Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki
Yıl: 2016 Cilt: 10 Sayı: 19 Sayfa Aralığı: 141 - 160 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki
Öz: Türk mizahı genel olarak sözlü ve yazılı mizah dönemi olmak üzere iki ana başlık altında incelenmektedir. Yazılı mizah döneminin başlangıcını 19. yüzyılın ikinci yarısında yayınlanmaya başlayan mizah dergileri oluşturur. Türk Basın Tarihi içerisinde önemli bir yere sahip olan mizah dergileri yaklaşık yüzelli yıllık bir geçmişe sahip olmalarına karşın akademik anlamda yeteri kadar incelenmemiştir izah dergilerinin tarihsel gelişimi noktasında farklı yaklaşımlar bulunmakla birlikte basın tarihine ilişkin kaynakların büyük bir bölümü yazılı mizah dönemini ve ilk Türkçe mizah dergisini Teodor Kasab tarafından çıkarılan Diyojen dergisi ile başlatmaktadır. Ancak 1870 yılında Filip Efendi ve Ali Raşid'in sahibi oldukları Terakki gazetesinin bir ek olarak yayınladığı ve gazete ile aynı ismi taşıyan Terakki dergisi Türkiye'nin ilk Türkçe mizah dergisi olma özelliğini taşımaktadır. Bu çalışma, literatür tarafından ilk mizah dergisi olarak gösterilen Diyojen dergisi karşısında Terakki dergisinin hangi unsurlar çerçevesinde Türkiye'nin ilk Türkçe mizah dergisi olduğunu ortaya koymaya çalışmaktadır.
Anahtar Kelime: Konular:
First Turkish Humor Magazine in Turkey: Terakki
Öz: Turkish Humor is generally analyzed under two main topics as the period of verbal humor and written humor. The beginning of the period of written humor goes to the humor magazines published in the second half of 19th Century. Although humor magazines have a significant place in the history of Turkish Media for about one hundred and fifty years, they have not been analyzed well enough academically. In addition to the variety of approaches in the historical development of Humor Magazines, Diyojen as a magazine, which was published by Teodor Kasab, has been shown as the first Turkish Humor Magazine and the beginning of the period of written humor by most of the resources related to the History of Media. However, Terakki as a magazine has been carrying the specialties of the first Turkish Humor Magazine of Turkey which has the same meaning with Terakki as a gazette that has been published as a newspaper supplement owned by Filip Efendi and Ali Raşid in 1870
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AKÜN, Ömer Faruk, “Çaylak Tevfik”, İslam Ansiklopedisi, Cilt: 8, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1993, s. 240-244.
- AKÜNAL, Doğan, “Mizah Dergiciliğimiz”, Hürriyet Gösteri, Sayı: 52, Mart 1985, s.72-73.
- APAYDIN, Mustafa, “Tanzimat’tan Sonra Mizah ve Hiciv”, Türk Edebiyatı Tarihi, Cilt 3, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 2006, s.323-338.
- CANTEK, Levent, “Çöküş Sürecinde Osmanlı Mizahının Kritiği” Güldiken Dergisi, Sayı:24, 2001, s.14-22.
- ÇAKIR, Hamza, “Tarihimizin İlk Mizah Dergisi Diyojen’in Kapatma Cezalarına Yine Mizahi Yoldan Gösterdiği Tepkiler”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 15, 2006, s. 161-172.
- ÇAPANOĞLU, Münir Süleyman, Basın Tarihine Dair Bilgiler ve Hatıralar, Hür Türkiye Dergisi Yayınları, İstanbul, 1962.
- ……………………..., Basın Tarihimizde Mizah Dergileri, Garanti Matbaası, İstanbul, 1970.
- ÇEVİKER, Turgut, Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü I, Adam Yayınları, İstanbul, 1986.
- ……………………...,, “Türkiye’de Mizah Dergilerinin ve Karikatürün Tarihçesi ve Gelişimi Üzerine”, Evrensel Kültür, Sayı: 13, Ocak 1993, s.26-28.
- ……………………...,, “Ana Çizgileriyle Osmanlı Karikatürü”, Toplumsal Tarih, Sayı: 122, Şubat 2004, s. 72-77.
- Diyojen, Milli Kütüphane, Mikro Film No: 710, DVD No: 581, Yer No: 1956 SB 72.
- EBÜZZİYA, Ziyad, “Diyojen”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 9, Türk Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1994, s. 479.
- ERSARAÇ, İbrahim, “135 yaşına doğru karikatür sanatımız”, Hürriyet Gösteri, Sayı: 261, Ağustos 2004, s. 86-87.
- GERÇEK, Selim Nüzhet, Türk Gazeteciliği, Devlet Matbaası, İstanbul, 1931.
- GÖNENÇ, Levent, Levent Cantek, “Toplumsal Değişim ve Mizah Dergileri”, 1920’den Günümüze Türkiye’de Toplumsal Yapı ve Değişim, (Der. Faruk AlpkayaBülent Duru), Phoenix Yayınevi, Ankara, 2012, s.509-536.
- Hayal, Milli Kütüphane, Mikrofilm No: 254,1843, DVD No: 553, Yer No: 1956 SB 248.
- İNUĞUR, M. Nuri, Basın ve Yayın Tarihi, Der Yayınları, İstanbul, 2005.
- KAHRAMAN, Alim, “Terakki”, İslam Ansiklopedisi. Cilt: 40, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2011, s. 481-482.
- KOLOĞLU, Orhan, Türkiye Karikatür Tarihi, Bileşim Yayınevi, İstanbul, 2005.
- ……………………...,, Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi, Pozitif Yayınları, İstanbul, 2006.
- KUT, Turgut, “Teodor Kasap”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 40, Türk Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2011, s. 473-475.
- Milli Kütüphane Başkanlığı, Eski Harfli Türkçe Süreli Yayınlar Toplu Kataloğu, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1987.
- “Mizah Dergiciliğimiz”, Hürriyet Gösteri, Sayı: 52, s.72-73.
- ÖNCÜL, Hatice, “Basınımızda Mizah ve Karikatürün Serüveni”, Nehir, Şubat 1995, s.48-53.
- ÖNGÖREN, Ferit, “Türk Mizahı ve Karikatürü”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 5-6, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985, s. 1426-1446.
- ……………………...,, Cumhuriyet’in 75. Yılında Türk Mizahı ve Hicvi, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 1998.
- ÖZDİŞ, Hamdi, Osmanlı Mizah Basınında Batılılaşma ve Siyaset (1870-1877), Libra Yayıncılık, İstanbul, 2010.
- ÖZER, Atila, “Türk Mizah Dergileri ve Karikatür Sanatındaki Değişmeler”, Kurgu Dergisi, Sayı: 9, 1991, s. 223-239.
- ŞEMSEDDİN, Sami, Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul.
- Terakki, Milli Kütüphane, Mikro Film No: 1262-1263, DVD No: 714, Yer No: 1957 SB 72.
- EBUZZİYA, Tevfik, Salname-i Hadika, Hadika Matbaası, İstanbul, 1290.
- TİL, Enis Tahsil, “Gazeteler, Gazeteciler”, Akşam, 13 Haziran 1950.
- VARLIK, M. Bülent, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Mizah”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt IV, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985, s.1092-1100.
- YÜCEBAŞ, Hilmi, Türk Mizahçıları, Orhan Mete ve Ortağı Matbaası, İstanbul, 1958.
| APA | DEMİRKOL G (2016). Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki. , 141 - 160. |
| Chicago | DEMİRKOL GÖKHAN Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki. (2016): 141 - 160. |
| MLA | DEMİRKOL GÖKHAN Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki. , 2016, ss.141 - 160. |
| AMA | DEMİRKOL G Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki. . 2016; 141 - 160. |
| Vancouver | DEMİRKOL G Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki. . 2016; 141 - 160. |
| IEEE | DEMİRKOL G "Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki." , ss.141 - 160, 2016. |
| ISNAD | DEMİRKOL, GÖKHAN. "Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki". (2016), 141-160. |
| APA | DEMİRKOL G (2016). Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki. Gazi Akademik Bakış, 10(19), 141 - 160. |
| Chicago | DEMİRKOL GÖKHAN Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki. Gazi Akademik Bakış 10, no.19 (2016): 141 - 160. |
| MLA | DEMİRKOL GÖKHAN Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki. Gazi Akademik Bakış, vol.10, no.19, 2016, ss.141 - 160. |
| AMA | DEMİRKOL G Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki. Gazi Akademik Bakış. 2016; 10(19): 141 - 160. |
| Vancouver | DEMİRKOL G Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki. Gazi Akademik Bakış. 2016; 10(19): 141 - 160. |
| IEEE | DEMİRKOL G "Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki." Gazi Akademik Bakış, 10, ss.141 - 160, 2016. |
| ISNAD | DEMİRKOL, GÖKHAN. "Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki". Gazi Akademik Bakış 10/19 (2016), 141-160. |
