1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI
Yıl: 2016 Cilt: 0 Sayı: 53 Sayfa Aralığı: 193 - 238 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI
Öz: Çarlık Rusyası, 1836 yılında yürürlüğe koyduğu bir nizamname ileErmeni kilisesi üzerinde yeni bir idari teşkilat oluşturmuştu. Böylece enbüyük Ermeni dini merkezi olan Eçmiyazin Katoğikosluğu üzerinde ÇarlıkRusyası'nın otoritesi artırılıyordu. Kilisenin devlet kontrolüne alındığı vekatoğikos seçiminde son sözün Rus Çarı'na verildiği bu kanun, Ermenikilisesinin faaliyetlerini ciddi şekilde sınırlıyordu. Rus Çarı ve KafkasyaOrdusu Başkumandanı, katoğikosluk ve bizzat katoğikosun faaliyetleriüzerinde doğrudan etkili hale getiriliyorlardı. Aynı zamanda Rusya gerekligördüğü hallerde katoğikosluğun tüm resmi evrakları ve malları üzerindede söz sahibi olacaktı. Rusya bu siyasetiyle kilisenin yetkilerini daralttığıgibi katoğikosluk üzerinden tüm Ermenileri doğrudan kendine bağlı halegetirmeyi hedefliyordu. Bu durum da Rusya ve Ermeniler arasındakiilişkilerin ilerleyen dönemlerde oldukça olumsuz bir seyir takip etmesinesebebiyet verecekti. Bu çalışmada, Rusya'da yayınlanan bu nizamnameçerçevesinde Rusya'nın Ermenilerle ilgili uygulamaları ortaya konulmayaçalışılacaktır
Anahtar Kelime: (ARMENIAN POLICY OF TSARIST RUSSIA IN THE FRAMEWORK OF 1836 ARMENIAN CHURCH REGULATION)
Öz: Tsarist Russia created a new administrative organization on theArmenian Church by a regulation that had put place in 1836. Theregulation, were to increase the power of the Russian authorities over theEtchmiadzin Catholicosate, the largest Armenian religious center. Theregulation limited the Armenian Church’s activities severely by putting thechurch under state control and giving the the Russian Tsar authority overthe Catholicosate elections. This arrangement had given Russian Tsar andthe Caucasus Governor General a definite power on the Catholicosate andits activities. Meanwhile, Russia would have a say in on all officialdocuments and assets of Catholicosate when needed. By the agency of thispolicy Russia restricted the authority of the church and intended to bind allArmenians directly to the government itself. This would give rather a negativetrend in the future relations between Russia and the Armenians. This paper,aims to shed light on the Russian administration of Armenians in theframework of the 1836 regulation
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
- Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı (Y.MTV.) nr. 233/96
- Adalian, Rouben Paul, Historical Dictionary of Armenia, Lanham MD: Scarecrow Press, 2010.
- Aknouni, E., Political Persecution: Armenian Prisoner of Caucasus (A Page of the Tzar’s Persecution), (Translated from the Author’s Manuscript by A. M. And H. W.), New York: 1911.
- Bournoutian, George A., Ermeni Tarihi – Ermeni Halkının Tarihine Kısa Bir Bakış, (Çeviri: Ender Abadoğlu – Ohannes Kılıçdağı), İstanbul: Aras Yayıncılık, 2011.
- Garthwaite, Gene R., İran Tarihi – Pers İmparatorluğu’ndan Günümüze, (İngilizceden Çeviren: Fethi Aytuna), İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 2011.
- Güllü, Ramazan Erhan, Ermeni Sorunu ve İstanbul Ermeni Patrikhanesi (1878- 1923), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2015.
- Kurat, Akdes Nimet, Rusya Tarihi (Başlangıç’tan 1917’ye Kadar), Ankara: T.T.K. Yayınları, 2010.
- Marjanlı, Musa, Armenians. Russia. The Caucasus., Dubai: Khazar University Press, 2011.
- Papajian, Sarkis, A Brief History of Armenia, Fresno: Armenian Evangelical Union, 1974.
- Payaslian, Simon, The History of Armenia – From the Origins to the Present, New York: Palgrave Macmillan Publishing, 2007.
- Riasanovsky, Nicholas V. – Steinberg, Mark D., Rusya Tarihi – Başlangıçtan Günümüze …, (İngilizceden Çeviren: Figen Dereli), İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 2011.
- Saygılı, Hasip, 1905 Rus Devrimi ve Sultan Abdülhamid, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2016.
- Ter Minassian, Anaide, Ermeni Devrimci Hareketi’nde Milliyetçilik ve Sosyalizm 1887-1912, (Türkçe’ye Çeviren: Mete Tunçay), İstanbul: İletişim Yayınları, 1995.
- Uras, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, İstanbul: Belge Yayınları, 1976.
- Walker, Christopher J., Armenia: The Survival of a Nation, London: Palgrave Macmillan Publishing, 1990.
- Askeroğlu Arslan, Ayna, “Eçmiyadzin Ermeni Gregoryen Kilisesi’nin 1836 Tarihli Nizamnamesi’nin Tahlili”, 19.-20. Yüzyıllarda Türk-Ermeni İlişkileri: Kaynaşma-Kırgınlık-Ayrılık-Yeni Arayışlar Uluslararası Sempozyum Bildirileri, Cilt: 2, İstanbul: Türk Ocakları İstanbul Şubesi Yayını, 2015.
- Beydilli, Kemal, “1828-1829 Osmanlı – Rus Savaşında Doğu Anadolu’dan Rusya’ya Göçürülen Ermeniler”, Belgeler – Türk Tarih Belgeler Dergisi, Cilt: XIII, No: 17, Ankara: T.T.K. Yayınları, 1988.
- Cengiz, Hayrullah, “Rusya’nın 1895-1905 Yılları Arasında Kafkasya Ermenileri Politikası – Ermenileri Ruslaştırma Çabaları”, Kafkas Araştırmaları IV, İstanbul: 1998.
- Güllü, Ramazan Erhan, “The Crises of Armenian Church in Russia (1903- 1905) and Its Impact on Ottoman-Armenian Relations”, Trakya University Journal of Social Science, Vol.: 17, No.: 2, Edirne, December 2015.
- Güllü, Ramazan Erhan, “Rusya’da Yayınlanan 1836 Tarihli Bologenya Nizamnamesi ve Nizamnamenin Osmanlı-Rus-Ermeni İlişkilerine Etkisi”, Hazar’dan Karadeniz’e Stratejik Bakış, (Editör: Okan Yeşilot), Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2014.
- Suny, Ronald Grigor, “Eastern Armenians Under Tsarist Rule”, The Armenian People From Ancient to Modern Times (Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century), (Editör: Richard G. Hovannisian), Vol.: II, New York: St. Martin’s Press, 1997.
- Tanrıverdi, Mustafa, “Ermenilerin Tiflis’teki Siyasi Faaliyetleri (1878-1914)”, 19.-20. Yüzyıllarda Türk-Ermeni İlişkileri: Kaynaşma-Kırgınlık-Ayrılık-Yeni Arayışlar Uluslararası Sempozyum Bildirileri, Cilt: 2, İstanbul: Türk Ocakları İstanbul Şubesi Yayını, 2015.
- Tanrıverdi, Mustafa, “Bakü’de 1905 Olayları ve Yansımaları”, Türkiye Günlüğü, Sayı: 121, Ankara, Kış 2015.
- Werth, Paul, “Imperial Russia and the Armenian Catholicos at Home and Abroad”, Reconstruction and Interaction of Slavic Eurasia and Its Neighboring Worlds, (Ed.: Osamu Ieda – Tomohiko Uyama), Sapporo: Slavic Research Center, 2006.
- Wilson, Samuel Graham, “The Armenian Church in Its Relation to the Russian Government”, The North American Review, Vol.: 180, No.: 578, January 1905.
- Yeşilot, Okan, “Türkmençay Antlaşması ve Sonuçları”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 36, Erzurum 2008.
- Askarova, Aina, “Türk – Rus İlişkilerinde Eçmiyadzin Ermeni Katogikosluğu’nun Yeri (1914-1983)”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: 2010.
- Önol, Onur, “The Armenians and Tsarist Russia (1870-1906)”, The Institute of Economics and Social Sciences of Bilkent University, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: 2009.
| APA | Güllü R (2016). 1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI. , 193 - 238. |
| Chicago | Güllü Ramazan Erhan 1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI. (2016): 193 - 238. |
| MLA | Güllü Ramazan Erhan 1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI. , 2016, ss.193 - 238. |
| AMA | Güllü R 1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI. . 2016; 193 - 238. |
| Vancouver | Güllü R 1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI. . 2016; 193 - 238. |
| IEEE | Güllü R "1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI." , ss.193 - 238, 2016. |
| ISNAD | Güllü, Ramazan Erhan. "1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI". (2016), 193-238. |
| APA | Güllü R (2016). 1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI. Ermeni Araştırmaları Dergisi, 0(53), 193 - 238. |
| Chicago | Güllü Ramazan Erhan 1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI. Ermeni Araştırmaları Dergisi 0, no.53 (2016): 193 - 238. |
| MLA | Güllü Ramazan Erhan 1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI. Ermeni Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.53, 2016, ss.193 - 238. |
| AMA | Güllü R 1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI. Ermeni Araştırmaları Dergisi. 2016; 0(53): 193 - 238. |
| Vancouver | Güllü R 1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI. Ermeni Araştırmaları Dergisi. 2016; 0(53): 193 - 238. |
| IEEE | Güllü R "1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI." Ermeni Araştırmaları Dergisi, 0, ss.193 - 238, 2016. |
| ISNAD | Güllü, Ramazan Erhan. "1836 TARİHLİ ERMENİ KİLİSESİ NİZAMNAMESİ ÇERÇEVESİNDE ÇARLIK RUSYASI’NIN ERMENİ POLİTİKALARI". Ermeni Araştırmaları Dergisi 53 (2016), 193-238. |
