Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi

TEMEL BAYIK, Ayla; ARAS, Zühal

Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi

Zühal ARAS, ('Bilim Uzmanı Ege üniversitesi Tıp akültesi Hastanesi İç Hastalıkları Kliniği, İzmir/ TURKEY)

Ayla TEMEL BAYIK (Ege Üniversitesi)

Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi

349 110

Yıl: 2017 Cilt: 25 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 85 - 94 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi

Öz:

Amaç: Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliğinin değerlendirilmesidir.Yöntem: Metodolojik çalışma, Aralık 2014-Ocak 2015 tarihlerinde bir üniversite hastanesinde kurum etik izni alınarak yürütüldü. Yatarak tedavi gören gönüllü 18 yaş üstü 250 hasta seçildi. Ölçeğin çeviri-geri çevirisi yapılarak dil geçerliği için uzman görüşleri ile kapsam geçerliği sağlandı. Ölçeğin güvenirliği Cronbach Alpha değeri, test-retest güvenirliği, madde toplam korelasyonu ile geçerliği açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri ile değerlendirildi.Bulgular: Ölçeğin zamana göre değişmezliği için korelasyon değeri, r= .74, p<= .05 bulundu. Madde toplam puan korelasyon değerleri .20 ile .72 arasında (p = .01), Cronbach Alfa değeri .92, alt boyutların Alfa değerleri de .62 ile .79 arasında saptandı. Alt boyutların puanları ile toplam ölçek puanları arasında güvenirlik katsayıları .74 ile .91 arasında ve tüm maddeler için anlamlı (p<.01) bulundu. Toplam ölçek puanı ortalaması 90.30 ±12.35 ve alt ölçeklerin puan ortalamaları 18.64 ± 3.17 ile 30.08 ± 4.65 saptandı. Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre ölçek özgün forma benzer 25 madde içeren dört faktör altında değerlendirildi.Sonuç: Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği Türkçe formunun geçerli ve güvenilir bir araç olduğu saptandı.

Anahtar Kelime:

Konular: Hemşirelik

Evaluation of Validity and Reliability of the Turkish Version of Health Literacy Scale

Öz:

Aim: The aim of this research is to investigate the reliability and the validity of the Turkish form of Health Literacy Scale.Method: Research was carried out between December 2014 and January 2015 in a University Medical Faculty Hospital. Written permission from the hospital ethics commitee and from the patients were obtained . Study consisted of 250 voluntary patients over 18 years old. Content validity index, Cronbach alpha, test-retest reliability, item total item correlation, confirmatory and principal factor analysis were used to evaluate the reliability and the validity.Results: Test-retest reliability coeff icient was r= .74, p<= .05. Alpha coeff icients for the scale was 0.92 and 0.62 - 0.79 for the subscales. Item-total correlations were between .20 and .72 (p = .05). Correlations between the scale and the subscales were 0.74 - 0.91(p<0.01). Test-retest reliability coeff icient was found r= .74. Mean score of the scale was 90.30±12.35 and for the subscales were between18.64 ± 3.17 and 30.08 ± 4.65. Factor analysis yielded a scale with four subscales covering 25 items.Conclusion: Turkish version of Health Literacy Scale was found a reliable and valid tool to measure health literacy among the Turkish population.

Anahtar Kelime:

Konular: Hemşirelik

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akgül, A. (2005). ıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri "SPSS Uygulamaları" 3. basım, Emek Ofset, Ankara.
Aksayan, S., Gözüm, S. (2002). Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber I: Ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemsirelikte Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 4(1): 9-14.
Aslantekin, F., Yumrutaş, M. (2014). Sağlık okuryazarlığı ve ölçü- mü. TAFPrev MedBull, l3(4): 327-334.
Baker, D. W. (2006). The meaning and measure of health literacy. Journal of General Internal Medicine, 21: 878-883.
Baker, D. W., Williams, M. V., Parker, R. M., Gazmararian, J. A., Nurss, J. (1999). Development of brief test to measure functional health literacy. Patient Educ Couns [Abstract], 38: 33-42.
Balçık, P. Y., Taskaya, S., Şahin, B. (2014). Sağlık okur-yazarlığı. TAF Prev Med Bull, 13(4): 321-326.
Bilir, N. (2014). Sağlık okur-yazarlığı. Turkish Journal ofPublic Health, 12(1): 61-68.
Burns, N., Grove, S. K. (1997). The Practice ofNursing Research Conduct, Critique&Utilization. 3rd. ed., W. B. Saunders Company, Philadelphia, 24, 226-815.
DeWalt, D. A., Berkman, N. D., Sheridan, S., Lohr, K. N., Pignone, M. P. (2004). Literacy and health outcomes: systematic review of the literatüre. Gen Intern Med, 19(12): 1228-1239.
Ercan, İ., Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi ip Fakültesi Dergisi, 30(3): 211-216.
Erefe, İ. (2002). Veri toplama araçlarının niteliği. Erefe, İ. (Ed.). Hemşirelikte Araştırma İlke, Süreç ve Yöntemleri. Odak Ofset, İstanbul, 169-188.
Erkorkmaz, E. Ü., Etikan,İ., Demir, O., Özdamar, K., Sanisoğlu, Y. S. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Turkiye Klinikleri JMed Sci, 33(1): 210-223.
Harrington, D. (2009). Confirmatory Factor Analysis. Oxford University Press., New York.
HLS--EU Consortium (2012). Comparative Report of Health Literacy in eight EU member states. The European Health Literacy Survey HLS-Eu, Online Publication, http://www.health-lıteracy.eu. (22.07.2016).
Ishikawa, H., Kiuchi, T. (2010). Health literacy and health communication, BioPsychoSocial Medicine, 4(18): 1-5. http://bpsmedicine.biomedcentral.com/articles/10.1186/1751-0759-4-18. (22.07.2016).
Karasar, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 10. basım, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Kickbusch, I., Pelikan, J. M., Apfel, F., Tsouros, A. G. (2015). Sağ- lık Okuryazarlığı Sağlam Kanıtlar. Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği, http://www.skb.org.tr/wp-content/uploads/201 5/05/saglik-okuryazarligi-WEdef (28.07.2016).
Mancusa, M. J.(2008). Health literacy: concept/ dimensional analysis. Nursing and Health Sciences, 10(3): 248-255.
Nielsen-Bohlman, L., Panzer, A. M., Kindig, D. A. (2004). Health Literacy: Prescription to End Confusion. Committee on Health Literacy, Institute of Medicine of The National Academies, The National Academies Press, Washington.
Nunnally, C., Bernstein, I. H. (1994). Psychometric Theory. 3rd ed., McGraw-Hill, New York.
Nutbeam, D. (2000). Health literacy as public health goal: challenge for contemporary health education and communication strategies into the 2lst century. Health Promotion International, 15(3): 259-267.
Öner, N. (1987). Kültürlerarası ölçek uyarlamasında bir yöntembilim modeli. Psikoloji Dergisi, IV. Ulusal Psikoloji Kongresi Özel Sayısı, 6(21): 80-82.
Özdamar, K. (2001). Paket Programlar ile İstatistik Veri Analizi. 4. basım, Kaan Kitapevi, Eskişehir.
Özdemir, H., Alper, Z., Uncu, Y., Bilgel, N. (2010). Health literacy among adults: study from Turkey. Health Education Research, 25(3): 464-477.
Preacher, K. ., MacCallum, R. C. (2002). Exploratory factor analysis in behavior genetics research: Factor recovery with small sample size. Behavior Genetics, 32(2): 153-161.
Sezer, A., Kadıoğlu, H. (2014). Yetişkin Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin geliştirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3): 165-170.
Sezgin, D. (2013). Sağlık okuryazarlığını anlamak. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 3, 73-92. http://iletisimdergisi.gsu. edu.tr/article/view/500007l880/500006613 (27.07.2016)
Sorensen, K., Brand, H. (2014). Health literacy lost in translations? Introducing the European health literacy glossary. Health Promotion International, 29(4): 634-644.
Sorensen, K. ve ark. (2012). Health literacy and public health: systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health. 25: 12-80. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC32925l5/pdf/1471-2458-12-80.pdf. (27.07.2016)
Sorensen, K. ve ark. (2013). Measuring health literacy in populations: Illuminating the design and development process of the European Health Literacy Survey Questionnaire (HLS-EU-Q). BMC Public Health, 13: 948. http://bmcpublichealth.biomedcentral. com/articles/10.l186/1471-2458-13-948. (27.07.2016)
Sümbüloğlu, K., Sümbüloğlu, V. (1998). Bioistatistik. Somgür Yayıncılık, Ankara.
Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Geçerlilik ve Güvenilirlik. ]. Basım, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş, Temel İlkeler ve LİSREL Uygulamaları. Ekinoks, Ankara.
Talbot, L. A. (1995). Principles and Practice ofNursing Research. Mosby Year Book, St. Louis.
Tanrıöver, M. D., Yıldırım, H. H., Demiray-Ready, F. N., Çakır, B., Akalın, H. E. (2014). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması. l. basıım, Sağlık-Sen Yayınları, Altan Özyurt Matbaacılık, Ankara. Tavşancıl, E. (2002). utumlarm Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Nobel Yayınevi, Ankara.
Toçi, E. ve ark. (2013a). Health literacy and socioeconomic characteristics among older people in transitional Kosovo. British Journal ofMedicine Medical Research, 3(4): 1646-1658.
Toçi, E. ve ark. (2013b). Health Literacy Index. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License, (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0). 27.07.2016).
T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2012). Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi Sözlüğü. 1. basım, Bakanlık Yayını, Ankara.
U.S. Department of Health and Human Services (2000). Healthy People 2010: Understanding and lmproving Health, Washington, U.S. Government Printing Office, http://www.healthypeople. gov/20l0/document/pdf/uih/2010uih.pdf. (27.07.2016)
Weiss, B. ve ark. (2005). Quick assessment of literacy in primary care: The newest vital sign. Ann Fam Med, 3(6): 514-522.
Yurdagül, H. (2005). Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Kapsam Geçerliği İçin Kapsam Geçerlik İndekslerinin Kullanılması. XIV.
Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 28-30 Eylül, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli. http://yunus.hacettepe.edu. tr/Nyurdugul/S/indir/PamukkaleBildiri.pdf. (27.07.2016).

APA	ARAS Z, TEMEL BAYIK A (2017). Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi. , 85 - 94.
Chicago	ARAS Zühal,TEMEL BAYIK Ayla Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi. (2017): 85 - 94.
MLA	ARAS Zühal,TEMEL BAYIK Ayla Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi. , 2017, ss.85 - 94.
AMA	ARAS Z,TEMEL BAYIK A Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi. . 2017; 85 - 94.
Vancouver	ARAS Z,TEMEL BAYIK A Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi. . 2017; 85 - 94.
IEEE	ARAS Z,TEMEL BAYIK A "Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi." , ss.85 - 94, 2017.
ISNAD	ARAS, Zühal - TEMEL BAYIK, Ayla. "Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi". (2017), 85-94.

APA	ARAS Z, TEMEL BAYIK A (2017). Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi , 25(2), 85 - 94.
Chicago	ARAS Zühal,TEMEL BAYIK Ayla Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 25, no.2 (2017): 85 - 94.
MLA	ARAS Zühal,TEMEL BAYIK Ayla Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi , vol.25, no.2, 2017, ss.85 - 94.
AMA	ARAS Z,TEMEL BAYIK A Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi . 2017; 25(2): 85 - 94.
Vancouver	ARAS Z,TEMEL BAYIK A Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi . 2017; 25(2): 85 - 94.
IEEE	ARAS Z,TEMEL BAYIK A "Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi." Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi , 25, ss.85 - 94, 2017.
ISNAD	ARAS, Zühal - TEMEL BAYIK, Ayla. "Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi". Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 25/2 (2017), 85-94.