Yıl: 2012 Cilt: 7 Sayı: 4 b Sayfa Aralığı: 2675 - 2695 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 06-05-2019

BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI

Öz:
Toplumların tarihsel bir parçası olarak yüzyılların birikimini veçeşitliliğini taşıyan yemek olgusu, sadece bir karın doyurma eylemindenziyade kültürel kalıpların da bir parçası olarak karşımıza çıkar. Bubağlamda yemek, törenlerin, dinsel merasimlerin, düğünlerin,eğlencelerin, ölümlerin, festivallerin ve pek çok toplumsal davranışıntemel olgularından birisidir. Yemek, aynı zamanda toplumsalbütünleşmenin ve dayanışmanın da araçsallaştırılmış bir haliyletoplumsal alana çıkar. Eğlenceler, dost sohbetleri, misafir ağırlama,düğün, nişan, adak, bayram ritüelleri, dinsel törenler gibi toplumsalolgular yemek kültürüyle de paralel gelişerek toplumda bir iletişimağının oluşmasına katkı sunar. Yemek kültürü üzerinden hareketleyapılacak bir yemek sosyolojisi çalışması, aynı zamanda, ritüellerin,halk inanmalarının ve mutfağın da sosyolojisi olma çabasını da ifadeedecektir. Bu çalışmada temel amaç, mutfakların bir toplumun tarihinikültürel, tinsel, ekonomik ve politik boyutlarıyla yansıtan bir aynaolduğu düşüncesinden hareketle, yemek kültürünün toplumsaldayanışma ve bütünleşme aracına dönüştüğü törenler, eğlenceler vefestivallerdeki yerini tartışmaktır. Çalışmanın kendisini sınırladığıörneklem ise Tokat mutfak kültürü ve bu kültürün betimlenmesidir.Çalışma ulaştığı sonuçlar bakımından, hem yemek kültürününtoplumsal kökenlerini incelemiş hem de bu bağlamdan hareketletoplumsal davranışlar ve alışkanlıklar üzerindeki etkisini ele almışolması bakımından bir yemek sosyolojisi denemesi olaraktasarlanmıştır. Çalışma, Tokat mutfağını yemek sosyolojisi bağlamındadeğerlendirmiş ve Tokat yemek kültürünün kimlikle ilişkili taraflarınıçözümlemiş olması bakımından da alana katkı sunmayı hedeflemiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Kültürel Çalışmalar Antropoloji Sosyoloji

AS A CASE OF SOCIOLOGY OF FOOD TOKAT CUISINE

Öz:
The food fact which carries centuries of accumulation and diversity as historical part of society comes up rather than tge act of impregnating with part of cultural pattern too. In this contex, food is a basic fact in society behaviours, such as ceremonies, religious ceremonies, wedding ceremonies, entertainments, festivals, death ceremonies. As well, food appears on society with a instrumentalization status of social integration and social solidarity. The social phenomena which like entertainments, friend conversations, honor, wedding, engagement, oblation, holiday rituals, religious ceremonies can contribute to the creation of a developed in paralled food culture developed in parallel social phenomena in society can contribute to the creation of a communication network in society. A study of food sociology that movement of food culture as well, sociology of rituals, folk beliefs and cousine too. The main purpose of this study is to discuss the place of food culture which has changed into social solidarity and integration in the ceremonies, entertainments and festivals. Tha starting point of the study is the idea that cousine is a mirror that reflects the history of a society in terms of spiritual, cultural, economic and politicak aspect. The field of the study is limited with cousine of Tokat and the description of this culture. With regards to the results, both the social origin of the food culture has been examined and from this context its effect on the social behaviours and habits. Therefore, this study has been designed as an experimentation of sociology of food. The study aimed at contribıuting to this field in respect to evaulate Tokat cousine in context of sociology of food.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Kültürel Çalışmalar Antropoloji Sosyoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AÇA Mehmet. “Kazak ve Kırgız Türklerinde Defin Sonrası Bazı Uygulamalar ve AŞ Verme (AŞ Toyu)”. Millî Folklor. Sayı: 43. 1999.
  • BAYSAL Ayşe. “Türk Yemek Kültüründe Değişmeler, Beslenme ve Sağlık Yönünden Değişmeler”, Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, (iç), hz. Nimet Berkok Toygar, Kamil Toygar, ss.12-20. Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, 1993.
  • BEŞİRLİ Hayati. “Türk Kültüründe Güç, İktidar, İtaat ve Sadakatin Yemek Sembolizmi Esasında Değerlendirilmesi”.Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi.2011.sayı:58. ss.139-152.
  • BEŞİRLİ Hayati. “Yemek, Kültür ve Kimlik”. Milli Folklor, 2010. yıl:22. sayı:87., ss.159-169.
  • BORATAV Pertev. Yüz Soruda Türk Folkloru. K Kitaplığı. İstanbul, 2003.
  • CEYLAN Abdullah, “Tokat Bez Sucuğu”. Tokat Kültür Araştırma Dergisi. Yıl:10. Sayı:17., 2002.
  • CİĞERİM Nevin. “Batı ve Türk Mutfağı'nın Gelişimi, Etkileişimi ve Yiyecek-İçecek Hizmetlerinde Türk Mutfağının Yerine Bir Bakış”. Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar (iç). hz. Nimet Berkok Toygar, Kamil Toygar, ss.49-61. Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları. 1993.
  • ÇETİN Cengiz. “Türk Düğün Gelenekleri ve Kutsal Evlilik Ritüeli”.Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi. 48, 2 (2008). ss.111-126.
  • DİVRİKOĞLU Ahmet. “Zile Pekmezinin Kaynağı Zile Bağları”.Kümbet.sayı:17.ss.52-53.
  • DUTOĞLU Yasemin Karan. “Şen Ola Düğün İen Ola: Tokat Düğün Gelenekleri”.Kümbet. sayı:17, ss.24-29.
  • ERTEN Şükran, “Tokat Yemekleri. Türk Tarihinde ve Türk Kültüründe Tokat Sempozyumu (2-6 Temmuz 1986). Gelişim Matbaası. 1987.Ankara.
  • GIDDENS Anthony. Sosyoloji. çev. Cemal Güzel. Ankara: Ayraç Yayınevi .2000.
  • GÖKBİLGİN Tayyib.“Tokat”. İslam Ansiklopedisi. Cilt: XII.Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.1979. İstanbul. s. 401-412.
  • GÜLER Sibel. “Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2010.sayı:26: ss.24-30.
  • GÜNEİ Serkan. «Türk Çay Kültürü .» Milli Folklor. 2012. yıl:24.sayı:93: ss.234-251.
  • HAVILAND William A. Kültürel Antroploji. çev. Hüsamettin İnanç-Seda Çiftçi. İstanbul: Kaknüs Yayınları . 2002.
  • İNAN Abdülkadir. Tarihte ve Bugün Şamanizm. Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara.1995.
  • KAHRAMAN Ramazan, “Anadolu‟da Nevruz Kutlamaları”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2008/1, c.7, sayı:13, ss.129-145.
  • KAHRAMAN S. Ali. Evliya Çelebi Seyahatnamesi -Akkirman-Belgrad-Gelibolu-Manastır-ÖzüSaraybosna Slovenya-Tokat-Üsküp-. Cilt:5. (Günümüz Türkçesiyle). Yapı Kredi Yayınları. İstanbul 2010.
  • KAPUSUZ Ahmet, Tarihi, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Tokat. Ayka Yayıncılık, Tokat 1994.
  • MERDOL Türkan Kutluay. “Tarihten Günümüze Toplumlar ve Beslenme Alışkanlıkları”. Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar (iç), Hz. Nimet Berkok Toygar, Kamil Toygar, ss.135-143. Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, 1998.
  • NUHOĞLU Fatma. Türk Mutfağından Yedi Renk. İstanbul: Pozitif Yayıncılık , 2005.
  • ÖCAL Safa. “Eski Türklerde Yiyecekler”. Türk Dünyası Araştırmaları Fındıkoğlu Armağanı. sayı:35, 1985.
  • SAMANCI Özge, Sharon CROXFORD. XIX. Yüzyıl İstanbul Mutfağı. Medyatik Yayınları, İstanbul 2006.
  • SAMUR Yurdanur. “Geleneksel Türk Mutfağı: Nivik”, Tokat Kültür Araştırma Dergisi, Yıl:8, Sayı:15, Tokat 2000.
  • SAMUR Yurdanur. “Tokat Mutfağından Örnekler (Tokat Kebabı ve Ustasının Ağzından Yapılışı). Tokat Kültür Araştırma Dergisi, Yıl: 3, Sayı:5-6, Tokat 1992.
  • SAMUR Yurdanur. “Tokat Mutfağından Örnekler”. Tokat Kültür Araştırma Dergisi, Yıl:2, Sayı:13, Tokat 1991.
  • SAMUR Yurdanur, “Tokat Mutfağından”. Tokat Kültür Araştırma Dergisi, Yıl:11, Sayı:18, Tokat 2003.
  • SAMUR Yurdanur. “Tokat‟ta Özel Günler ve Yemekleri”. Tokat Kültür Araştırma Dergisi, Yıl:3, Sayı:7-8, Tokat 1992.
  • SAMURYurdanur, “Yöre Mutfağımızdan Örnekler”. Tokat Kültür Araştırma Dergisi, Yıl:6, Sayı:13, Tokat 1998, ss.75-76.
  • SARIKAYA Mahmut. “Nevruza Bağlı Takvimle İlgili Kavram, Deyim ve Terimler”. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 2005, sayı 6, ss.24-51.
  • ŞAHİN Mustafa ve Yusuf KARABACAK, Coğrafi, Tarihi, İdari, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Zile. Tofset Matbaacılık, 2006.
  • ŞAHİN, Adnan, “Destansı Bir Kültür: Honça”. http://www.azhaberler.com/haber/destansi-birkultur-honca_35199161 (Erişim Tarihi:27.09.2012).
  • TALAS Mustafa. “Tarihi Süreçte Türk Beslenme Kültürü ve Mehmet Eröz'e Göre Türk Yemekleri”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi , 2005, sayı:18: ss.273- 283.
  • TEZCAN Mahmut. “Yemeklerin Toplumsal Fonksiyonları”. Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar (iç) Hz. Nimet Berkok Toygar, Kamil Toygar, ss.54-60. Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, 1993.
  • TEZCAN Mahmut. Türk Yemek Antropolojisi Yazıları. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları , 2000.
  • TOKAT İL YILLIĞI, Doğuş Matbaacılık, Ankara 1973.
  • TUCKER, Hazel. Living With Tourism: Negotiating Identies in a Turkish Village. London: Routledge, 2003.
  • TUNA Sibel Turhan, “Türk Dünyasındaki Düğünlerde Koltuklama ve Kırmızı Kuşak Bağlama Geleneği”. BİLİG, sayı: 38, 2006.
  • TUNCEL Mustafa (2000). Fast Food (Hızlı Yemek) Sisteminin Türk Mutfağına Uyarlanması ve Bir Uygulama. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü , Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
  • VEREN Ergün. “Tokat –Başçiftlik İlçesinde Evlenme Gelenek ve Görenekleri”. Kümbet, sayı:28, ss.13-18, 2012.
  • YILDIRIM Nilüfer. “Sembolik Bir Dil Hazinesi: Halk Anlatıları”.Turkish Studies, Volume 4/8, 2009, ss.2383-2403.
APA SAGIR A (2012). BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI. , 2675 - 2695.
Chicago SAGIR ADEM BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI. (2012): 2675 - 2695.
MLA SAGIR ADEM BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI. , 2012, ss.2675 - 2695.
AMA SAGIR A BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI. . 2012; 2675 - 2695.
Vancouver SAGIR A BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI. . 2012; 2675 - 2695.
IEEE SAGIR A "BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI." , ss.2675 - 2695, 2012.
ISNAD SAGIR, ADEM. "BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI". (2012), 2675-2695.
APA SAGIR A (2012). BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI. Turkish Studies (Elektronik), 7(4 b), 2675 - 2695.
Chicago SAGIR ADEM BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI. Turkish Studies (Elektronik) 7, no.4 b (2012): 2675 - 2695.
MLA SAGIR ADEM BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI. Turkish Studies (Elektronik), vol.7, no.4 b, 2012, ss.2675 - 2695.
AMA SAGIR A BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI. Turkish Studies (Elektronik). 2012; 7(4 b): 2675 - 2695.
Vancouver SAGIR A BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI. Turkish Studies (Elektronik). 2012; 7(4 b): 2675 - 2695.
IEEE SAGIR A "BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI." Turkish Studies (Elektronik), 7, ss.2675 - 2695, 2012.
ISNAD SAGIR, ADEM. "BİR YEMEK SOSYOLOJİSİ DENEMESİ ÖRNEĞİ OLARAK TOKAT MUTFAĞI". Turkish Studies (Elektronik) 7/4 b (2012), 2675-2695.