Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi

Ufuk AY (Araştırma Görevlisi, KTO Karatay Üniversitesi,)
Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi
22 5
Yıl: 2017 Cilt: 9 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 33 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi

Öz:
Bu araştırmanın2 amacı çevreci tüketim davranışlarını Değer İnanç Norm kuramı temelinde açıklamaktır. Konu ile ilgili pek çok uluslarası yayın yapılmış olmasına rağmen yerli literatürde çevreci tüketim davranışını Değer-İnanç-Norm kuramı temelinde açıklamaya çalışan çok az çalışma olması araştırmayı önemli kılmaktadır. Nicel araştırma yönteminin benimsendiği bu çalışmada kolayda örnekleme yoluyla seçilen 381 adet üniversite öğrencisine anket uygulanmış ve değerlerin, inançların ve normların çevreci tüketim davranışı üzerindeki etkisi bir dizi regresyon analizi ile sınanmıştır. Bulgular genel olarak değerlerin inançlar, inançların normlar, normların da çevreci tüketim davranışı üzerinde etkisi olduğunu iddia eden DİN kuramını destekler niteliktedir. Ayrıca yüklenilen sorumluluk değişkeninin sonuçların farkındalığı ve kişisel normlar arasındaki ilişki üstünde kısmi, kişisel normların ise yüklenilen sorumluluk ve çevreci tüketim davranışları arasındaki ilişki üstünde tam aracı (mediatör) etkiye sahip olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: İşletme İktisat

The Examination of Enviroment-Friendly Consumption Behaviors on the Basis of Value-Belief-Norm Theory

Öz:
The purpose of this study is to explain enviroment-friendly consumption behaviors on the basis of Value-Belief-Norm theory. Although there are many international publications on enviroment-friendly consumption behaviors, there are a few articles trying to explain the issue on the basis of Value-Belief-Norm theory in the local context. In this study used quantitaive method, the questionnaire survey was apply to 381 undergreduate student selected through convenience sampling. After that, the effect of values, belief and norm on enviromently-friendly consumption behaviour was tested with a series of regression anaysis. The results generally support VBN teory claiming that values, belief, norm and behavior have an sequential effect on each other. Moreover, it was found the fact that while ascription of responsibility had partially mediated relationship between awareness of consequences and personal norms, personel norms had completely mediated relationship ascription of responsibility and enviroment-friendly consumption behaviors.
Anahtar Kelime:

Konular: İşletme İktisat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Altunışık, R., Çoşkun, R., Bayraktaroğlu, S.,hg ve Yıldırım, E. (2007), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (5. Baskı b.). Sakarya Yayıncılık, Sakarya.
  • Aronson, E., Wilson, T. D., ve Akert, R. M. (2005), Social Pyschology. NJ: Pearson Education.
  • Bamberg, S., Hunecke, M., ve Blobaum, A. (2007), "Social context, personal norms and the use of public transportation: Two field studies", Journal of Environmental Psychology, 27, 190-203.
  • Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986), The moderator mediator variable distinciton in social psychology research: Conceptual, strategic and statistic considerations, Journal of Personality and Social Psychology , 51, 1173-1182.
  • Chua, K. B., Quoquab, F., Mohammad, J. ve Basiruddin, R. (2016),"The Mediating Role of New Ecological Paradigm Between Value Orientations and Pro-Environmental Personal Norm in the Agricultural Context", Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, 28(2), 323-349, http://doi.org/10.1108/APJML-09-2015-0138.
  • Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2014), Türkiye Çevre Sorunları Ve Öncelikleri Değerlendirme Raporu, Ankara.
  • De Groot, J. I., ve Steg, L. (2009), "Morality and Prosocial Behavior: The Role of Awareness, Responsibility and Norms in the Norm Activation Model", The Journal of Social Psychology , 149 (4), 425-449.
  • De Groot, J. I., ve Steg, L. (2008), "Value Orientations to Explain Beliefs Related to Environtental Significant Behavior: How to Measure Egoistic, Altruistic, and Biospheristic Value Orientations", Environment and Behaviour, 40 (3), 330-354.
  • De Groot, J. M., ve Steg, L. (2007),"Value Orientations and Environmental Beliefs in Five Countries: Validity of an Instrument to Measure Egoistic, Altruistic and Biospheric Value Orientations", Journal of Cross-Cultural Psychology , 38 (3), 318-332.
  • Dervişoğlu, S., Menzel, S., Soran, H., ve Bögeholz, S. (2009), "Değerler, İnannçlar ve Problem Algısının Biyolojik Çeşitliliği Korumaya Yönelik Kişisel Normlara Etkisi", Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 37, 50-59.
  • Dunlap, R. E., ve Van Liere, K. D. (1978), "The New Environmental Paradigm: A Propesed Measuring Instrument and Preliminary Results", Journal of Environmental Education, 9, 10-19.
  • Dunlap, R. E., Van Liere, K. D., Mertig, A. G., ve Jones, R. E. (2000), "Measuring Endorsement of the New Ecological Pradigm: A Revised NEP Scale", Journal of Social Issues, 56 (3), 425-442.
  • Goleman, D. (2010), Ekolojik Zeka. (S. Toksoy, Çev.) İstanbul: Optimist Yayınları.
  • Guagnago, G. A., Dietz, T., ve Stern, P. C. (1994), "Willigness to Pay for Public Goods: A Test of Contribution Model", Psychological Science , 5 (6), 411-415.
  • Han, H. (2014), "The Norm Activation Model and Theory-Broadening: Individuals' Decision-Making on Enviromentally-Responsible Convention Attendance", Journal of Environmental Psychology, 40, 462-471.
  • Han, H., Hwang, J., Lee, M.J. (2016), "The value-belief-emotion-norm model: investigating customers' eco-friend0ly behavior", Journal of Travel&Tourism Marketing,DOI: 10.1080/10548408.2016.1208790
  • Harland, P., Staats, H., ve Wilke, H. A. M. (1999), "Explaining Pro-environmental Intention and Behavior by Personal Norms and the Theory of Planned Behavior", Journal of Applied Social Psychology, 29(12), 2505-2528. http://doi.org/10.1111/j.1559-1816.1999. tb00123.x.
  • Harland, P., Staats, H., Wilke, H. A. M. (2007). "Situational and personality factors as direct or personal norm mediated predictors of pro-environmental behavior: Questions derived from norm-activation theory", Basic and Applied Social Psychology, 29(4), 323-334, doi:10.1080/01973530701665058.
  • Hopper, J., ve Nielsen, J. (1991), "Recycling as altruistic behavior: Normative and behavioral strategies to expand participation in a community recycling program", Environment and Behavior, 23 (2), 195-220.
  • Ibtissem, M. H. (2010), "Application of Value Beliefs Norms Theory to the Energy Conservation Behaviour", Journal of Sustainable Development, 3 (2), 128-139.
  • Jansson, J., Marell, A. ve Nordlund, A. (2010), "Green consumer beha- vior: determinants of curtailment and eco-innovation adoption", Journal of Consumer Marketing, 27(4), 358-370.
  • Kiatkawsin, K. Ve Han, H. (2017), "Young travelers' intention to behave pro-environmentally: Merging the value-belief-norm theory and the expectancy theory", Tourism Management, 59, 76-88.
  • Kim, Y. (2011), "Understanding Green Purchase: The Influence of Collectivism, Personal Values and Environmental Attitudes, and Moderating Effect of Perceived Consumer Effectiveness", Seoul Journal of Business, 17 (1), 65-92.
  • Kim, H., Kim, J., Oh, K., Yung, H. (2016) "Adoption of Eco-Friendly Faux Leather : Examining Consumer Attitude With the Value - Belief - Norm Framework", Clothing and Textiles Research Journal, 1-18, DOI: 10.1177/0887302X16656439 ctr.sagepub.com.
  • Menzel, S., ve Bögeholz, S. (2010), "Values, beliefs and norms that foster Chilean and German pupils' commitment to protect biodiversity", İnternational Journal of Enviromental ve Science Education, 5 (1), 31-49.
  • Milfont, T. L., Sibley, C. G., ve Duckitt, J. (2010), "Testing The Moderating Role of the Components of Norm-Activation on the Relationship Between Values and Environmental Behavior", Journal of Cross-Cultural Psychology, 41 (1), 124-131.
  • Nunnally, J. C. (1978), Psychometric Theory, New York: McGraw-Hill. Onwezen, M. C., Antonides, G., ve Bartels, J. (2013), "The Norm-Activation Model: An exploration of The Functions of Anticipated Pride and Guilt in Pro-Environmental Behavior", Journal of Economic Pscyhology, 39, 141-153.
  • Oreg, S., ve T. Katz-Gerro (2006), " Predicting proenvironmental behavior cross-nationally: Values, the theory of planned behavior, and value-belief-norm theory", Environment and Behavior, 38:462-483.
  • Sahin, E. (2013), "Predictors of turkish elementary teacher candidates' energy conservation behaviors: An approach on value-belief-norm theory", International Journal of Environmental and Science Education, 8(2), 269-283. http://doi.org/10.12973/ijese.2013.204a.
  • Schultz, P. W., ve Zelezny, L. (1999), "Values as Predictors of Environmental Atttitudes: Evidence for Consistency 14 Countries", Journal of Enviromental Psychologhy, 19, 255-265.
  • Schultz, P. W. (2001) "The Structure of Environmental Concern: Concern for Self, Other People, and The Biosphere", Journal of Environmental Psychology, 21 (4), 327- 339.
  • Schultz, P. W., Gouveia, V. V., Cameron, L. D., Tankha, G., Schmuck, P., ve Franek, M. (2005), "Values and Their Relationship to Environmental Concern and Conservation Behavior", Journal of Cross-Cultural Psychology, 36 (4), 457-475.
  • Schwartz, S. H. (1994), "Are there universal aspects in the structure and contents of human values", Journal of Social Issues , 50, 19-45.
  • Schwartz, S. H. (2006), "Basic Human Values", Revue Française de Sociologie, 47 (4), 929- +.
  • Schwartz, S. H. (1977), Normative influence on altruism. Advances in Experimental Social Psychology, 10, 221-279.
  • Schwartz, S. H., ve Howard, J. A. (1981)., "A Normative-Decision Making Model of Altruism", Ed. J. P. Rushton, ve R. M. Sorrentino, Inside Altruism and Helping Behavior, Hilssdale: Erlbaum, 89- 211.
  • Schwartz, S. H., ve Howard, J. A. (1980), "Explanations of the Moderating Effect of Responsibility denial on the Personal Norm-Behavior Relationship", Social Psychology Quarterly ,43, 441-446.
  • Steg, L., ve De Groot, J. (2010), "Explaining prosocial intentions: Testing causal relationships in the norm activation model", British Journal of Social Psychology, 49, 725-743. doi:10.1348/014466609X477745.
  • Steg, L., Dreijerink, L., ve Abrahamse, W. (2005), "Factors influencing the acceptability of energy policies: A test of VBN theory", Journal of Environmental Psychology, 25, 415-425.
  • Steg, L., Perlaviciute, G., Werff, E., ve Lurving, J. (2014), "The Significance of Hedonic Values for Environmentally Relavant Attitudes, Preferences, and Actions", Environment and Behavior, 46 (2), 163-192.
  • Stern, P. C. (2000), "Toward a Coherent Theory of Environmentally Significant Behavior", Journal of Social Issues, 56 (3), 407-424.
  • Stern, P. C., Dietz, T., Abel, T., Guagnago, G. A., ve Kalof, L. (1999), "A Values-Belief-Norm Theory of Support for Social Movements: The Case of Enviromentalism", Research in Human Ecology, 6 (2), 81-97.
  • Straughan, R., ve James, R. (1999), "Environmental Segmentation Alternatives: A Look At Green Consumer Behaviour in New Millenium", Journal of Consumer Marketing (16), 558-575.
  • Thogersen, J., ve Ölander, F. (2002), "Human Values and Emergence of Sustainable Consumption Pattern", Journal of Economic Pscyhology, 23, 605-630.
  • Truelove, H. B., ve Joireman, J. (2009), "Understanding the Relationship Between Christian Orthodoxy and Environmentalism: The Mediating Role of Perceived Environmental Consequences", Environment and Behaviour, 41 (6), 806-820.
  • Van Riper, C. J., ve Kyle, G. T. (2014), " Understanding the internal processes of behavioral engagement in a national park: A latent variable path analysis of the value-belief-norm theory", Journal of Environmental Psychology, 38, 288-297. http://doi.org/10.1016/j. jenvp.2014.03.002.
  • Wu, S.-I., ve Chen, J.-Y. (2014), "A Model of Green Consumption Behaviour Constructed by the Theory of Planned Behavior", International Journal of Marketing Studies , 6 (5), 119-132.
  • Yeboah,F ve Kaplowitz,M.D. (2016), Explaining Energy Conservation and Envi- ronmental Citizenship Behaviors Using the Value-Belief-Norm Framework Human Ecology Review in press [Er.T.20.10.2016] url: http://hdl.handle. net/1885/101119.
  • Zang, Y., Wang, Z., Zhou, G. (2013), "Antecedents of employee electricity saving behavior in organizations: An empirical study based on norm activation model", Energy Policy, 62, 1120-1127. doi:10.1016/j.enpol.2013.07.036.
APA AY U (2017). Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi. , 1 - 33.
Chicago AY Ufuk Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi. (2017): 1 - 33.
MLA AY Ufuk Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi. , 2017, ss.1 - 33.
AMA AY U Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi. . 2017; 1 - 33.
Vancouver AY U Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi. . 2017; 1 - 33.
IEEE AY U "Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi." , ss.1 - 33, 2017.
ISNAD AY, Ufuk. "Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi". (2017), 1-33.
APA AY U (2017). Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 1 - 33.
Chicago AY Ufuk Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi 9, no.1 (2017): 1 - 33.
MLA AY Ufuk Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, vol.9, no.1, 2017, ss.1 - 33.
AMA AY U Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi. 2017; 9(1): 1 - 33.
Vancouver AY U Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi. 2017; 9(1): 1 - 33.
IEEE AY U "Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi." Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 9, ss.1 - 33, 2017.
ISNAD AY, Ufuk. "Çevreci Tüketim Davranışlarının Değer-İnanç-Norm Kuramı Temelinde İncelenmesi". Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi 9/1 (2017), 1-33.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 4:8

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları