Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı

ERTEK, T. Ahmet

Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı

T. Ahmet ERTEK (İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü. İstanbul.)

Türk Coğrafya Dergisi

70 0

Yıl: 2017 Cilt: 0 Sayı: 69 Sayfa Aralığı: 69 - 80 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı

Öz:

A B ST R AC TCoğrafya, doğal çevreyi; doğal çevrenin kendi arasındaki etkileşimini ve insanla doğa arasındaki ilişkileri inceleyen bir bilim dalıdır. Günümüzde doğaya olan insan etkisi, diğer jeomorfolojik faktörlerinönemine eşittir. İnsan toplumu tarafından yayılan enerjiye rağmen; tektonik hareketler, volkanikfaaliyetler, depremler gibi, Dünya'nın iç kuvvetleri ile bunun karşılaştırılması neredeyse önemsizdir.İnsan etkeni, sadece akarsular, buzullar, rüzgârlar, dalga ve akıntılar gibi dış etkenlerin etkisine bağlıolarak ölçülemez, daha fazla etkinlik göstererek onları bazen de geride bırakır. Katlanan nüfus artışıdaha büyük talepleri gerektirir ve enerji taleplerini karşılamak için, yeryüzü materyallerinin genişölçekte yeniden işlenmesiyle sonuç verir. Hatta biraz daha hızlı olarak büyüme oranı, gelecekte dedevam edecek olan bir süreçtir. Antropojenik jeomorfoloji, konusu, kökeni ve amacı son derecefarklı insan topluluklarının operasyonu tarafından yaratılmış olan, sürekli gelişen ve genişleyen yeniyerşekilleri olarak tanımlanabilir. Geniş bir manada, yapay bir şekilde yaratılan yerşekilleri, örneğin;orta ve küçük ölçekli iklimlerde ve biotada yani biyolojik bileşeni oluşturan doğal çevrede ve doğalsüreçleri biraz değiştirmede çok çeşitli etkiler yapar. Süresi; Pleistosen'e göre 10.000-18.000 yıl gibiçok kısa sürmüş olan Holosen'de son transgresyon meydana gelmiş ve kıyı çizgisi kabaca günümüzdeki görünümünü almıştır. Holosen'e nazaran, 2,5 milyon yıl gibi çok daha uzun sürmüş olan Buzulve Buzularası dönemlerle temsil olan Pleistosen ise, bir transgresyonla başlar. Bu olay, Pliosen ileKuaterner'in sınırını meydana getirir. Yaklaşık 1750'lerdeki Sanayi Devrimi'nden günümüze insanoğlunun tarih çağları içindeki, medeniyetin gelişmesine dayalı yaptığı keşif ve icatları sonucunda,artık küreselleşen dünyada doğayı da değiştirme ve şekillendirme yetisini kazanmasından dolayı,biz de Kuaterner'de bir üçüncü dönem olarak "Antroposen" devrinin ayrı olarak ele alınmasındayarar görüyoruz. O nedenle bizim görüşümüze göre de; Jeolojik Devirlerden son 2,5-3 milyon yıllıkdönemini sürdüğümüz Kuaterner, yani IV.Zaman kendi arasında 3 döneme ayrılır. Bu dönemler eskiden yeniye: Pleistosen, Holosen ve Antroposen'dir. Burada sadece, son 200-300 yıllık dönem olanAntroposen içinde yerküre üzerinde insanın yapmış olduğu şekillendirmelerin konusunu, kökeniniamacını, sistemini ve sınıflandırmasını genel olarak takdim etmeye çalışacağız

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Coğrafya

Anthropogenic Geomorphology: The topic, origin and purpose

Öz:

Geography is the science that investigates the natural environment relation between each otherand interaction between man and nature. Today, the human impact on nature is equal to the importanceof other geomorphological factors. Despite the energy emitted by the human society;such as tectonic movements, volcanic activities, earthquakes, to compare it with Earth's internalagents are almost negligible. Human factor, not only rivers, glaciers, winds,sea waves and sea currentscan not be measured due to the impact of external agents, but also sometimesshowing moreefficiency leaves them behind. Folding population growth requires greater demand and to meetthe energy demand by providing the results on a large scale reprocessing of earth materials. Aseven slightly faster growth rate, a processthat will continue in the future. The topic, origin and purpose of anthropogenic geomorphology; which is extremely diverse group of people that has beencreated by the operation, described as constantly evolving and expanding new landforms. A widesense, landforms created in an artificial manner, for example; medium and small-scale climate andbiota and natural processes in the natural environment that is very different effects on biologicalcomponentsthat make up a little change is made.Duration; according to the Pleistocene, as 10.000-18.000 years have occurred in the Holocene last transgression which has a very short coastline androughly took the view that today. Compared to the Holocene, which is represented by PleistoceneGlacial and Interglacial period that has lasted much longer as 2.5 million years ago, it begins witha transgression. This event brings Quaternary and Pliocene boundary of the square. Approximatelyfrom 1750’s The Industrial Revolution to the present in the ages of the human history, as a resultof his discoveries and inventions that are based on the development of civilization is now due tothe increase of the global changing and shaping ability of nature in the world, developing circuitfrom that date "Human Age", we see the benefits of the transfer in addressing separately in Quaternaryas a third epoch "Anthropocene". Also in our view; we take the last 2.5-3 million years ofQuaternary cycle of geological era, is divided into three epoch among themselves. This new epochused in: Pleistocene, Holocene and the Anthropocene. Here only the last 200-300 yearsin the Anthropocenehas made the earth on the issue of forming the human, we will try to introduce the topic,origin, purpose, system and the overall classification.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Coğrafya

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ardos, M. (1987). Volkan Coğrafyası. İstanbul Üniv. Edebiyat Fakültesi, Yay. No: 3235, İstanbul.
Ardos, M. (1992). Türkiye’de Kuaterner Jeomorfolojisi. İstanbul Üniv. Edebiyat Fakültesi, Yay. No: 3737, İstanbul.
Atalay, İ. (2004). Doğa Bilimleri Sözlüğü. İzmir. Crutzen P.J. (2002). Geology of mankind. Nature. 415: 23.
Erdősi, F. (1987). Impact of Society on the Surface, Water and Climate in the Broader Environs of Mecsek Mountains(in Hungarian). Akadémiai Kiadó, Budapest.
Erinç, S. (1970). Türkiye Kuaterneri ve Jeomorfolojinin Katkısı. Jeomorfoloji Dergisi, Sayı:2, s:12-35, Ankara.
Erinç, S. (2012a). Jeomorfoloji I (Yeni Basım)(Güncelleştirenler: A.Ertek ve C.Güneysu). DER Yay. No: 284, İstanbul.
Erinç, S. (2012b). Jeomorfoloji II (Yeni Basım)(Güncelleştirenler: A.Ertek ve C.Güneysu). DER Yay. No: 294, İstanbul.
Erkal T. ve Taş, B. (2013). Jeomorfoloji ve İnsan: Uygulamalı Jeomorfoloji. Yeditepe Yay. 494 s., İstanbul.
Erlat, E. (2009). İklim Sistemi ve İklim Değişmeleri. Ege Üniv. Edb. Fak. Yay. No:155, İzmir.
Erol, O. (1979). Dördüncü Çağ (Kuvaterner) Jeolojisi ve Jeomorfolojisinin Ana Çizgileri. Ankara Üniv. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Coğr. Araş. Enst. Yay. No: 22, Ankara.
Ersoy, Ş. (2016). 2016 Yılı Doğal Kaynaklı Afetler Yıllığı: Dünya ve Türkiye. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, Yay. No: 129, Ankara.
Ertek,T.A. (2014). Kuaterner Coğrafyası. İ.Ü.AUZEF, e-kitap, 409 s., İstanbul.
Ertek, T.A. (2017). Antropojenik Jeomorfoloji: Sistemsel Yaklaşımlar (Editör: T.A.Ertek). Antropojenik Jeomorfoloji. İ.Ü. Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, 2016-2017 Ders Yılı e-kitap, s: 6-39, İstanbul. Flint, R. F. (1971). Glacial and Quaternary Geology. John Wiley & Sons, USA.
Goudie, A. (2007). The Human Impact on the Environment. 6th edition, Blackwell, Oxford.
Goudie, A. (2010). Foreword. (Eds. J.Szabó, L.Dávid, D.Lóczy). pp: v-vi, Anthropogenic Geomorphology (A Guide to Man-made Landforms). Springer, 300 pp., Newyork.
Goudie, A. S., and Viles, H. A. (2016). Geomorphology in the Anthropocene. Cambridge University Press.
Güney, E. (1994). Jeoloji – Jeomorfoloji Terimleri Sözlüğü. Dicle Üniv. Eğit. Fak. Yay. No:6, Diyarbakır.
Haigh, M.J. (1978). Evolution of Slopes on Artifical Landsforms. University of Chicago, Blainarch, UK. Dept.Geol. Res.Paper, 183.
Hoşgören, M. Y. (2011). Jeomorfoloji Terimleri Sözlüğü. Çantay Kitabevi, İstanbul.
Jibson, R. W. (2005). Landslide hazards at La Conchita, California (p. 12). U.S. Department of the Interior, US Geological Survey.
Malm, A. and Hornborg, A. (2014). The geology of mankind? A critique of the Anthropocene narrative. The Anthropocene Review. 1 (1): 62-69.
Reuters/AP, (2014). Danube floods threatened Belgrade streets. May 19, 2014, Monday/16:28:54.
Spencer, J.E. and Hale, G.A. (1961). The origin, nature and distribution of agricultural terracing. Pasific Viewpoint, 2: 1-40.
Steffen, W. A. Sanderson, P. D. Tyson, J. Jager, P. M. Matson, B. Moore, III, F. Oldfield, K. Richardson, H. J. Schnellnhuber, B. L. Turner, II, and R. J. Wasson. (2004). Global change and the Earth system: a planet under pressure. Springer-Verlag, New York, New York, USA. 336 pp.Syvitski, J. (2012). Anthropocene: An epoch of our making. Global Change, Issue 78, March 2012, pp.12-15.
Szabó, J. 1993. Social impact on the Earth’ssurface (Ed. Z.Borsy). Physical Geography (In Hungarian). Nemzeti Tankönyvkiado, pp.500- 518, Budapest.
Szabó J, Dávid L (eds.). (2006). Antropogén geomorfológia (Anthropogenic Geopmorphology) University notes. Kossuth Egyetemi Kiadó, Debrecen (the Hungarian version). Szabó, J. (2010). Anthropogenic Geomorphology: Subject and System. (Eds. J.Szabó, L.Dávid, D.Lóczy). pp:3-10, Anthropogenic Geomorphology (A Guide to Man-made Landforms). Springer. 300 pp., Newyork.
United Nations Department of Economic and Social Relations, (2015). The World Population Table.
Turoğlu, H. (2009). Yenilenen Kuaterner Stratigrafisi. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 53, s:85-90, İstanbul.
Walker, H.J. (1991). Antropojenic Landformsin the Coastal Zone (Sahi bantlarında Antropojenik Yerşekilleri). Jeomorfoloji Dergisi Özel Sayı, 19: 1-12, Ankara.
Waters, C. N., Zalasiewicz, J., Summerhayes, C., Barnosky, A. D., Poirier, C., Gałuszka, A., ... & Jeandel, C. 2016. The Anthropocene is functionally and stratigraphically distinct from the Holocene. Science, 351 (6269), aad 2622.
Yalçınlar, İ. (1969). Strüktüral Jeomorfoloji I ve II. İstanbul Üniv. Edebiyat Fakültesi, Yay. No:29, İstanbul.
Zalasiewicz, J., Williams, M., Smith, A., Barry, T. L., Coe, A. L., Bown, P. R., ... & Gregory, F. J. (2008). Are we now living in the Anthropocene? GSA Today.18: 4-8.
Zalasiewicz, J., Williams, M., Steffen, W., Crutzen, P. (2010). The New World of the Anthropocene. Environmental Science & Technology, 44 (7): 2228–2231.
Zalasiewicz, J. et al., (2013). The technofossil record of humans. Anthropocene Review 1, 34–43.
Zalasiewicz, J. et al. (2014). Can an Anthropocene Series be defined and recognized?. In A Stratigraphical Basis for the Anthropocene, C. N. Waters et al. Eds. (Geol. Soc., London, 2014), 39–53.
Zalasiewicz, J., Waters, C. N., Williams, M., Barnosky, A. D., Cearreta, A., Crutzen, P., ... & Haff, P. K. (2015). When did the Anthropocene begin? A mid-twentieth century boundary level isstratigraphically optimal. Quaternary International, 383, 196-203.

APA	ERTEK T (2017). Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı. , 69 - 80.
Chicago	ERTEK T. Ahmet Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı. (2017): 69 - 80.
MLA	ERTEK T. Ahmet Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı. , 2017, ss.69 - 80.
AMA	ERTEK T Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı. . 2017; 69 - 80.
Vancouver	ERTEK T Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı. . 2017; 69 - 80.
IEEE	ERTEK T "Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı." , ss.69 - 80, 2017.
ISNAD	ERTEK, T. Ahmet. "Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı". (2017), 69-80.

APA	ERTEK T (2017). Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı. Türk Coğrafya Dergisi, 0(69), 69 - 80.
Chicago	ERTEK T. Ahmet Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı. Türk Coğrafya Dergisi 0, no.69 (2017): 69 - 80.
MLA	ERTEK T. Ahmet Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı. Türk Coğrafya Dergisi, vol.0, no.69, 2017, ss.69 - 80.
AMA	ERTEK T Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı. Türk Coğrafya Dergisi. 2017; 0(69): 69 - 80.
Vancouver	ERTEK T Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı. Türk Coğrafya Dergisi. 2017; 0(69): 69 - 80.
IEEE	ERTEK T "Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı." Türk Coğrafya Dergisi, 0, ss.69 - 80, 2017.
ISNAD	ERTEK, T. Ahmet. "Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, kökeni ve amacı". Türk Coğrafya Dergisi 69 (2017), 69-80.