Yıl: 2016 Cilt: 16 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 20 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi

Öz:
Yüzyıllar boyu yaşadıkları anavatanlarından 1944 yılında sürgün edilen Ahıska Türkleri, hâlihazırda dünyanın farklı coğrafyalarına dağılmakla birlikte anavatanları hariç ağırlıklı olarak sekiz farklı ülkede yaşamaktadırlar. Ahıska Türklerinin anavatanlarına dönüş konusu, Sovyet döneminde başlayıp günümüze kadar devam eden Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından uluslararası boyut kazanan fakat hâlâ çözülmemiş somut bir sorun olarak kalmakta, buysa onları dünyanın farklı coğrafyalarına göç etmeye zorlamaktadır. Sürgün edildikleri topraklarda huzur bulamayan Ahıska Türkleri, kimi zaman toplumsal baskılara, kimi zaman da yerel yöneticilerin baskılarına maruz kalmaktadırlar. Defalarca muhacerete düşmüş, Sovyet coğrafyasının ücra köşelerine savrulmuş, bazıları Türkiye'ye, bazılarıysa ABD'ye göç etmek zorunda kalmıştır. Bu bağlamda çalışmada XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Anadolu'ya göçle başlayan süreçle göç olgusunun her türlü biçimini yaşayan Ahıska Türklerinin Orta Asya'ya sürgün edilmesi, 1950'li yılların sonlarından itibaren Orta Asya'dan Azerbaycan ve Gürcistan'a, 1989 Fergana Olaylarını takip eden süreçte Özbekistan'dan Kazakistan, Rusya ve Azerbaycan'a göç nedenleri ve süreçleri incelenmektedir. Bununla birlikte 1990'lı yılların ilk yarısından itibaren başlayıp günümüze kadar devam eden post Sovyet coğrafyadan Türkiye'ye doğru gerçekleşen göçlerin nedenleri araştırılmaktadır. Son olarak ise 2004-2007 yıllarında Rusya'dan ABD'ye yapılan göçe sebep olan insan hakları ihlalleri üzerinde durulmakta, Ahıskalıları göç etmeye zorlayan nedenler tespit edilmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Siyasi Bilimler Asya Çalışmaları Etnik Çalışmalar Kültürel Çalışmalar Antropoloji Sanat

The Ahiska Turks: An Unending Migration Story

Öz:
The Ahiskan Turks, who were expelled from their homelands in 1944 where they had been live in throughout the centuries, live mainly in 8 several countries excluding their homelands in spite of being dispersed to different regions of the world. The return of the Ahiskan Turks' to their homeland has gained an international aspect after the collapse of the USSR but has remained as an concrete open question yet and this has compelled them to migrate to the World's several countries. Ahiskan Turks, who have not felt at peace in the countries where they were deported to, have been exposed sometimes to the social pressures and sometimes to the oppressions of the local governments. They have got into the migrations heaps of times and been dispersed around at the backs of the beyond of the Soviet zone, some of them were obliged to migrate to Turkey and some to the USA. In this context, the study deal with the deportation of the Ahiskan Turks, who have lived through all the kinds of the migration phenomenon with the migration process to the Anatolia since the second half of the 19th century, to the Central Asia, the causes and processes of migrations from the Central Asia to Azerbaijan and Georgia since the end of 1950 and from Uzbekistan to Kazakhstan, Russia and Azerbaijan in the process following the events of Fergana in 1989. In addition to this, the reasons of the migrations, which started in the first half of 1990 and have continued until the present day and have taken place from the post-Soviet geography towards Turkey- are investigated. Finally, it is focused on the human right abuses causing migration from Russia to the USA in 2005-2007, and the factors compelling the Ahiskan Turks to migrate are identified.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Siyasi Bilimler Asya Çalışmaları Etnik Çalışmalar Kültürel Çalışmalar Antropoloji Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ALPTEKİN Musa Yavuz [2012]. "Meskhetian Turks in Fourth Land: Identity and Socio-Economic Intergration into American Society", Journal of Identity and Migration Studies, V. 8, N. 1, ss. 47-67.
  • AĞAOĞLU Zeynettin [2011]. "Eski Sovyetler Birliği Cumhuriyetlerinden Türkiye'ye Göç Eden Ahıska Türklerinin Göç Koşulları ve Sorunları", İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • AKSOY Zeynep [2012]. "Uluslararası Göç ve Kültürlerarası İletişim", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 5, S. 20, ss. 292-303.
  • ALİYEV Nezir [2015]. "Kırgızistan Mayevka Olaylarında Yaşananlar", Uluslararası Ahıskalı Türklerin Hukuki ve Sosyal Sorunları Sempozyumu Bildirileri, ss. 265-271, 14-15 Nisan 2014, Ankara: Astana Yay.
  • ALIM Mete, DOĞANAY Serkan, ŞİMŞEK Oğuz [2006]. "Ülkemize Yönelik Göçlere Bir Örnek: Ahıska Türkleri", Doğu Coğrafya Dergisi, C. 11, S. 15, ss. 303-322.
  • AMELİN Venaliy [2010]. Konfliktı Çerez Prizmu Mestnıh Soobşestv, Orenburg: OGAU.
  • ARMAOĞLU Fahir [2010]. 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995), İstanbul: Alkım Yayınevi.
  • AYDINGÜN Ayşegül [2007]. "Turtsiya: Çujie Sredi Svoix", (Ed: T.Trier-A.Khazhin), Turki-Meshetintsi: İntegratsiya, Repartatsiya, Emigratsiya, Sankt-Petersburg: Aleteyya, ss. 239-260.
  • AYDINGÜN Ayşegül - AYDINGÜN İsmail [2014]. Ahıska Türkleri: Ulusötesi Bir Topluluk Ulusötesi Aileler, Ankara: Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesi Yay.
  • BADDELEY Fohn F. [1995]. Rusların Kafkasya'yı İstilası ve Şeyh Şamil, Çev: Sedat Özden, İstanbul: Kayıhan Yay.
  • BAYRAKTAR Rasim [2013]. Eski Sovyetler Türk Kimliği, Ankara: Berikan Yayınevi.
  • BOBKOV Filipp [2003]. KGB i Vlast, Moskva: ESKMO.
  • BUGAY Nikolay F. [1995]. L.Beriya-İ.Stalinu: "Soglasno Vaşemu Ukazaniyu...", Moskva: AİRO-XX.
  • BUGAY N.F.- Gonov A.M. [2003]. Po Resheniyu Pravitelstva Soyuza SSR, Nalçik: ELFA.
  • BUNTÜRK Seyfeddin [2007]. Rus-Türk Mücadelesi'nde Ahıska Türkleri, Ankara: Berikan Yay.
  • CASTLES Stephen; MİLLER Mark [2008]. Göçler Çağı: Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri, Çev: Bülent Uğur Bal-İbrahim Akbulut, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay.
  • ÇELİKPALA Mitat [2012]. "Başarısız Devlet-Demokratik Model Ülke Sarmalında Gürcistan'ın 20 Yılı", Orta Asya Kafkasya Araştırmaları, C. 7, S. 14, ss. 1-35.
  • DİNÇ Fadime Tosik [2015]. "Batum Antlaşmasından Mondros Mütarekesine Kadar Geçen Sürede Ahıska'daki Faaliyetler", Route Educational and Social Science Journal, V. 2[1], ss. 348-357.
  • EDIEV Dalhat [2003]. Demografçeskie Poteri Deportirovannıh Narodov SSSR, Stavropol: AGRUS.
  • ERTEN Hayri [2014]. Diasporada Dini Yaşamak: Azerbaycan Ahıska Türkleri Örneği, Konya: Planet Yay.
  • Federalnaya Slujba Gosudarstvennoy Statistiki [2012]. Sotsialno-Demografiçeskiy Portret Rossii: Po İtogam Vserossiyskoy Perepisi Naseleniya 2010 Goda, Moskva: Statistika Rossii.
  • GORBAÇOV Mihail [1988]. Perestroika Ülkemiz ve Dünya İçin Yeni Düşünce, İstanbul: Güneş Yay.
  • GÜNAY Nejla [2012]. "Osmanlı'nın Son Döneminde Ahıska Türklerinin Anadolu'ya Göç ve İskânı", Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, S. 61, ss. 121-142.
  • HACILI Asif [2009]. Ahısqa Türkleri Veten Bilgisi, İstanbul: Ahıska Reklam Tanıtım Ajansı.
  • HASANOĞLU İbrahim [2014]. "Ahıska Türklerinin Fergana Faciası", Bizim Ahıska, Y. 10, S. 34, ss. 11-16.
  • HASANOĞLU İbrahim [2015]. "Ahıska Türklerinin Geri Dönüş Sorunu ve Gürcistan'ın Yükümlülükleri", Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, C. 10, S. 20, ss.75-105.
  • HOSKİNG Geoffrey [2011]. Rusya ve Ruslar: Erken Dönemden 21. Yüzyıla, Çev: Kezban Acar, İstanbul: İletişim Yay.
  • JONES Stephen F. [1993]. "Meskhetians: Muslim Georgians or Meskhetian Turks? A Community Without a Homeland", Refuge, V. 13, N. 2, ss. 14-16.
  • KIRZIOĞLU M. Fahrettin [1998]. Osmanlılar'ın Kafkas-Ellerini Fethi (1451-1590), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • KOLUKIRIK Suat [2011]. "Sürgün, Toplumsal Hafıza ve Kültürel Göç: ABD'deki Ahıska Türkleri Üzerine Bir Araştırma", Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, S. 59, ss. 167-190.
  • KORİOUCHKİNA Lisa [2009]. "Meskhetian Turks and Regime of Sitizenship in Russia", ETNOLOGY, Vol. 48, No. 1, ss. 39-52.
  • KURAT Akdes Nimet [2014]. Rusya Tarihi: Başlangıçtan 1917'ye Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • KUZNETSOV İgor [2007]. "Rossiyskaya Federatsiya: Konstruirovanie İdentiçnosti i Sotsialnıe Seti", (Ed: T. Trier- A. Khazhin), Turki-Meshetintsi: İntegratsiya, Repartatsiya, Emigratsiya, Sankt-Petersburg: Aleteyya, ss. 147-177.
  • MALİNOVSKAYA Olena [2007]. "Ukraina: Obretenie Rodinı?", (Ed :T. Trier-A.Khazhin), Turki-Meshetintsi: İntegratsiya, Repartatsiya, Emigratsiya, Sankt-Petersburg: Aleteyya, ss. 178-210.
  • MAMAYEV M. İ. [2012]. "Turki-Mesxetintsi v Etnopoliticheskoy Situatsii Severnogo Kavkaza: Vıxod İz Krizisnogo Sostoyaniya", İzvestiya Samarskogo Nauchnogo Tsentra Rossiyskiy Akademi Nauk, No. 2,ss. 285-289.
  • McCARTHY Justin [1998]. Ölüm ve Sürgün: Osmanlı Müslümanlarına Karşı Yürütülen Ulus Olarak Temizleme İşlemi 1821-1922, Çev: Bilge Umar, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
  • MODEBADZE Valeri [2009]. "Historical Background of Meskhetian Turks Problem and Major Obstacles to the Repatriation Process", ISBU Scientific Journal, V. 3, I. 1, ss.113-128.
  • MOTADEL David [2015]. İslam ve Naziler, Çev: Ahmet Fethi Yıldırım, İstanbul: Alfa Yay.
  • MÜHLEN Patrik zon vur [2006]. Gamalı Haç ve Kızılyıldız Arasında: İkinci Dünya Harbinde Sovyet Doğu Halkları, İstanbul: Şema Yayınevi.
  • OSİPOV Aleksandr [2004a]. "Ferganskaya Sobıtiya 1989 Goda: Konstruirovanie Etnicheskogo Konflikta", Ferganskaya Dolina: Etnichnost, Etnicheskie Protsesı, Etnicheskie Konfliktı, Petersburg:Nauka, ss. 164-223.
  • OSİPOV Aleksandr [2004b]. "Krasnodarskiy Kray Kak Vitrina Rossiyskoy Natsionalnoy Politiki", Diasporı, No: 4, ss. 6-37.
  • PANEŞ E.H. ve ERMOLOV L.B. [1990]. "Turki Meshetintsi: İstoriko-Etnografiçeskiy Analiz Problemı",Sovetskaya Etnografiya, No:1, ss. 16-24.
  • PİRİYEVA Sevil [2005]. Ahıska Türkleri Azerbaycan'da: Tarihi Sosial-Medeni Heyat, Bakı: Elm.
  • SAYDAM Abdullah [2010]. Kırım ve Kafkas Göçleri (1856-1876), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • SUMBADZE Nana [2007]. "Gruziya: Vozvraşenie Domoy?", (Ed:T.Trier-A.Khazhin), Turki-Meshetintsi: İntegratsiya, Repartatsiya, Emigratsiya, Sankt-Petersburg: Aleteyya, ss. 211-238.
  • SÜRMELİ Serpil [2001]. Türk-Gürcü İlişkileri (1918-1921), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay.
  • SWERDLOW Steve [2006]. "Understanding Porst-Soviet Ethnic Discrimination and the Effective Use of
  • U.S. Refugee Resettlement: The Case of the Meskhetian Turks of Krasnodar Krai", California Law Review, V. 94, I. 6, ss. 1826-1878.
  • TRIER Tom; TARKHAN-MOURAVI George; KILIMNIK Forrest [2011]. Meskhetians: Homeward Bound, Georgia: European Centre for Minority Issues.
  • T.C. Resmî Gazete, "Bakanlar Kurulu Kararı", Sayı 29358, Karar Sayısı: 2015/7668, 17 Mayıs 2015,
  • T.C. Resmî Gazete, "3823 Sayı ve 02.07.1992 Tarihli Ahıska Türklerinin Türkiye'ye Kabulü ve İskânına Dair Kanun", Sayı: 21281, 11.Temmuz 1992,
  • TELLAL Erel, "1945-1960 SSCB'yle İlişkiler", (Ed: Baskın Oran) Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, C. 1, İstanbul: İletişim Yay., ss. 499-521.
  • URAVELLİ Orhan [2014]. "Şevarnadze'nin Ardından", Bizim Ahıska, Y. 10, S. 35, ss. 32-37.
  • VERNADSKY George [2011]. Rusya Tarihi, Çev: Doğukan Mızrak-Egemen Mızrak, İstanbul: Selenge Yay.
  • YILMAZ Ali; MUSTAFA Rüstem [2014]. "1992 Sonrası Türkiye'ye Göçen Ahıska Türklerinin Göç, İskân veUyum Sorunlarına İlişkin Bir Araştırma, Bursa Örneği", Studies of the Ottoman Domain, C. 4, S. 6, ss.1-19.
  • YUNUSOVA Khurshida [2002]. "The Reasons of the Tragic Events in Fergana in the Summer Of 1989",JSRI, No: 2, ss. 194-197.
  • YUNUSOV Arif [2007]. "Azerbaydjan: Bıt Turkom v İzgnanii", (Ed: T.Trier-A.Khazhin), Turki-Meshetintsi:İntegratsiya, Repartatsiya, Emigratsiya, Sankt-Petersburg: Aleteyya, ss.129-146.
  • ZEYREK Yunus [2015]. "Ahıska Tarihinin Dönüm Noktaları", Bizim Ahıska, Y. 11, S. 37, ss. 23-29.
  • ZEYREK Yunus [2008]. "Tarihin Okunmamış Sayfası: Ahıska", Uluslararası Suçlar ve Tarih, S. 5-6, ss.51-81.
  • ZEYREK Yunus [2006]. Ahıska Araştırmaları, Ankara: Kozan Ofset Matbaacılık.
  • QASIMLI Musa [2013]. Türkiye-Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği İlişkileri, Çev: Alpertunga Altaylı, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay.
  • WIMBURS S. Enders; WIXMAN Ronald [1987]. "Sovyet Orta Asya'sında Yeni Bir Seda: Mesketya Türkleri", Çev: Eşref Özbilen, Türk Dünyası Araştırmaları, S: 49, ss. 151-170.
  • http://www2.tbmm.gov.tr/d24/7/7-0081sgc.pdf, (Erişim Tarihi: 06.02.2015).
APA HASANOĞLU İ (2016). Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi. , 1 - 20.
Chicago HASANOĞLU İbrahim Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi. (2016): 1 - 20.
MLA HASANOĞLU İbrahim Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi. , 2016, ss.1 - 20.
AMA HASANOĞLU İ Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi. . 2016; 1 - 20.
Vancouver HASANOĞLU İ Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi. . 2016; 1 - 20.
IEEE HASANOĞLU İ "Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi." , ss.1 - 20, 2016.
ISNAD HASANOĞLU, İbrahim. "Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi". (2016), 1-20.
APA HASANOĞLU İ (2016). Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 16(1), 1 - 20.
Chicago HASANOĞLU İbrahim Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi 16, no.1 (2016): 1 - 20.
MLA HASANOĞLU İbrahim Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, vol.16, no.1, 2016, ss.1 - 20.
AMA HASANOĞLU İ Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 2016; 16(1): 1 - 20.
Vancouver HASANOĞLU İ Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 2016; 16(1): 1 - 20.
IEEE HASANOĞLU İ "Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi." Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 16, ss.1 - 20, 2016.
ISNAD HASANOĞLU, İbrahim. "Ahıska Türkleri: Bitmeyen Bir Göç Hikâyesi". Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi 16/1 (2016), 1-20.