Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş

Derya HASTA, (Doç. Dr. Derya Hasta, Ankara Üniversitesi DTCF, Psikoloji Bölümü, 06100 Sıhhiye Ankara)
Hatice KARAÇANTA (Gazi Üniversitesi)
Türk Psikoloji Yazıları
54 0
Yıl: 2017 Cilt: 20 Sayı: 40 Sayfa Aralığı: 27 - 38 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş

Öz:
Bu araştırmada, Türkiye'de çeşitli üniversitelerde öğrenim görmekte olan üniversite öğrencilerinden oluşan bir örneklemde yetkecilik, sosyal baskınlık yönelimi ve siyasal görüş değişkenleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Çalışmada ayrıca, Sosyal Baskınlık Yönelimi Ölçeği ve Yetkeci Kişilik Ölçeği'nin faktör yapıları gözden geçirilmiştir. Araştırmanın örneklemini 286'sı kadın, 181'i erkek toplam 467 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır (yaş Ort.= 21.65, 2.21). Sosyal Baskınlık Yönelimi Ölçeği için yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonuçları, ölçek için iki bileşenli yapının tek bileşenli yapıdan daha uygun olduğunu göstermiştir. Yetkeci Kişilik Ölçeği için yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonuçları bu ölçek için tek bileşenli yapının oldukça iyi uyum değerlerine sahip olduğunu ortaya koymuştur. Regresyon analizi sonuçları ise, yetkeciliğin ve sosyal baskınlık yöneliminin eşitliğe karşı olma bileşeninin siyasal görüşü anlamlı olarak yordadığını göstermiştir. Bulgular yetkecilik, sosyal baskınlık yönelimi ve siyasal görüş yazını çerçevesinde tartışılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji

Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş

Öz:
In this study, the relations between authoritarianism, social dominance orientation, and political orientation were investigated in sample of students at various universities in Turkey. Furthermore, the factor structures of the Social Dominance Orientation Scale and the Authoritarian Personality Scale were analyzed. Data were collected from 467 university students, 286 of which were females and 181 were males (age 21.65, SD 2.21). The confirmatory factor analysis for the Social Dominance Orientation Scale demonstrated that the 2—factor model had more acceptable goodness-0f fit indexes than one-factor model. The same analysis for the Authoritarian Personality Scale indicated 1—factor model. The regression analysis revealed that authoritarianism and the opposition to equality dimension of so— cial dominance orientation predicted the political orientation significantly. The findings were discussed in light of the literature on authoritarianism, social dominance orientation, and political orientation.
Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adorno, T. W., Frenkel-Brunswik, E., Levinson, D. ve Sanford, R. M. (1950). The Authoritarian Perso— nality. New York: Harper Brothers.
  • Akbaş, G. (2010). Social Identity and Intergroup Rela— tions: The Case of Alevis and Sunnis in Amasya. Ankara: Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi.
  • Altemeyer, B. (1981). Right— Wing Authoritarianism. Winnipeg: University of Monitoba Press.
  • Altemeyer, B. (1998). The other “authoritarian personality”. Advences in Experimental Social Psychology, 30, 47-92.
  • Altemeyer, B. (1996). The Authoritarianism Specter. Cambridge: Harvard University Press.
  • Altemeyer, B. (2004). Higly dominating, higly authorita— rian personality. The Journal ofSocial Psychology, 144 (4), 421—447.
  • Balaban, Ç. D. (2013). The Roles of Intergroup Threat, Social Dominance Orientation and Right- Wing Authoritarianism in Predicting Turk’ Prejudice Toward Kurds. Ankara: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • Bora, T. (2015). Türk Sağinm Üç Hali: Milliyetçilik, Mu— hafazakârlık, İslamcılık (9. baskı). İstanbul: Birikim Yayınları.
  • Cizmar, A. M., Layman, G. C., McTagaue, J., Pearson-Merkowitz, S. ve Spivey, M. (2014). Authoritarianism and American political behavior from 1952 to 2008. Political Research Quarterly, 67(1), 71-83.
  • Cohrs, J. C. ve Asbrock, F. (2009). Right-wing autho— ritarianism, social dominance orientation and prejudice against threatening and competitive ethnic groups. European Journal of Social Psychology, 39 (2), 270—289.
  • Coenders, M. ve Scheepers, P. (2003). The effect of edu— cation on nationalism and ethnic exclusionism: An international comparison. Political Psychology, 24, 313—343.
  • Crowson, H. M. (2009). Predicting perceptions of symbolic and realistic threat from terrorists: The role of right—Wing authoritarianism and social dominance orientation. Individual Difi’erences Research, (2), 113—118.
  • Çağlar Akoğlu, S. (2014). Ekolojik İkilemler ve Hayvan Haklarına İlişkin utumlarin Yetkecilik, Sosyal Baskınlik Yönelimi ve DeğerlerAçısina'an İncelen— mesi. Ankara: Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi.
  • Dambrun, M., Duarte, S. ve Guimond, S. (2004). Why are men more likely to support group-based dominance than women? The mediating role of gender identification. British Journal of Social Psycho— logy, 43 (2), 287—297.
  • Dhont, K. ve Van Hiel, A. (2009). We must not be enemies: Interracial contact and the reduction of pre— judice among authoritarians. Personality and Indi— vidual Diflerences, 46 (2), 172—177.
  • Dixon, J. C. ve Ergin, M. (2010). Explaining anti—Kur— dish beliefs in Turkey: Group competition, identity, and globalization. Social Science Quarterly, 91(5), 1329-1348.
  • Duckitt, J. (1993). Right—Wing authoritarianism among White South African Students: Its measurement and correlates. The Journal of Social Psychology, 33 (4), 553-563.
  • Duckitt, J. (2001). dual process cognitive-motivational theory of ideology and prejudice. Advances in Ex— perimental Social Psychology, 33, 41 —113.
  • Duckitt, J. (2006). Differential effects of right Wing authoritarianism and social dominance orientation on outgroup attitudes and their mediation by threat from and competitiveness to outgroups. Personality and Social Psychology Bulletin, 32 (5), 684—696.
  • Duckitt, J. ve Sibley, C. G. (2010). Right—wing authori— tarianism and social dominance orientation diffe— rentially moderate intergroup effects on prejudice. European Journal ofPersonality, 24, 583—601.
  • Duckitt, j. ve Bizumic, B. (2013). Multidimensionality of right—Wing authoritarian attitudes: Authoritari— anism—conservatism-traditionalism. Political Psy— chology, 34 (6), 841—862.
  • Eckhardt, W. (1991). Authoritarianism. Political Psy— chology, 12(1), 97-124.
  • Ekehammar, B., Akrami, N., Gylje, M. ve Zakrisson, I. (2004). What matters most to prejudice: Big five personality, social dominance orientation, or right-Wing authoritarianism? European Journal of Personality, 18 (6), 463—482.
  • Eysenck, H. J. (1957). Sense and nonsense in psycho— logy. Baltimore: Penguin Books. Feather, N. T. (1998). Reactions to penalties for offenses committed by the police and public citizens: testing social-cognitive process model of retributive justice. Journal ofPersonality and Social Psychology, 75 (2), 528—544.
  • Feldman, S. (2003). Enforcing social conformity: the— ory of authoritarianism. Political Psychology, 24 (1), 41-74.
  • Fischer, R., Hanke, K. ve Sibley, C. G. (2012). Cultural and institutional determinants of social dominance orientation: cross—cultural meta—analysis of 27 societies. Political Psychology, 33 (4), 437—467.
  • Funke, F. (2005). The dimensionality of right—Wing aut— horitarianism: Lessons from the dilemma between theory and measurement. Political Psychology, 26 (2), 195-218.
  • Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş 33 Göregenli, M., Erdem, T., Güzelgün, G. G., Perçin, Ü., Umuroğlu, G. J., Uğurlar, N. P. ve Yılmaz, A. (2009). Avrupa Birliği’ne Giriş Konusundaki Tutumların Gruplararası İlişkiler Bağlamında İncelenmesi. Psikoloji Öğrencileri Kongresi. İstanbul: Koç Üniversitesi.
  • Güldü, Ö. (2010). Üniversite Öğrencilerinde Siyasal Kimlik. Ankara: Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • Güldü, Ö. (2011). Sağ Kanat Yetkeciliği Ölçeği: Uyarla— ma çalışması. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 27—50.
  • Hasta, D. ve Dönmez, A. (2009). Yetkecilik, bilişsel karmaşıklık düzeyi ile siyasal ideoloji arasındaki İlişki. Türk Psikoloji Dergisi, 24 (64), 19-29.
  • Hasta, D. (2002). Yetkeci Kişilik ve Siyasal Düşünce Karmaşıklığı ile Siyasal İdeoloji Arasındaki İlişki. Ankara: Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • Hello, E., Scheepers, P. ve Sleeğers, P. (2006). Why the more educated are less inclined to keep ethnic distance: An empirical test of four explanations. Eth— nic and Racial Studies, 29, 959—985.
  • Hetheriğton, M. ve Suhay, E. (2011). Authoritarianism, threat, and Americans’ support for the war on Terror. American Journal of Political Science, 55 (3), 546—560.
  • Henry, P. J., Sidanius, J., Levin, S. ve Pratto, F. (2005). Social dominance orientation, authoritarianism, and support for intergroup violence between the Middle East and America. Political Psychology, 26 (4), 569—584.
  • Hindriks, P., Verkuyten, M. ve Coenders, M. (2014). Dimensions of social dominance orientation: The roles of legitimizing myths and national identifi— cation. European Journal of Personality, 28 (6), 538-549.
  • Ho, A. K., Sidanius, J., Pratto, F., Levin, S., Thomsen, L., Kteily, N. ve Sheehy—Skeffinğton, J. (2012). Social dominance orientation revisiting the structure and function of variable predictinğ social and political attitudes. Personality and Social Psychology Bulletin, 38 (5), 583—606.
  • Jost, J. T. ve Thompson, E. P. (2000). Group—based do— minance and opposition to equality as independent predictors of self—esteem, ethnocentrism, and social policy attitudes amonğ African Americans and European Americans. Journal ofExperimental So— cial Psychology, 36, 209—232.
  • Karaçanta, H. (2002). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Bazı Değişkenler Açısından Karşılaştırılması. Ankara: Yayımlanmamış Dokto— ra Tezi.
  • Kuğler, M. B., Cooper, J. ve Nosek, B. A. (2010). Group—Based Dominance and Opposition tnt Psychological Motives. Social Justice Research, 23, 117—155.
  • Küpper, B., Wolf, C. ve Zick, A. (2010). Social status and anti—immigrant attitudes in Europe: An exami— nation from the perspective of social dominance theory. International Journal of Conflict and Vio— lence, (2), 205—219.
  • Laythe, B., Finkel, D. ve Kirkpatrick, L. A. (2001). Predicting prejudice from religious fundamentalism and right-Wing authoritarianism: multiple regression approach. Journal for the Scientific Study of Religion, 40, 1—10.
  • Levin, S. (2004). Percieved group status differences and the effects of gender, ethnicity, and religion on social dominance orientation. Political Psychology, 25 (1), 31-48. Levin, S., Sidanius, J., Rabinowitz, L. J. ve Federico,
  • C. (1998). Ethnic identity, leğitimizing ideologies, and social status: matter of ideological asymmetry. Political Psychology, 19 (2), 373-403.
  • McCann, S. J. H. (2009). Political conservatism. Authoritarianism, and societal threat: Voting for republican representatives in U. S. conğressional elections from 1946 to 1992. The Journal ofPychology, 143 (4), 341-358.
  • McColosky, M. ve Chonğ, D. (1985). Similarities and differences between left-wing and right—Wing radicals. British Journal ofPolitical Science, 15, 329—363.
  • McGregor, 1., Zanna, M. P., Holmes, J. G. ve Spencer, S. J. (2001). Compensatory conviction in the face of personal uncertanity: Going to extremes and being oneself. Journal ofPersonality and Social Psycho— logy, 80 (3), 472-488.
  • Morand, D. A. (1998). Exploring the relationship between authoritarianism and attitudes toward unions. Jour— nal ofBusiness and Psychology, 12 (3), 343—353.
  • Napier, J. L. ve Jost, J. T. (2008). Why are conservatives happier than liberals. Psychological Science, 19 (6), 565-572.
  • Peterson, E. E., Smirles, K. A. ve Wentworth, P. A. (1997). Generativity and authoritarianism: lmplications for personality, political involvement, and parenting. Journal of Personality and Social Psy— chology, 72 (5), 1202-1216.
  • Pratto, F., Liu, H. J., Levin, S., Sidanius, J., Shih, M., Ba— chrach, H. ve Heğarty, P. (2000). Social dominance orientation and the legitimazation of inequality across cultures. Journal of Cross—Cultural Psycho— logy, 31 (3), 369-409.
  • Pratto, F., Sidanius, J. ve Levin, S. (2006). Social domi— nance theory and the dynamics of interğroup rela— tions: Taking stock and looking forward. European Review ofPsychology, 1, 271—320. 34 Türk Psikoloji Yazıları
  • Pratto. F., Sidanius, J., Stallwort, M.N. ve Malle, BE (1994). Social dominance orientation: personality variable predicting social and political attitudes. Journal ofPersonality and Social Psychology, 67(4), 741-763.
  • Rabinowitz, L.J. (1999). Go With the flow or fight the power? The interactive effects of social dominance orientation and perceived injustice on support for status que. Political Psychology, 20(1), 1-24.
  • Riek, B. M., Mania, E. W. ve Gaertner, S. L. (2006). Intergroup threat and outgroup attitudes: meta-analytic review. Personality and Social Psychology Review, 10, 336—353.
  • Rokeach, M. (1960). The Open and Closed Mind. NewYork: Basic Books.
  • Rouhana, N. N. ve Bar-Tal, D. (1998). Psychological dy— namics of intractable ethnonational conflicts: The Israeli—Palestinian case. American Psychologist, 53 (7), 761—770.
  • Rubinstein, G. (1997). Authoritariansm, political ideology, and religioisty among students of different faculties. Journal of Social Psychology, 13 (5), 559-567.
  • Sechrist, G. B. ve Stangor, C. (2001). Perceived consensus influences intergroup behavior and stereotype accessibility. Journal ofPersonality and Social Ps— ychology, 80 (4), 645-654.
  • Sibley, C. G., Robertson, A. ve Wilson, M. S. (2006). Social dominance orientation and right-Wing aut— horitarianism: Additive and interactive elîects. Po— litical Psychology, 27, 755—768.
  • Sidanius, J., Pratto, F., Martin, M. ve Stallworth, L.M. (1991). Consensual racism and career tract: Some implications of social dominance theory. Political Psychology, 12 (4), 691—720.
  • Sidanius, J., Devereux, E. ve Pratto, F. (1992). com— parison of symbolic racism theory and social do— minance theory as explanation for racial policy attitudes. The Journal of Social Psychology, 132 (3), 377—395.
  • Sidanius, J. ve Pratto, F. (1993). Racism and support of free market capitalism: cross—cultural analysis. Political Psychology, 14, 383-403.
  • Sidanius, ., Pratto, F. ve Rabinowitz, .L. (1994). Gender, ethnic status and ideological asymmetry. Jour— nal of Cross Cultural Psychology, 25 (2), 194-216.
  • Sidanius, J., Pratto. F. ve Mitchell, M. (1994). In group identification, social dominanace orientation and diferantial inter group social allocation. The Jour— nal ofSocial Psychology, 134 (2), 151-167.
  • Sidanius, J., Pratto, F. ve Brief, D. (1995). Group do— minance and the political psychology of gender: cross—cultural comparison. Political Psychology, 16, 381—396.
  • Sidanius, J. ve Pratto, F. (1999). Social Dominance. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
  • Sidanius, ., Pratto, F., Van Laar, C. ve Levin, S. (2004). Social dominance theory: Its agenda and method. Political Psychology, 25 (6), 845—880.
  • Stones, C. R. (2006). Antigay prejudice among heterosexual males: Right-Wing authoritarianism as stronger predictor than social—dominance orientati— on and heterosexual identity. Social Behavior and Personality, 34 (9), 1137—1150.
  • Suveren, Y. (2013). Türkiye’de sağ-muhafazakâr siya— setçilerin siyasal toplumsallaşmalarmı ve kimlik aidiyetlerini belirleyen faktörler üzerine. Akademik İncelemeler Dergisi, (3), 19—58.
  • Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2001). Using multi— variate statistics (4‘h ed.). United States: Allyn Bacon Press.
  • Turner, J. C. ve Reynolds, K. J. (2003). Why social do— minance theory has been falsified. British Journal ofSocial Psychology, 42 (2), 199-207.
  • Van Hiel, A., Cornelis, I., Roets, A. ve De Clrecq (2007). comparison of various authoritarianism scales in Belgium Flanders. European Journal of Persona— lity, 21, 149—168.
  • Whitley, J.R.B. (1999). Right—Wing authoritarianism, social dominanace orientation and prej educe, Journal ofPersonality Social Psychology, 77(1), 126-134.
  • Wilson, M. S. ve Sibley, C. G. (2012). Social dominance orientation and right-Wing authoritarianism: Additive and interactive effects on political conserva— tism. Political Psychology, 34 (2), 277—284.
  • Wodtke, G. T. (2012). The impact of education on in— tergroup attitudes: multiracial analysis. Social Psychology Quarterly, 75 (1), 80—106.
APA Hasta D, KARAÇANTA H (2017). Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş. , 27 - 38.
Chicago Hasta Derya,KARAÇANTA Hatice Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş. (2017): 27 - 38.
MLA Hasta Derya,KARAÇANTA Hatice Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş. , 2017, ss.27 - 38.
AMA Hasta D,KARAÇANTA H Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş. . 2017; 27 - 38.
Vancouver Hasta D,KARAÇANTA H Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş. . 2017; 27 - 38.
IEEE Hasta D,KARAÇANTA H "Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş." , ss.27 - 38, 2017.
ISNAD Hasta, Derya - KARAÇANTA, Hatice. "Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş". (2017), 27-38.
APA Hasta D, KARAÇANTA H (2017). Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş. Türk Psikoloji Yazıları, 20(40), 27 - 38.
Chicago Hasta Derya,KARAÇANTA Hatice Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş. Türk Psikoloji Yazıları 20, no.40 (2017): 27 - 38.
MLA Hasta Derya,KARAÇANTA Hatice Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş. Türk Psikoloji Yazıları, vol.20, no.40, 2017, ss.27 - 38.
AMA Hasta D,KARAÇANTA H Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş. Türk Psikoloji Yazıları. 2017; 20(40): 27 - 38.
Vancouver Hasta D,KARAÇANTA H Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş. Türk Psikoloji Yazıları. 2017; 20(40): 27 - 38.
IEEE Hasta D,KARAÇANTA H "Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş." Türk Psikoloji Yazıları, 20, ss.27 - 38, 2017.
ISNAD Hasta, Derya - KARAÇANTA, Hatice. "Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş". Türk Psikoloji Yazıları 20/40 (2017), 27-38.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 6:38

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları