf 2011; 20: 725-732.
Guerin K, Wagner J, Rains K, & Bessesen M. Reduction in central line-associated bloodstream infections by implementation of a postinsertion care bundle. Am J Infect Control 2010; 38: 430-433.
Marra AR, Cal RGR, Durao MS, Correa L, et al. Impact of a program to prevent central line-associated bloodstream infection in the zero tolerance era. Am J Infect Control 2010; 38: 434-439.
Galpern D, Guerrero A, Tu A, Fahoum B, Wise L. Effectiveness of a central line bundle campaign on line-associated infections in the intensive care unit. Surgery 2008; 144: 492-495.
Center for Diseases Control and Prevention. Reduction in central line-associated bloodstream infections among patients in intensive care units-Pennsylvania, April 2001-March 2005. Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR) 2005; 54: 1013-1016.
Frankel HL, Crede WB, Topal JE, Roumanis SA, Devlin MW, Foley AB. Use of corporate six sigma performance-improvement strategies to reduce incidence of catheter-related bloodstream infections in a surgical ICU. J Am Coll Surg 2005; 201: 349-358.
Higuera F, Rosenthal VD, Duarte P, Ruiz J, Franco G, Safdar N. The effect of process control on the incidence of central venous catheter-associated bloodstream infections and mortality in intensive care units in Mexico. Crit Care Med 2005; 33: 2022-2027.
Lobo RD, Levin AS, Gomes LMB, et al. Impact of an educational program and policy changes on decreasing catheter associated bloodstream infections in a medical intensive care unit in Brazil. Am J Infect Control 2005; 33: 83-87.
Coopersmith CM, Zack JE, Ward MR, et al. The impact of bedside behavior on catheter-related bacteremia in the intensive care unit. Arch Surg 2004; 139: 131-136.
Rosenthal VD, Guzman S, Pezzotto SM, Crnich CJ. Effect of an infection control program using education and performance feedback on rates of intravascular device-associated bloodstream infections in intensive care units in Argentina. Am J Infect Control ; 31: 405-409.
Yoo S, Ha M, Choi D, Pai H. Effectiveness of surveillance of central catheter-related bloodstream Infection in an ICU in Korea. Infect Control Hosp Epidemiol 2001; 22: 433-436.

APA	Şanlı D, SARIKAYA A, Katircioglu K (2016). Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi. , 163 - 187.
Chicago	Şanlı Deniz,SARIKAYA AKLİME,Katircioglu Kaan Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi. (2016): 163 - 187.
MLA	Şanlı Deniz,SARIKAYA AKLİME,Katircioglu Kaan Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi. , 2016, ss.163 - 187.
AMA	Şanlı D,SARIKAYA A,Katircioglu K Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi. . 2016; 163 - 187.
Vancouver	Şanlı D,SARIKAYA A,Katircioglu K Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi. . 2016; 163 - 187.
IEEE	Şanlı D,SARIKAYA A,Katircioglu K "Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi." , ss.163 - 187, 2016.
ISNAD	Şanlı, Deniz vd. "Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi". (2016), 163-187.

APA	Şanlı D, SARIKAYA A, Katircioglu K (2016). Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi. Bakırköy Tıp Dergisi, 12(4), 163 - 187.
Chicago	Şanlı Deniz,SARIKAYA AKLİME,Katircioglu Kaan Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi. Bakırköy Tıp Dergisi 12, no.4 (2016): 163 - 187.
MLA	Şanlı Deniz,SARIKAYA AKLİME,Katircioglu Kaan Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi. Bakırköy Tıp Dergisi, vol.12, no.4, 2016, ss.163 - 187.
AMA	Şanlı D,SARIKAYA A,Katircioglu K Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi. Bakırköy Tıp Dergisi. 2016; 12(4): 163 - 187.
Vancouver	Şanlı D,SARIKAYA A,Katircioglu K Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi. Bakırköy Tıp Dergisi. 2016; 12(4): 163 - 187.
IEEE	Şanlı D,SARIKAYA A,Katircioglu K "Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi." Bakırköy Tıp Dergisi, 12, ss.163 - 187, 2016.
ISNAD	Şanlı, Deniz vd. "Yoğun bakım hastalarında kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarının önlenmesinde kanıta dayalı önerilerin etkinliğinin incelenmesi". Bakırköy Tıp Dergisi 12/4 (2016), 163-187.