Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı

Demirsatan, Barış

Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı

Barış DEMİRSATAN (Arş. Gör., İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medenî Hukuk Anabilim Dalı,)

Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

54 0

Yıl: 2016 Cilt: 11 Sayı: 145-146 Sayfa Aralığı: 905 - 946 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı

Öz:

Yenilik doğuran hak olarak nitelendirilmesi gereken önalım hakkı, taşınmazlar açısından Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu'nda özel olarak düzenlenmiş ve hakka şerh edilme olanağı tanınmıştır. Bu bakımdan gerek önalım hakkının gerekse de şerhin mülkiyet hakkı üzerindeki etki ve kapsamının değerlendirilmesi gerekmektedir. Öte yandan alım hakkı ve önalım hakkının ayrılması, taraflarca kararlaştırılmış hakkın kullanılış şeklini ve şerhin kapsamını etkileyeceğinden, büyük önem arz etmektedir. Zira önalım hakkına ilişkin şerhin, önalım vakıası oluşturmayan tasarruflar bakımından sağladığı koruma önalım hakkının niteliğine göre, alım hakkının şerhinden farklılık gösterir ve alım hakkı tek yanlı irade beyanıyla kullanılabilen bir hak iken önalım hakkı ancak dava yoluyla kullanılabilmektedir. Ayrıca yasal önalım hakkının sona ermesi ve kullanılmasına ilişkin Medeni Kanun hükümlerinin sözleşmesel önalım hakkına da uygulanacağına ilişkin MK m. 735/III düzenlemesinin uygulama alanı tespit edilmek gerekmektedir. Zira paylı mülkiyet ilişkisinde öngörülmüş bir mülkiyet hakkı kısıtlaması olan yasal önalım hakkına ilişkin düzenlenen hükümlerin her zaman irade özerkliğine dayalı olarak kurulan sözleşmeden doğan önalım hakkı ilişkisine uygun olması söz konusu olmaz.

Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

Contractual Pre-Emption Right Pertaining to Real Property

Öz:

The pre-emption right has been regulated with respect to immoveable property in the Civil Code and the Code of Obligations. In this respect, the effect and scope of pre-emption rights and the right to annotate on ownership require consideration. The differentiation of emption rights from pre-emption rights is of great significance, considering that such affects the form of use of the right agreed upon between the parties and the scope of the annotation. The annotations relating to pre-emption rights differ from emption right annotations depending on the nature of the pre-emption right, and whereas emption rights are enforceable through a unilateral declaration, pre-emption rights are only exercisable through a lawsuit. Further, it is a requirement that the scope of implementation of Article 735/III of the CC, which stipulates that the provisions of the CC regarding termination of legal pre-emption rights and their use shall be applied also with respect to contractual pre-emption rights, be detected. This is because it would not be possible for the provisions regarding legal pre-emption rights, an ownership restriction foreseen for joint ownership relationships, to always conform to contractual preemption rights that are established in reliance upon the principle of freedom of will.

Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

AKALP-DEMİRTABAK, Didem, Yasal Önalım Hakkı, İstanbul, On İki Levha Yayıncı- lık, 2010.
AKİPEK, Jale / AKINTÜRK, Turgut, Eşya Hukuku, İstanbul, Beta Yayıncılık, 2009.
AKSU, Mustafa, "Asıl Borca Bağlı Hak ve Borçların Sona Ermesi - İbra - Yenileme - Birleşme", Borçlar Kanunu Genel Hükümler Konferansları - II (Prof. Dr. İsmet Sungurbey'e Armağan), İstanbul, İstanbul Barosu Yayınları, 2014.
ANTALYA, O. Gökhan, "Hukuki İşlemlerin Şekle Bağlanması Gereken Noktaları", Hukuk Araştırmaları, S. 6, 1991.
ANTALYA, O. Gökhan, "Opsiyon Akdi ve Opsiyon Hakkı", Hukuku Araştırmaları 10. Yıl Armağanı, İstanbul, 1991.
ARPACI, Abdülkadir, "Eşya Hukukumuzda Yeni Medenî Kanunla Yapılan Değişikliklerden Bazılarına Kısa Bir Bakış", Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu için Armağan, Ankara, Seçkin Yayınları, 2004.
AYAN, Mehmet, Eşya Hukuku, C. II, Konya, Mimoza Yayınları, 2014.
AYBAY, Aydın / HATEMİ, Hüseyin, Eşya Hukuku, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2014.
AYDOĞDU, Murat, Yasadan ve Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı, Ankara, Adalet Yayınevi, 2013.
AYDOĞDU, Murat / KAHVECİ, Nalan, Türk Borçlar Hukuku - Özel Borç İlişkileri, Ankara, Adalet Yayınevi, 2014.
BELEN, Herdem, "Medeni Hukukun Bazı Temel Kavramları", İstanbul Barosu Dergisi, C. 88, S. 2014/1.
BELEN, Herdem, "Akdî Şuf'a Hakkının Noterde Düzenlenmesi Gereğine İlişkin Tapu Sicil Tüzüğü Hükmünün Eleştirisi", KOÜHFD, 1998, S. 2.
BERTAN, Suad, Ayni Haklar, Ankara, 1976.
BINDER, Markus, Handkommentar zum Schweizer Privatrecht Art. 216 bis 221 OR, Zü- rih, 2010.
BRÜCKNER, Christian, Der Grundstückkauf, Bern, 2011, Editör: KOLLER, Alfred.
BURCUOĞLU, Haluk, "4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun Önalım Hakkı Düzenlemesi ve Borçlar Kanunu'nun ve Türk Borçlar Kanunu Tasarısı'nın Sözleşmesel Önalım Hakkına İlişkin Düzenlemeleri Hakkında Bazı Gözlemler", Medeni Hukuk Hocalarına Saygı Günleri, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2011. BUZ, Vedat, Yenilik Doğuran Haklar, Ankara, Yetkin Yayınları, 2005.
CANBOLAT, Ferhat, Sözleşmelerde Amacın Gerçekleşmesi, Çökmesi ve Boşa Çıkması, Ankara, Yetkin Yayınları, 2012.
DESCHENAUX, Henri, Traité de Droit Privé Suisse, C. 5/II,2: Le registre foncier, Friburg, 1983.
ERDEM, Mehmet, Özel Hukukta Zamanaşımı, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2010.
EREL, Şafak, Eşyaya Bağlı Borç, Ankara, 1982.
EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, [Özel Hükümler], Ankara, Yetkin Yayınları.
EREN, Fikret, Mülkiyet Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 2014.
ERGÜNE, M. Serkan, "Yasal Önalım Hakkı Konusu Taşınmaz Payını Devreden Muhatabın Tazminat Yükümlülüğü Altına Girmesi ve Buna İlişkin Yargıtay Uygulamasının Değerlendirilmesi", Legal Hukuk Dergisi, Ekim 2009, S. 82.
ERTAŞ, Şeref, Eşya Hukuku, İzmir, Barış Yayınları, 2014.
ESENER, Turhan / GÜVEN, Kudret, Eşya Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 2015.
ESİN, İsmail Gökhan, "Gayrımenkul Mülkiyetinin Kanundan Doğan ve Sözleşmeden Doğan Özel Hukuk Takyitlerinin Çatışması", Prof. Dr. Selahattin Sulhi Tekinay'ın Hatırasına Armağan, İstanbul, 1999.
FAVRE, Pascal G., Le transfert conventionnel de contrat, 2005.
FEYZİOĞLU, Feyzi N., Şuf'a Hakkı, İstanbul, Fakülteler Matbaası, 1959.
FOËX, Benedict, "Comment éviter l'exercice du droit de préemption", [Eviter], Not@ lex, 2010.
FOËX, Benedict, "La nouvelle réglementation des droits de préemption, d'émption et de rémére dans le CC/CO" [Nouvelle], SJ, 1994.
FOËX, Benedict, "Quelques questions pratiques relatives aux droits de préemption du CC/CO" [Quelques], RNRF, S. 88, 2007.
FOËX, Benedict, Commentaire Romand, 2012.
GIGER, Hans, Berner Kommentar Das Obligationen Recht 2. Abteilung I. Teil Band 1. Abschnitt, Bern, 1980.
GÜMÜŞ, Mustafa Alper, "6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun Akdi Önalım Hakkına İlişkin Hükümlerinin (TBK m.237/III, 238, 239 ve 240-242) Değerlendirilmesi", [Önalım], Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. IX, S. 1.
GÜMÜŞ, Mustafa Alper, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C. I, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2013.
GÜMÜŞ, Mustafa Alper, Türk Medeni Kanununun Getirdiği Yeni Şerhler, [Şerhler], İstanbul, Vedat Kitabevi, 2007.
HATEMİ, Hüseyin / SEROZAN, Rona / ARPACI Abdülkadir, Borçlar Hukuku Özel Bölüm, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1992.
HATEMİ, Hüseyin / SEROZAN, Rona / ARPACI, Abdülkadir, Eşya Hukuku, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1991.
HELVACI, İlhan, "İsviçre Borçlar Kanununun Sözleşmeden Doğan Ön-alım, Alım ve Geri Alım Haklarına İlişkin Değişiklikleri (İsviçre Borçlar Kanunu Madde 216/fıkra 2, fıkra 3, madde 216a-216e)," Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, İstanbul: Cilt: 19-20, 1999-2000.
HESS, Urs, Basler Kommentar - Obligationenrecht I Art. 1-529 OR, 2007, Basel. KIRCA, Çiğdem, "Önalım Konusunda Medeni Kanundaki Değişiklikler," Prof. Dr. Ömer Teoman'a 55. Yaş günü Armağanı, İstanbul, 2002.
KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip, Borçlar Hukuku, [Borçlar Hukuku], İstanbul, Filiz Kitabevi, 2014.
KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip, Türk Medeni Hukukunda Gayrımenkul Satış Vaadi, İstanbul, 1959.
KURŞAT, Zekeriya, Paylı Mülkiyetin Sona Ermesi, İstanbul, Arıkan Yayınevi, 2008.
KURU, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. IV, İstanbul, 2001.
KURU, Baki, İcra ve İflas Hukuku El Kitabı, Ankara, Adalet Yayınevi, 2013.
KURU, Baki, Medenî Usul Hukuku, İstanbul, Legal Yayınevi, 2015.
MEIER-HAYOZ, Arthur, Berner Kommentar zum schweizerischen Zivilgesetzbuch, Band. 4 - Sachenrecht, Art. 641-654, 5. Bası, Bern, 1981.
NAMLI, Mert, Türk ve Fransız Hukukunda Medeni Usul Hukukunda Yargılamanın Yenilenmesi, İstanbul, Beta Yayıncılık, 2014.
NOMER, Halûk N., Borçlar Hukuku, İstanbul, 2015.
NOMER, Halûk N., Vefa Hakkı, İstanbul, Beta Yayıncılık, 199.
NOMER, Halûk N. / ERGÜNE, M. Serkan, Eşya Hukuku - Zilyetlik ve Tapu Sicili, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2015.
NOMER, Halûk Nami / ENGİN, Baki İlkay, Türk Borçlar Kanunu Şerhi Cilt I: Satış Sözleşmesi Fasikül I, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2015.
OĞUZMAN, Kemal / BARLAS, Nami, Medenî Hukuk, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2015
OĞUZMAN, Kemal / ÖZ, Turgut, Borçlar Hukuku, C. II, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2016.
OĞUZMAN, Kemal / SELİÇİ, Özer / OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe, Eşya Hukuku, İstanbul, Filiz Kitabevi, 2015.
ÖZ, Turgut, "Taşınmazda Mevcuttan Fazla Pay Satımında Şerhedilmiş Satış Vaadinin Önceliği ve Bu Konudaki Yargıtay Kararının Eleştirisi", Prof. Dr. Kemal Oğuzman'ın Anısına Armağan, İstanbul, 2000.
ÖZMEN, Etem Saba, "TBK'na Göre Taşınmaz Satışına İlişkin Hükümlerin İrdelenmesi", Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayı: Prof. Dr. Cevdet Yavuz'a Armağan, İstanbul, 2012.
ÖZMEN, Etem Saba / VARDAR HAMAMCIOĞLU, Gülşah, Kat İrtifakı, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2015.
ÖZMEN, E. Saba / YÜCE, Melek Bilgin, "Taşınmaz Satış Vaadlerinde Tarih Önceliğine Üstünlük Tanıyan Yargıtay Kararlarına İlişkin Düşünceler", Prof. Dr. Hayri Domaniç'e 80. Yaş Günü Armağanı, C. II, İstanbul, 2001.
ÖZMUMCU, Seda, "Davanın Açılmasına Bağlanan Hukuki Sonuçların Davanın Açılmamış Sayılması Halinde Değerlendirilmesi", İÜHFM, C. 70, S. 2.
PAKSOY, M. Sermin, Zamanaşımından Feragat, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2012.
PEKCANITEZ, Hakan / ATALAY, Oğuz / ÖZEKES, Muhammet, Medenî Usûl Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 2013.
PEKCANITEZ, Hakan / ATALAY, Oğuz / SUNGURTEKİN ÖZKAN, Meral/ÖZEKES, Muhammet, İcra ve İflas Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 2012.
PIOTET, Paul, "De Quelques Effets de l'Annotation au Registre Foncier d'un Pacte De Préemption", JdT 1967 I 162.
RUBIDO, José-Miguel, L'exercice du droit de préemption immobilier au regard du droit privé, CG - Collection genevoise, 2012.
SAYMEN, Ferit H. / ELBİR, Halid K., Türk Eşya Hukuku (Aynî Haklar), İstanbul, 1954.
SEROZAN, Rona, "Nisbi Hakların Güçlendirilmesi", İÜHFM, C. 40, S. 1-4, 1974.
SİRMEN, Lale, Eşya Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 2015.
SİRMEN, Lale, Türk Özel Hukukunda Şart, Ankara, BTHAE, 1992.
STEINAUER, Paul-Henri, "La nouvelle réglementation du droit de préemption", [Nouvelle], RNRF, 1992.
STEINAUER, Paul-Henri, "La renonciation au droit de préemption ou à l'exercice de ce droit", [Renonciation], Jusletter 12.3.2007.
STEINAUER, Paul-Henri, Les Droits Réels, Bern, Stæmpfli Editions SA, 2012.
SURLU, Mehmet Handan, Taşınmaz Satış Vaadi, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2014.
TAMAN-ŞIPKA, Şükran, Türk Hukukunda Kanunî Önalım (Şuf'a) Hakkı, İstanbul, 1994.
TANDOĞAN, Haluk, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C. I, İstanbul, Vedat Kitap- çılık, 2008.
TEKİNAY, S. Sulhi, Taşınmaz Mülkiyetinin Takyitleri, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1988.
TEKİNAY, S. Sulhi / AKMAN, G. Sermet / BURCUOĞLU, Haluk / ALTOP, Atilla, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1993.
TERCIER, Pierre / PICHONNAZ, Pascal / DEVELİOĞLU, H. Murat, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2016.
ÜNAL, Mehmet / BAŞPINAR, Veysel, Şeklî Eşya Hukuku, Ankara, Savaş Yayınevi, 2015.
VARDAR HAMAMCIOĞLU, Gülşah, Medeni Hukukta Tasarruf İşlemi Kavramı, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2014.
VIONNET, Guillaume, L'exercice des droits formateurs, 2008.
VON TUHR, Andreas, Partie générale du Code fédéral des Obligations, 1931, Lozan.
WYSS, Alexander / KÖCHLI, Roland, "Vorkaufsrechte in Immobilientransaktionen", Jusletter 5.12.2011.
YAVUZ, Cevdet, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, İstanbul, Beta Yayıncılık, 2014.
YÜCEL, Sevtap, "Önalım Davası", Haluk Konuralp Anısına Armağan, C. I, Ankara, 2009, [Önalım Davası].
YÜCEL, Sevtap, Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı, Eskişehir, 2006, Yüksek Lisans Tezi (Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
ZEVKLİLER, Aydın / GÖKYAYLA, K. Emre, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Ankara, Turhan Kitabevi, 2013.

APA	Demirsatan B (2016). Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı. , 905 - 946.
Chicago	Demirsatan Barış Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı. (2016): 905 - 946.
MLA	Demirsatan Barış Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı. , 2016, ss.905 - 946.
AMA	Demirsatan B Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı. . 2016; 905 - 946.
Vancouver	Demirsatan B Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı. . 2016; 905 - 946.
IEEE	Demirsatan B "Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı." , ss.905 - 946, 2016.
ISNAD	Demirsatan, Barış. "Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı". (2016), 905-946.

APA	Demirsatan B (2016). Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(145-146), 905 - 946.
Chicago	Demirsatan Barış Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, no.145-146 (2016): 905 - 946.
MLA	Demirsatan Barış Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.11, no.145-146, 2016, ss.905 - 946.
AMA	Demirsatan B Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2016; 11(145-146): 905 - 946.
Vancouver	Demirsatan B Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2016; 11(145-146): 905 - 946.
IEEE	Demirsatan B "Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı." Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11, ss.905 - 946, 2016.
ISNAD	Demirsatan, Barış. "Taşınmazlara İlişkin Olarak Tanınan Sözleşmeden Doğan Önalım Hakkı". Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11/145-146 (2016), 905-946.