Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması

coskun, sabahat; BEBİŞ, Hatice

Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması

Sabahat COŞKUN, (Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Hemşirelik Yüksekokulu. Halk Sağlığı Hemşireliği B.D.)

Hatice BEBİŞ (Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Hemşirelik Yüksekokulu. Halk SağlığıHemşireliği B.D.)

Gülhane Tıp Dergisi

62 15

Yıl: 2015 Cilt: 57 Sayı: 7 Sayfa Aralığı: 378 - 384 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması

Öz:

Teknoloji (internet) kullanımıyla yakından ilişkili olan gençler e-sağlık okuryazarlığının ölçümünün test edilmesinde ideal bir gruptur. Bu araştırmanın amacı, Norman ve Skinner (2006) tarafından geliştirilen e-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik analizlerini yapmaktır. Bu çalışma, Ocak-Şubat 2014 tarihleri arasında yapılmış metodolojik bir araştırmadır. Çalışma bir ticaret meslek lisesinde 14-21 yaşları arasındaki n=100 öğrenci ile yürütülmüştür. Veri toplama formu, öğrencilerin sosyo-demografik özelliklerine yönelik sorular, Adolesanların İnternet Kullanımına Yönelik Likert Tipi Tutum Ölçeği ve e-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği'ni içermektedir. e-Sağlık okuryazarlığı ölçeğinin dilsel eşdeğerliği incelenmiştir. Ölçeğin yapı geçerliliği için faktör analizi yapılmış, verilerin faktör analizi için uygunluğu Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) katsayısı (0.75) ve Bartlett Küresellik Testi (204.5, p<0.001) ile değerlendirilmiştir. Ölçüt geçerliliğinin belirlenmesi için, hesaplanan korelasyon katsayısı 0.39, p<0.001 olarak tespit edilmiştir. Bu çalışmada, e-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Cronbach alfa değeri 0.78 bulunmuştur. Faktör analizi çalışmasında özdeğeri 1'i aşan, toplam varyansın %67.543'ünü açıklamakta ve faktör yükleri 0.59-0.86 arasında değişmektedir. Testtekrar test güvenirlik katsayısı 0.87 olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca ölçeğin maddetoplam korelasyonları 0.43 ile 0.57 arasında değişmekte, yalnızca bir madde 0.24 olarak bulunmuştur. %27 'lik alt-üst grupların ortalamaları arasındaki tüm farkların anlamlı olduğu bulunmuştur. Bu araştırma, Adolesanlarda e-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe versiyonun geçerli ve güvenirli bir ölçek olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Eğitim, Eğitim Araştırmaları

Psychometric evaluation of a Turkısh version of the e-health literacy scale (e-heals) in adolescent

Öz:

The young people who are closely associated with the internet are an ideal groupfor the testing e health literacy measurement. The purpose of this study is to makevalidity and reliability of the turkısh form of e health literacy scale analysis.e- Healthliteracy scale was developed by Norman and Skinner ın 2006. This study is amethodologic research which is carried out between January and February 2014.This study was carried out with 100 students who are between the ages of 14-21.Data collectıon form ıncludes the guestıons about the students' socio-demographıccharacterıstıcs, e health literacy scale and Lıkert type attitude scale about theusıng of ınternet ın adolescents. The linguistic equıvalence of e health literacy scalewas examıned. In thıs study the Kaıser-Meyer-Orkın (KMO) coeffıcient was 0,75and Bartlett sphericity test was 204,5 and p<.001. The correlatıon coefıccıent (0,39;p<0,001) was determıned. Cronbach's alpha, item-total correlatıon and test- retestreliability coefficient were determined for reliability study. In this study Cronbachalpha value (0,78) was found. Test-retest reliability coefficient (0,87) was found. Thescale of item-total correlatıons ranged between 0,43 and 0,57. Only one matteris 0,24. This study showed that e- Health literacy scale in turkısh form is valid andreliable.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Eğitim, Eğitim Araştırmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Nutbeam D. Health Literacy as a public health goal: A challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promotion International 2000;15(3): 259-267.
2. Peerson A, Saunders M. Health literacy revisited: what do we mean and why does it matter? Health Promot. Int 2009; 24(3): 285-296.
3. Uğurlu Z. Sağlık kurumlarına başvuran hastaların sağ- lık okuryazarlığının ve kullanılan eğitim materyallerinin sağlık okuryazarlığına uygunluğunun değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Başkent üniversitesi, 2011.
4. Özdemir H, Alper Z, Uncu , Bilgel N. Health literacy among adults: a study from Turkey. Health Educatıon Research 2010; 25(3): 464-477.
5. Akalın E.Türk Toplumunda Sağlık Okur-Yazarlığı Oranlarının Belirlenmesi. Erişim tarihi: 22.12.2013, www. actus.com.tr/files/t_sinopsis.pdf?.
6. Kalaça S. Sağlık okuryazarlığı ve internet. 15. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi.Bursa. 2012; 126-130
7. Norman CD, Skinner HA. eHEALS: The eHealth Literacy Scale. Journal of Medical Internet Research 2006; 8(4): 1-7.
8. Özer Ö, Şantaş B, Budak F. Sağlık web sitelerinin kullanım düzeylerinin incelenmesi: örnek bir uygulama. E-journal of faculty of communication 2012; 4(1): 128- 140.
9. Birru MS, Monaco VM, Charles L, Drew H, Nije V, Bierria T, Detlefsen E, Steinman RA. Internet usage by lowliteracy adults seeking health information: an observational analysis. Journal of Medical Internet Research
10. Spadaro R. European Opinion Research Group (EORG) Eurobarometer 58.0. European Union citizens and sources of information about health 2003; p.2-16. Erişim tarihi: 18.03.2014.
11. Gray NJ, Klein JD, Noyce PR, Sesselberg TS, Cantrill JA. The Internet: a window on adolescent health literacy. J Adolesc Health 2005; 37(3): 243(1-7). [Medline: 16109345] [doi: 10.1016/j.jadohealth.2004.08.023]
12. Skinner H, Biscope S, Poland B. Quality of internet access: barrier behind internet use statistics. Soc Sci Med 2003;57(5): 875-880.
13. Skinner H, Biscope S, Poland B, Goldberg E. How adolescents use technology for health information: implications for health professionals from focus group studies. J Med Internet Res 2003; 5(4): 1-32. doi: 10.2196/ jmir.5.4.e32.
14. Şencan H. Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. 1.Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2005; 384-386; 761-773; 105-113; 390-394; 770-772; 152-154; 146-148; 110-120; 249-260.
15. Grove SK , Burns N. The Practice of Nursing Research: Appraisal, Synthesis, and Generation of Evidence, 6th Edition. St. Louis, Missouri: Saunders & Elsevier. 2009; 377-388.
16. Demir Y, Gözüm S. Sağlık Eğitiminde Yeni Yönelimler; Web Destekli Sağlık Eğitimi. DEUHYO ED 2011; 4(4): 196-203.
17. Muslu GK, Bolışık B. Çocuk ve Gençlerde İnternet Kullanımı. TAF Prev Med Bull 2009; 8(5): 445-450
18. Coşkun S., Bebiş H. II. Hemşirelikte Güncel Sorunlar ve Yaklaşımlar Sempozyumu Bidiri Özet Kitabı, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 10-12 Nisan 2014.
19. Tavşancıl E, Keser H. İnternet Kullanımına Yönelik Likert Tipi Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama 2002; 1(1): 79-100
20. Esin MN. Hemşirelikte Araştırma. Veri Toplama Yöntem ve Araçları, Veri Toplama Araçlarının Güvenirlik ve Geçerliliği. I.Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi, 2014; 223-231.
21. Gözüm S, Aksayan S. Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber II: Psikometrik özellikler ve kültürlerarası karşılaştırma. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2003; 1: 3-14.
22. Alpar R. Uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik.2. Baskı. Anakara: Detay Yayıncılık, 2012; 500-507; 416- 420; 488-492; 494-498.
23. Tekin A, Kaya E, Demirel M, Yazıcı ÖS. İnternetin hastaları güçlendirme potansiyeli ve hasta-hekim ilişkilerine etkisi: Burdur'da hastanelere başvuran internet kullanıcılarına yönelik bir alan araştırması. 6. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı, 2009: 1206-1227).
24. www.tuik.gov.tr. (Erişim tarihi: 12.04.2014).
25. Ercan İ, Kan İ. Ölçeklerde Güvenirlik ve Geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2004; 30 (3) 211- 216.
26. Akın Ü, Akın A, Abacı R. Öz-duyarlık ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması self-compassıon scale: the study of valıdıty and relıabılıty. H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 2007;33:1-10.
27. Özdamar K. Güvenirlik ve Soru Analizi. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. 1. Cilt. 4. Baskı. Eskişehir: Etam AŞ, 2002; 511-525.
28. Büyükozturk Ş. Testlerin Geçerlik ve Güvenirlik Analizlerinde Kullanılan Bazı İstatistikler. İçinde: Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. 15. baskı. Ankara: Pegem Akademi, 2011; 167-182.
29. Koo M, Norman C, Chang HM. Psychometric Evaluation of a Chinese Version of the e-Health Literacy Scale (e-HEALS) in School Age Children. International Electronic Journal of Health Education 2012;15: 29-36.
30. Büyüköztürk Ş. Veri analizi el kitabı. 17. Baskı. Ankara; Pegema Yayınevi, 2012; 167-70.
31. Tekin H. Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Gözden ge- çirilmiş 14. Baskı. Ankara: Yargı yayınları, 2009; 54-56
32. Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği II'nin geçerlik ve gü- venirlik çalışması. C.Ü.Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 12(1): 1-13.

APA	coskun s, BEBİŞ H (2015). Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması. , 378 - 384.
Chicago	coskun sabahat,BEBİŞ Hatice Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması. (2015): 378 - 384.
MLA	coskun sabahat,BEBİŞ Hatice Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması. , 2015, ss.378 - 384.
AMA	coskun s,BEBİŞ H Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması. . 2015; 378 - 384.
Vancouver	coskun s,BEBİŞ H Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması. . 2015; 378 - 384.
IEEE	coskun s,BEBİŞ H "Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması." , ss.378 - 384, 2015.
ISNAD	coskun, sabahat - BEBİŞ, Hatice. "Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması". (2015), 378-384.

APA	coskun s, BEBİŞ H (2015). Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gülhane Tıp Dergisi, 57(7), 378 - 384.
Chicago	coskun sabahat,BEBİŞ Hatice Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gülhane Tıp Dergisi 57, no.7 (2015): 378 - 384.
MLA	coskun sabahat,BEBİŞ Hatice Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gülhane Tıp Dergisi, vol.57, no.7, 2015, ss.378 - 384.
AMA	coskun s,BEBİŞ H Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gülhane Tıp Dergisi. 2015; 57(7): 378 - 384.
Vancouver	coskun s,BEBİŞ H Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gülhane Tıp Dergisi. 2015; 57(7): 378 - 384.
IEEE	coskun s,BEBİŞ H "Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması." Gülhane Tıp Dergisi, 57, ss.378 - 384, 2015.
ISNAD	coskun, sabahat - BEBİŞ, Hatice. "Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe Geçerlik ve güvenirlik çalışması". Gülhane Tıp Dergisi 57/7 (2015), 378-384.