Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri
Yıl: 2017 Cilt: 2 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 110 - 120 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5336/healthsci.2016-51565 İndeks Tarihi: 23-03-2019
Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri
Öz: Akdeniz diyeti; meyve ve sebzeler, tam tahıllı besinler, baklagiller, yağlı tohumlar ve zeytingibi bitkisel besinlerden zengin; balık ve deniz ürünlerinin orta-yüksek düzeyde; süt ürünleri, yumurta, kümes hayvanları ve şarabın orta düzeyde; kırmızı etin ise düşük düzeyde tüketimi ile karakterize bir beslenme modelidir. Akdeniz diyeti, bileşimindeki yararlı besinlerin tüketimi ve besinögelerinin alımıyla ilişkili sağlıklı bir beslenme modeli olarak karşımıza çıkmaktadır. Toplumlarınson yıllarda değişen yaşam tarzlarına uygun olarak Akdeniz beslenme piramidi güncellenmiştir.Güncel olan bu piramitte besin tüketim sıklıkları ve miktarlarının dışında, kültürel unsurlar veyaşam tarzı değişiklikleri de yer almaktadır. Akdeniz diyeti ‘‘sürdürülebilir’’ özelliktedir. Bu özelliği, şimdiki ve gelecek nesiller için oldukça önemli bir beslenme modeli olmasının sebeplerindenbiridir. Beslenmenin, hastalıkların risk profillerini etkilediği bilinmektedir. Yapılan birçok çalışmada, Akdeniz diyetinin çeşitli hastalıkların önlenmesi ve düzeltilmesi ile ilişkili olduğu kanıtlanmıştır. Şişmanlık, Tip 2 diabetes mellitus, kardiyovasküler hastalıklar, Alzheimer ve kanser buhastalıklar arasında ön plana çıkanlardır. Akdeniz diyetinin yüksek düzeyde antioksidan bileşenler, doymamış yağ asitleri, posa ve magnezyum içermesinin yanı sıra düşük düzeyde enerji içermesi ile orta düzeyde alkol tüketiminin olması; bu hastalıklar üzerindeki potansiyel etkimekanizmalarının başında yer almaktadır. Bu nedenlerle Akdeniz diyeti, daha iyi ve daha uzun yaşamın anahtarı olarak düşünülebilir.
Anahtar Kelime: Konular:
Current Mediterranean Diet and Potential Health Effects: Review
Öz: Mediterranean diet is a dietary pattern characterized by a high intake of plant origin foods such as fruits, vegetables, cereals, legumes, nuts and olive, a high to moderate intake of fish and seafoods, a moderate intake of dairy products, eggs, poultry, wine and a low intake of red meat. Mediterranean diet is a healthy dietary pattern associated with consumption of beneficial foods and nutrients intake in the composition. In recent years, in accordance with the changing lifestyle of the communites Mediterranean diet pyramid has been updated. At this recent pyramid besides amount and frequency of food consumption, cultural and lifestyle factors situated. The ‘‘sustainability’’ of the Mediterranean diet is one of the reasons to be very important dietary pattern for current and future generations. Nutrition is known to affect the risk profile of diseases. In many studies, Mediterranean diet has proven to be associated with prevention and development of various diseases. Obesity, Type 2 diabetes mellitus, cardiovascular diseases, Alzheimer's disease and cancer are among the forefront of these diseases. High level of antioxidant compounds, unsaturated fatty acids, fiber and magnesium as well as low level of energy and moderate alcohol consumption in the Mediterranean diet are among the possible effect mechanisms on these diseases. For these reasons, the Mediterranean diet can be considered as the key to a better and longer life.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- Dernini S, Berry EM. Mediterranean Diet: From a Healthy Diet to a Sustainable Dietary Pattern. Front Nutr 2015;2(15):1-7.
- Schröder H. Protective mechanisms of the Mediterranean diet in obesity and type 2 diabetes. J Nutr Biochem 2007;18(3):149-60.
- Schröder H, Marrugat J, Vila J, Covas MI, Elosua R. Adherence to the traditional mediterranean diet is inversely associated with body mass index and obesity in a spanish population. J Nutr 2004;134(12):3355-61.
- Ersoy G, Özdemir G. [The benefits of Mediterranean diet to health: Review]. Turkiye Klinikleri J Cardiovasc Sci 2010;22(1):75- 84.
- Bach-Faig A, Berry EM, Lairon D, Reguant J, Trichopoulou A, Dernini S, et al. Mediterranean diet pyramid today. Science and cultural updates. Public Health Nutr 2011; 14(12A):2274-84.
- Romaguera D, Norat T, Mouw T, May AM, Bamia C, Slimani N, et al. Adherence to the Mediterranean diet is associated with lower abdominal adiposity in European men and women. J Nutr 2009;139(9):1728-37.
- Panagiotakos DB, Chrysohoou C, Pitsavos C, Stefanadis C. Association between the prevalence of obesity and adherence to the Mediterranean diet: the ATTICA study. Nutrition 2006;22(5):449-56.
- Sofi F, Cesari F, Abbate R, Gensini GF, Casini A. Adherence to Mediterranean diet and health status: meta-analysis. BMJ 2008;337:1- 7.
- Serra-Majem L, Roman B, Estruch R. Scientific evidence of interventions using the Mediterranean diet: a systematic review. Nutr Rev 2006;64(2 Pt 2):S27-47.
- Lourida I, Soni M, Thompson-Coon J, Purandare N, Lang IA, Ukoumunne OC, et al. Mediterranean diet, cognitive function, and dementia: a systematic review. Epidemiology 2013;24(4):479-89.
- Willett WC, Sacks F, Trichopoulou A, Drescher G, Ferro-Luzzi A, Helsing E, et al. Mediterranean diet pyramid: a cultural model for healthy eating. Am J Clin Nutr 1995;61(6 Suppl):1402S-06S.
- Burlingame B, Dernini S. Sustainable diets: the Mediterranean diet as an example. Public Health Nutr 2011;14(12A):2285-7.
- Sofi F, Macchi C, Abbate R, Gensini GF, Casini A. Mediterranean diet and health. Biofactors 2013;39(4):335-42.
- Kwan HY, Chao X, Su T, Fu X, Tse AK, Fong WF, et al. The anticancer and antiobesity effects of Mediterranean diet. Crit Rev Food Sci Nutr 2017;57(1):82-94.
- Masaki T, Yoshimatsu H, Chiba S, Watanabe T, Sakata T. Central infusion of histamine reduces fat accumulation and upregulates UCP family in leptin-resistant obese mice. Diabetes 2001;50(2):376-84.
- Baysal A. [Lipids]. Beslenme. 10. Baskı. Ankara: Hatiboğlu Basım ve Yayım San Tic Ltd Şti; 2004. p.37-53.
- Sánchez-Villegas A, Bes-Rastrollo M, Martínez-González MA, Serra-Majem L. Adherence to a Mediterranean dietary pattern and weight gain in a follow-up study: the SUN cohort. Int J Obes (Lond) 2006;30(2):350-8.
- Piers LS, Walker KZ, Stoney RM, Soares MJ, O'Dea K. Substitution of saturated with monounsaturated fat in a 4-week diet affects body weight and composition of overweight and obese men. Br J Nutr 2003;90(3):717-27.
- Kien CL, Bunn JY, Ugrasbul F. Increasing dietary palmitic acid decreases fat oxidation and daily energy expenditure. Am J Clin Nutr 2005;82(2):320-6.
- Soares MJ, Cummings SJ, Mamo JC, Kenrick M, Piers LS. The acute effects of olive oil v. cream on postprandial thermogenesis and substrate oxidation in postmenopausal women. Br J Nutr 2004;91(2):245-52.
- Trigueros L, Peña S, Ugidos AV, Sayas-Barberá E, Pérez-Álvarez JA, Sendra E. Food ingredients as anti-obesity agents: a review. Crit Rev Food Sci Nutr 2013;53(9):929-42.
- Sayon-Orea C, Bes-Rastrollo M, Nuñez-Cordoba JM, Basterra-Gortari FJ, Beunza JJ, Martinez-Gonzalez MA. Type of alcoholic beverage and incidence of overweight/obesity in a Mediterranean cohort: the SUN project. Nutrition 2011;27(7-8):802-8.
- Gomez-Zorita S, Tréguer K, Mercader J, Carpéné C. Resveratrol directly affects in vitro lipolysis and glucose transport in human fat cells. J Physiol Biochem 2013;69(3):585-93.
- Vadillo M, Ardévol A, Fernández-Larrea J, Pujadas G, Bladé C, Salvadó MJ, et al. Moderate red-wine consumption partially prevents body weight gain in rats fed a hyperlipidic diet. J Nutr Biochem 2006;17(2):139-42.
- Kiechl S, Willeit J, Poewe W, Egger G, Oberhollenzer F, Muggeo M, et al. Insulin sensitivity and regular alcohol consumption: large, prospective, cross sectional population study (Bruneck study). BMJ 1996;313(7064):1040-4.
- Facchini F, Chen YD, Reaven GM. Light-tomoderate alcohol intake is associated with enhanced insulin sensitivity. Diabetes Care 1994;17(2):115-9.
- Wang L, Folsom AR, Zheng ZJ, Pankow JS, Eckfeldt JH. Plasma fatty acid composition and incidence of diabetes in middle-aged adults: the Atherosclerosis Risk in Communities (ARIC) Study. Am J Clin Nutr 2003;78(1):91-8.
- Meyer KA, Kushi LH, Jacobs DR Jr, Folsom AR. Dietary fat and incidence of type 2 diabetes in older Iowa women. Diabetes Care 2001;24(9):1528-35.
- Soriguer F, Esteva I, Rojo-Martinez G, Ruiz de Adana MS, Dobarganes MC, GarcíaAlmeida JM, et al. Oleic acid from cooking oils is associated with lower insulin resistance in the general population (Pizarra study). Eur J Endocrinol 2004;150(1):33-9.
- Ryan M, Mclnerney D, Owens D, Collins P, Johnson A, Tomkin GH. Diabetes and the Mediterranean diet: a beneficial effect of oleic acid on insulin sensitivity, adipocyte glucose transport and endothelium-dependent vasoreactivity. QJM 2000;93(2):85-91.
- Estruch R, Ros E, Salas-Salvadó J, Covas MI, Corella D, Arós F, et al. Primary prevention of cardiovascular disease with a Mediterranean diet. N Engl J Med 2013;368(14):1279-90.
- de Lorgeril M. Mediterranean diet and cardiovascular disease: historical perspective and latest evidence. Curr Atheroscler Rep 2013;15(12):370.
- Samur G, Mercanlıgil SM. [Dietary fiber and cardiovascular diseases]. Diyet Posası ve Beslenme. T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 727. 1. Baskı. Ankara: Klasmat Matbaacılık; 2008. p.12.
- Theuwissen E, Mensink RP. Water-soluble dietary fibers and cardiovascular disease. Physiol Behav 2008;94(2):285-92.
- Perona JS, Cabello-Moruno R, Ruiz-Gutierrez V. The role of virgin olive oil components in the modulation of endothelial function. J Nutr Biochem 2006;17(7):429-45.
- Kris-Etherton PM, Hecker KD, Binkoski AE. Polyunsaturated fatty acids and cardiovascular health. Nutr Rev 2004;62(11):414-26.
- Kris-Etherton PM, Pearson TA, Wan Y, Hargrove RL, Moriarty K, Fishell V, et al. High-monounsaturated fatty acid diets lower both plasma cholesterol and triacylglycerol concentrations. Am J Clin Nutr 1999;70(6):1009- 15.
- Jung UJ, Torrejon C, Tighe AP, Deckelbaum RJ. n-3 Fatty acids and cardiovascular disease: mechanisms underlying beneficial effects. Am J Clin Nutr 2008;87(6):2003S-9S.
- Armutcu F, Namuslu M, Yüksel R, Kaya M. [Olive oil and health: bioactive constituents, antioxidant properties and clinical implications]. Konuralp Tıp Dergisi 2013;5(1):60-8.
- Esposito K, Ciotola M, Giugliano D. Mediterranean diet, endothelial function and vascular inflammatory markers. Public Health Nutr 2006;9(8A):1073-6.
- Bolluk S, Tek NA. [Mediterranean diet for prevention of Alzheimer’s disease]. Akad Geriatri 2014;6:55-61.
- İnanç N, Habibe Ş, Çiçek B. [The impact of probiotics and prebiotics on health]. Erciyes Med J 2004;27(3):122-7.
- Coşkun T. [Pro-, pre- and synbiotics]. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2006;49(2):128- 48.
| APA | GÖNDER M, AKBULUT G (2017). Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri. , 110 - 120. 10.5336/healthsci.2016-51565 |
| Chicago | GÖNDER Melike,AKBULUT GAMZE Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri. (2017): 110 - 120. 10.5336/healthsci.2016-51565 |
| MLA | GÖNDER Melike,AKBULUT GAMZE Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri. , 2017, ss.110 - 120. 10.5336/healthsci.2016-51565 |
| AMA | GÖNDER M,AKBULUT G Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri. . 2017; 110 - 120. 10.5336/healthsci.2016-51565 |
| Vancouver | GÖNDER M,AKBULUT G Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri. . 2017; 110 - 120. 10.5336/healthsci.2016-51565 |
| IEEE | GÖNDER M,AKBULUT G "Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri." , ss.110 - 120, 2017. 10.5336/healthsci.2016-51565 |
| ISNAD | GÖNDER, Melike - AKBULUT, GAMZE. "Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri". (2017), 110-120. https://doi.org/10.5336/healthsci.2016-51565 |
| APA | GÖNDER M, AKBULUT G (2017). Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(2), 110 - 120. 10.5336/healthsci.2016-51565 |
| Chicago | GÖNDER Melike,AKBULUT GAMZE Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi 2, no.2 (2017): 110 - 120. 10.5336/healthsci.2016-51565 |
| MLA | GÖNDER Melike,AKBULUT GAMZE Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.2, no.2, 2017, ss.110 - 120. 10.5336/healthsci.2016-51565 |
| AMA | GÖNDER M,AKBULUT G Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 2(2): 110 - 120. 10.5336/healthsci.2016-51565 |
| Vancouver | GÖNDER M,AKBULUT G Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 2(2): 110 - 120. 10.5336/healthsci.2016-51565 |
| IEEE | GÖNDER M,AKBULUT G "Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri." Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 2, ss.110 - 120, 2017. 10.5336/healthsci.2016-51565 |
| ISNAD | GÖNDER, Melike - AKBULUT, GAMZE. "Güncel Akdeniz Diyeti ve Potansiyel Sağlık Etkileri". Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi 2/2 (2017), 110-120. https://doi.org/10.5336/healthsci.2016-51565 |
