Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği

KARADAĞLI, Funda; ECEVİT ALPAR, Şule

Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği

Funda KARADAĞLI, (İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü,İstanbul)

Şule Ecevit ALPAR (Marmara Ü, Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü, Hemşirelik Esasları AD, İstanbul)

Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi

17 4

Yıl: 2017 Cilt: 10 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 168 - 181 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği

Öz:

Amaç: Bu araştırmanın amacı, kemoterapi uygulanan hastalarda Orem'in Öz Bakım Yetersizliği Kuramı'na göre öz bakım davranışlarını ölçmeye yönelik bir ölçme aracı geliştirmektir. Yöntem: Araştırma, temel bir araştırma niteliğinde olup, İstanbul da Avrupa yakasında bulunan üç eğitim ve araştırma hastanesinde, araştırma kriterlerine uyan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 600 hasta üzerinde, Ağustos 2016-Şubat 2017 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında Hasta Bilgi Formu ve araştırmacı tarafından geliştirilen taslak ölçek kullanılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler,yapı geçerliliği için açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. Güvenirlik analizleri için, Cronbach Alpha ve Spearman-Brown korelasyon testleri kullanılmıştır. Bulgular:5'li likert tipi olan ölçeğin, 24 maddeden ve bireysel bakım,uyku düzeni,solunumu sürdürme,aktivite ve hareket,beslenme alışkanlığı ve sorunlarla başa çıkma olmak üzere 6 faktörden oluştuğu,açıklanan toplam varyansın %64.75 olduğu saptanmıştır. Yapılan güvenirlik analizi sonucunda, ölçeğin Cronbach's alfa katsayısı 0.88 olarak hesaplanmıştır. Test-tekrar test güvenirliğini belirlemek için yapılan analizler sonucunda (n=30) ölçeğin iki uygulaması arasında yüksek düzeyde tutarlılık saptanmıştır (r:.945, p<0.001). Sonuç: Geliştirilmiş olan bu ölçeğin, geçerlik ve güvenilirliği oldukça yüksek, bireylerin öz bakım davranışlarını belirlemede güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Hemşirelik

A Scale development study: Scale of self-care behaviors according to the theory of self-care deficiency in patients who were administered chemotherapy

Öz:

Objective: The aim of this research was to develop a tool to measure self-care behaviors based on the Orem's Self-Care Deficiency Theory in patients who receive chemotherapy. Method: This basic research was conducted between on August 2016 and February 2017 on a total of 600 patients who met the research criteria and agreed to participate in the survey in İstanbul as well as three education and research hospitals in Europe. Data was collected via two instruments, namely the Patient information Form and the draft scale developed by the researcher. Descriptive statistics, exploratory factor analysis for construct validity were made for the data processing. Cronbach Alpha and Spearman-Brown correlation tests were employed for reliability analysis. Yazının geliş tarihi:22.05.2017 Yazının kabul tarihi: 17.08.2017 Results: The results indicated that the scale had 24 items measured with a five-point Likert-type scale. The items were grouped under six factors, as; individual care, sleep regimen, respiratory maintenance, activity and movement, eating habits, coping with problems. They were accounted for 64.75% of the total variance. The scale had a Cronbach's alpha coefficient of 0.88. As a result of the analysis to determine test-retest reliability (n=30), it was found that the scale had high level of consistency between the mean scores of the two applications (r:945,p<0.001). Conclusion: This improved scale was found fairly high in terms of validity and reliability. Besides, it is found that it is a valid and reliable measurement tool to determine the self-care behaviors of the individuals.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Hemşirelik

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Ertem G., Kalkım A., Bulut S., Sevil Ü. Radyoterapi Alan Hastaların Evde Bakım Gereksinimleri ve Yaşam Kaliteleri. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2009;2(2):3-12.
2. Prutipinyo C., Maikeow K., Sirichotiratana N. Self-CareBehaviours of Chemotherapy Patients. J Med Assoc Thai 2012;95:30-37.
3. Başak Ş.C. Üniversite Öğrencilerinde Meme Kanseri Bilgi Seviyesi: Geniş Kapsamlı Meme Kanseri Bilgi Testi'nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.Yüksek Lisans Tezi,Ahmet Tosun, Yayınlanmamış Tez, İstanbul, 2015.
4. Rocha L.S.,Beuter M., Neves E.T., Leite M.T., Brondani C.M., Perlini N.M.O.G. SelfCare Of Elderly Cancer Patients Undergoing Outpatient Treatment. Text Context Nursing, Florianópolis 2014;23(1):29-37.
5. National Cancer İnstitute. Cancer statistics. Erişim yeri: https://www.cancer.gov/about cancer/understanding/statistics, Erişim tarihi: 05.12.2016.
6. World Health Organization. World Cancer Day 2017. Erişim yeri:http://www.who.int/cancer/en/Erişim tarihi: 19.05.2017.
7. Hacıkamiloğlu E., Karaca M.Z., Gültekin M. Onkoloji Hemşireliği, Türkiye'de Kanser Kontrolü, 1. Basım, İstanbul,Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti, 2014:3-5.
8. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı. 2014 Yılı Türkiye Kanser İstatistikleri.Erişim yeri: http://www.who.int/cancer/en/Erişim tarihi: 19.05.2017.
9. Perry M.C. Siciencefic Basis of Cancer Chemotherapy, M.C. Perry, The Chemotherapy Source Book. 4. ed. Philedelpia, LipincotWiliams&Wilkings, 2008:1-7.
10. Aslan F.E., Olgun N., Uzun Ö. Kanserde Tedavi. Karadakovan A., Aslan F.E, Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım, 2. baskı, Adana Nobel Kitabevi, 2011: 213-228.
11. Büker N., Şen F. Onkoloji Hastasında Kemoterapi ve Bakım. Can G., Onkoloji Hemşireliği, 1. basım, İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti, 2014:205-213.
12. Pekmezci H. Kanser Hastalarına Verilen Eğitimin Kemoterapi Semptomlarına Etkisi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sevilay Hintistan, Yayınlanmamış tez, Trabzon, 2013.
13. DeVita V.T.,Chu E., Chu J. A History of Cancer Chemotherapy. Cancer Research, 2008;68:(21).Erişim yeri:http://www.cancer.gov/aboutcancer/what-is-cancer.
14. Murphy B.A., Beaumont J.L., Isitt J., Garden A.S., Gwede C.K., Trotti A.M., Meredith R.F., Epstein J.B., Le Q.T., Brizel D.M., Bellm L.A., Wells N., Cella D. MucositisRelated Morbidity And Resource Utilization İn Head And Neck Cancer Patients Receiving Radiation Therapy With Or Without Chemotherapy. J Pain Symptom Manage 2009;38(4):522-532.
15. Velioğlu P. Hemşirelikte Kavram ve Kuramlar. 1. Basım, İstanbul, Akademi Basın ve Yayıncılık, 1999.
16. Karataş H, Öztürk C. Orem'in Öz Bakım Yetersizlik Kuramı ve Posttravmatik Epilepside Hemşirelik Bakımı. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008;11(2).
17. Kılıçgün M.Y. Özbakım Becerilerinde Ebeveyn Desteği Envanterinin Geliştirilmesi ve Standardizasyonu. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (Kefad) 2013;14(3): 19-36.
18. Orem D.E. Self-care deficit theory of nursing: concepts and applications. 7th ed., USA: Mosby-Year Book, 2001:99-135.
19. Kızılcı S.,Avdal E.Ü. Diyabet ve Özbakım Eksikliği Hemşirelik Teorisinin Kavram Analizi. DEUHYO ED 2010; 3(3):164-168.
20. Fawcett J. Contemporary Nursing Knowledge: Analysis And Evaluation Of Conceptual Modelsof Nursing. 2th ed., USA: FA Davis Comp, 2005: 223-319.
21. Yeşilbalkan Ö.U., Akyol A.D, Çetinkaya Y., Altın T., Ünlü D. Kemoterapi Tedavisi Alan Hastaların Tedaviye Bağlı Yaşadıkları Semptomlar ve Yaşam Kalitesine Olan Etkisinin İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2005; 21:13-31.
22. Comfrey A.L., Lee H.B.A. First Course in Factor Analysis. 1st ed., Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 1992.
23. Davis L.L. Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied Nursing Research 1992;5:194-197.
24. Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara, Pegem Akademi, 2016.
25. Tavşancıl E. Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara, Nobel Yayın Dağıtım, 2010: 45-51.
26. Çakmur H. Araştırmalarda ÖlçmeGüvenilirlik-Geçerlilik. TAF Preventive Medicine Bulletin 2012:11(3).
27. Tezbaşaran A.A. Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu. Ankara, TPD Yayınları, 1996.
28. Öztürk H., Babacan E. Bir Ölçek Geliştirme Çalışması: Hastanede Çalışan Sağlık Personeli İçin İş Güvenliği Ölçeği.Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2012;9(1):36-42.
29. Dost A., Bahçecik A.N. Hemşirelik Mesleğine Yönelik İmaj Ölçeği Geliştirilmesi. JAREN2015;1(2):51-59.

APA	KARADAĞLI F, ECEVİT ALPAR Ş (2017). Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği. , 168 - 181.
Chicago	KARADAĞLI Funda,ECEVİT ALPAR Şule Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği. (2017): 168 - 181.
MLA	KARADAĞLI Funda,ECEVİT ALPAR Şule Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği. , 2017, ss.168 - 181.
AMA	KARADAĞLI F,ECEVİT ALPAR Ş Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği. . 2017; 168 - 181.
Vancouver	KARADAĞLI F,ECEVİT ALPAR Ş Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği. . 2017; 168 - 181.
IEEE	KARADAĞLI F,ECEVİT ALPAR Ş "Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği." , ss.168 - 181, 2017.
ISNAD	KARADAĞLI, Funda - ECEVİT ALPAR, Şule. "Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği". (2017), 168-181.

APA	KARADAĞLI F, ECEVİT ALPAR Ş (2017). Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 168 - 181.
Chicago	KARADAĞLI Funda,ECEVİT ALPAR Şule Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 10, no.3 (2017): 168 - 181.
MLA	KARADAĞLI Funda,ECEVİT ALPAR Şule Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.10, no.3, 2017, ss.168 - 181.
AMA	KARADAĞLI F,ECEVİT ALPAR Ş Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 10(3): 168 - 181.
Vancouver	KARADAĞLI F,ECEVİT ALPAR Ş Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 10(3): 168 - 181.
IEEE	KARADAĞLI F,ECEVİT ALPAR Ş "Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği." Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10, ss.168 - 181, 2017.
ISNAD	KARADAĞLI, Funda - ECEVİT ALPAR, Şule. "Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği". Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 10/3 (2017), 168-181.