Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk
Yıl: 2017 Cilt: 9 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 271 - 296 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk
Öz: Avrupa'nın ilk düzenli ve daimi askeri birlikleri olan Yeniçeriler Osmanlı fetihlerinin genişlemesinde yadsınamaz bir katkı sağlamışlardır. Kuruluş yıllarında ocağa egemen olan disiplin ve padişaha itaat bu katkının oluşmasında kilit unsurlar olmuştur. Ancak zamanla gerek iç gerekse dış faktörlerin tesiriyle ocakta bir çözülme meydana gelmiş, o eski görüntü 16.asrın sonlarından itibaren yok olmaya yüz tutmuştur. 18.asrın başlarına gelindiğinde ise yok olma süreci tamamlanmıştır. Bu çalışma ana ve birinci elden kaynaklar ışığında ve casusluk ekseninde söz konusu sürecin oluşmasına zemin hazırlayan sebeplere bir yenisini eklemek veya bozulmanın sonuçlarından birisine işaret edebilmek temel gayesiyle oluşturulmuştur.
Anahtar Kelime: Konular:
The Janissary Corps, Corruption And Espionage
Öz: The Janissaries who were the first regular and permanent corps of Europe contributed undeniable benefit for the expansion of the Ottoman conquests. The discipline dominant in the years of establishment and obedience to the Sultan were the key effect for occurring of this additive. However, in time dissolution happened in the corps with the effect of inner and outer factors, that old image nearly disappeared from the ends of the 16th century. This disappearing process finished in the beginning of the 18th century. This study was created to add a new one about the reasons those prepared the ground for the mentioned process or to point out the results in the light of the main and first hand sources and in the axis of espionage.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Cevdet Askeriye (C. AS), 71/3332; 10 Safer 1242/13 Eylül 1826.
- Sivas Şeriye Sicilleri (SŞS), 9 Numaralı Defter, s.117; Evâsıt-ı Zilkâde 1225/18-27 Aralık 1810.
- AHMED CEVDET PAŞA, Tarih-i Cevdet, C. III, V, VIII, XII, İstanbul 1301-1302.
- AHMET CEVAD, Tarih-i Askeri Osmani (Yeniçeriler), Kitab-ı Evvel, İstanbul 1299.
- AKDAĞ, Mustafa, "Yeniçeri Ocak Nizamının Bozulması", AÜDTCF Dergisi, C.V, S.3, Ankara 1947, ss.291-309.
- AKDAĞ, Mustafa, Türkiye'nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi, (1243-1453), C. I, Barış Kitabevi, Ankara 1999.
- Anonim Osmanlı Kroniği (1299-1512), Haz. Necdet Öztürk, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul 2000.
- ARSLAN, Mehmet, "Yeniçeriliğin Kaldırılmasına Dair Edebî Bir Metin: Aynî'nin Manzum Nusretnâmesi", Osmanlı Edebiyat, Tarih, Kültür Makaleleri, İstanbul 2000, ss.319-370.
- ASIM TARİHİ, C. I, Ceride-i Havadis Matbaası, İstanbul, tarihsiz.
- BEYDİLLİ, Kemal, "III. Selim: Aydınlanmış Hükümdar", Nizâm-ı Kadîm'den Nizâm-ı Cedîd'e III. Selim ve Dönemi, Ed. Seyfi Kenan, İSAM Yay., İstanbul 2010, ss.27- 57.
- BEYDİLLİ, Kemal, "Sekbanbaşı Risalesî'nin Müellifi Hakkında", Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S.12, İstanbul 2005, ss.221-224.
- BEYDİLLİ, Kemal, "Yeniçeri", TDV.İA, C. 43, İstanbul 2013, ss.450-462.
- BIRGE, John Kingsley, Bektaşîlik Tarihi, Ant Yay., İstanbul 1991.
- CÂBÎ ÖMER EFENDİ, Câbî Târihi, (Tarih-i SultânSelîm-i Sâlis ve Mahmûd-ı Sânî), C. I-II, Haz. Mehmet Ali Beyhan, TTK, Ankara 2003.
- CEVDET PAŞA, Tezâkir, 40-Tetimme, Yay. Haz. Cavid Baysun, TTK, Ankara 1991..
- ÇAMUROĞLU, Reha, Yeniçerilerin Bektaşiliği ve Vaka-i Şerriye, Ant Yay., İstanbul 1991.
- DEFTERDAR SARI MEHMED PAŞA, Devlet Adamlarına Öğütler, Haz. H. Ragıp Uğural, Kültür Bak. Yay., Ankara 1990.
- DERİN, Fahri Ç., "Tüfengcibaşı Arif Efendi Tarihçesi", Belleten, C. XXXVIII, nr.151, Ankara 1974, ss.379-443.
- Dünya Casusluk Tarihi, C. I, Ed. Ercan Arıklı, Artel Yay., İstanbul 1974.
- EBUBEKİR EFENDİ, Vak'a-i Cedîd, Tıb ve Fen Kitaphanesi, İstanbul 1332.
- ELİBOL, Ahmet, "Yeniçeriler ve İktidar Bağlamında Osmanlı Sisteminin Dönüşümü", Akademik Bakış, C.3, S.5, 2009, ss.22-40.
- ENVERİ SADULLAH, Tarih-i Enverî, Süleymaniye Kütüphanesi, Halet Efendi Kısmı, Nr.590.
- ES'AD EFENDİ, Üss-i Zafer (Yeniçeriliğin Kaldırılmasına Dair), Haz. Mehmet Arslan, Kitabevi Yay., İstanbul 2005.
- Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, 1. Kitap, Haz. Robert Dankoff-Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, YKY, İstanbul 2003.
- FAROQHİ, Suraiya, Anadolu'da Bektaşîlik, Simurg Yay., İstanbul 2003.
- Georg Oğulukyan'ın Ruznamesi, 1806-1810 İsyanları, III. Selim, IV. Mustafa, II. Mahmud ve Alemdar Mustafa Paşa, Trc. Hrand D. Andreasyan, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul 1972.
- GOFFMAN, Daniel, Osmanlı Dünyası ve Avrupa 1300-1700, Çev: Ülkün Tansel, İstanbul 2004.
- GOODWİN, Godfrey, Yeniçeriler, Çev: Derin Türkömer, Doğan Kitap, İstanbul 2008.
- HEZARFEN HÜSEYİN EFENDİ, Telhîsü'l-Beyân Fî Kavânîn-i Âl-i Osmân, Haz. Sevim İlgürel, TTK, Ankara 1998.
- Hülâsatü'l-kelâm fî reddi'l-avâm, Târîh-i Osmânî Encümeni Mecmuası İlâvesi, İstanbul, Tarihsiz.
- İLGÜREL, Mücteba, "Yeniçeriler", MEB.İA, C. XIII, Eskişehir 1997.
- İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, C. I, Çev: Halil Berktay, Eren Yay., İstanbul 1997.
- KAFADAR, Cemal, "Yeniçeriler", Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C.7, Tarih Vakfı Yay., İstanbul 1994, ss.472-476.
- Kavanin-i Yeniçeriyan, Yay. Haz. Tayfun Toroser, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul 2011.
- Kitâb-i Müstetâb (Osmanlı Devlet Teşkilâtına Dair Kaynaklar),Haz. Yaşar Yücel, TTK, Ankara 1988.
- Koçi Bey Risâlesi, Haz. Zuhuri Danışman, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1985.
- KOÇU, Reşad Ekrem, Yeniçeriler, Doğan Kitap, İstanbul 2015.
- KÜÇÜKYALÇIN, Erdal, Turna'nın Kalbi, Yeniçeri Yoldaşlığı ve Bektaşilik, Boğaziçi Üniversitesi Yay., İstanbul 2013.
- LEWİS, Bernard, İslam Dünyasında Yahudiler, Çev: Bahadır Sina Şener, İmge Kitabevi, İstanbul 1996.
- MADEN, Fahri, "Yeniçerilik-Bektaşilik İlişkileri Ve Yeniçeri İsyanlarında Bektaşiler", Türk Kültürü Ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, S. 73, Ankara 2015, ss.173- 202.
- MELİKOFF, İrene, Hacı Bektaş Efsaneden Gerçeğe, Çev: Turan Alptekin, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul 1998.
- MUSTAFA KESBÎ, İbretnümâ-yı Devlet, Haz. Ahmet Öğreten, TTK, Ankara 2002.
- MUSTAFA NECİB EFENDİ, Sultan Selim-i Sâlis Asrı Vekayi'i..., Matbaa-i Âmire, İstanbul 1280.
- OCAK, Ahmet Yaşar, Osmanlı İmparatorluğu'nda Marjinal Sûfîlik: Kalenderîler (XIVXVII. Yüzyıllar), TTK, Ankara 1992.
- PAMUK, Şevket, Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914, İletişim Yay., İstanbul 2009.
- SAHHÂFLAR ŞEYHİ-ZÂDE SEYYİD MEHMED ES'AD EFENDİ, Vak'a-nüvîs Es'ad Efendi Tarihi, (Bâhir Efendi'nin Zeyl ve İlâveleriyle) 1237-1241/1821-1826, Haz. Ziya Yılmazer, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul 2000.
- SAKİN, Orhan, Yeniçeri Ocağı, Tarihi ve Yasaları, Doğu Kütüphanesi Yay., İstanbul 2011.
- SHAW, Stanford J., Osmanlı İmparatorluğu'nda ve Türkiye Cumhuriyeti'nde Yahudiler, Çev: Meriç Sobutay, Kapı Yay., İstanbul 2008.
- SUNAR, Mehmet Mert, "Ocak-ı Âmire'den Ocak-ı Mülga'ya Doğru: Nizâm-ı Cedîd Reformları Karşısında Yeniçeriler", Nizâm-ı Kadîm'den Nizâm-ı Cedîd'e III. Selim ve Dönemi, Ed. Seyfi Kenan, İSAM Yay., İstanbul 2010, ss.497-527.
- ŞÂNÎ-ZÂDE MEHMED 'ATÂ'ULLAH EFENDİ, Şânî-Zâde Târîhi, C. I, Haz. Ziya Yılmazer, Çamlıca Yay., İstanbul 2008.
- ŞİRVÂNLI FATİH EFENDİ, Gülzâr-ı Fütûhât (Bir Görgü Tanığının Kalemiyle Yeniçeri Ocağının Kaldırılışı), Haz. Mehmed Ali Beyhan, Kitabevi Yay., İstanbul 2001.
- UĞUR, Ahmet, "Âsaf-nâme-i Vezir Lütfi Paşa", İslam İlimleri Enstitüsü Dergisi, S. IV, Ankara 1980, ss.243-258.
- UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapukulu Ocakları, C. I, TTK, Ankara 1988.
- Vak'anüvîs Ahmed Lûftî Efendi Tarihi, C. I, Haz. Ahmet Hezarfen, YKY, İstanbul 1999. Yayla İmamı Tarihçesi (Tarih-i Vekayi-i Selimiyye), Marmara Nadir Eserler Kütüphanesi, Demirbaş nr.12917/Y038.
- YENİÇERİ KÂTİBİ HASAN, Prut Seferi'ni Beyanımdır, Haz. Hakan Yıldız, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2008.
- Yeniçeri Ocağının Kaldırılışı ve II. Mahmud'un Edirne Seyahati, Mehmed Dâniş Bey ve Eserleri, Haz. Şamil Mutlu, İstanbul Üni. Ede.Fak.Yay., İstanbul 1994.
- Yeniçeriliğin İlgasına Dair Risale, Millet Kütüphanesi, Ali Emirî-Tarih, nr: 655.
| APA | Yuksel A (2017). Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk. , 271 - 296. |
| Chicago | Yuksel Ahmet Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk. (2017): 271 - 296. |
| MLA | Yuksel Ahmet Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk. , 2017, ss.271 - 296. |
| AMA | Yuksel A Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk. . 2017; 271 - 296. |
| Vancouver | Yuksel A Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk. . 2017; 271 - 296. |
| IEEE | Yuksel A "Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk." , ss.271 - 296, 2017. |
| ISNAD | Yuksel, Ahmet. "Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk". (2017), 271-296. |
| APA | Yuksel A (2017). Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk. History Studies, 9(2), 271 - 296. |
| Chicago | Yuksel Ahmet Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk. History Studies 9, no.2 (2017): 271 - 296. |
| MLA | Yuksel Ahmet Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk. History Studies, vol.9, no.2, 2017, ss.271 - 296. |
| AMA | Yuksel A Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk. History Studies. 2017; 9(2): 271 - 296. |
| Vancouver | Yuksel A Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk. History Studies. 2017; 9(2): 271 - 296. |
| IEEE | Yuksel A "Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk." History Studies, 9, ss.271 - 296, 2017. |
| ISNAD | Yuksel, Ahmet. "Yeniçeri Ocağı, Bozulma ve Casusluk". History Studies 9/2 (2017), 271-296. |
