Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi

Telef, Bülent Baki

Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi

Bülent Baki TELEF (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, Çanakkale, Türkiye)

Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

4 0

Yıl: 2013 Cilt: 15 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 33 - 49 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi

Öz:

Bu araştırmanın amacı, engelli çocuğa sahip ebeveynlerin öz-yeterlikleri ile psikolojik belirtiler arasındaki ilişkileri incelemektir. Bu araştırma betimsel yönteme dayanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubu, 2010-2011 eğitim öğretim yılında özel eğitim desteğine gereksinim duyan çeşitli engellere sahip 165 öğrenci velisinden oluşmaktadır. Ebeveynlerin %63,6'sı (n= 105) anne, %36,4'ü (n= 60) babadır. Araştırma verileri Ebeveyn Öz-yeterlik Ölçeği ve Kısa Semptom Envanteri ile toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin analizinde bağımsız örneklemler için t-testi, Anova ve Pearson Momentler Çarpımı Korelâsyon analizi yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, ebeveyn öz-yeterliği ile psikolojik belirtiler arasında negatif yönde anlamlı ilişkiler olduğu saptanmıştır. Ebeveynlerin öz-yeterliklerinde ve psikolojik semptomlarında bazı demografik değişkenlere göre fark bulunmuştur. Sonuç olarak, ebeveynlerin öz-yeterlikleri arttıkça psikolojik belirtilerin azaldığı söylenebilir

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Psikoloji Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Examining Psychological Symptoms and Self-efficacy of Parents with Disabled Children

Öz:

The purpose of this study is to examine the relationship between self-efficacy and psychological symptoms of the parents with disabled children. This is a descriptive study. The sample of the study consists of the parents of 165 students with disabilities. 63,3% (n=105) of the participants were mothers and 36,4% (n=60) were fathers. Data was collected with the help of Parent Self-efficacy Scale and Brief Symptom Inventory. In the analysis of the data, t-test, Anova, and Pearson Moments Correlation Analysis were used. This study showed that there is a negatively meaningful relationship between parent self-efficacy and psychological symptoms. There were meaningful differences in psychological symptoms and self-efficacy of the parents according to some demographic variables. As a result, we can say that increase in parent self-efficacy will lead decrease in psychological symptoms

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Psikoloji Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akmeşe, P. P., Mutlu, A. ve Günel, M. K. (2007). Serebral Paralizili Çocukların Annelerinin Kaygı Düzeyinin Araştırılması. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 50: 236-240.
Bandura, A. (1994). Self-Efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (Vol. 4, pp. 71-81). New York: Academic Press.
Barlow, J., Powell, L., & Gilchrist, M. (2006). The Influence of The Training And Support Programme on The Self-Efficacy and Psychological Well-Being of Parents of Children With Disabilities: A Controlled Trial. Complementary Therapies in Clinical Practice, 12, 55-63.
Bayat, M., Salehi, M., Bozorgnezhad, A., ve Asghari, A. (2011). The Comparison of Psychological Problems between Parents of Intellectual Disabilities Children and Parents of Normal Children. World Applied Sciences Journal, 12 (4), 471-475.
Beral, Y. (2010). Otistik Bozukluğu Olan Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz Yeterlik Algılarının Belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Ün- iversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Coleman, P., & Karraker, K. (1997). Self-Efficacy and Parenting Quality: Findings and Future Applications, Developmental Review, 18, 47-85.
Coleman, P., & Karraker, K., (2000). Parenting Self-efficacy among Mothers of School-Age Children: Conceptualisation, Measurement and Correlates. Family Relations, 49, 13-24.
Coşkun, Y. ve Akkaş, G. (2009). Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyleri İle Sosyal Destek Algıları Arasındaki İlişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, 213-227.
Dereli, F. ve Okur, S. (2008). Engelli Çocuğa Sahip Olan Ailelerin Depresyon Du- rumunun Belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 25, 164-168.
Derogatis L. R. (1992). The Brief Symptom Inventory-BSI administration, scoring and procedures manual-II. USA, Clinical Pscyhometric Research Inc.
De Montigny, F., & Lacharite, C. (2005). Nursing Theory and Concept Develop- ment or Analysis Perceived Parental Efficacy: Concept Analysis. Journal of Advanced Nursing, 49(4), 387-396.
Diken, I. H. (2007). Turkish mothers' self-efficacy beliefs and styles of interactions with their children with language delays. Early Child Development and Care, 1-13.
Dökmen, Z. (2009). Yakınlarına Bakım Verenlerin Ruh Sağlıkları ile Sosyal Destek Algıları Arasındaki İlişkiler. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2012, 3(1), 3-38.
Emerson, E., Hatton, C., Llewellyn, G., Blacker, J., & Graham, H. (2006) Socio- economic position, household composition, health status and indicators of the well-being of mothers of children with and without intellectual disabilities. Journal of Intellectual Disability Research, 50: 862-873.
Guimond, A., Moore, H., Aier, D., Maxon, E., & Diken, I. (2005). Parental self- efficacy instrument for children with disabilities (PSICD): Short version. Un- published scale, Arizona State University, Arizona.
Guimond, A. B., Wilcox, M.J., & Lamorey, S.G. (2008). The Early Intervention Parenting Self-Efficacy Scale (EIPSES) Scale Construction and Initial Psy- chometric Evidence. Journal of Early Intervention, Vol. 30, Number 4, 295- 320.
Halpern, L. F.,& Mclean, W. E. (1997). "Hey Mom, look at Me ". Infant Behavior and Development, 20 (4), 515-529.
Hastings, R. P., & Brown, T. (2002). Behavior Problems of Children With Autism, Parental Self-Efficacy, and Mental Health. American Journal on Mental Re- tardation, Vol. 107, 3: 222-232.
Hastings, R. P., Kovshoff, H., Ward, N. J., Espinosa, F. D., Brown, T., & Reming- ton, B. (2005). Systems Analysis of Stress and Positive Perceptions in Moth- ers and Fathers of Pre-School Children with Autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, Vol. 35, No. 5,635-644.
Hessa, C. R., Tetib, D. M., & Hussey-Gardnerc, B. (2004). Self-Efficacy and Parent- ing of High-Risk İnfants: The Moderating Role of Parent Knowledge of İn- fant Development. Applied Developmental Psychology, 25, 423-437.
Hung, J. W., Wu, Y. H., Chiang, Y. C., Wu, W. C., & Yeh, C. H. (2010). Mental Health of Parents Having Children with Physical Disabilities. Chang Gung Med J, 33, 82-91.
Kaner, S. (2004). Engelli Çocukları Olan Ana babaların Algıladıkları Stres, Sosyal Destek ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Ankara- 2004. Proje Numarası: 2001-0901-007.
Khamis, V. (2007). Psychological Distress Among Parents of Children With Mental Retardation in The United Arab Emirates. Social Science & Medicine, 64, 850-857.
Leung, C. Y. S., & Li-Tsang, C. W. P. (2003). Qualıty of Life of Parents Who Have Chıldren With Disabilities. Hong Kong Journal of Occupational Therapy, 13, 19-24.
Maclnnes, L. K. (2009). Parenting Self-Efficacy and Stress in Mothers and Father of Children with Down Syndrome. Master of Art. Simon Fraser University. Canada.
Olsson, M. B., & Hwang, C. P. (2008). Socioeconomic and Psychological Variables as Risk and Protective Factors for Parental Well-Being in Families of Chil- dren With Intellectual Disabilities. Journal of Intellectual Disability Research, Vol. 52, 12, 1102-1113.
O'Neil, J., Wilson, M. N., Shaw, D. S., & Dishion, T. J. (2009). The Relationship between Parental Efficacy and Depressive Symptoms in a Diverse Sample of Low Income Mothers. J Child Fam Stud, 18(6): 643-652.
Rezendes D. L., & Scarpa, A. (2011). Associations between Parental Anxie- ty/Depression and Child Behavior Problems Related to Autism Spectrum Disorders: The Roles of Parenting Stress and Parenting Self-Efficacy. Autism Research and Treatment, doi:10.1155/2011/395190.
Salonen, A. H., Kaunonen, M., Astedt-Kurki, P., Jarvenpaa, A. L, Isoaho, H., & Tarkka, M. T. (2009). Parenting Self-Efficacy After Childbirth. Journal of Advanced Nursing, 65(11), 2324-2336.
Savaşır, I. ve Şahin, N. H. (1997). Bilişsel-Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
Şahin, N.H., ve Durak, A. (1994). Kısa Semptom Envanteri: Türk Gençleri için Uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 9(31): 44-56.
Troutman, B., Moran, T. E., Arndt, S., Johnson, R. F., & Chmıelewskı, M. (2012). Development of Parenting Self-Efficacy in Mothers of Infants With High Negative Emotionality. Infant Mental Health Journal, Vol. 33(1), 45-54.
Uğuz, Ş., Toros, F., İnanç, B. Y. ve Çolakkadıoğlu, O. (2004). Zihinsel ve/veya Bedensel Engelli Çocukların Annelerinin Anksiyete, Depresyon ve Stres Düzeylerinin Belirlenmesi. Klinik Psikiyatri, 7, 42-47.
Uyaroğlu, A. K.. ve Bodur, S. (2009). Zihinsel Yetersizliği Olan Çocukların Anne- Babalarında Kaygı Düzeyi ve Bilgilendirmenin Kaygı Düzeyine Etkisi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(5), 405-412.
Yim, S. Y., Moon, H. W., Rah, U. W., & Lee, Y. (1996). Psychological Characteris- tics of Mothers of Children with Disabilities, Yonsei medical journal, 37(6), 380-384.

APA	Telef B (2013). Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi. , 33 - 49.
Chicago	Telef Bülent Baki Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi. (2013): 33 - 49.
MLA	Telef Bülent Baki Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi. , 2013, ss.33 - 49.
AMA	Telef B Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi. . 2013; 33 - 49.
Vancouver	Telef B Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi. . 2013; 33 - 49.
IEEE	Telef B "Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi." , ss.33 - 49, 2013.
ISNAD	Telef, Bülent Baki. "Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi". (2013), 33-49.

APA	Telef B (2013). Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 33 - 49.
Chicago	Telef Bülent Baki Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15, no.1 (2013): 33 - 49.
MLA	Telef Bülent Baki Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.15, no.1, 2013, ss.33 - 49.
AMA	Telef B Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2013; 15(1): 33 - 49.
Vancouver	Telef B Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2013; 15(1): 33 - 49.
IEEE	Telef B "Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi." Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, ss.33 - 49, 2013.
ISNAD	Telef, Bülent Baki. "Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz-yeterliklerinin ve Psikolojik Belirtilerinin İncelenmesi". Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15/1 (2013), 33-49.