Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği)
Yıl: 2017 Cilt: 42 Sayı: 190 Sayfa Aralığı: 39 - 65 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği)
Öz: İnsan hakları alanında önemli bir belirleyici olan toplumsal cinsiyet eşitliğinde Türkiye'de toplumun ihtiyaçları incelendiğinde; yaşama, sağlık, eğitim, çalışma, eşit iş için eşit ücret, seçme ve seçilme ve kültürel yaşama serbestçe katılma haklarını kadınların gerektiği gibi kullanamadıkları ve bu alanlarda hak ihlallerinin yaşandığı görülmüştür. Toplumsal cinsiyet rollerinin özümsendiği, cinsiyete uygun davranış kalıplarının sahiplenildiği ve cinsel kimlik oluşumunun dönemimdeki öğrencilerin toplumsal cinsiyet eşitliğine olan eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi gelecekte toplumsal cinsiyet duyarlığına sahip bireylerin yetişmesinde ilk adımlardan biri olacaktır. Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programına olan eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesidir. Nitel araştırma metodolojisinin desenlerinden durum çalışması yöntemiyle gerçekleştirilen araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış odak grup görüşmeleri, katılımcı gözlem ve doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Çalışma grubu 20122013 eğitim-öğretim yılında Ankara'da bir Anadolu Lisesinde öğrenim gören öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri NVivo 8 bilgisayar programında içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda; öğrencilerin, geleneksel cinsiyet rolleri ve toplumsal cinsiyet kalıpyargılarını benimsedikleri, şiddet eylemlerinin çoğunlukla erkek öğrenciler tarafından çoğunlukla kız öğrencilere veya kadın öğretmenlere yönelik yapıldığı, bazı öğrenciler tarafından kadının ikincil konumunun ayrımcılık olarak değerlendirilmediği, cinsiyetler arası etkileşimin sınırlandırıldığı, öğretmenler tarafından cinsiyet ayrımcılığı yapıldığı, okulda kadına yönelik şiddetin yaşandığı ve tepkisiz kalındığı ortaya çıkmıştır. Bulgular bütünsel anlamda değerlendirildiğinde ortaöğretim öğrencilerinin "toplumsal cinsiyetin anlamı", "toplumsal cinsiyet rolleri ve kalıpyargıları", "eşcinsellik", "kadınların karar alma mekanizmalarına katılımı", "kadına yönelik şiddet" ve "kadının çalışma yaşamına katılımı ve geliri" konularında eğitim ihtiyaçları olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Acar, F., Ayata, A. G. ve Varoğlu, D. (1999). Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık: Türkiye'de Eğitim Sektörü Örneği. Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü.
- Allana, A., Asad, N. ve Sherali, Y. (2010). Gender in academic settings: Role of teachers. International Journal of Innovation, Management and Technology, 1(4), 343-348. http://www.ijimt.org/papers/63- C053.pdf adresinden erişildi.
- Altınay, A. G. (2003) Militarizm ve insan hakları ekseninde Milli Güvenlik dersi. B. Çotuksöken, A. Erzan ve O. Silier (Ed.). Ders kitaplarında insan hakları: Tarama sonuçları içinde (s. 138-157). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. http://research.sabanciuniv.edu/995/ adresinden erişildi.
- Altınay, A. G. ve Arat, Y. (2008). Türkiye'de kadına yönelik şiddet (2. bs.). İstanbul: Metis Yayınları. http://kasaum.ankara.edu.tr/files/2013/11/Ayşe-Gül-Altınay-Yeşim-Arat- turkiyede_kadina_yonelik_siddet_2007.pdf adresinden erişildi.
- Arar, K. (2014). Gender discourse in an arab-muslim high school in Israel: Ethnographic case study. Journal of Educational Change, 15(3), 281-301. doi:10.1007/s10833-014-9235-z
- Arı, R. (2008). Eğitim psikolojisi. Ankara: Nobel Yayınevi.
- Armeni, V. (1999). Student perceptions of gender equity in high school coeducational and single-sex physical education classes (Yüksek lisans tezi). ProQuest Dissertations and Theses veritabanından erişildi (UMI No. 800-521-0600).
- Atakan, M. ve Tekdemir Yurtdaş, G. (2013). Ergenlerin karşılıklı konuşmalarında toplumsal cinsiyet kuruluşu. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 33(2), 15-30. http://dergipark.gov.tr/iupcd/issue/9439/118084 adresinden erişildi.
- Ayata, A. (2011). Siyaset ve katılım. Y. Ecevit ve N. Karkıner (Ed.). Toplumsal cinsiyet sosyolojisi içinde (s. 65-83). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Baba, H. B. (2007). Toplumsal cinsiyet açısından daha eşitlikçi bir toplum için dönüşümün taşıyıcıları olarak öğretmen adayları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Birleşmiş Milletler. (2009). Ekonomik ve sosyal konsey. http://www.esithaklar.org/wp- content/uploads/2016/04/ESKHKGY21.pdf adresinden erişildi.
- Bora, A. (2011). Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık. http://secbir.org/images/haber/2011/01/15-aksu- bora.pdf adresinden erişildi.
- Council of Europe. (2011). Council of Europe Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence. https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=090 000168008482e adresinden erişildi.
- Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri; beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Ankara: Siyasal Kitapevi.
- Çelik, A., Pasinlioğlu, T., Tan, G. ve Koyuncu, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet eşitliği tutumlarının belirlenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21(3), 181-186. http://www.journals.istanbul.edu.tr/iufnhy/article/view/1023018538/1023021065 erişildi. adresinden
- Damarlı, Ö. (2006). Ergenlerde toplumsal cinsiyet rolleri, bağlanma stilleri ve benlik kavramı arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Demirel, Ö. (2007). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: PegemA Yayıncılık
- Derman, O. (2008). Ergenlerde psikososyal gelişim. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri: Sempozyum Dizisi, 63, 19-21. http://www.ctf.edu.tr/stek/pdfs/63/6302.pdf adresinden erişildi.
- Dökmen, Z. (2014). Toplumsal cinsiyet, sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitapevi.
- Duffy, J., Warren, K. ve Walsh, M. (2001). Classroom interaction: Gender of teacher, gender of student and classroom subject. Sex Roles, 45(9-10), 579-593. doi:10.1023/A:1014892408105
- Durmuş, E. ve Gürgan, U. (2005). Lise öğrencilerinin şiddet ve saldırganlık eğilimleri, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 304-321. http://dergipark.gov.tr/tebd/issue/26123/275183 adresinden erişildi.
- Ecevit, Y. (2013). Karar alma mekanizmalarında kadınlar. http://www.slideshare.net/PEXDproject/karar-alma-mekanizmalarnda adresinden erişildi.
- Eğitim Reformu Girişimi. (2008). Eğitimde ve eğitimle toplumsal cinsiyet eşitliği. http://erg.sabanciuniv.edu/sites/erg.sabanciuniv.edu/files/Egitimde%20ve%20Egitimle%20Toplu msal%20Cinsiyet%20Esitligi.ERG_.20.10.08.pdf adresinden erişildi.
- Eğitim Reformu Girişimi. (2015). Meslek liselerinde toplumsal cinsiyet eşitliği, ümraniye ve şişli mesleki ve teknik anadolu liseleri örneği. http://erg.sabanciuniv.edu/sites/erg.sabanciuniv.edu/files/CEV_ERG_RAPORU_WEB.PDF adresinden erişildi.
- Esen, Y. (2007). Sexism in school textbooks prepared under education reform in Turkey. Journal of Critical Education Politicy Studies, 5(2), 466-493. http://www.jceps.com/wpcontent/uploads/PDFs/05-2-15.pdf adresinden erişildi.
- Esen, Y. (2013a). Eğitim süreçlerinde cinsiyet ayrımcılığı: Öğrencilik deneyimleri üzerinde yapılmış bir çözümleme. International Online Journal of Educational Sciences, 5(3), 757-782. http://www.iojes.net//userfiles/Article/IOJES_1202.pdf adresinden erişildi.
- Esen, Y. (2013b). Hizmet öncesi öğretmen eğitiminde toplumsal cinsiyet duyarlılığını geliştirme amaçlı bir çalışma. Eğitim ve Bilim, 38(169). http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/2066 adresinden erişildi.
- Flowers, N. (2010). Pusulacık, çocuklar için insan hakları eğitimi kılavuzu. http://www.halkevleri.org.tr/sites/default/files/indir/02-07-2013 pusulacikcocuklaricininsanhaklariegitimikilavuzu.pdf adresinden erişildi.
- Gözütok, F. D. (2008). Eğitim ve şiddet. Ankara: Gazi Kitapevi.
- Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2004). Türkiye nüfus ve sağlık araştırması 2003. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/pdf/TNSA2003-AnaRapor.pdf adresinden erişildi.
- IMF. (2013). Women, Work, and the Economy: Macroeconomic Gains from Gender Equity. IMF Staff Discussion Note. http://www.imf.org/external/pubs/ft/sdn/2013/sdn1310.pdf adresinden erişildi.
- İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi. (2011). Kadına yönelik şiddet raporu http://bianet.org/files/doc_files/000/000/320/original/kad%C4%B1n_cinayetleri_raporu_pdf.pdf adresinden erişildi.
- Kadın Cinayetleri. (t.y.). http://kadincinayetleri.org adresinden erişildi.
- Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2015). Türkiye'de kadına yönelik aile içi şiddet araştırması. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/KKSA-TRAnaRaporKitap26Mart.pdf adresinden erişildi.
- Kandemirci, D. ve Kağnıcı, D. Y. (2014). Kadına yönelik aile içi şiddetle baş etme: Çok boyutlu bir araştırma. Türk Psikoloji Yazıları, 17(33), 1-12. http://www.turkpsikolojiyazilari.com/PDF/TPY/33/01.pdf adresinden erişildi.
- Kane, J. M. ve Mertz, J. E. (2011). Debunking myths about gender and mathematics performance. Notices of the American Mathematical Society, 59(1), 10-21. http://www.ams.org/notices/201201/rtx120100010p.pdf?hc_location=ufi adresinden erişildi.
- Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
- Karkıner, N. (2016). Toplumsal cinsiyet ve toplumsal cinsiyete farklı kuramsal yaklaşımlar. S. Yağan Güder (Ed.). Erken çocuklukta cinsel eğitim ve toplumsal cinsiyet içinde (s. 51-78). Ankara: Eğiten Kitap.
- Kişiye Uygun Meslek Seçiminin Önemi. (t.y.). http://metefankara.meb.gov.tr/baglantilar/05_mesbil/rehberlik/ogrenciler.pdf adresinden erişildi.
- Kuurme, T. ve Kasemaa, G. (2015). Gender advantages and gender normality in the views of estonian secondary school students. Discourse and Communication For Sustainable Education, 6(1), 72-85. https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/dcse.2015.6.issue-1/dcse-2015-0005/dcse-2015- 0005.pdf adresinden erişildi.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2016). Okulların toplumsal cinsiyete duyarlılık açısından değerlendirilmesi. http://etcep.meb.gov.tr/application/assets/admin/uploads/userfiles/files/arastirma_raporu.pdf adresinden erişildi.
- Ntv. (2009, 24 Kasım). Kadın cinayetleri yüzde 1400 artış gösterdi. http://www.ntv.com.tr/yasam/kadin- cinayetleri-yuzde-1400-artis-gosterdi,gTy3YNnHUkS_bLGuT-XfeQ adresinden erişildi.
- OECD. (2014). Employment Database 2014. https://www.oecd.org/gender/data/genderwagegap.htm adresinden erişildi.
- OECD. (2015a). Trends Shaping Education 2015 Spotlight 7. http://www.oecd.org/edu/ceri/Spotlight7- GenderEquality.pdf adresinden erişildi.
- OECD. (2015b). What lies behind gender inequality in education?. PISA in Focus, 49, 1-4. doi:10.1787/5js4xffhhc30-en
- Öztürk, S. (2012). Kadın/erkek olma süreçleri ile ilgili yaklaşımlar: İstanbul Anadolu yakasında bulunan ve farklı özelliklere sahip liselerde yapılan niteliksel çalışma (Yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
- Punch, K. F. (2011). Sosyal araştırmalara giriş, nitel ve nicel yaklaşımlar (D. Bayrak, H. B. Arslan ve Z. Aküyüz, Çev.). Ankara: Siyasal Kitapevi.
- Resnick, J. (2002). Change and tradition: Gender identity construction of adolescent girls under the influence of the hidden curriculum (Doktora tezi). ProQuest Dissertations and Theses veritabanından erişildi (UMI Number: 3063005).
- Rutledge, S. A. (2005). A case study of the perceptions of educators and representation of gender in the curriculum of a rural school district (Doktora tezi). ProQuest Dissertations and Theses veritabanından erişildi (UMI Number: 3193347).
- Sayılan, F. (2012). Toplumsal Cinsiyet ve yetişkin okuma yazma eğitimi: ders kitaplarının eleştirel anallizi. F. Sayılan (Ed.). Toplumsal cinsiyet ve eğitim içinde (s. 77-102). Ankara: Dipnot Yayınları.
- Sayılan, F. ve Özkazanç, A. (2012). İktidar ve direniş bağlamında toplumsal cinsiyet. F. Sayılan (Ed.). Toplumsal cinsiyet ve eğitim içinde (s. 103-142). Ankara: Dipnot Yayınları.
- Slavin, R. E. (2015). Eğitim psikolojisi kuram ve uygulama (G. Yüksel, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık.
- Stufflebeam, D. L., McCormick, C. H., Brinkerhoff, R. O. ve Nelson, C. O. (1985). Conducting educational need assessment. Kluwer-Nijhoff Publishing.
- Tang, K. (2008). Gender equity and cambodıan high school students in a large urban school district: Perspectives from administrators, teachers and students (Doktora tezi). ProQuest Dissertations and Theses veritabanından erişildi (UMI Number: 3324985).
- Türkiye İstatistik Kurumu. (2013). Toplumsal cinsiyet istatistikleri 2013. http://www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay&KT_ID=11&KITAP_ID=294 adresinden erişildi.
- UNESCO. (2000). Gender sensitivity, module 5. France: UNESCO. http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001304/130428e.pdf adresinden erişildi.
- UNESCO. (2002). Gender sensitivity, a training manual. http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001376/137604eo.pdf adresinden erişildi.
- UNESCO. (2009). Promoting gender equality in education. http://unesdoc.unesco.org/images/0018/001864/186495E.pdf adresinden erişildi.
- UNICEF. (2003). Eğitimin toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi, Türkiye 2003. http://www.unicef.org/turkey/gr/_ge21.html adresinden erişildi.
- UNICEF. (2004a). Kadınlara karşı her türlü ayrımcılığın önlenmesi uluslararası sözleşmesi. https://www.unicef.org/turkey/pdf/_gi18.pdf adresinden erişildi.
- UNICEF. (2004b). İnsan hakları evrensel beyannamesi. https://www.unicef.org/turkey/pdf/_gi17.pdf adresinden erişildi.
- United Nations. (2016). Convention on the elimination of all forms of discrimination against women. http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/ adresinden erişildi.
- Vefikuluçay Yılmaz, D. V., Zeyneloğlu, S., Kocaöz, S., Kısa, S., Taşkın, L. ve Eroğlu, K. (2009). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 775-792. https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/697/377 adresinden erişildi.
- Vefikuluçay, D., Zeyneloğlu, S., Eroğlu, K. ve Taşkın, L. (2007). Kafkas Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bakış açıları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 14(2), 26-38. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/hunhemsire/article/view/5000052934/5000050250 erişildi. adresinden
- World Economic Forum. (2015). The global gender gap report 2015. http://www3.weforum.org/docs/GGGR2015/cover.pdf adresinden erişildi.
- World Health Organization. (2005). Addressing violence against women and achieving the millennium development goals. http://www.who.int/gender/documents/MDGs&VAWSept05.pdf adresinden erişildi.
- World Health Organization. (2014). Violence against women. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs239/en/ adresinden erişildi.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
- Yogev, Ş. P. (2006). Ergenlerde toplumsal cinsiyetin kazanılması: Aile, okul ve arkadaş etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
| APA | ERDOL ACAR T (2017). Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği). , 39 - 65. |
| Chicago | ERDOL ACAR Tuba Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği). (2017): 39 - 65. |
| MLA | ERDOL ACAR Tuba Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği). , 2017, ss.39 - 65. |
| AMA | ERDOL ACAR T Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği). . 2017; 39 - 65. |
| Vancouver | ERDOL ACAR T Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği). . 2017; 39 - 65. |
| IEEE | ERDOL ACAR T "Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği)." , ss.39 - 65, 2017. |
| ISNAD | ERDOL ACAR, Tuba. "Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği)". (2017), 39-65. |
| APA | ERDOL ACAR T (2017). Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği). Eğitim ve Bilim, 42(190), 39 - 65. |
| Chicago | ERDOL ACAR Tuba Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği). Eğitim ve Bilim 42, no.190 (2017): 39 - 65. |
| MLA | ERDOL ACAR Tuba Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği). Eğitim ve Bilim, vol.42, no.190, 2017, ss.39 - 65. |
| AMA | ERDOL ACAR T Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği). Eğitim ve Bilim. 2017; 42(190): 39 - 65. |
| Vancouver | ERDOL ACAR T Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği). Eğitim ve Bilim. 2017; 42(190): 39 - 65. |
| IEEE | ERDOL ACAR T "Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği)." Eğitim ve Bilim, 42, ss.39 - 65, 2017. |
| ISNAD | ERDOL ACAR, Tuba. "Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği)". Eğitim ve Bilim 42/190 (2017), 39-65. |
