Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması

Nermin ÇAKMAK, (Doktora öğrencisi, Ankara Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.)
Engin BAYSEN (Yrd. Doç. Dr., Yakın Doğu Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü.)
Bilgi Dünyası
16 1
Yıl: 2013 Cilt: 14 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 358 - 372 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması

Öz:
Kavram haritaları, J. D. Novak ve arkadaşları tarafından Cornell Üniversitesinde gerçekleş- tirilen bir araştırma programı kapsamında; Ausubel'in anlamlı öğrenme teorisine dayalı olarak geliştirilen öğretme ve öğrenme yöntemlerinden biridir. Kavram haritaları eğitim, sosyal ve doğa bilimlerinde yaygın bir şekilde uygulanmış ve değerlendirilmiş bir teknik olmasının yanı sıra daha pek çok bilim alanını da etkilemiştir. Etkilediği alanlardan biri de kütüphanecilik ve bilgi bilimi alanı olmuştur. Bu makale kapsamında kavram haritalarının sadece öğrencilerin (ilk, orta, lise, üniversite)bilgi arama süreçleri üzerine etkilerine yer verilmiştir. Literatüre göz gezdirdiğimizde kavram haritalarının bilgi arama süreçlerine etkisini inceleyen çalışmalarda; kavram haritalarının öğrencilerin bilgi arama süreçleri boyunca bilgi gereksinimlerini tanımlamalarında, araştırma konularını daraltmalarında (odak geliştirme), bilgiyi bulmalarında, organize etme ve sentezlemelerinde ve araştırma sonuçlarını yazmalarında etkili bir stratejik araç olduğu belirtilmektedir. Bu araştırmada Kavram nedir? Kavram haritası nedir? Kavram haritalarının bilgi arama süreçlerine etkisi nedir? Bilgi arama süreçlerinde kavram haritasından nasıl yararlanılır? gibi soruların yanıtı literatür ve mevcut uygulamalar içinde aranacaktır. Ülkemizde kavram haritalarının kütüphanecilik ve bilgi bilimi alanında kullanılması ile ilgili herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Dolayısıyla bu araştırma ile hem eğitim hem de uygulama alanında kavram haritalarından yararlanmanın sağlayabileceği olumlu katkılara dikkat çekilerek; bu konudaki bilincin artırılması hedefl enmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Bilgi, Belge Yönetimi

The Use of Concept Maps in Information Search Process

Öz:
Concept Maps, based on Ausubel’s maningful learning theory and created by J.D. Novak and his collegues during a research program kept at Cornell University, is one of the learning and teaching methods. Concept maps is not only utilized and tested in education, social and natural sciences but found to aff ect most other sciences. One of these is library and information sciences. The present research focused on only the eff ects of concept maps on students’ (primary, secondary, high school and university) information search process.Analysing the literature concerning those research mentioning the eff ects of the concept maps on information search process, concept maps were shown as eff icient strategic tool in defining information need, focusing research teme, information retrievel, organizing and synthesizing information and in writing during students’ information search process.The present research answers many questions: What is a concept?; What is a concept map?; How do the concept maps aff ect information search process ?; How can the concept maps utilized in information search process? by analysing the literature and current applications. Any research concerning the utilization of the concept maps in library and information sciences in Turkey were not found. Present research revealed both the advantages of utilising concept maps in education and its applications aimed to raise its awarness
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Bilgi, Belge Yönetimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aktaş, M. ve Güler, H. K. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının dörtgenler kavramına ilişkin oluşturdukları kavram haritalarının değerlendirilmesi. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (2), 605-618.
  • Barroniak, L. K. (2004). Meaningful research projects: perspectives from high school students and their teacher. Yayınlanmamış doktora tezi, University of Albarta.
  • Baysen, E. (2003). Fen eğitiminde yeni gelişmeler ve (1960-1985 Dönemi) Türkiye’deki uygulamaları. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Birinci, H. G. (2007). Tarihçilerin Bilgi Arama Davranışları. Türk Kütüphaneciliği, 21 (1), 29-44.
  • Bruner, J. (1966). Toward a theory of instuction. Cambridge: Belkanp Press. Bostick, S. (1992). The development and validation of the libaray anxiety scale. Yayınlanmamış doktora tezi, Wayne State University.
  • Byström, K. ve Järvelin, K. (1995). Task complexity aff ects information seeking and use. Information Processing and Management, 31(2), 191-213.
  • Case, D. O. (2002). Looking for information: a survey of research on information seeking, needs, and behavior. Amsterdam; New York: Academic Press
  • Chiou, C.C., Lee, L.T. ve Liu, Y.Q. (2012). Eff ect of Novak colorful concept map with digital teaching materials on student academic achievement : International educational technology conference IETC2012. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 64, 192 -201.
  • Colosimo, A. ve Fitzgibbons, M. (2012). Teaching, designing, and organizing: concept mapping for librarians. Partnership: the Canadian Journal of Library and Information Practice and Research, 7(1), 1-15.
  • Çatalkaya, R. (2005). Bazı bireysel farklılıkların kavram haritası yapma başarısına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
  • Dervin, B. (1998). Sense-making theory and practice: an overview of user interests in knowledge seeking and use. Journal of Knowledge Management, 2(2), 36-46.
  • Ekici, S. ve Uçak, N. Ö. (2012). İlköğretim öğrencilerinin internet’te bilgi arama davranışları. Türk Kütüphaneciliği, 26(1), 78-96.
  • Ellis, D. (1993). Modelling the information-seeking patterns of academic researchers: a graound theory approach. Library Quarterly, 63(4), 469-486.
  • Ellis, D. ve Haugan, B. (1997). Modelling the information seeking patterns of engineers and research scientists in an industrial environment. Journal of Documantation, 53(4), 384-403.
  • Gordon, C. A. (1995). Concept mapping as a pre-search activity in the research process. Yayınlanmamış doktora tezi, Boston University, Boston.
  • Gordon, C. A. (2000) The eff ects of concept mapping on the searching behavior of tenth-grade students. 18 Eylül 2013 tarihinde http://www.ala.org/aasl/aaslpubsandjournals/slmrb/ slmrcontents/volume32000/mapping adresinden erişildi.
  • Gordon, C. A. (2002). Methods for measuring the infl uence of concept mapping on student information literacy. 18 Eylül 2013 tarihinde http://www.ala.org/aasl/aaslpubsandjournals/ slmrb/slmrcontents/volume52002/gordon adresinden erişildi.
  • Gregoriades, A., Pampaka, M. ve Michail, H. (2009). Assesing students’ learning in MIS using concept mapping. Journal of Information Systems Education, Winter, 20(4), 419-430.
  • Herring, J. E. (2011). Year seven students, concept mapping and the issues of transfer. School Libraries Worldwide, 17(1), 11-23.
  • Holliday, W. ve Li, Q. (2004). Understanding themillennials: updating our knowledge about students. Reference Services Review, 32(4), 356-366.
  • Ingwersen, P ve Järvelin, K. (2005). The turn: integration of information seeking and retrieval in context. Netherland: Springer İngeç, Ş.K. (2008). Kavram haritalarının değerlendirme aracı olarak fi zik eğitiminde kullanılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 195-206.
  • Kaptan, F. (1998). Fen öğretiminde kavram haritası yönteminin kullanılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 95-99.
  • Kendirli, B. (2008). Fen ve teknoloji dersinde kavram haritası kullanımının öğrenci tutumu, başarısı ve bilgi kalıcılığına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Keten, B. (2011). Kadın girişimcilerin bilgiye yaklaşımı. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Kraker, J. (2002). Research anxiety and student’s perceptions of reserach: an experiement: part 1. eff ect of teaching Kuhlthau’s ISP model. American Society for Information Science and Technology, 53(4), 282-294.
  • Kuhlthau, C. C. (1983). The library research process: case studies and interventions with high school seniors in advanced placement English classes using Kelly’s theory of constructs. Yayınlanmamış doktora tezi, Rutgers the State University of New Jersey, New Jersey.
  • Kuhlthau, C. C. (1988). Longitudinal case studies of the information search process of users in libraries. LISR, 10, 257-307.
  • Kuhlthau, C. C. (1991). Inside the serach process: information seeking from the user’s perspective. Journal of the American Society for Information Science, 42(5), 361-371.
  • Kuhlthau, C. C. (1990). Validating a model of research process: a comparison of academic, public, and school library users. LISR, 12, 5-31
  • Kuhlthau, C. C. (1993). Seeking meaning: a process approach to library and information services. Norwood, NJ : Ablex.
  • Kuhlthau, C. C. (1994). Teaching the library reserach process (2. bs.). Metuchen, NY ve London: The Scarecrow. Li, Q. (2006). The infl uence of continuous concept map construction on the information seeking process Yayınlanmamış doktora tezi., Utah State University, Logan, Utah.
  • Limberg, L. (1997). Information use for learning purposes. V. Pertti, R. Savolainen ve B. Dervin (Edited). Information seeking in context, 14-16 August 1996 içinde (s.275-289). Birleşik Krallık: Taylor Graham.
  • Lunce, C. (2011). Concept mapping in grades k-12. School Library Monthly, 27(8), 39-40.
  • Marchionini, G. (1989). Information-seeking strategies of novice using a full-text electronic encylopedia. Journal of the American Society for Information Science, 40(1), 54-66.
  • Marchionini, G. (1992). Interfaces for end-user information seeking. Journal of the American Society for Information Science, 43(2), 156-163.
  • Mellon, C. A. (1986). Library anxiety: a ground theory and its development. College and Reserach Libraries, March, 160-165.
  • McClure, J.R., Sonak, B. ve Suen, H.K. (1999). Concept map assessment of classroom learning:reliability, validity, and logistical practicality. Journal of Research in Science Teaching, 36(4), 475-492.
  • Nahl, D. (1997). Information counseling inventory of aff ective and cognitive reactions while learning the internet. Internet Reference Services Quarterly, 2(2-3), 11-33.
  • Novak, J. D. ve Cañas, A. J. (2008). The Theory underlying concept maps and how to construct and use them 11 Eylül 2013 tarihinde http://www.ssu.ac.ir/fi leadmin/templates/fa/Moavenatha/ MoavenateAmozeshi/edicupload/olymp-3.pdf adresinden erişildi. Novak, J. D. ve Gowin, D. B. (1984). Learning how to learn. Cambridge; New York : Cambridge University Press.
  • Özlük, H. K. (2006). Halk kütüphanesi kullanıcılarının bilgi arama davranışı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Pettigrew, K. E., Fidel, R. ve Bruce, H. (2001). Conceptual framework in information behavior. M. E. Williams (Editör). Annual Review of ınformation Science and technology (ARIST) vol.35 içinde (s.43-78). Medford, N.J.: ARIST Ögel, Ü. (2011). Kütüphane kaygısı: Bilkent Üniversitesi lisans öğrencileri üzerine bir çalışma . Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Önal, İ. (2008). Türkiye’de gazetecilerin bilgi gereksinimlerinin ve arama davranışlarının değerlendirilmesi, Bilgi Dünyası, 9(2), 286-314.
  • Pinto, M., Doucet, A. V. ve Ramos, A. F. (2010). Measuring students’ information skills through concept mapping. Journal of Information Sience, 36(4), 464-480.
  • Plotnick, Eric. (2001). A Graphical system for understanding the relationship between concepts. Teacher Librarian,28 (4).
  • Savolainen, R. (2009). Information use and information processing: comparison of conceptualizations, Journal of Documantation, 65(2), 187-207.
  • Şeker, M. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Öğrenme Sitillerine Uygun Tekniklerin Kullanılmasının Öğrencilerin Öğrenme Düzeylerinin ve Kavram Yanılgılarının Giderilmesi Üzerindeki Etkililiğin Araştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Şimşek, A. (2006). Kavramların öğretimi. Ali Şimşek (Editör). İçerik türlerine dayalı öğretim içinde (s. 27-70). Ankara: Nobel.
  • Tanrıkulu, B. (2006). Akademisyen mühendislerin bilgi arama davranışlarına bilgi teknolojilerinin etkisi: Bilkent Üniversitesi örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Turan, İ. (2002). Lise coğrafya derslerinde kavram ve terim öğretimi ile ilgili sorunlar .G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 67-84.
  • Uçak, N. Ö. (1997a). Bilim adamlarının bilgi arama davranışları ve bunları etkileyen nedenler. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi. Uçak, N. Ö. (1997b). Bilgi gereksinimi ve bilgi arama davranışı. Türk Kütüphaneciliği, 11 (4), 315- 325.
  • Uçak, N. Ö. ve Al, U. (2000). İnternet’te bilgi arama davranışı. Türk Kütüphaneciliği, 14(3), 317-331.
  • Uçak, N. Ö. ve Güzeldere, Ş. O. (2006). “Bilişsel yapının ve işlemlerin bilgi arama davranışı üzerine etkisi”, Türk Kütüphaneciliği, 20(1), 7-28.
  • Ülgen, G. (2004). Kavram geliştirme: kuram ve uygulamalar (4. bs.). Ankara: Nobel. Vakkari, P. (1997). Information seeking in context a challenging metatheory. V. Pertti, R. Savolainen ve B. Dervin (Editr). Information seeking in context, 14-16 August 1996 içinde (s.451-464). Birleşik Krallık: Taylor Graham.
  • Wilson, T.D. (2000). Human information behavior. Special Issue on Information Science Research, 3(2).
  • Yaman, H. (2009). İlköğretimde 6. 7. ve 8. sınıfl ar için kavram haritalarıyla dil bilgisi öğretimi. Ankara: Nobel.
APA ÇAKMAK N, baysen e (2013). Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması. , 358 - 372.
Chicago ÇAKMAK Nermin,baysen engin Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması. (2013): 358 - 372.
MLA ÇAKMAK Nermin,baysen engin Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması. , 2013, ss.358 - 372.
AMA ÇAKMAK N,baysen e Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması. . 2013; 358 - 372.
Vancouver ÇAKMAK N,baysen e Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması. . 2013; 358 - 372.
IEEE ÇAKMAK N,baysen e "Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması." , ss.358 - 372, 2013.
ISNAD ÇAKMAK, Nermin - baysen, engin. "Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması". (2013), 358-372.
APA ÇAKMAK N, baysen e (2013). Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması. Bilgi Dünyası, 14(2), 358 - 372.
Chicago ÇAKMAK Nermin,baysen engin Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması. Bilgi Dünyası 14, no.2 (2013): 358 - 372.
MLA ÇAKMAK Nermin,baysen engin Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması. Bilgi Dünyası, vol.14, no.2, 2013, ss.358 - 372.
AMA ÇAKMAK N,baysen e Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması. Bilgi Dünyası. 2013; 14(2): 358 - 372.
Vancouver ÇAKMAK N,baysen e Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması. Bilgi Dünyası. 2013; 14(2): 358 - 372.
IEEE ÇAKMAK N,baysen e "Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması." Bilgi Dünyası, 14, ss.358 - 372, 2013.
ISNAD ÇAKMAK, Nermin - baysen, engin. "Kavram Haritalarının Bilgi Arama Süreçlerinde Kullanılması". Bilgi Dünyası 14/2 (2013), 358-372.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 2:15

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları