Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi

KARAMAN, SEDA; YILMAZ KARABULUTLU, ELANUR

Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi

ELANUR YILMAZ KARABULUTLU, (Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Erzurum, Türkiye)

Seda KARAMAN (Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Erzurum, Türkiye)

Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi /Journal of Health Sciences and Professions

13 4

Yıl: 2015 Cilt: 2 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 271 - 284 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi

Öz:

Amaç: Bu araştırma kanser hastalarının hastalıklarını nasıl algıladıklarını ve bu algıyı etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı olarak yapılan bu araştırma Atatürk Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Hastanesi Medikal Onkoloji Kliniği'nde yürütülmüştür. Araştırma verileri Ocak-Eylül 2010 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırmaya belirtilen tarihler arasında klinikte yatarak tedavi gören 18 yaş ve üzerinde, Türkçe okuyabilen ve anlayabilen, araştırmaya gönüllü olarak katılan, araştırmaya katılmayı engelleyebilecek fiziksel ve zihinsel bir engeli bulunmayan 192 hasta dahil edilmiştir. Araştırmanın verileri soru formu ve Hastalık Algısı Ölçeği ile toplanmıştır. Bulgular: Hastaların hastalığın başlangıcından beri en fazla yorgunluk yaşadığı ve en çok bu belirtiyi hastalıkları ile ilişkilendirdikleri tespit edilmiştir. Hastaların hastalık hakkındaki görüşleri ile ilgili alt boyutlar incelendiğinde; kişisel kontrol algısı ve sonuçlar algısı puan ortalamalarının diğer alt boyutlara göre yüksek olduğu ve süre (döngüsel) algısı ve hastalığı anlayabilme puan ortalamalarının ise en düşük olduğu bulunmuştur. Hastaların en fazla hastalık nedeni olarak risk faktörlerini algıladıkları belirlenmiştir. Sonuç; hastaların hastalığın süresi, seyri ve tedavisi üzerindeki iç kontrol algılarının yüksek ve hastalığı anlama ve kavramalarının düşük olduğu belirlemiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Genel ve Dahili Tıp Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Hemşirelik Psikoloji Davranış Bilimleri

Evaluation of Cancer Patients Perception of Illness

Öz:

Objectives: The purpose of this study is to determine how cancer patients perceive their illness and factors affecting the perception illness. Methods: The study was a descriptive and cross-sectional study. Data were collected Erzurum Atatürk University Research Hospital Medical Oncology Clinic between February and September, 2010. The study population was consisted of 192 cancer patients, who was over 18 years of age, who understand and can speak Turkish, without any psychiatric illness diagnosis and awareness of th eillness. Data collection tools were Patient Quastionnaire and İlness Percepitions Questionnaire. Results: Since the beginning of the disease patients experienced fatigue symptoms and associated this symptom with their illness. When examined subscales related to their views on the disease patients; the score mean for perception of personal control and perception of consequences all sub-scales regarding the patients' view on their illness, was higher in comparison to all other sub-scales of the scale. The score mean for perception of time (cyclical) and perception of illness coherence was the lowest. Risk factors attributions were determined as the most common reasons behind the patient illness.Conclusion; It is determined high internal control on duration of illness and course illness, treatment. It is determined low understanding of illness.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Genel ve Dahili Tıp Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Hemşirelik Psikoloji Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Leventhal H, Leventhal EA, Cameron L. Representations, procedures, andaffect in illness self-regulation: a perceptualcognitive model. In: Baum A, Revenson TA, Singer JE, editors. Handbook of health psychology. Mahwah: Lawrence Erlbaum; 2001. p.19-48.
2. Armay Z, Özkan M, Kocaman N, Özkan S. Hastalık algısının ölçeğinin kanser hastalarında Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. [The Turkish reliability and validity study in cancer patients of illness perception questionnaire] Klinik Psikiyatri [Clinical Psychiatry] 2007;10:192-200.
3. Petrie JK, Weinman J. Why illness perceptions matter.Clin Med 2006; 6(6):536-539.
4. Petrie JK, Jago AL, Devhich DA. The role of illness perceptions in patients with medical conditions. Current Opinion in Psychiatry 2007;20(2):163-167.
5. Hagger MS, Orbell S. A meta-analytic review of the common-sense model of illness representations. PsycholHealth 2003;18(2):141-84.
6. Weinman J, Petrie KJ, Moss-Morris R, Horne R. The Illness Perception Questionnaire: A new method for assessing the cognitive representation of illness. Psychol Health 1996;11(3):431-445.
7. Yeon Kye S, Young Park E, Oh K, Park K.Perceptions of cancer risk and cause of cancer risk in korean adults. Cancer Res Treat. 2014 Sep 1547(2): 158-165. Available from: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2548 3748/DOI:10.4143/crt.2014.024.
8. Tan M, Karabulutlu E. Social Support and hopelessness in Turkish patients with cancer. Cancer Nursing 2005;28(3):236- 240.
9. Tuncay T. Genç Kanser Hastalarının Hastalık Anlatılarının Güçlendirme Yaklaşımı Temelinde Analizi [Analysis of the Illness Narratives of the Young Cancer Patients on the Basis of Empowerment Approach] Toplum ve Sosyal Hizmet [Community and Social Services] 2009;20(2):69-87.
10. Traeger L, Penedo FJ, Gonzalez JS, Dahn JR, Lechner SC, Schneiderman N et al. Illness perceptions and emotional wellbeing in men treated for localized prostate cancer. Journal of Psychosomatic Research 2009;67(5):389-397.
11. Dempster M, McCorry KN, Brennan E, Donnelly M, Murray LJ, Jonston TB. Do changes in illness perceptions predict changes in psychological distress among oesophageal cancer survivors?Journal of Health Psychology 2010;16(3):500-509.
12. Zıvkovic MV, Dediol I, Ljubicic I, Situm M. Sun behaviour patterns and perception of illness among melanoma patients. JEADV 2011 Jun 21;26(6):724- 729.Availablefrom:http://www.ncbi.nlm.ni h.gov/pubmed/21689168/ DOI: 10.1111/j.1468-3083.2011.04154.x.
13. McCorry KN, Dempster M,Quinn J,Hogg A, Newell J, Moore M et al. İllness perception clusters at diagnosis predict psychological distress among women with breast cancer at 6 months post diagnosis. Psycho-Oncology 2013;22(3):692-698.
14. Scharloo M, Baatenburg de Jong RJ, Langeveld TPM, Velzen-Verkaik E, Akker MD, Kaptein AA. Illness cognitions in head and neck squamous cell carcinoma: predicting quality of life outcome. Support Care Cancer 2010;18(9):1137-1145.
15. Fischer MJ, Wiesenhaan ME, Heijer AD, Kleijn WC, Nortier JWR, Kaptein AA. From despair to hope: A longitudinal study of illness perceptions and coping in a psycho-educational group intervention for women with breast cancer. British Journal of Health Psychology 2013;18(3):526-545.
16. Wu LM, Mohammed NE, Winkel G, Diefenbach MA. Patient and spouse illness beliefs and quality of life in prostate cancer patients. Psychol Health. 2013;28(4):355- 368.
17. Iskandarsyah A, Klerk C, Suardi DR, Sadarjoen SS, Passchier J. Consulting a traditional healer and negative illness perceptions are associated with nonadherence to treatment in Indonesian women with breast cancer. PsychoOncology 2014;23(10):1118-1124.
18. Castillo DA, Godoy-Izquierdo D, Vazquez ML, Godoy JF. İllness beliefs about cancer among healthy adults who have and have not lived with can cerpatients. International Society of Behavioral Medicine 2011 Dec;18(4):342- 351. Available from: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2130 8426/DOI 10.1007/s12529-010-9141-6.
19. Hopman P, Rijken M. İllness perceptions of cancer patients: relationships with illness characteristics and coping. Psycho-Oncology 2015; 24(19):11-18.
20. Keeling M, Bambroıgh J, Simpson J. Depression, anxiety and positive affect in people diagnosed with low-grade tumours: the role of illness perceptions. PsychoOncology 2013;22(6):1421-1427.
21.Richters A, Derks J, Husson O, Van Onna IE, Fossion LM, Kil PJ, et al. Effect of surgical magrin status after radical prostatectomy on health-related quality of life and illness perception in patients with prostate cancer. Urologic Oncology 2015;33(1):9-15.
22. Kayır G. Onkoloji hastalarının hastalık algısı ve Stresle başa çıkma biçimleri [Disease perception of oncology patients and their ways to deal with stress] [Yüksek Lisans]. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü [Istanbul University Institute of Health Sciences] İstanbul, Türkiye, 2014.
23. Kayış A. Kanser hastalarının hastalık algısı ve umutsuzluk düzeyleri [İllness perception and hopelessness levels in cancer patients] [Yüksek Lisans]. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü [İnstitude of Medical Sciences, Haliç Üniversity], İstanbul, Türkiye, 2009.
24. Kocaman N, Özkan M, Armay Z, Özkan S. Hastalık Algısı Ölçeğinin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. [The reliability and the validity study of Turkish adaptation of the revised Illness Perception Questionnaire] Anadolu Psikiyatri Dergisi [Anatolian Journal of Psychiatry] 2007;8(4):271-280.
25. Minton O, Berger A, Barsevick A, Cramp F, Goedendorp M, Mitchell SA, et al. Cancer-related fatigue and its impact on functioning. Cancer 2013;119(11):2124- 2130.
26.Zordan R, Manitta V, Nandurkar H, Cole-Sinclair M, Philip J. Prevalence and predictors of fatigue in haemooncological patients. Internal Medicine Journal 2014;44(10):1013-1017.
27.Rüffer JU, Flechtner H, Tralls P, Josting A, Sieber M, Lathan B et al. Fatigue in longterm survivors of Hodgkin'slymphoma; a report from the German Hodgkin Lymphoma Study Group (GHSG). Eur J Cancer 2003;39(15):2179-2186.
28. Bağ B. Kanser hastalarında uzun dönemde görülen sorunlar. [Long term psychosocial problems in cancer patients] Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar [Current Approaches in Psychiatry] 2013;5(1):109- 126.
29. Turan Kavradım S, Canlı Özer Z. Kanser tanısı alana hastalarda umut [Hope in patients with cancer]. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar [Current Approaches in Psychiatry] 2014;6(2):154-164.
30. Gültekin M, Özgül N, Olcayto E, Tuncer M. Kanser ve kanser risk faktörleri hakkında Türk Halkı'nın bilgi düzeyinin ölçülmesi ve araştırılması. [Level of knowledge among Turkish people for cancer and cancer risk factors] Journal of Turkish Society of Obstetrics and Gynecology[J Turk Soc Obstet Gynecol] 2011;8(1):57-61.
31.Mallinger JB, Griggs JJ, Shields CG. Patient centered care and breast cancersurvivors' satisfaction within formation. Patient Educ Couns 2005;57(3):342-349.
32. Husson O, Thong MSY, Mols F, Oerlemans S, Kaptein AA, Poll-Franse LV. Illness perceptions in cancer survivors: what is the role of information provision? Psycho-Oncology 2013;22(3):490-498.
33. Lam WWT, Au AHY, Wong JHF, Lehmann C, Koch U, Fielding R et al. Unmet supportive care needs: a crosscultural comparison between Hong Kong Chinese and German Caucasi an women with breast cancer. Breast Cancer Res Treat 2011;130(2):531-541.
34. Açıkgöz A, Çehreli R, Ellidokuz H. Kadınların kanser konusunda bilgi ve tutumları ile erken tanı yöntemlerine yönelik davranışları. [Women's knowledge and attitude about cancer and the behaviour for early diagnosis procedures]DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi [DEU Journal of Faculty of Medicine] 2011;25(3):145-154.
35. Ülger E, Alacacıoğlu A, Gülseren AŞ, Zencir G, Demir L, Tarhan MO. Kanserde psikososyal sorunlar ve psikososyal onkolojinin önemi [Psychosocial problems in cancer and the importance of psychosocial oncology] DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi [DEU Journal of Faculty of Medicine] 2014;28(2):85-92.
36. Ateşçi FÇ, Oğuzhanoğlu NK, Baltalarlı B, Karadağ F, Özdel O, Karagöz N. Kanser Hastalarında Psikiyatrik Bozukluklar ve İlişkili Etmenler [Psychiatric Disorders in Cancer Patients and Associated Factors]. Türk Psikiyatri Dergisi [Turkish Journal of Psychiatry] 2003;14(2):145-152.
37. Aksu T, Okçay H. Yaşam Dönemlerine Göre Ölüm Algısı ve Hemşirelik Yaklaşımı[Death Perception to Life Periods and Nursing Approach] Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2010;14(5):113-126.
38. Özkan S. Kanser hastası- aile- tedavi ekibi.[Cancer patients-family-treatment team] Psiko-onkoloji. 1. baskı. İstanbul: Form Reklam Hiz; 2007. p.169-185.
39. Işık I. Meme kanseri hastalarında tedavi sonrası dönemde gelişen psikososyal sorunlar ve destekleyici hemşirelik girişimleri.[Psychosocial problems of breast cancer patients in the post-treatment period and supportive nursing interventions] Hemşirelikte eğitim ve araştırma dergisi [Journal of educationandresearch in nursing] 2014;11(3):58-64.
40.Jorgensen LI, Frederiksen K, Boesen E, Elsaa P, Johansen C. An exploratory study of associations between illness perceptions and adjustment and changes after psychosocial rehabilitation in survivors of breast cancer. Acta Oncologica 2009;48(8):1119-1127.
41. Rozema H, Völlink T, Lechner. The role of illness representations in coping and health of patients treated for breas tcancer. Psycho-Oncology 2009;18(8):849-857.
42. Kaya M. İleri yaştaki küçük hücreli dışı akciğer kanserli hastalarda klasik prognostik faktörlerle birlikte komorbiditelerin sağkalım üzerine olan etkisinin değerlendirilmesi [Uzmanlık Tezi]. Başkent ÜniversitesiTıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı [Başkent University Faculty of Medicine, Department of Internal Medicine], Ankara, Türkiye, 2013.

APA	YILMAZ KARABULUTLU E, KARAMAN S (2015). Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi. , 271 - 284.
Chicago	YILMAZ KARABULUTLU ELANUR,KARAMAN SEDA Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi. (2015): 271 - 284.
MLA	YILMAZ KARABULUTLU ELANUR,KARAMAN SEDA Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi. , 2015, ss.271 - 284.
AMA	YILMAZ KARABULUTLU E,KARAMAN S Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi. . 2015; 271 - 284.
Vancouver	YILMAZ KARABULUTLU E,KARAMAN S Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi. . 2015; 271 - 284.
IEEE	YILMAZ KARABULUTLU E,KARAMAN S "Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi." , ss.271 - 284, 2015.
ISNAD	YILMAZ KARABULUTLU, ELANUR - KARAMAN, SEDA. "Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi". (2015), 271-284.

APA	YILMAZ KARABULUTLU E, KARAMAN S (2015). Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi /Journal of Health Sciences and Professions, 2(3), 271 - 284.
Chicago	YILMAZ KARABULUTLU ELANUR,KARAMAN SEDA Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi /Journal of Health Sciences and Professions 2, no.3 (2015): 271 - 284.
MLA	YILMAZ KARABULUTLU ELANUR,KARAMAN SEDA Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi /Journal of Health Sciences and Professions, vol.2, no.3, 2015, ss.271 - 284.
AMA	YILMAZ KARABULUTLU E,KARAMAN S Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi /Journal of Health Sciences and Professions. 2015; 2(3): 271 - 284.
Vancouver	YILMAZ KARABULUTLU E,KARAMAN S Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi /Journal of Health Sciences and Professions. 2015; 2(3): 271 - 284.
IEEE	YILMAZ KARABULUTLU E,KARAMAN S "Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi." Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi /Journal of Health Sciences and Professions, 2, ss.271 - 284, 2015.
ISNAD	YILMAZ KARABULUTLU, ELANUR - KARAMAN, SEDA. "Kanser Hastalarında Hastalık Algısının Değerlendirilmesi". Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi /Journal of Health Sciences and Professions 2/3 (2015), 271-284.