Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri

AYDEMİR, Ömer; AKAR, Aydın; AYIK, Cemalettin; CENGİZ ÖZYURT, Beyhan; DEVECİ, Serol; ESER, Erhan; Eser, Sultan

Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri

Erhan ESER, (Prof)

Ömer AYDEMİR, (Tıp Fak. Psikiyatri AD., Celal Bayar Üniv)

Beyhan CENGİZ ÖZYURT, (Tıp Fak. Halk Sağlığı AD., Celal Bayar Üniv)

Aydın AKAR, (Halk Sağlığı MpH, Turgutlu Devlet Hastanesi)

Serol DEVECİ, (Halk Sağlığı uzmanı Şehzadeler İlçe Sağlık Müdürlüğü, Manisa)

Sultan ESER, (Tıp Fak Halk Sağlığı AD. Balıkesir Üniv)

Cemalettin AYIK (Sosyal Hiz. Uzm., Manisa Özel Eğitim İş Uygulama Merkezi, Manisa.)

Türk Psikiyatri Dergisi

27 4

Yıl: 2018 Cilt: 29 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 36 - 46 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri

Öz:

Amaç: Bu çalışma, WHOQOL-DIS-TR projesi ulusal verilerinin psikometriksonuçlarını ortaya koymayı amaçlamıştır.Yöntem: Veriler, bu projedeki 15 aktif katılımcı merkezden biri olanTürkiye (İzmir) merkezinde (150 zihinsel, 157 bedensel engelli erişkin)verileridir. Engelli bireylere, WHOQOL kısa sürümünün (WHOQOLBref)zihinsel (ZE) ve bedensel (BE) engelliler için uyarlanmış 12sorudan oluşan WHOQOL-DIS engelli modülü uygulanmıştır. Buçalışmada ölçeğin Türkçe sürümünün, güvenilirlik ve geçerlilik çözümlemelerinde"global WHOQOL-DIS" çalışmasında önerilen boyutyapısı referans alınmıştır. Yapısal geçerlilik, Doğrulayıcı Faktör Analizi(DFA), Ayırt edici Geçerlilik ve Bilinen Gruplar yöntemiyle değerlendirilmiştir.Bulgular: WHOQOL-Bref ve WHOQOL-DIS'in ve bu modülünglobal çalışmada tanımlanmış olan 3 alt boyutunun iç tutarlılıkları(Zihinsel ve Bedensel engellilerde Cronbach alfa değerleri sırasıyla: Ayrımcılık-destekalma=0,54 ve 0,64; Bağımsızlık=0,78 ve 0,79 ve Toplumakatılım=0,88 ve 0,83) yeterli düzeydedir. DFA sonucunda, KUİve YHKOK değerleri, Zihinsel engelliler için 0,98 ve 0,065; Bedenselengelliler için ise 0,98 ve 0,064'dür. WHODAS II ve SWLS ile birleşimayrışım geçerliliği BE'lilerde bütün boyutlar için yeterli bulunmuş (r=0,27 - 0,62), ZE grupta Ayrımcılık boyutu ayırt edici bulunmamıştır(r= 0,09 -0,10).Sonuç: Sonuç olarak, WHOQOL-DIS'in Türk toplumundaki engellibireylerin yaşam kalitesinin değerlendirilmesi amacıyla güvenle kullanı-labileceğini göstermekle birlikte, ZE grupta "Ayrımcılık ve Destek alma"alt boyutu ile ilgili sonuçların dikkatle yorumlanması uygun olacaktır.

Anahtar Kelime:

Konular: Psikiyatri

Psychometric Properties of the Turkish Version of the World Health Organization Quality of Life Instrument for People with Intellectual and Physical Disabilities (WHOQOL-DIS-TR)

Öz:

Psychometric Properties of the Turkish Version of the World Health Organization Quality of Life Instrument for People with Intellectual and Physical Disabilities (WHOQOL-DIS-TR)Objective: The aim of this paper is to present the validity and reliability of the Turkish version of the add-on module for the WHOQOL measures of quality of life for use with adults having physical or intellectual disabilities known as the WHOQOL-DIS.Methods: Data were collected from 150 Intellectual Disabled (ID) and 157 Physically Disabled (PD) persons in Turkey (Izmir) participating center of the global WHOQOL-DIS project. WHOQOL-DIS module is consisted of 12 disability specific items in addition to 26 generic items of WHOQOL-Bref. The proposed factorial structure (3 factors) of WHOQOL-DIS global study used in the psychometric analyses of the Turkish versions of WHOQOL-DIS. Reliability analyses and construct validity was tested via CFA analyses and convergent and discriminant validity analyses were assessed in relation to SWLS and WHODAS-II respectively.Results: Cronbach alpha values of the WHOQOL-DIS factors were as follows for ID and PD samples respectively: Factor 1 (Discrimination and support)= 0.54 and 0.64; Factor 2 (Independence)= 0.78 and 0.79 ; Factor 3 (Community participation)= 0.88 and 0.83. CFI and RMSEA values were 0.98 and 0.065 for ID sample and 0.98 ve 0.064 for PD sample respectively. Convergent-discriminant validities were satisfactory for all factors in PD group (r= 0.27 - 0.62) whereas Factor 1 was not found discriminative in the ID group (r= 0.09 -0.10).Conclusion: Psychometric properties provided satisfactory evidence of reliability and validity of the Turkish version of WHOQOL-DIS. Nevertheless the results of Factor 1 (Discrimination and support) in ID persons should be interpreted with caution.

Anahtar Kelime:

Konular: Psikiyatri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aydemir Ö, Eser E, Özyurt BC ve ark. (2010) WHO-ADS (WHO Engellilik Tutum Ölçeği) Türkçe sürümünün Türk Engellilerindeki Psikometrik özellikleri. 3. Ulusal Sağlıkta Yaşam Kalitesi Kongresi 25-27 Mart 2010, İzmir, s:246.
Bredemeier J, Wagner GP, Agranonik M ve ark. (2014) MP The World Health Organization Quality of Life instrument for people with intellectual and physical disabilities (WHOQOL-Dis): evidence of validity of the Brazilian version. BMC Public Health 14:538.
Byrne BM (2001) Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming. 2nd ed. Mahwah, N.J, Lawrence Erlbaum Associates.
Cummins RA (1997) Assessing quality of life. Quality of life for people with disabilities: Models, research and practice, 2nd ed., R. I. Brown (Ed), Cheltenham, Stanley Thornes.
Diener E, Emmons RA, Larson RJ ve ark. (1985) The Satisfaction with Life Scale. J Pers Assess 49:71-75.
Eser E, Aydemir Ö, Özyurt BC ve ark. (2007) Bedensel ve zihinsel engellilerine sunulan sağlık hizmetinin kalitesi ve yaşam kalitesi (DIS-QOL) projesi [Quality of Care and Quality of Life For People with Intellectual and Physical Disabilities: Integrated Living, Social Inclusion and Service User Participation (DIS-QOL)] Türkiye merkezi odak grup sonuçları. 2. Sağlıkta Yaşam Kalitesi Kongresi [2nd Congress on Quality of Life in Health] Ege Üniversitesi, 5-7 Nisan 2007, İzmir, s:131.
Eser E, Aydemir Ö, Özyurt BC ve ark. (2010) WHO-QOCS (WHO Engellilerde Bakım ve Destek Kalitesi Ölçeği) Türkçe sürümünün Türk toplumundaki Psikometrik özellikleri. 3. Ulusal Sağlıkta Yaşam Kalitesi Kongresi 25-27 Mart 2010, İzmir, s:245.
George D, Mallery M (2010) SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
Hu Lt, Bentler PM (1999) Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Struct Equ Modeling 6:1-55.
Kline RB (2005) Principles and practice of structural equation modeling. 3rd ed. New York, Guilford Press.
Lopez-Espuela F, Zamorano JD, Ramírez-Moreno JM ve ark. (2015) Determinants of Quality of Life in Stroke Survivors After 6 Months, from a Comprehensive Stroke Unit: A Longitudinal Study. Biol Res Nurs 17:461-8.
Lucas-Carrasco R, Oudsten BL, Eser E ve ark. (2014) Using the Satisfaction with Life Scale in People with Parkinson's Disease: A Validation Study in Different European Countries. ScientificWorldJournal 2014:1-7.
Mirón Canelo JA, Alonso SM, Serrano López de LHA ve ark. (2008) Healthrelated quality of life among people with intellectual disabilities in Spain. Rev Panam Salud Publica 24:336-44.
OECD (2014, May 1) Family Database www.oecd.org/social/family/database OECD - Social Policy Division - Directorate of Employment, Labour and Social Affairs Last updated 01/05/2014 1 CO1.2: Life expectancy at birth. 24 Mayıs 2016 tarihinde http://www.oecd.org/els/family/CO1_2_Life_ expectancy_at_birth_1May2014.pdf adresinden indirildi.
Paw?owska-Cyprysiak K, Konarska M, Zo?nierczyk-Zreda D (2013) Determinants of quality of lifepeople with physical disability. Med Pr 64:227-37.
Power M, Quinn K, Schmidt S ve ark. (2005) Development of the WHOQOLold module. Qual Life Res 14:2197-214.
Power MJ, Green AM, The Whoqol Group. (2010) Development of the WHOQOL disabilities module Qual Life Res 19:571-584.
Schalock, RL, Keith KD (1994) Quality of life questionnaire. Worthington, OH. IDS Publishing Corporation.
T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı, T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı (2004) Türkiye Özürlüler Araştırması 2002.
Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, ISBN 975 - 19 - 3596 - 2. Yayın no:2913, Ankara.
T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı (2004) Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet Etkililik Projesi. Aydoğdu Ofset Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Yayın no:701, Ankara.
Uluğ B, Ertuğrul A, Göğüş A ve ark. (2001) Yetiyitimi Değerlendirme Çizelgesinin (WHO-DAS-II) Şizofreni Hastalarında Geçerlilik ve Güvenilirliği. Turk Psikiyatri Derg 12:121-130.
WHO (2016) The World Health Organization Quality of Life. 24 Mayıs 2016 tarihinde http://www.who.int/mental_health/publications/whoqol/en/ adresinden indirildi.
WHOQOL Group (1995) The World Health Organization Quality of Life assessment (WHOQOL): position paper from the World Health Organization. Soc Sci Med 41:1403.
WHOQOL Group (1998) The World Health Organization quality of life assessment (WHOQOL): Development and general psychometric properties. Soc Sci Med 46:1569-1585.
WHOQOL-Dis Group (2011) The Quality of Care and Support (QOCS) for people with disability scale: development and psychometric properties. Res Dev Disabil 32:1212-1225.
World Health Organization (2000) WHODAS-II Disability Assessment Schedule: Training Manual - A Guide to Administration Geneva, World Health Organization.
World Health Organization (WHO) (2001) International Classification of Functioning, Disability and Health: ICF. Geneva, WHO.
World Health Organization (WHO) (2011) World report on disability. Malta, WHO.

APA	ESER E, AYDEMİR Ö, CENGİZ ÖZYURT B, AKAR A, DEVECİ S, Eser S, AYIK C (2018). Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri. , 36 - 46.
Chicago	ESER Erhan,AYDEMİR Ömer,CENGİZ ÖZYURT Beyhan,AKAR Aydın,DEVECİ Serol,Eser Sultan,AYIK Cemalettin Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri. (2018): 36 - 46.
MLA	ESER Erhan,AYDEMİR Ömer,CENGİZ ÖZYURT Beyhan,AKAR Aydın,DEVECİ Serol,Eser Sultan,AYIK Cemalettin Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri. , 2018, ss.36 - 46.
AMA	ESER E,AYDEMİR Ö,CENGİZ ÖZYURT B,AKAR A,DEVECİ S,Eser S,AYIK C Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri. . 2018; 36 - 46.
Vancouver	ESER E,AYDEMİR Ö,CENGİZ ÖZYURT B,AKAR A,DEVECİ S,Eser S,AYIK C Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri. . 2018; 36 - 46.
IEEE	ESER E,AYDEMİR Ö,CENGİZ ÖZYURT B,AKAR A,DEVECİ S,Eser S,AYIK C "Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri." , ss.36 - 46, 2018.
ISNAD	ESER, Erhan vd. "Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri". (2018), 36-46.

APA	ESER E, AYDEMİR Ö, CENGİZ ÖZYURT B, AKAR A, DEVECİ S, Eser S, AYIK C (2018). Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 29(1), 36 - 46.
Chicago	ESER Erhan,AYDEMİR Ömer,CENGİZ ÖZYURT Beyhan,AKAR Aydın,DEVECİ Serol,Eser Sultan,AYIK Cemalettin Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri. Türk Psikiyatri Dergisi 29, no.1 (2018): 36 - 46.
MLA	ESER Erhan,AYDEMİR Ömer,CENGİZ ÖZYURT Beyhan,AKAR Aydın,DEVECİ Serol,Eser Sultan,AYIK Cemalettin Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.29, no.1, 2018, ss.36 - 46.
AMA	ESER E,AYDEMİR Ö,CENGİZ ÖZYURT B,AKAR A,DEVECİ S,Eser S,AYIK C Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri. Türk Psikiyatri Dergisi. 2018; 29(1): 36 - 46.
Vancouver	ESER E,AYDEMİR Ö,CENGİZ ÖZYURT B,AKAR A,DEVECİ S,Eser S,AYIK C Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri. Türk Psikiyatri Dergisi. 2018; 29(1): 36 - 46.
IEEE	ESER E,AYDEMİR Ö,CENGİZ ÖZYURT B,AKAR A,DEVECİ S,Eser S,AYIK C "Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri." Türk Psikiyatri Dergisi, 29, ss.36 - 46, 2018.
ISNAD	ESER, Erhan vd. "Dünya Sağlık Örgütü Engellilerde Yaşam Kalitesi Modülü Türkçe Sürümünün (WHOQOL-DIS-TR) Türk Toplumundaki Psikometrik Özellikleri". Türk Psikiyatri Dergisi 29/1 (2018), 36-46.