Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar

Çam, Zekeriya; Cok, Figen; SEYDOOGULLARİ, Sedef; ÇAVDAR, Duygu

Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar

Zekeriya ÇAM, (Ankara Üniversitesi)

Sedef SEYDOOGULLARİ, (Ankara Üniversitesi)

Duygu ÇAVDAR, (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi)

Figen ÇOK (Başkent Üniversitesi)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

335 0

Yıl: 2012 Cilt: 12 Sayı: 2 Suplementary Sayfa Aralığı: 1211 - 1225 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar

Öz:

Ahlak gelişimi alanında literatürde yer alan bilgiler çoğunlukla Piaget ve Kohlberg'in kuramlarına dayanmaktadır. Gilligan ve Turiel gibi kuramcıların ahlak gelişimine yaptıkları katkılar bilinmemekte ve kuramları hakkında Türkçe kaynaklara rastlanmamaktadır. Bu nedenle Piaget ve Kohlberg'in katkılarına değinerek, Gilligan ve Turiel'in kuramlarını tanıtmak ve böylece ahlak gelişimi konusuna daha geniş bir kuramsal perspektiften bakmak gerekli görülmüştür. Bu çalışmanın amacı ahlak gelişimi konusundaki psikoloji kuramlarını tanıtmak ve karşılaştırarak tartışmaktır. Piaget, ahlak gelişiminde "dışabağımlı evre" ve "özerk evre" olmak üzere iki evreli bir gelişimsel eğilim önermiştir. Kohlberg ise kuramını Piaget'in zihin gelişimi alanında ortaya koyduğu evreler üstüne inşa etmiştir. Kohlberg, üç düzey ve altı evreli büyük bir ahlak gelişim kuramı önermiştir. Kohlberg'in ahlak gelişimi kuramı çok etkileyici bir kuram özelliği taşımakla birlikte, yerel, kültürel ahlaki düşünceleri göz ardı etmesi, ahlaki davranışla ahlaki yargı arasındaki bağlantısızlık açılarından eksiklikler içermektedir. Özellikle Kohlberg'in erkeklerle çalışmasına bir tepki olarak Gilligan yeni bir yaklaşımla ahlak gelişimi alanyazınına katkıda bulunmuştur. Ona göre ahlaki konularda kadınlar başkalarının bakım ve korunmasını göz önünde bulundurmaya erkeklerden daha çok eğilimlidirler. Gilligan söz konusu farklılığı "bakım ahlakı" ve "adalet ahlakı" modelleri ile açıklamıştır. Ancak alanyazında geleneksel Kohlberg kuramsal yaklaşımı çerçevesinde kadınlar ve erkekler arasında yürütülen çok az sayıda çalışmanın ahlaki yargı farkına işaret ettiği görülmüştür. Ayrıca Gilligan'ın görüşlerinin farklı bağlam ve kültürlerde sınanmayışı da bir sınırlılık olarak değerlendirilmektedir. Turiel ise ahlak gelişimine farklı bir bakış açısından yaklaşmış ve daha çok sosyal yaşamla ahlaki düşünce arasındaki ilişkilere odaklanmıştır. Öncüsü olduğu Toplumsal Alan Kuramı, ahlak anlayışını toplumsal yaşam içerisinde değerlendirmiş ve "toplumsal gelenek" ile "ahlaki yargı" arasında farklılık olduğu gerçeğini vurgulamıştır. Bu çalışmada söz edilen kuramlar öne çıkan noktaları çerçevesinde sunulmaktadır

Anahtar Kelime:

Konular: Etik Felsefe

Öz:

Ahlak gelişimi alanında literatürde yer alan bilgiler çoğunlukla Piaget ve Kohlberg’in kuramlarına dayanmaktadır. Gilligan ve Turiel gibi kuramcıların ahlak gelişimine yaptıkları katkılar bilinmemekte ve kuramları hakkında Türkçe kaynaklara rastlanmamaktadır. Bu nedenle Piaget ve Kohlberg’in katkılarına değinerek, Gilligan ve Turiel’in kuramlarını tanıtmak ve böylece ahlak gelişimi konusuna daha geniş bir kuramsal perspektiften bakmak gerekli görülmüştür. Bu çalışmanın amacı ahlak gelişimi konusundaki psikoloji kuramlarını tanıtmak ve karşılaştırarak tartışmaktır. Piaget, ahlak gelişiminde “dışabağımlı evre” ve “özerk evre” olmak üzere iki evreli bir gelişimsel eğilim önermiştir. Kohlberg ise kuramını Piaget’in zihin gelişimi alanında ortaya koyduğu evreler üstüne inşa etmiştir. Kohlberg, üç düzey ve altı evreli büyük bir ahlak gelişim kuramı önermiştir. Kohlberg’in ahlak gelişimi kuramı çok etkileyici bir kuram özelliği taşımakla birlikte, yerel, kültürel ahlaki düşünceleri göz ardı etmesi, ahlaki davranışla ahlaki yargı arasındaki bağlantısızlık açılarından eksiklikler içermektedir. Özellikle Kohlberg’in erkeklerle çalışmasına bir tepki olarak Gilligan yeni bir yaklaşımla ahlak gelişimi alanyazınına katkıda bulunmuştur. Ona göre ahlaki konularda kadınlar başkalarının bakım ve korunmasını göz önünde bulundurmaya erkeklerden daha çok eğilimlidirler. Gilligan söz konusu farklılığı “bakım ahlakı” ve “adalet ahlakı” modelleri ile açıklamıştır. Ancak alanyazında geleneksel Kohlberg kuramsal yaklaşımı çerçevesinde kadınlar ve erkekler arasında yürütülen çok az sayıda çalışmanın ahlaki yargı farkına işaret ettiği görülmüştür. Ayrıca Gilligan’ın görüşlerinin farklı bağlam ve kültürlerde sınanmayışı da bir sınırlılık olarak değerlendirilmektedir. Turiel ise ahlak gelişimine farklı bir bakış açısından yaklaşmış ve daha çok sosyal yaşamla ahlaki düşünce arasındaki ilişkilere odaklanmıştır. Öncüsü olduğu Toplumsal Alan Kuramı, ahlak anlayışını toplumsal yaşam içerisinde değerlendirmiş ve “toplumsal gelenek” ile “ahlaki yargı” arasında farklılık olduğu gerçeğini vurgulamıştır. Bu çalışmada söz edilen kuramlar öne çıkan noktaları çerçevesinde sunulmaktadır

Anahtar Kelime:

Konular: Etik Felsefe

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Austrian, S. G. (2008). Adolescence. In S. G. Austrian (Ed.), Developmental theories through the life cycle (pp. 79-131). New York: Columbia University Press.
Çelen, N. (2000). Kohlberg’in ahlak gelişimi kuramı üzerine görüşler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (1), 95-99.
Çileli, M. (1987). Ergenlikte ahlak gelişimi. B. Onur (Ed.), Ergenlik psikolojisi (s. 265-286). Ankara: Taş Kitapçılık.
Ekşi, H. (2006). Bilişsel ahlak gelişimi kuramı: Kohlberg ve sonrası. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1), 29-38.
Fleming, J. S. (2006). Piaget, Kohlberg, Gilligan, and others on moral development. Retrieved August 12, 2011, from http:// swppr.com/Textbook/Ch%207%20Morality.pdf
Friedman, W., Robinson, A. B., & Friedman, B. L. (1987). Sex differences in moral judgments? A test of Gilligan’s theory. Psychology of Women Quarterly, 11, 37-46.
Gander, M., & Gardiner, H. (2010). Çocuk ve ergen gelişimi (çev. A. Dönmez). Ankara: İmge Kitabevi.
Gilligan, C. (2003). Hearing the difference: Theorizing connection. Anuario de Psicologia, 34 (2), 155-161.
Gilligan, C., & Attanucci, J. (1988). Two moral orientations: Gender differences and similarities. Merrill-Palmer Quarterly, 34, 223-237.
Gilligan, C., & Wiggins, G. (1987). The origins of morality in early childhood relationships. In J. Kagan & S. Lamb (Eds.), The emergence of morality in young children (pp. 277-305). Chicago: University of Chicago Press.
Hotelling, K., & Forrest, L. (1985). Gilligan’s theory of sex-role development: A perspective for counseling. Journal of Counseling Development, 64, 183-186.
Jaffee, S., & Hyde, J. S. (2000). Gender differences in moral orientation: A meta- analysis. Psychological Bulletin, 126 (5), 703-726.
Jorgensen, G. (2006). Kohlberg and Gilligan: Duet or duel? Journal of Moral Education, 35 (2), 179-196.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1999). Yeni insan ve insanlar: Sosyal psikolojiye giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi.
Kohlberg, L. (1984). The psychology of moral development: Essays on moral development, Vol. II. New York: Harper & Row.
Kohlberg, L. (2008). The development of children’s orientations toward a moral order I. sequence in the development of moral thought. Human Development, 51 (1), 8-20.
Kuyel, N. (2007). The relationship between religious rules and the moral judgments of more religious and less religious Turkish Muslims. Unpublished doctoral dissertation, The University of Texas at Austin, Austin.
Kuyel, N., & Glover, R. J. (2010). Moral reasoning and moral orientation of U.S. and Turkish university students. Psychological reports, 107 (2), 463-479.
Kyte, R. (1996). Moral reasoning as perception: A reading of Carol Gilligan. Hypatia, 11 (3), 97-113.
Lasch, C. (1992). Gilligan’s island. The New Republic, December, 7, 34-39.
Lins-Dyer, M. T., & Nucci, L. (2007). The impact of social classs and social cogntive domain on northastern Brazilian mothers’ and doughters’ conceptions of parental control. International Journal of Behavioral Development, 31 (2), 105-114.
Mercin, L. (2005). Piaget ve Kohlberg’in ahlak (moral) gelişim kuramlarının özelliklerinin karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 73-86.
Miller, J. G. (2006). Insights into moral development from cultural psychology. In M. Killen & J. Smetana (Eds.), Handbook of moral development (pp. 375-398). London: Lawrence Erlbaum Associates.
Nucci, L. P. (1981). Conceptions of personel issues: A domain distinct from moral or societal concepts. Child Development, 52, 118–121.
Nucci, L. P. (1996). Morality and personal freedom. E. S. Reed, E. Turiel & T. Brown (Eds.), Values and knowledge (pp. 41–60). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Nucci, L. P. (2001). Education in the moral domain. Cambridge, England: Cambridge University Press.
Nucci, L. P. (2008). Nice is not enough: Facilitating moral development. New York: Pearson.
Nucci, L. P., & Nucci, M. S. (1982). Children’s social interactions in the context of moral and conventional transgressions. Child Development, 53, 403-412.
Nucci, L. P., Camino, C., & Sapiro, C. (1996). Social class effects on northeastern Brazilian children’s conceptions of areas of personal choice and social regulation. Child Development, 67, 1223–1242.
Onur, B. (1979). Ahlak eğitiminin psikolojik temelleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 12 (1), 1-13.
Puka, B. (1991). Interpretive experiments: Probing the care— justice debate in moral development. Human Development, 34, 61-80.
Rhodes, M. L. (1985). Gilligan’s theory of moral development as applied to social work. Social Work, 30 (2), March- April, 101-105.
Rosett, C. (2003, June). Two refugee stories: A Turkish hero vs. U.N. goats. Wall Street Journal. Retrieved March 15, 2012 from http://www.ulkumen.net.
Schaffer, H. R. (1997). Social development. UK, Oxford: Blackwell Publishing. Skoe, E. E., & Marcia, J. E. (1991). A measure of care-based morality and its relation to ego identity. Merrill-Palmer Quarterly, 37, 289-304.
Smetana, J. G. (1983). Social–cognitive development: Domain distinctions and coordinations. Developmental Review, 3, 131–147.
Smetana, J. G. (1993). Children’s conceptions of social rules. M. Bennett (Ed.), The child as psychologist (pp. 111–141). London: Simon & Schuster.
Smetana, J. G. (1999). The Role of parents in moral development: A social domain analysis. Journal of Moral Education, 28 (3), 311-321
Smetana, J. G. (2011). Adolescents, families and social development: How teens construct their worlds. UK: Wiley-Blackwell.
Smetana, J. G., & Asquith, P. (1994). Adolescents’ and parents’ conceptions of parental and adolescent autonomy. Child Development, 65, 1147–1162.
Smetana, J. G., & Breages, J. L. (1990). The development of toddlers’ moral and conventional judgements. Merrill-Palmer Quarterly, 36, 329-346.
Smetana, J. G., & Turiel, E. (2003). Moral development during adolescence. In G. R. Adams & M. D. Berzonsky (Eds.), Blackwell Handbook of Adolescence (pp. 247-268). UK: Blackwell Publishing.
Steinberg, L. (2007). Özerklik. (çev. T. Şener). F. Çok (Ed.), Ergenlik içinde (s. 333-363). Ankara: İmge Yayınevi.
Stroud, S. (2001). Moral judgement and communicative action: Connections between moral development and formal-pragmatic presupposition awareness. Communications Reports, 14 (2), 131-142.
Swaner, L. E. (2004). Review of the literature. Educating for personal and social responsibility: A planning project of the association of American colleges and universities. Retrieved from March 15, 2012, from http://www.aacu.org/core_commitments/documents/review_of_lit_000.pdf
Talbot, M. (2002). Teen angels. The New Republic, July (22), 34-41.
Thoma, S. J. (2006). Research on the defining issues test. In M. Killen & J. Smetana (Eds.) Handbook of moral development (pp. 67-91). London: Lawrence Erlbaum Associates.
Thomas, R. M. (1997). Moral development theories-secular and religious: A comparative study. Westport, CT: Greenwwod Press.
Tisak, M. S. (1986). Children’s conceptions of parental authority. Child Development, 57, 167-176.
Tisak, M. S. (1993). Preschool children’s judgments of moral and personal events involving physical harm and property damage. Merrill–Palmer Quarterly, 39, 375–390.
Tisak, M. S., & Turiel, E. (1988). Variation in seriousness of transgressions and children’s moral and conventional concepts. Developmental Psychology, 24, 352-357.
Turiel, E. (1978). Social regulation and domains of social concepts. W. Damon (Ed.), New directions for child development: Vol. 1. Social cognition (pp. 45–74). San Francisco: Jossey-Bass.
Turiel, E. (1979). Distinct conceptual and developmental domains: Social convention and morality. C. B. Keasey (Ed.), Nebraska symposium on motivation (pp. 77–116). Lincoln, NE: University of Nebraska Press.
Turiel, E. (1983). The development of social knowledge: Morality and convention. Cambridge, England: Cambridge University Press.
Turiel, E. (2002). The culture of morality: Social development, context, and conflict. Cambridge, England: Cambridge University Press.
Turiel, E. (2006). The development of morality. N. Eisenberg (Ed.), Handbook of child psychology, Vol. 3, Social, emotional, and personality development (6th ed., pp. 789-857). New York: Wiley.
Turiel, E., & Killen, M. (1998). Adolescents’ and young adults’ evaluations of helping and sacrificing others. Journal of Research on Adolescence, 8 (3), 355-375.
Turiel, E., & Wainryb, C. (1994). Social reasoning and the varieties of social experiences in cultural contexts. H. W. Reese (Ed.), Advences in child development and behaviour (Vol. 25, pp. 289-326). San Diego, CA: Academic Press.
Vainiu, H. (2011). Religious conviction, morality and social convention among Finish adolescents. Journal of Moral Education, 40 (1), 73-87.
Vasta, R., Miller, S. A., & Ellis, S. (2004). Child psychology. NJ: Wiley.
Wainryb, C. (1993). The application of moral judgements to other cultures: Relativisim and universialty. Child Development, 69, 924-933.
Walker, L. J. (1989). A longitudinal study of moral reasoning. Child Development, 60, 157-166.
Woods, C. J. P. (1996). Gender differences in moral development and acquisition: A review of Kohlberg’s and Gilligan’s models of justice and care. Social Behavior and Personality, 24 (4), 375-384.
Wright, D., & Croxen, M. (1989). Ahlak yargısının gelişimi (çev. D. Öngen). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22 (1), 289-310.

APA	Çam Z, SEYDOOGULLARİ S, ÇAVDAR D, Cok F (2012). Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar. , 1211 - 1225.
Chicago	Çam Zekeriya,SEYDOOGULLARİ Sedef,ÇAVDAR Duygu,Cok Figen Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar. (2012): 1211 - 1225.
MLA	Çam Zekeriya,SEYDOOGULLARİ Sedef,ÇAVDAR Duygu,Cok Figen Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar. , 2012, ss.1211 - 1225.
AMA	Çam Z,SEYDOOGULLARİ S,ÇAVDAR D,Cok F Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar. . 2012; 1211 - 1225.
Vancouver	Çam Z,SEYDOOGULLARİ S,ÇAVDAR D,Cok F Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar. . 2012; 1211 - 1225.
IEEE	Çam Z,SEYDOOGULLARİ S,ÇAVDAR D,Cok F "Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar." , ss.1211 - 1225, 2012.
ISNAD	Çam, Zekeriya vd. "Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar". (2012), 1211-1225.

APA	Çam Z, SEYDOOGULLARİ S, ÇAVDAR D, Cok F (2012). Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2 Suplementary), 1211 - 1225.
Chicago	Çam Zekeriya,SEYDOOGULLARİ Sedef,ÇAVDAR Duygu,Cok Figen Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12, no.2 Suplementary (2012): 1211 - 1225.
MLA	Çam Zekeriya,SEYDOOGULLARİ Sedef,ÇAVDAR Duygu,Cok Figen Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.12, no.2 Suplementary, 2012, ss.1211 - 1225.
AMA	Çam Z,SEYDOOGULLARİ S,ÇAVDAR D,Cok F Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2012; 12(2 Suplementary): 1211 - 1225.
Vancouver	Çam Z,SEYDOOGULLARİ S,ÇAVDAR D,Cok F Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2012; 12(2 Suplementary): 1211 - 1225.
IEEE	Çam Z,SEYDOOGULLARİ S,ÇAVDAR D,Cok F "Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, ss.1211 - 1225, 2012.
ISNAD	Çam, Zekeriya vd. "Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12/2 Suplementary (2012), 1211-1225.