Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi

dengiz, orhan; DEMİRAĞ TURAN, İNCİ

Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi

İnci DEMİRAĞ TURAN, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü Samsun)

Orhan DENGİZ (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü, Samsun, Türkiye)

Tarım Bilimleri Dergisi

1 0

Yıl: 2017 Cilt: 23 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 285 - 297 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 22-10-2018

Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi

Öz:

Bu çalışmanın amacı, Ankara Güvenç Havzası’nın coğrafi bilgi sistemi (CBS), uzaktan algılama (UA) ve istatistik yaklaşımlar kullanarak çok kriterli değerlendirme ile erozyon risk sınıflarının belirlenmesi ve haritalanmasıdır. Çalışma havzası yaklaşık 17.3 km2’lik bir alanı kapsamaktadır. Erozyon risk sınıflarının belirlenmesi amacıyla havzada toprak erozyonunun meydana gelmesinde etkili olan yedi adet parametre (bünye, toprak derinliği, yağış, arazi kullanımı, yükseklik, eğim ve bitki örtüsü) ve bu parametrelere ait alt kriterler dikkate alınmıştır. Parametrelere ait veriler için çalışma alanının 1:25000 ölçekli sayısal temel toprak haritası ve topografik harita kullanılmıştır. Arazi kullanımı-arazi örtüsünün ve bitki örtüsünün belirlenmesi amacıyla Landsat 7 uydu görüntüsünden yararlanılmıştır. Parametrelerin önceliklerinin belirlenmesinde analitik hiyerarşik süreç (AHS) tekniği, alt kriterlerin önceliklerinin belirlenmesinde ise Z-Skor istatistik analizi tekniğinden faydalanılmıştır. Nihai olarak ise dört sınıftan oluşan erozyon duyarlılık sınıflarının belirlenmesinde doğrusal kombinasyon tekniği kullanılmıştır. Elde edilen analiz sonuçlarına göre havzanın % 45.9’unun çok şiddetli erozyon riskini taşıdığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Endüstri Mühendisliği Çevre Bilimleri Ekoloji Bilgisayar Bilimleri, Bilgi Sistemleri Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Orman Mühendisliği Ziraat, Toprak Bilimi

Erosion Risk Prediction Using Multi-Criteria Assessment in Ankara Güvenç Basin

Öz:

The aim of this study is to determine erosion risk classes and to generate their map in Ankara Güvenç Basin using geographic information system (GIS), remote sensing (RS) and statistical approaches with method of multi-criteria decision-making. Basin covers about 17.3 km2. In order to determine erosion risk classes, seven criteria (texture, soil depth, precipitation, land use, elevation, slope and vegetation) that influence the occurrence of soil erosion, and sub-criteria of that seven criteria were taken into consideration. 1:25000 scale digital soil map and topographic map were used. In addition to that, Landsat 7 satellite images were used to generate the land use and vegetation cover map. Analytical hierarchy process (AHP) technique was used to determine the priorities of the each criteria while, the Z-score statistical analysis technique was used to determine the priorities of the sub-criteria. Finally, linear combination technique was used to determine classes of erosion risk. According to the obtained results, 45.9% of the basin area was identified as under high erosion risk.

Anahtar Kelime:

Konular: Endüstri Mühendisliği Çevre Bilimleri Ekoloji Bilgisayar Bilimleri, Bilgi Sistemleri Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Orman Mühendisliği Ziraat, Toprak Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Zhang R, Liu X, Heathman G C, Yao X, Hu X & ZhangG (2013). Assessment of soil erosion sensitivity and analysis of sensitivity factors in the Tongbai-Dabie mountainous area of China. Catena 101: 92-98
Wu Q & Wang M (2007). A framework for risk assessment on soil erosion by water using an integrated and systematic approach. Journal of Hydrology 337(1-2): 11- 21
Wischmeier W H & Smith D D (1978). Predicting rainfall erosion losses: a guide to conservation planning. Agricultural Handbook No: 537. United States Department of Agricultural Science and Education Administration, Agricultural Research, Washington, DC. s. 58
Williams J R, Jones C A & Dyke P T (1990). The EPIC model. United States Department of Agriculture (USDA) Technical Bulletin No: 1768
Van Zuidam R A (1986). Aerial photo-interpretation in terrain analysis and geomorphologic mapping. Smits Publishers, The Netherlands, pp. 442
TÜGEM (2008). T. C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Toprak ve Arazi Sınıflaması Standartları Teknik Talimatı ve İlgili Mevzuat. Ankara, s. 184
Sönmez K (1994). Toprak Koruma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 169, Erzurum
Saaty T L (1980). The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill, New York
Renard K G, Foster G R, Weesies G A & Porter J P (1991). RUSLE, revised universal soil loss equation. Journal of Soil Water Conservation 46(1): 30-33
Patrono A (1998). Multi-Criteria Analysis and Geographic Information Systems: Analysis of Natural Areas and Ecological Distributions. Multicriteria Analysis for Land-Use Management, In: Euro Beinat and Peter Nijkamp, Kluwer Academic Publishers (Eds), Environment and Management, AA Dordrecht, The Netherlands, pp. 271-292
MTA (1994). Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, Ankara
Morgan R P C, Quinton J N & Rickson J R J (1992). Soil erosion prediction model for the Europian Community. GB-ISCO-WASWC
MGM (2013). Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Ankara İstasyonu 1970-2013 Dönemi Ortalama ve Ekstremler Klimatoloji Bülten, Ankara
Manrique L A (1988). LEAM: Land Erodibility Assessment Methodology. Edit. & Pub. Shop, Honolulu, HI
Malczewski J (1996). A GIS-based approach to multiple criteria group decision-making. Geographical Information Systems 10(8): 955-971
Lal R (2001). Soil degradation by erosion. Land Degradation & Development 12: 519-539
Kumar N V & Ganesh L S (1996). A simulation-based evaluation of the approximate and exact Eigenvector Methods employed in AHP. European Journal of Operational Research 95(3): 656-662
ICONA (1997). Guidelines for Mapping and Measurement of Rainfall Induced Erosion Processes in the Mediterranean Coastal Areas. Priority Action Program Regional Activity Centre. Split, Croatia
Flanagan D C & Nearing M A (1995). USDA-Water erosion prediction project: hillslope and watershed model documentation. NSERL Report No. 10.West Lafayette Ind. USDA-ARS National Soil Erosion Research Laboratory
DSİ (1969). Türkiye Hidroloji Haritası. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı DSİ. Yeraltı Suları Daire Başkanlığı, Ankara
Dengiz O, Yakupoğlu T & Baskan O (2009). Soil erosion assessment using geographical information system (GIS) and remote sensing (RS) study from Ankara- Guvenc Basin, Turkey. Journal of Environmental Biology 30(3): 339-344
Dengiz O & Sarıoğlu F E (2013). Parametric approach with linear combination technique in land evaluation studies. Tarım Bilimleri Dergisi-Journal of Agricultural Sciences 19(2): 101-112
Dengiz O & Akgül S (2005). Soil erosion risk assessment of the Gölbaşı Environmental Protection Area and its vicinity using CORINE Model. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 29(6): 439-448
Dengiz O & Başkan O (2005). Ankara Güvenç Havzası temel toprak özellikleri ve sınıflandırılması. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 19(37): 27-36
CORINE (1992). Commission of the European Communities. Soil Erosion Risk and Important Land Resources, Luxembourg
Carver S J (1991). Integrating multi-criteria evaluation with geographical information systems. International Journal of Geographical Information Systems 5(3): 321-339

APA	DEMİRAĞ TURAN İ, dengiz o (2017). Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi. , 285 - 297.
Chicago	DEMİRAĞ TURAN İNCİ,dengiz orhan Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi. (2017): 285 - 297.
MLA	DEMİRAĞ TURAN İNCİ,dengiz orhan Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi. , 2017, ss.285 - 297.
AMA	DEMİRAĞ TURAN İ,dengiz o Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi. . 2017; 285 - 297.
Vancouver	DEMİRAĞ TURAN İ,dengiz o Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi. . 2017; 285 - 297.
IEEE	DEMİRAĞ TURAN İ,dengiz o "Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi." , ss.285 - 297, 2017.
ISNAD	DEMİRAĞ TURAN, İNCİ - dengiz, orhan. "Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi". (2017), 285-297.

APA	DEMİRAĞ TURAN İ, dengiz o (2017). Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 23(3), 285 - 297.
Chicago	DEMİRAĞ TURAN İNCİ,dengiz orhan Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi 23, no.3 (2017): 285 - 297.
MLA	DEMİRAĞ TURAN İNCİ,dengiz orhan Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, vol.23, no.3, 2017, ss.285 - 297.
AMA	DEMİRAĞ TURAN İ,dengiz o Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi. 2017; 23(3): 285 - 297.
Vancouver	DEMİRAĞ TURAN İ,dengiz o Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi. 2017; 23(3): 285 - 297.
IEEE	DEMİRAĞ TURAN İ,dengiz o "Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi." Tarım Bilimleri Dergisi, 23, ss.285 - 297, 2017.
ISNAD	DEMİRAĞ TURAN, İNCİ - dengiz, orhan. "Çok Kriterli Değerlendirme ile Ankara Güvenç Havzası’nda Erozyon Risk Tahminlenmesi". Tarım Bilimleri Dergisi 23/3 (2017), 285-297.