ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI
Yıl: 2017 Cilt: 33 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 113 - 153 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI
Öz: Elektronik ticaretin hızlı gelişimine paralel olarak, online platformların belirli bir ücret karşılığında tedarikçilere ürünlerinin satışını gerçekleştirebileceği bir dijital ortam sunduğu platform sağlama sözleşmeleri de yaygınlık kazanmıştır. Sürekli nitelikteki bu sözleşmeler kapsamında, bağımsız bir teşebbüs olan online platformun tedarikçi ile müşteriler arasında sözleşme kurulmasına aracılık ettiği dikkate alındığında, bu platformların genel olarak TTK m. 102/1'de tanımlanan acentenin unsurlarını taşıdığı söylenebilir. Ne var ki, geleneksel acentelik ilişkisinden ekonomik doğası itibariyle farklılaşan platform sağlama sözleşmelerine, geleneksel acentelik ilişkisi dikkate alınarak hazırlanmış olan TTK'nin acentelik hükümlerinin uygulanmasının yerindeliği tartışmalıdır. Bu bağlamda, bu makaleyle; online platform sağlama sözleşmelerinin ekonomik mahiyeti incelenerek bunların acentelik sözleşmesi niteliğinin ve TTK'nın acentelik hükümlerinin bu sözleşmelere uygulanmasının yarattığı hukuki problemlerin ortaya konulması ve olası çözüm önerilerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelime: Konular:
-
Öz: Parallel to the rapid development of electronic commerce, online platform provision agreements, under which an online platform offers suppliers a digital platform where the latter may sell their products to customers, in consideration for the payment of a fee, have also become a widespread phenomenon. Given that, under such agreements having continuous nature, online platforms act autonomously as an intermediary between the supplier and the customer for the conclusion of an agreement between them, such platforms may generally be regarded as commercial agents within the meaning of article 102 (1) of the Turkish Commercial Code ("TCC"). On the other hand, it is controversial whether the provisions of the TCC governing commercial agency, which are drafted based on traditional commercial agency, should also apply to platform provision agreements which have different economic nature than traditional commercial agency agreements. In this regard, this article aims to explore the economic nature of online platform provision agreements and their qualification as a commercial agency agreement and legal problems arising from the application of the commercial agency provisions of the TCC to such agreements, and assess possible solutions for these problems.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
- Akın, İ.: Acentenin Denkleştirme Hakkı ve Alman Hukukunda Yeni Gelişmeler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2013, C. 62, s. 613-641.
- Arkan, S.: Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2016.
- Altınok Ormancı, P.: Tek Satıcılık Sözleşmesinde Müşteri Tazminatı İsviçre Federal Mahkemesinin 22 Mayıs 2008 Tarihli Kararı (ATF 134 III 497 vd.) Üzerine Düşünceler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2009, C. 58, S. 3, s. 451-480.
- Atamer, Y. M.: Acentelerin Rekabet Etme Yasağı, Sözleşme Tarafları Arasında Güç Dengesinin Bulunmadığı Hallerde Meslek Seçme Özgürlüğünün Sözleşmesel Sınırlamalara Karşı Korunması (Alman Anayasa Mahkemesi'nin 7 Şubat 1990 Tarihli Kararının Çevirisi), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. Orhan Münir Çağıl'a Armağan Sayısı 1997, s. 355-361.
- Ayan, Ö.: 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun Acentelik Kısmında Getirdiği Yenilikler, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2010, C. 12, S. 2, s. 79-120.
- Badak Aybar, Z.: 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'nda Denkleştirme Talebi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2013/12, S. 24, s. 167-201.
- Bennett, H.: Principles of the Law of Agency, Oxford ve Portland 2013.
- Biyalogorsky, E./Naik, P.: Clicks and Mortar: The Effect of On-line Activities on Off-line Sales, Marketing Letters 2003, Vol. 14, Iss. 1, s. 21-32.
- Brynjolfsson, E./Smith, M. D.: Frictionless Commerce? A Comparison of Internet and Conventional Retailers, Management Science 2000, Vol. 46, Iss. 4, s. 563-585.
- Can, O.: Acentenin Denkleştirme İstemine ve Rekabet Yasağı Anlaşmasına İlişkin Hükümlerin 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 103 (1). Maddesinde Sayılanlar Hakkında Uygulanırlığı, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 2012, C. 2, S. 1, s. 27-36.
- Cengiz, A.: Acente Kavramı ve Acentelik Sözleşmesinden Doğan Hak ve Borçları, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 2011, C. 1, S. 2, s. 140-165.
- Colangelo, M./Zeno-Zencovich, V.: Online Platforms, Competition Rules and Consumer Protection in Travel Industry, Journal Of European Consumer Market 2016, Vol. 5, Iss. 2, s. 75-86.
- Daniele, R./Frew, A.: "From Intermediaries to Market-makers - An Analysis of the Evolution of E-mediaries, 2004, https://www.researchgate.net/ publication/228692533_From_Intermediaries_to_Market-makers_An_ Analysis_of_the_Evolution_of_E-mediaries.
- Daniş Akkan, C.: Acentenin Müvekkili Mahkeme Temsil Yetkisi, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 2008, C. XXIV, S. 4, s. 219-236.
- Eisenmann, T./Parker, G./Van Alstyne, M.W.: Strategies for Two-Sided Markets, Harvard Business Review 2006, Vol. 84, Iss. 10, s. 92-101.
- Evans, P. C./Gawer, A.: The Rise of the Platform Enterprise: A Global Survey, The Emerging Platform Economy Series No. 1, Ocak 2016, http://thecge.net/wpcontent/uploads/2016/01/PDF-WEB-Platform-Survey_01_12.pdf.
- Gilbert, R. J.: E-books: A Tale of Digital Disruption, The Journal of Economic Perspectives 2015, Vol. 29, No. 3, s. 165-184.
- González-Díaz, F. E./Bennett, M.: The Law and Economics of Most-Favoured Nation Clauses, Competition Law and Policy Debate 2015, Vol. 1, Iss. 3, s. 26-42.
- Göksoy, Y. C.: 6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu'na Göre Acentenin Sözleşme Sonrası Rekabet Yasağı Anlaşması, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2010, C. 12, Özel Sayı, s. 895-943.
- Grabner-Kraeuter, S.: The Role of Consumers' Trust in Online-Shopping, Journal of Business Ethics 2002, Vol. 39, s. 43-50.
- İmregün, O.: Kara Ticareti Hukuku Dersleri (Genel Hükümler, Ortaklıklar, Kıymetli Evrak), İstanbul 2005.
- Jiang, B./Jerath, K./Srinivasan, K.: Firm Strategies in the ``Mid Tail'' of PlatformBased Retailing, Marketing Science 2011, Vol. 30, No. 5, s. 757-775.
- Johnson, J. P.: The Agency Model and MFN Clauses, 2015 https://papers.ssrn.com/ sol3/papers.cfm?abstract_id=2217849.
- Kalpsüz, T.: Müvekkillerine İzafeten Acentalara Karşı Dava Açılması ve Takip Yapılması, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 1983, C. XII, S. 1, s. 1-11.
- Karayalçın, Y.: Ticaret Hukuku I, Giriş-Ticari İşletme, 3. Bası, Ankara 1968.
- Kaya, A.: Ticaret Kanunu Şerhi, Birinci Kitap: Ticari İşletme, Yedinci Kısım: Acentelik, İstanbul 2016.
- Kaya, M. A.: Acentelik Hukuku, Ankara 2014.
- Kayıhan, Ş: YTTK ve TBK Işığında Türk Hukukunda Acentelik Sözleşmesi, Ankara 2011.
- Kınacıoğlu, N.: Acente ve Acentelik Sözleşmesi, Ankara 1963.
- Lobel, O.: The Law of The Platform, Minnesota Law Review 2017, Vol. 101, s. 87- 166.
- Lu, L.: A Comparison of the Wholesale Model and the Agency Model in Differentiated Markets, Review of Industrial Organization 2017, Vol. 51, s. 1-22.
- OECD: The Economic and Social Role of Internet Intermediaries, 2010, https://www. oecd.org/internet/ieconomy/44949023.pdf. Munday, R.: Agency- Law and Principles, Oxford 2016.
- Randolph QC, F./Davey, J.: The European Law of Commercial Agency, Oxford ve Portland 2010.
- Rysman, M.: The Economies of Two-Sided Markets, The Journal of Economic Perspectives 2009, Vol. 23, No. 3 s. 125-143.
- Teoman, Ö.: Tacir Yardımcıları, Doç. Dr. Mehmet Somer'in Anısına Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 2006, C. 12, S. 1-3, s. 221-304.
- Timmers, P.: Business Models for Electronic Markets, Electronic Market Journal 1998, Vol. 8, Iss. 2, s. 3-8.
- Uzunallı, S.: Acentelik ve Giriş Bedeli, Prof. Dr. Aydın Zevkliler'e Armağan, Yaşar Üniversitesi Dergisi 2008, C. 8, Özel Sayı, s. 2961-3020.
- Üçüncü, S. H.: Acentenin Temsil Yetkisinin Usul Hukuku Kapsamında Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2013, C. XVII, S. 1-2, s. 961-996.
APA | BAŞ K (2017). ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI. , 113 - 153. |
Chicago | BAŞ KADİR ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI. (2017): 113 - 153. |
MLA | BAŞ KADİR ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI. , 2017, ss.113 - 153. |
AMA | BAŞ K ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI. . 2017; 113 - 153. |
Vancouver | BAŞ K ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI. . 2017; 113 - 153. |
IEEE | BAŞ K "ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI." , ss.113 - 153, 2017. |
ISNAD | BAŞ, KADİR. "ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI". (2017), 113-153. |
APA | BAŞ K (2017). ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 33(4), 113 - 153. |
Chicago | BAŞ KADİR ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 33, no.4 (2017): 113 - 153. |
MLA | BAŞ KADİR ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, vol.33, no.4, 2017, ss.113 - 153. |
AMA | BAŞ K ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi. 2017; 33(4): 113 - 153. |
Vancouver | BAŞ K ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi. 2017; 33(4): 113 - 153. |
IEEE | BAŞ K "ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI." Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 33, ss.113 - 153, 2017. |
ISNAD | BAŞ, KADİR. "ONLINE PLATFORMLARIN ACENTELİK NİTELİĞİ VE BU PLATFORMLAR ÖZELİNDE TÜRK TİCARET KANUNU'NUN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI". Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 33/4 (2017), 113-153. |