Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?

Medine YILMAZ, (Doç. Dr. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Çiğli, İZMİR.)
Zeliha TİRAKİ (Hemşire, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Bölümü Yüksek lisans Öğrencisi, Çiğli, İZMİR.)
Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi
48 0
Yıl: 2016 Cilt: 9 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 142 - 147 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?

Öz:
Uluslararası literatürde daha çok kullanılan sağlık okuryazarlığı kavramı giderek ülkemizde de yaygınlaşmaya başlamıştır. Sağlıkokuryazarlığı sağlık hizmetlerine ulaşım, öz-bakım ile sağlık hizmeti sunan ekip ve birey arasındaki etkileşim olmak üzere üç temel noktadasağlık sonuçlarını etkilemektedir Sağlık okuryazarlığı okuma-yazma becerilerinin ötesinde sağlıklı davranışlar, ilaçların doğru kullanımı,sağlık hizmetlerinden nasıl yararlanacağını bilmek, aydınlatılmış onam formlarını anlamak ve imzalamak, özbakım ve hastalık yönetimihakkında kararlar verebilmek, evdeki tıbbi cihazları doğru kullanabilmek, bakım veren rolünü üstelenebilmek gibi sağlık bilgilerini kavramave değerlendirme yetisini kapsamaktadır Bireylerin sağlık durumu, sağlıkta eşitsizlik, maliyet artışları, sağlık bilgilerine ulaşabilme gibietkenler gözönüne alındığında sağlık okuryazarlığını artırmaya yönelik girişimlerin planlanması ve uygulanması önem kazanmaktadır. Buderlemede sağlık okuryazarlığı tanımından, sağlık okuryazarlığının öneminden, Türkçe literatüre kazandırılmış olan sağlık okuryazarlığından r.bahsedilmektedi
Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Sağlık Politikaları ve Hizmetleri Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri

What is the Health Literacy? How Assessment?

Öz:
Uluslararası literatürde daha çok kullanılan sağlık okuryazarlığı kavramı giderek ülkemizde de yaygınlaşmaya başlamıştır. Sağlıkokuryazarlığı sağlık hizmetlerine ulaşım, öz-bakım ile sağlık hizmeti sunan ekip ve birey arasındaki etkileşim olmak üzere üç temel noktadasağlık sonuçlarını etkilemektedir Sağlık okuryazarlığı okuma-yazma becerilerinin ötesinde sağlıklı davranışlar, ilaçların doğru kullanımı,sağlık hizmetlerinden nasıl yararlanacağını bilmek, aydınlatılmış onam formlarını anlamak ve imzalamak, özbakım ve hastalık yönetimihakkında kararlar verebilmek, evdeki tıbbi cihazları doğru kullanabilmek, bakım veren rolünü üstelenebilmek gibi sağlık bilgilerini kavramave değerlendirme yetisini kapsamaktadır Bireylerin sağlık durumu, sağlıkta eşitsizlik, maliyet artışları, sağlık bilgilerine ulaşabilme gibietkenler gözönüne alındığında sağlık okuryazarlığını artırmaya yönelik girişimlerin planlanması ve uygulanması önem kazanmaktadır. Buderlemede sağlık okuryazarlığı tanımından, sağlık okuryazarlığının öneminden, Türkçe literatüre kazandırılmış olan sağlık okuryazarlığından r.bahsedilmektedi
Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Sağlık Politikaları ve Hizmetleri Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akalın, E. (2012). Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Neden Önemlidir? Erişim: 10.09.2015. http://www.saglikpolitikalari.org/images/dosyalar/saglik-okuryazarligi-neden-onemli erdal-akalin-2012.pdf
  • Ad Hoc Committee on Health Literacy for the American Council on Scientific Affairs, American Medical Association (AMA). (1999).Health Literacy: Report of the Council on Scientific Affairs. Journal of the American Medical Association (JAMA), 281: 552-557.
  • Aslantekin, F.,Yumrutaş M. (2014). Sağlık okuryazarlığı ve ölçümü. TAF Preventive Medicine Bulletin, 2014, 13(4), 327- 334.
  • Baker, DW. (2006). The mean in hand the measure of health literacy. International Medicine, 21,878-883.
  • Barrett, S.E., & Puryear, J.S.(2006). Health literacy: improving quality of care in primary care settings. journal of health care for the poor and underserved.17(4),690-697. Erişim: 26/05/2015. (http://muse.jhu.edu/login? auth=0&type=summary&url=/journals/journal_of_health_care_for_the_poor_and_underserved /v017/17.4barrett.html).
  • Bass, P.F., Wilson, J.F., Griffıith, C.H. (2003). A shortened instrument for literacy screening. Journal of General Internal Medicine, 18(12), 1036–1038.
  • Berkman, ND. (2011). Low health literacy and health outcomes: An updated systematic review. Annals of Internal Medicine, 155, 97-107.
  • Betz, L.C., Ruccgone, K., Meeske, K. & Chang, N (2008). Health literacy: a pediatric nursing concern, Pediatric Nursing, 34(3), 231–239.
  • Cho, Yl., Lee SY., Arozullah, A.M., & Crittenden, K.S. (2008). Effects of health literacy on health status and health service utilization amongst the elderly. Social Science & Medicine, 66(8), 1809–16.
  • Çimen, Z., Bayık Temel A. (2015). Kronik hastalığı olan yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığı ve sağlık algısı ilişkisi. Halk Sağlığı Hemşireliği Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir, Türkiye.
  • Davis, T.C., Crouch,. M., Long, S.W., Jackson, R.H., Bates, P., George, R.B., et al. (1991). Rapid assessment of literacy levels of adult primary care patients. Family Medicine, 23(6), 433-5.
  • Davis, T.C., Long, S.W., Jackson, R.H., Mayeaux, E.J., George, R.B., Murphy, P.W., et al. (1993). Rapid estimate of adult literacy in medicine: A shortened screening instrument, Family Medicine, 25, 391-395.
  • Davis, TC., Michielutte, R., Askov, EN., Williams, M.V., & Weiss, BD. (1998). Practical assessment of adult literacy in health care. Health Education and Behavior, 25(5), 613-624.
  • Durusu Tanrıöver, M., Yıldırım, HH., Demiray Ready, N., Çakır, B., & Akalın, EH.(2012). Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması, Erişim: 21 Ocak 2015. http://www.sagliksen.org.tr/MediaContent/vYcK-1419245270-mA5r.pdf.
  • Eicher, K., Wieser, S., & Bruegger, U. (2009). The costs of limited health literacy: a systematic review. International Journal of Public Health, 54(5), 313-324.
  • Fertman, CI. & Allensworth, DD. (2012). Sağlığı geliştirme programları: teoriden pratiğe. Sağlık Bakanlığı, Yayın no: 882. Ankara: Erek.
  • Health Literacy in Canada. Canadian Council on Learning (2007). Erişim: 10.05.2015http://www.cclcca.ca/ccl/reports/HealthLiteracy/ HealthLiteracy2007.html.
  • Howard, D., Gazmararian, J.A., & Parker, R. (2005). The Impact of Low Health Literacy on the Medical Costs of Medicare Managed Care Enrollees. The American Journal of Medicine, 118(4), 371-377.
  • Kutner M, Greenberg E, Jin Y, Paulsen C (2006). The health literacy of America’s adults: Results from the 2003. National Assessment of Adult Literacy. Erişim 23 Eylül 2015. http://nces.ed.gov/pubsearch/pubsinfo.asp?pubid=2006483.
  • Mancuso, M.(2009). Assesment and measurement of health literacy: an integrative review of the literatüre. Nursing and Health Sciences, 11, 77-89.
  • Nielsen- Bohlman, L., Panzer, A.M., Hamlin, B., & Kindig, D.A. (2004). Health literacy a prescription to end confusion, Institute of Medicine of the National Academies, Committee on Health Literacy Board on Neuroscience and Behavioral Health,
  • Nutbeam, D. (2000). Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st Century. Health Promotion International, 15 (3), 9–1.
  • Osborn, C.Y., Paasche-Orlow, M.K., Bailey, S.C., & Wolf, M.S. (2011). The mechanisms linking health literacy to behavior and health status, American Journal of Health Behavior, 35(1),118-28.
  • Özdoğan, P.Ş. & Kav, S. (2014). Radyoterapi alan hasta ve yakınlarının sağlık okuryazarlığı ve gereksinimlerine yönelik öğretim materyali geliştirilmesi. Hemşirelik Anabilim Dalı, Yükseklisans tezi, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara, Türkiye.
  • Özdemir, H., Alper, Z., Uncu, Y., & Bilgel, N. (2010). Health literacy among adults: a study from Turkey. Health Education Research, 25 (3), 464-477.
  • Parker, RM., Baker D.W., Williams, M.V. & Nurss, J.R. (1995). The test of functional health literacy in adults. A new instrument for measuring patients’ literacy skills, Journal of General Medicine, 10,537-541.
  • Paasche-Orlow, M.K. & Wolf, M.S. (2007). The causal pathways linking health literacy to health outcomes. American Journal of Health Behavior, 31,19-26.
  • Safeer, R.S. & Keenan, J. (2005). Health Literacy: The Gap Between Physicians and Patients, American Family Physician,72(3), 463–468.
  • Selden, C.R., Zorn, M., Ratzan, S., Parker, R.M. (2000). Health literacy; current bibliographies in medicine; National Institue of Health CBM. U.S. Department of Health and Human Services, 1-33.
  • Sezer, A. & Kadıoğlu, H. (2014). Yetişkin sağlık okuryazarlığı ölçeği’nin geliştirilmesi, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17:3.
  • Sorensen, K., Van den Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonska, Z. & Brand, H. (2012). (HLS-EU) Consortium Health Literacy Project European. Health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health, 25,12,80.
  • Speros, C. (2005). Health literacy: concept analysis. Journal of Advanced Nursing, 50(6), 633-640.
  • The European Health Literacy Project, 2009- 2012. Comperative Report on Health Literacy in eight EU Member States (2012). Maastricht, HLS-EU Consortium. Erişim: 13 Ekim 2015, www.healthliteracy.eu.
  • Üçpunar, E. & Piyal, B. (2014). Yetişkinlerde işlevsel sağlık okuryazarlığı uyarlama çalışması. Halk Sağlığı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara, Türkiye.
  • Weiss, B., Mays, M.Z., Martz, W., Castro, K.M., DeWalt, D.A. Pignone, M.P., et al. (2005). Quick assessment of literacy in primary care: the newest vital sign. Annual Family Medicine, 3, 514-22.
  • World Health Organization (WHO). (1998). Division of health promotion, education and communications health education and health promotion unit. Health Promotion Glossary. World Health Organization, Geneva.
APA Yılmaz M, TİRAKİ Z (2016). Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?. , 142 - 147.
Chicago Yılmaz Medine,TİRAKİ Zeliha Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?. (2016): 142 - 147.
MLA Yılmaz Medine,TİRAKİ Zeliha Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?. , 2016, ss.142 - 147.
AMA Yılmaz M,TİRAKİ Z Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?. . 2016; 142 - 147.
Vancouver Yılmaz M,TİRAKİ Z Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?. . 2016; 142 - 147.
IEEE Yılmaz M,TİRAKİ Z "Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?." , ss.142 - 147, 2016.
ISNAD Yılmaz, Medine - TİRAKİ, Zeliha. "Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?". (2016), 142-147.
APA Yılmaz M, TİRAKİ Z (2016). Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(4), 142 - 147.
Chicago Yılmaz Medine,TİRAKİ Zeliha Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 9, no.4 (2016): 142 - 147.
MLA Yılmaz Medine,TİRAKİ Zeliha Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, vol.9, no.4, 2016, ss.142 - 147.
AMA Yılmaz M,TİRAKİ Z Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2016; 9(4): 142 - 147.
Vancouver Yılmaz M,TİRAKİ Z Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2016; 9(4): 142 - 147.
IEEE Yılmaz M,TİRAKİ Z "Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?." Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9, ss.142 - 147, 2016.
ISNAD Yılmaz, Medine - TİRAKİ, Zeliha. "Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür?". Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 9/4 (2016), 142-147.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 4:49

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları